N'. 10109.
"Vrijdag 3 Februari.
A". 1893.
feze oCourant wordt dagelijks, met uitzondering
van (gpn- en feestdagen, uitgegeven.
Tweede Blad.
Vergadering van Nijverheid.
F" euilleton.
Lord Lovats portret.
LEIDSCÏÏ
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT:
▼oor Leiden per t meenden.7."*.7* f 1.10.
Franco per poet1.40.
Afzonderlijke Hommers0.06.
PRIJS DER ADVRRTENTIÊN:
▼en 1—1 regels f 1.01. Iedere regel meer /0.17|.
Qrootere letten neer pleetsrnimte. ▼oor het
holten de tied wordt ƒ0.06 berekend.
Gisteravond hield het departement Leiden
dor Nyverheidsmaatschappü de eerste ver
gadering in dit jaar.
Na het lezen der notulen werd mededeeling
gedaan van een ingekomen stuk van het
hoofdbestuur in zake een toe te kennen
subsidie aan de commissie, samengesteld uit
afgevaardigden van directeuren en het bestuur
van het genootschap „Arti et Industriae",
voor welke commissie proeven van bekwaam
heid kunnen afgelegd worden ter verkrijging
van den graad van gezel of meester.
De vergadering vereenigt zich met het
praoadvies van het bestuur, aan het hoofd
bestuur mede te deelen, dat ons departement
zich er tegen moet verklaren van de voor-
loopige stemming der departementen te doen
afhangen het by voorbaat toekennen van een
subsidie van f 500, te vinden op de begroo
ting van 1893, daar ons departement voor
eerst wil afwachten het resultaat der rekening
1892 en de uitkomst over het eerste halfjaar
van het tijdschrift-orgaan. Verder meent ons
departement dat de medewerking der Maat
schappij tot bevordering der Bouwkunst in
deze aangelegenheid niet mag worden buiten
gesloten.
Ter vervanging van de aftredende en niet
dadelijk herkiesbare leden van het bestuur,
de heeren A. E. Van Kempen en S. J. Le
Poole, werden met algemeene stemmen be
noemd de heeren dr. D. De Loos en C. R.
Van Ruyven, aan wie van deze benoeming
zal worden kennisgegeven.
Intusschen had eene commissie, bestaande
uit de heeren Bakker en Taverne, zich onledig
gehouden met de administratie van den
penningmeester over 1892 na te zien en werd
b\j monde van eerstgenoemde gerapporteerd,
dat zg de rekening met de overgelegde be
scheiden accoord bevonden had en mitsdien
concludeerde tot goedkeuring der rekening en
ducharge aan den penningmeester. Deze motie
werd bij acclamatie aangenomen.
Eene ongewone plechtigheid was thans aan
de orde. Het bestuur had nl. goedgevonden
(en het rekende hierin op de goedkeuring der
leden) om aan een beambte der K. N. Fabriek
der heeren J. M. Van Kempen Zoon, ter
gelegenheid van diens 50 jarige trouwe dienst
vervulling, een huldeblijk toe te kennen. Dit
huldeblijk, bestaande uit eene zilveren medaille,
geslagen op de groote stempels der Maat
schappij en voorzien van eene toepasselijke
inscriptie, werd door den departements-voor-
zitter aan den jubilaris, den heer "W. Yperlaan,
met eene hartelijke toespraak overhandigd
en gewezen op het zeldzame voorrecht van
gedurende 50 jaren bij dezelfde patroons in
dienst te zijn geweest en hun volle ver
trouwen te genieten. Het bestuur had dan
gaarne de gelegenheid aangegrepen dit feit
te vereeuwigen. Zichtbaar aangedaan, ant
woordde de jubilaris met eenige gepaste
woorden; het eeremetaal, dat hij heden van
eene afdeeling der groote Maatschappij ont
ving, zou hij als een kostbaar kleinood aan
zijne zonen achterlaten, ten bewijze dat ook
in dezen tijd trouwe pichtsbetrachting werd
op prijs gesteld.
De hoogleeraar prof. dr. Mac Gillavry,
hierna het woord verkrijgende, begon te zeg
gen dat hij, studieman, op deze vergadering
van industrie-mannen als Saul onder de pro
feten was. Het verzoek van den voorzitter
van het departement, om zijne in eene phy-
sische vereeniging gehouden voordracht over
boter en surrogaten bij ons te komen herhalen,
wilde hij evenwel om het belang der zaak
niet afslaan.
Na in het kort te hebben verklaard wat
we onder boter te verstaan hebben, een voe
dingsmiddel uit de melk afgescheiden en meer
dan eenig ander vetzuur geschikt om door
de spijsverteringsorganen te worden opgeno
men, vertelde spreker, dat ten tijde van
Napoleon III eene prijsvraag werd uitgeschre
ven om te komen tot een surrogaat, dat,
billijker in prijs dan boter, eenige harer
eigenschappen bezit. Aan Mèges Mourriez ge
lukte het de prijsvraag te beantwoorden en
zijne methode was de volgende: rundervet
werd met een mengsel van maagslijm van
dieren, potasch en water tot op 50° C. verhit
en digereerde dat mengsel, de zware vetten
kristalliseerden by verkoeling het spoedigst
en werd de klare vloeistof, oleo-margarine,
gedecanteerd, om vervolgens met zuivere na
tuurboter, zout en eenig aromatisch middel
als margarine in den handel te komen.
Deze margarine-boter-industrie heeft vooral
in ons land eene hooge vlucht genomen, zeer
ten nadeele van het natuurproduct, dat zyn
goeden naam in het buitenland door de vele
knoeieryen niet kon behoudenwel voorziet
art. 330 van het Wetboek van Strafrecht tegen
vervalsching van levensmiddelen en bedreigt
het gevangenisstraf hiertegen, doch de be-
wysvoering is zóó lastig, dat liet volgens be
kwame rechtsgeleerden hoogstzelden zal voor
komen dat de straf kan worden toegepast.
Ten gevolge van de onophoudelijke klachten
van den handel hebben we toen eindeiyk de
Boterwet gekregen, die van een geheel ander
principe uitgaat. De beklaagde van vervalsching
van boter moet namelyk bewijzen dat hy ter
goeder trouw gehandeld heeft.
Waaraan zal men surrogaat van boter kun
nen onderscheiden? De scheikunde heeft hierin
gedurende langen tyd den weg gewezen en
volgens de Boterwet is de Minister van W.,
H. en N. bevoegd deskundigen aan te wyzen,
die zullen uitmaken aan welke eischen boter
behoort te voldoen.
Ons wordt een toestel getoond en verduide-
lykt, by de Rijksproefstations in gebruik; in
eene glazen kolf wordt 5 gram boter met
aethyl-alcoliol en kali op een waterbad verhit.
Toevoeging van natron doet de boter verzeepen
zoolang dit proces niet is afgeloopen wordt
de gedistilleerde alcohol in de kolf geconden
seerd teruggevoerd en later door het sluiten
en openen van aan den toestel aangebrachte
kranen afgevoerd; door middel van zwavel
zuur wordt nu de botorzeep geneutraliseerd
en is men hierdoor gekomen tot een ver-
zadigingscyfer, dat als minimum werd aan
genomen. Voor eene hoeveelheid van 20 cM3.
boterzeep had men b. v. vroeger in Duitsch-
land 30 als minimum aangenomen en is men
thans reeds tot 22 afgedaald. Deze methode
is echter gebleken niet proefhoudend te zyn,
de industiïöelen hebben zich de medewerking
verzekerd van zeer bekwame scheikundigen,
die het mogelijk maakten in boter surrogaten
tot 30 verzadiging te komen. Werd het toe
zicht strenger, des te meer spanden de technici
zich in aan de eischen der wet te voldoen,
niet wat de zuiverheid der waar betreft, maar
aan de voorschriften.
Hoe aan het bezwaar te gemoet te komen?
Het licht moet ons hierin helpenvoorop ge
steld dat licht het gevolg is van beweging
der geheimzinnige middenstof, werd ons door
practische, uit het politieke leven gegrepen,
voorbeelden aangetoond hoe of de beweging
of trilling van het licht door andere beweging
ten deele in eene andere richting gebracht
wordt en een anderen kleurtoon aanneemt;
het licht wordt dus gedwongen in eene be
paalde richting te trillen. We noemen dan
dat licht gepolariseerd. We kregen in de hand,
om zelf de proef op de som te nemen, eene
in eene loupe vervatte lens, vervaardigd van
IJslandsche kalkspaat. Als we deze in de hand
nemen en op den muur richten, zien we een
vlak verlicht, brengen we tusschen deze loupe
eene andere, die we tusschen de vingers rond
draaien, dan zien we beurtelings het vlak
verduisterd of verlicht en wel, als de vlakken
aan elkaar evenwijdig zyn, verlicht, daaren
tegen duister, als zy elkaar loodrecht kruisen.
Deze methode, op hot microscoop toegepast,
stelt ons in staat kristallen, die aan boter
vreemd behooren te zyn, in een mengsel van
boter en surrogaat onmiddellijk daaruit te
herkennen, en we zagen op 't einde der
voordracht een mengsel van 10 pet. marga
rine als gele en blauwachtige kristallen op
den rooden ondergrond, die zuivere boter was.
Met onverflauwde aandacht werd deze voor
dracht, waaruit we slechts 't een en ander
even aanstippen, gevolgd; de heldere betoog
trant en de dikwyis humoristische, aan het
leven ontleende voorbeelden deden het audi
torium als omtrent aan sprekers lippen han
gen, en allen vereenigden zich met den wensch
van den heer De Sturler, dat het ons weldra
gegeven mag worden prof. Mac Gillavry in
zyne interessanto voordrachten te hooren.
1 Feb. V. v. W.
Gemengd Nieuws.
Te Rotterdam i s e e n 2 0 - j a r i g o
man, wonende aan den Schiedamschen dijk,
in de jenever gestikt.
Een paar voorbijgangers zagen
Maandagavond op eene stoep aan de Prinsen
gracht te Amsterdam een kindje van een
maand of vyf liggen, dat daar te vondeling
was gelegd. Het arme wicht is in het Be-
stedelingenhuis ter verpleging opgenomen.
De arbeider W. V., te Willemsoord,
had erge kiespijn en nam een lucifer, waar
mee hy in het tandvleesch ging pluizen. Bin
nen weinig tyd zwol de mond van binnen
geheel op, de pyn was niet te verdragen en
de hulp van dr. Koster werd ingeroepen. Deze
verklaarde dat er bloedvergiftiging ontstaan
wasvan genezing was geen sprake. Na velo
pijnen overleed V.
Aan de sluiswerken in de Drent-
sche hoofdvaart naby Meppel zyn ongeveer
tweehonderd werklieden sedert eenige dagen
werkzaam. Ongeveer 100 hunner hebben echter
den arbeid gestaakt en willen meer loon.
De marechaussees zyn.ter plaatse aanwezig.
De rust is echter niet verstoord.
In Kansas zyn do politieke
twisten tot zulk eene hoogte gestegen, dat
men volgens de „N.-Y. Herald" voor een
burgeroorlog vreest.
3.)
„Ik reken daarop", zeide Lovat, „maar ik
moet hier nog bijvoegen, dat ik eenige bij
zondere wenschen heb ten opzichte van mijn
portret."
„Gaarne wil ik beproeven al uwe wenschen
te vervullen, Mylord."
„Deze stoel, waarop ik nu zit, staat mü
niet aan. Thuis in mijn slot bjj Dumbarton
heb ik oen pronkstoel met een leuning van
gesneden hout, waarop ik gaarne zittend
wilde voorgesteld worden. Zie eens hier, ik
heb zelf eene vluchtige teekening daarvan op
het papier gebracht."
Hy vertoonde nu een blad papier, waarop
hy, zeer nauwkeurig, een stoel met hooge
rugleuning had geteekend. Deze was aan den
bovenkant met zinnebeeldige figuren voorzien
twee zwevende, bazuinblazende engelen hiel
den eene kroon omhoog.
De officier stond nu op, trad naderby en
beschouwde de kleine teekening. De zaak
kwam hem zeker zeer eenvoudig en onver
dacht voor, want hy zeide geen woord.
„Het is goed, Mylord I Ik zal den stoel
wel nauwkeurig naar dit model teekenen."
„Dan zou ik ook graag zien, dat het op
de tafel liggend scbryfboek met het eenige
woord: „Mémoires" zeer duidelyk in het
oog valt."
De schilder knikte.
Lord Lovat zette zich neer en nam de
positie aan, waarin hy wenschte geteekend
te worden. De handen hield hy op eene zeer
byzondere manier.
„Zal het nu zoo blyven, Mylord?" vroeg
Hogarth. „Zooals u nu do handen houdt,
vormen die met de beide duimen en de
voorste vingers eene Z."
„Juist, sir!"
„Is daar eene byzondere beteokenis aan
verbonden?"
„Zeker! U, die zelf altyd gewoon zytzoo
veel eigenaardige zinnebeelden en aanduidin
gen op uwe schilderyen aan te brengen,
moet toch, dunkt my, dadeiyk debeteekenis
hiervan begrypen kunnen."
„Ik moet, belaas, bekennen, Mylord, dat
het my nog niet recht duidelyk is, waarom
„Z is toch de laatste letter van 't alphabet
„Ja, zeker."
„Nu, die Z moet dus beteekenen, dat ik
aan het eind van myne lange en stormachtige
levensbaan ben gekomen."
„Ah, zoo!" riep de argelooze kunstenaar.
„Ja, nu begigp ik uwe bedoeling, dat is
inderdaad zeer aardig bedacht."
Over het gelaat van den ouden lord gleed
een oogenblik een lichte glimlach. Hogarth
merkte dezen niet op. Hy ging zitten en begon
yverig te teekenen. Na drie uren van inge
spannen werken was hy gereed.
Lovat beschouwde de goedgelukte teekening
en zeide: „U hebt myn wensch op de beste
wyze vervuld, sirik ben u daar zeer dank
baar voor; een honorarium bied ik u daar
voor niet aan, want u zult wel goede zaken
met de gravure maken. Zooals ik hoop, zullen
er wel spoedig eenige exemplaren daarvan
langs omwegen in Frankryk komen, waar ik
zoovele beste vrienden heb. Ik weet evenwel
niet, of ik het nog beleven zal, dat de gra
vure afgewerkt is; maar ééne zaak druk ik
u ernstig op het gemoedU moogt niet do
minste verandering aan het portret maken.
Wilt ge my dat beloven?"
„Ik beloof het, Mylord!" riep Hogarth
ontroerd uit. Daarop boog hy en verliet met
den officier den kerker van den grysaard, die
bestemd was om den dood door beulshanden
te sterven.
Toen de klank hunner voetstappen in de gang
weggestorven was, fluisterde de oude man:
„Nu, Goddank, het is gelukt! Duizenden
zullen het portret beschouwen en het geheim
daarvan niet raden, niet eens vermoeden!
Maar komt het, wat zeker het geval zal
wezen, in handen van de eenige persoon,
voor wie het bestemd is, in de handen van
myne lieve kleindochter Eveline, dan zal zy de
geheime beteekenis dadel ijk begrypen."
Lord Simon Lovat werd op den 2den April
1747 op Towerhill door de valbyi van het
leven beroofd, dus door middel van eene
soort van guillotine, zooals men die toenmaals
in Engeland by enkele gelegenheden gebruikte.
Hy onderging den dood met grooten moed
en standvastigheid.
Terzelfder tyd bracht Hogarth de gravuro
van het portret in den handel. Het succes
overtrof zyne stoutste verwachtingen. Hy
verdiende met het portret veel meer dan mot
een zyner andere werken. Vele duizenden
van exemplaren waren spoedig verkocht.
Meermalen moest de versleten plaat ver
nieuwd worden. Naar de eene opgave zou het
hem 8000 pond sterling, dus byna honderd
duizend gulden hebben opgebracht, naar eene
andere, die waarschyniyk wel overdreven zal
zyn, 18,000 pond voor hem hebben bedragen.
Vervolg ommezijde
