Vergadering van Nyverheid.
Hot departement Leiden der Nederlandscho
Maatschappij tor bevordering van Nijverheid
li;:ld deze week eene gewone vergadering.
Deze gewone vergadering had evenwel alle
kenmerken eenor buitengewone; vooreerst
w.l het aantal leden en gelntroduceorden
grootor dan gewoonlijk, waarom er bobalvo
Let lezot'. van do notulen eener vorige ver
gadering, geene huishoudelijke zaken behan
deld werden, waartoe de aandacht van de
aanwezigen zeker niet had kunnen bepaald
worden, daar zjj vuur het openen der ver
gadering hunne oogen haddon doen te gast
gaan aan het bezichtigen van het vele schoone,
dat op uiterst doelmatige wjjzo tentoongesteld
was. lót het hamorgeklop van den voorzit
ter, was het woord oon oogenblik aan den
secretaris.
Daarna verkreeg de beer C. W. H. Verster
hot woord, die dezen avond spreken zou over
„t.liddelee'.'.wscho kunst in 't algemeen en
Miniatuur-versieringskunst in 't bijzonder."
Spreker begon met er op te wijzen dat,
uit don aard der zaak het onvolledige inloidings
woord als bijzaak zoude moeten worden bo-
schouwd en liet zwaartepunt van don avond
worden gezocht in do tentoonstelling zelve.
Immers, eon volledig overzicht zou do bospre-
Ling eischen van de woefkunst in de middel
eeuwen, de goudsmeedkunst, de schilderkunst
Op glas en hout, do bouw- en beoldhouwkunst,
do miniatuur-schilderkunst enz., om nog te
zwijgen van do fresco's, de meubelen, de
wapenen, de muziekinstrumenten, boekbanden,
zegels er. munten dier tyden.
Behalve den beschikbaren tijd zoudo ook
sprekers konnis veel te kort schieten. H(j
hoopte vorder dat door het aanbrengen van
schriftelijke aanduidingon ook do tentoon
stelling voor bezoekers op den volgendon dag
van belar.g zou zijn.
De beeldendo kunsten, van do bouwkunst
afhankelijk, vinden in deze hun ontstaan.
Door de invloeden van land, volk en bescha
ving, grondstof en gemoedsuiting, ontstaan
do verschillende stijlen. De ornamentiek kan
do natuurvormen niot direct gebruiken; z(j
Ctooten raar omstandighedon worden gewij
zigd en met elkaar verbonden, om do ruimte,
die zij versieren moeten, passond te vullen.
Dut wjjzigen, dat terugbrengen tot grond
vormen noemt men styleeren.
In verschillende tijdperken is dit verschil
lend geschied, afhangendo van 't volksloven,
't klimaat, de omringende natuur en gods
dienstige begrippen dier tyden. Hierdoor ont
stonden de stijlen, b. v. de Egyptische, do
Gliekscho, de Byzant(Jnsche, Arabische, Ro-
ciaansche, Clothischo, Renaissance- en Rococo-
#1 ijlen, er.z.
Een stijl kan men niet makendie ontstaat
vanzelf; hij is do afspiegeling van don toestand
van het volk.
De onbeschaafde Noordscho stammon heb
bon niet veol van hun kunstzin nagelaten.
Hunno ornamentiek is een gekronkel van door
elkaar geslingerde lijnen on dieren, wier
lichamen ineenloopon en waarvan pooten en
etaarten zich eindoloos buigen en verwikkelen.
Daaruit zjjn ontstaan de z. g. Keltische
ontrelacées.
Van de ,10de tot do 13do oeuw hebben wjj
den Eomaanschon stijl. De hoofdvorm daarvan
ts de Rondboog. Hierop volgt (in 't midden
der 13de eeuw ontstaan) de Gothische stijl,
dia in het Noorden van Frankrijk ontstaan is
Bil zich later over Duitschland, Zuid-on Noord-
H-idorland on Engeland verspreidde en in 't
laatst der 14de eeuw zijn hoogsten bloei be
reikte. Z\jn grondvorm is de Spitsboog. Schoon
strenger dan de op hem volgende Renaissance
stijl (die in Italië ontstaan is), geeft toch de
Gothiek oen ryke bron van studie on navolging.
Hiet alleen do architectonische ornamenten
der groote gebouwen (als de Dom to Keuion,
de Nótro Damo to Parjjs e. a.), maar ook do
Andere kunstwerken, zooals de geschilderde
glasramen, de versierde bladen der ruanus-
pripten, do meubelen 011 do tapijtwerken, geven
ons verscheidene schoone vormen aan de hand.
De distel, de hulst, do eiketak, de krul-
kool on de wijngaardrank waren met do klaver
en klimopbladen do gozoclitste planten, torwyl
de gestyleerde passiebloem b(j korkel(jko ver
siaringen veel werd gebozigd.
Verder behandelde spreker de spuiors
(Fransch gargouilles), uitgerekte, vreemdsoor
tige wezens, dio als versierdo dakgoten dienst
deden, do banderolles, enz.
Oorspronkelijk beteekent „Gothische" stijl
do stjj] der barbaren. De Italianen hebben uit
schimp aan don Spitsboog dion naam gegeven.
In Italië is dio stijl dan ook nimmer ver
doorgedrongen en ook in Italië is reeds vóór
1150 de Renaissance-stjjl ontstaan.
H\j bereikte zjjn glanspunt in Italië ten
tjjde van Michel Angelo, Rapbaël en hunne
tjjdgenooten.
De kunstenaars uit alle landon reisden
naar Italië en brachten do nieuwo begrippen
van kunst mede, en zoo stierf do Gothischo
styl, die de devote uiting was goweest der
middeleeuwen, na een bestaan van omstreeks
300 jaar.
Daarna behandelde spreker de miniatuur
kunst. Wy halen hieruit het volgende aan;
vo!o bijzonderheden moetan door beperkte
ruimte onvermeld blijven.
Deze kunst ontstond in do kloosters; in
de eerste tijden waren do schrijvers der
handschriften ook de verluchters of illumineer-
dors; later werd het werk verdeeld tusschen
don schrijver (librarius of scriptor) en den
verluchter (illuminator of paginator). In 1300
waren or 15 dier verluchters te Parijs ge
vestigd in do Rue Boutebiio, die naar hen
„Bue des Enlumineurs" genoemd werd.
Karei V, do hertogen van Berry en Anjou,
enz., hadden hunno eigen miniatuur-kunste
naars. Eenige der bekendste zyn Jean Fouquet,
Jean Bourdichon, do Van Eycks, de Horem-
baults, enz.
Sprekor voerde ons daarop in het atelier
van zoo'n toekonaar, beschreef hot interieur
en de materialen, welke hy bezigt.
Do verluchter maakt eorst eon omtrek met
de pen, en daarna komt pas de behandeling
met het penseel.
HU bereidt zyne kleuren zelf naar allerlei
recepten.
Ondor de schoonste procódós behoort hot
arceeren mot goud. Het prachtige, glinste
rende goud, (zooals hot o. a. voorkomt op
eene gothieko M in eon ter tentoonstelling
aanwezig belangrijk handschrift van prof.
Acquoy) kunnen wjj tegenwoordig niet moer
zoo maken. Als voorbeeld hoe de liefhebbers
zich moeite gaven om de recopten to verky
gon voor de illuminoorkunst haalde spreker
Jean Lo Bègue, griffier te Parys, aan, die in
1409 en 1410 naar Italië reisde, on to Genua,
to Bologna, evenals naderhand to Parijs, alles
verzamelt en een geschrift samenstelt, dat
misschien hot vollodigsto is. Ook 13 er
nog te Napels een work over do illumineer-
kunst van 1400; uit dit werk haalde de heer
Verster een on ander aan.
Ten slotte sprak hy nog over de prijzen
dior boeken (o. a. is 't bekend dat een der
misboeken van don hertog van Berry 4000
livres kostte) Do tegenwoordige bezitter be
taalde er 25,000 franken voor, en nog zijn
er, die 't gaarne voor 20 maal dien prijs
zouden willon bezitten, een bewjjs hoe die
werken in onzen tyd op prijs worden gesteld.
Mot eon enkel woord wees de hoer Verster
op den invloed van de gothiek op den tegen-
woordigen t(jd on noemde als voorboelden den
Duilscher. graveur Thomas Birnböck, den
Engelsehen artist Walter Crane, den Fran-
schon Carloz Schwaabe (die, in de Kovuo
Illustréo, l'Evangile de l'Enfanco van Catulle
Mondès illustreerde), en onzen landgenoot
de heer Derkinderen met zyne bekertïe wand
schildoringen. Eene photographie naar een
hunner „De processie 7an het Heilige Sacra
ment van Mirakel" was in de zaal aanwezig.
Ten slotte las spreker het stuk van J. Stap
horst voor (daarop betrekking hebbende), uit
de Nieuwe Gids, dat mot aandacht werd
aangehoord.
Toen de geachte spreker geëindigd had, nam
de voorzitter van het dopartemont, de heer
Do Sturler, het woord, om namens alle aan
wezigen den heor Vorster opnieuw dank te
zeggen voor diens allerbelangrijkste voordracht.
Indien wo hot door u zelf niet wisten, dat
het ondorworp, waarover gy gesproken hebt,
niet speciaal tot uw gebied behoort, wy zou
den hot, door do keurige wjjze, waarop gij
dit bjj ons hebt ingeleid, niet geweten heb
ben, en daarom zyn wy u des te meer ver
plicht. Het geeft ons aanleiding van u te
verwachten dat gij eene volgende maal opnieuw
aan onzo uitnoodiging om voor ons departemenl
op to treden, zult gehoor geven, en we zyn
er zeker van dat we dan weder een aller
aangonaamsten on genotvollen avond door
brengen.
Na het sluiten der vergadering bleven de
meeste toehoorders nog eonigen tyd om de
tentoonstelling nogmaals in oogenschouw te
neincn.
Wy kunnen natuurlyk niet alles vermeiden,
wat aanwezig was. In de allereerste plaats
verdient het oude gothischo koperen kroontje
vermelding uit de kerk te Katwyk, dat, door
welwillende tusschenkomst van don hoor Jesse,
door den korkeraad aldaar (onder voorzitter
schap van baron Van Wassenaer) was afge
staan, on welke gunst spreker in zyne rede
speciaal herdacht.
Uit do Loidscho Universiteits-bibliolheek
was door de gewaardeerde medewerking van
dr. Du Rieu en dr. De Vries eene vitrine met
handschriften afgestaan, waarin o. a. do
kroniek van Monstrelet on het psalmboek
van Lodowjjk den Heiligen, waarin hy (volgons
een daarin aangebracht bijschrift uit dien tyd)
loerde lezen, uitgestald waren.
Prof. Acquoy zond twoo bijzonder mooie
handschriften in, terwijl door tusschenkomst
van den heer Damen eonige belangrijke unica
uit het Bisschoppelyk museum te Haarlem
werden verkregen.
Dr. Braakcnburg had do goedheid munten
en afdrukken van zogels af te staan, en af
beeldingen van munten uit de middeleeuwen
uit brochures van den bekenden numismaat
den hoer Th. M. Roest.
Ook waren afdrukken van Leidsche zegels
uit het gothisch tijdperk (door tusschenkomst
van dr Pleyte) uit de Lakenhal aanwezig.
Het museum van kunstnijverheid te Haarlem
had een aantal voorwerpen in gips afgestaan
die achter in do zaal tegen een lichtgroen
fond waren opgehangen en goed uitkwamen.
Een aantal photographieën naar de gothisch.
bekers uit do oollectio-Rothschild, werd door
den heer Willem Hoekor, te Amsterdam, aan
don heer Verster voor de tentoonstelling af
gostaan.
Vermelden wij ton slotte eene naar chro
nologische orde opgestelde verzameling repro
ducties naar handschriften, (moest in hel
Britsch museum berustend) „The Illuminated
books of the Middle Ages" (eigendom van
den hoer Vorster); een bjzonder interessant
boek van den schilder Jan Toorop (met ge
kleurde oudo houtsneden (1499), photogra
phieën van gothische gebouwen van de heeren
Reimeringer en Le Poole, en 3 boekjes, door
den boekhandelaar don heer Van Leeuwen voor
belangstellenden ter bezichtiging gesteld (illu
minaties uit de XlIIde, XlVde en XVde eeuw
(die door don heer Verster in hot achtereinde
der zaal in hun geheel waren uitgestald, en
die by genoemde firma verkrygbaar zjjn.)
Do photographie naar de wandschildering
van Derkindoron, (dio geheel alleen hing) trok
vooral de aandacht.
De tentoonstolling, Donderdag voor belang
stellenden toegankelijk gesteld, werd door een
uitgelezen publiek bezocht en de heer Verster
was daar bijna don geheelen dag aanwezig
ter verstrekking van inlichtingen, waardoor het
aanschouwen nog hooger waarde verkreeg.
7 April '92. V. v. W.
s-^-asasHsJ
l 'V VINDADIIX
Fraukrjjk.
Er zjjn opnieuw huiszoekingen gedaan bij
verscheidene anarchisten, o. a. bij Gilles on
Klein; beiden zyn gevangengenomen. Over
de ontploffing to Angers wordt nader go-
meld, dat zjj zeer hevig was. De bom was
geladen met vyf kilo spijkers en stukkon
ijzer. Uit St. Etienne moldt men dat er nog
voortdurend anarchistische dreigbrieven ver
zonden worden. De politie-commissaris van
St.-C'hamond heeft bericht ontvangen, dat hy
zal gedynamiteerd worden, in geval hy de
anarchisten blyft vervolgen. Uit Roubaix
seint men nog: Eone verdachte doos, door
een workman opgoraapt, is ontploft en heeft
den man erg gekwetst. Eon onderzoek is
geopend. Een werkman van Fourmies heeft
een verdacht werktuig gevonden, dal naar het
gemoentelyk laboratorium van Parijs is ge
stuurd. De portier van No. 35, passage do
l'Elysée et Beaux Arts te Montmartre. heeft
op de trap een werktuig gevonden, dat hem
toescheen dynamiet te bevatten. Het werk
tuig was gemaakt met den loop van oene oude
revolver, die vol was van een geel poeder.
Het is aanstonds naar het gemeentelijk labo
ratorium gebracht.
- De bisschop van Mende (hoofdplaats van
het departement Lozère) heeft eene circulaire
rondgezonden, waarin hy den geloovigen
verbiedt, by de gemeentelijke verkiezingen
hunne stem uit te brengen op candidaten,
lie der Kerk vijandig gezind ziin.
ui t xsvï lx l nji <3.
De kolonel-commandant mn het 3dt -.-
ment der garde beeft der. grenadier Lli
■uvorderd tot korporaal vegens zyn r:
gedrag als schildwacht." Het is deze
dier, die in den nacht vm verl Vrijdag o;
S6
Zaterdag een arbeider heeft doodgosij
die hem op zyn post had lastig gevalli
een mes gedreigd onoindelyknietwas
staan, toen hy, om eene arrestatie to on
op do vlucht ging, maar door den schil*
was aangeroepen.
Die arbeider heette Franz Brandt
bekend als een ruwe klant. Eenigo
geloden behoorde hy tot dewerkloozon
arboid van stadswege werd verschaft
dreigde toon oen opzichter met zijne
Deswogo terechtgewezen door een zyner
arbeiders, een tinimormansgezel, nnsh:
Brandt dezen zoodanig, dat hij hui:
gebracht moest worden en oen paar
later overleed. Wegens dat ernstige
nog enkele misdrijven van mindor
was rechtsingang met bevel tot inhocl
neming tegen Brandt verleend, juist
dagen voordat hem het noodlottige sck
den schildwacht Lück trof.
Beljjlw.
De „Association libéralo" (progressist
Brussel kwam gisteravond byeon tof
king van den uitslag der onderhand
met de vertegenwoordigers van de
libóralo" (gematigden), botreffonde een
meenschappeiijke gedragslyn by de vork
voor do Constituante. Ds heer Janson i
in deze bijeenkomst een schryven
„Liguo" mede, waaruit bijjkt dat alle
lijkheden uit den weg zyn geruimd
reden heeft om aan to nemen dat van
af hot verbond der liberale krachten
geld is.
Te Luik zyn Donderdag bjj
chist twee dynamiotpatronen gevonden
teren vond mon op eone andere plai
acht patronen.
Groot-BritanniC,
Het Lagerhuis verwierp gisteren nj
tegen 142 stemmen het voorstel van
betreffende don korteren zittingtijd i
Parlement.
Balfour deelde mede dat het Pa
van 12 tot 25 April zal duren.
Te Londen is een inspecteur
Parysche veiligheidspolitie aangeko
het oog te houden op de anarchisten.'
Te Londen heersclit in do laatst
veel werkloosheid. Eergisteren hiel
werkloozen op vorschillende plaatse
deringen, waar het stormachtig toegi
deputatie werd daarop naar den voorzi
don raad voor plaatselyko aangelog
gezonden. Do voorzitter erkende het
van den arboidsnood volmondig, doch
daarby, dat het hem op het oogenbl
geiyk was don werkloozen arboid
schaffe».
Eenigo arbeiders te Sunderlan
bam), die aan don arbeid bloven om
ververschingstoestellen der mynen
gang te houden, zagen gisteren hunne
door do werkstakers aangevallen.
Do politie werd by hare komst zoer
ontvangen en mot steoncn goworpe
gelukte het de orde te herstellen.
Italiü.
Do minister van oorlog heuft zyn
gewijzigd en met toestemming
ministerraad eenige uit te voeren ve
gen en het bouwen van nieuwe A
uitgesteld, om 400,009 nieuwe gewe
het Manniicher-systeem, te kunnen a
Met de fabriek te Steyer worden
onderhandelingen gevoerd, zoomede
oprichting van oen filiaal dezer fabriek t
Vereouigdo Staten
In do Kamer van Vortegenwoordi
de heer Maccreavy namens de domo
party een ontwerp aan, waarbij de
gemachtigd wordt tegen den 3den
van het volgende jaar te Chicago ee
nationale muntconferentie te houde
zou tot doel hebben, het vaststellen
algemeen stelsel van munten, maten
wichten, dat aan de vertegonwoor
geeringen tor goedkeuring zou wo
geboden.
Verder zou men over de geheele
eenhoid in naam, gewicht, gehalte en
der munt vaststellen, en oene inte
overeenstemming betreffende de ver
der waarde van het zilver tot liet
stand brengen.
Tot heden hebben reeds 56 reg
de uitnoodiging tot declnoming aan
reldtentoonstelting te Chicago aaog
terwjjl door do buitenlandscho rog
gezamenlijk voor een bedrag van
dollars aan subsidiën den deelnemers
gezegd.
