JU JLJ
A9. 1892.
<Beze (Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van (gpn- en feestdagen, uitgegeven.
Derde Bind.
Watcr en Voedcr.
Leiden, Maart.
De Volkstelling.
Ro. 9846.
TVÏaamrla.aff Haart.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor L«idon per 3 maanden....f 1.10.
Franco per post1.40.
l(zouderlgko Nommers0.05.
PRIJS DER ADVERTENTEËN:
Yan 1C regel* ƒ1.05. Iedere regel meer f0.17$.
Grootere lottere naar plaatsruimte. Yoor het
Incasseer en bulten de stad worde ftj.lt) borexena.
Niet hot vele is alt yd goed, maar hot goedo
i3 stoeds veol. Men kan op het gebied van
vee-voederen veel en te gelijk weinig geven,
4i. veel naar den omvang, weinig naar don
inhoud, de degelijkheid. Denken we slechts
san het verstrekken van eon handvol meel
in een ommer vol water. Dat is eene slob
bering, ja, maar om er ceno toe to geven.
Het vee krygt vaak te veel water en dat
moest toch eigenlijk niet zoo zijn, omdat
water, hoe noodig ook voor hot. diorlyk orga
nisme, toch geon voedsel is. Do natuur Wil
dat een kalf door zijne moedor gezoogd wordt.
Heeft deze besto molk, dan wordt haar jong
daarmede natuurlijk goed gevoed; heeft zo
I echter waterachtige melk, dan laten de voeding
en do ontwikkeling van het kalf to wenschen
over. Hot beestje drinkt zich wel dik, maar
toch, hot krijgt voedsel to kort, omdat do
voedende deelen der melk in te voel water
^wemmen. Hoe meer vaste dcclon de melk
bevat, des to zekerder wordt ook het maagsap
afgescheiden en hoe volkomorier de vertering
en de voeding zullen zyn. De voedende deelen
van waterige melk worden, door de te geringe
afscheiding van maagsap, onvolkomen in het
bloed opgenomen en doen dus weinig dienst.
Maar behalve d^t, door de enorme hoe
veelheid waterige melk, welke sommige kal
veren verorberen, zotten de verteringswerk
tuigen zich onnatuurlijk uit, waardoor de
adéjShalingswei kfnigen in hunne ontwikkeling
worden belemmerd en do boist klein tdjjft;.
alzoo een onnatuurlyken toestand.
Wie kalveren wil fokken met melk, zie
toe'dat' de laatste afkomstig zij van besto
geefsters, d. i. van koeien, welke alleszins
goede melk geven. En krijgen do jonge beesten
in hunne melk later wat meel, dan menge men
die twee zoodanig met elkaar, dat het geheel
gemakkelijk kan worden opgenomen, maar
niet gelijKt op een oceaan. Als in den beginne
de kalveren aan doorloop lyden, dan ligt
daarvan do oorzaak niet zelden in het te
waterige voor, dat hunno moeders kr\Jgen, of
in de massa water, welke ze genoodzaakt
zijn to drinken ter bekoming der vasto stof
fen, daarin aanwezig.
En nu by grootere dieren. By koeien zyn
wortelgewassen 's winters schering en in
slag, en met recht: ze zyn wezenlijk een ge
zond voeder, maar zeer waterhoudend, n. 1.
gemiddeld voor 85 pCt. Daarom is 't dan
ook niet goed om den koeien de wortelen
te geven onmiddellijk nadat ze gedrenkt zyn,
omdat men dan water op water geeft. „Maar
ze vreten ze toch maar," zegt wellicht deze
of gene. 't Is zoo, maarverandering van
spys (hooi is voorafgegaan) doet eten, vooral
als de spyzon naar zin zyn.
Gaat het ons ook niet zoo en versmaden
wy een heerlijk schoteltje na den hoofd
maaltijd?
De volgorde in 't voeren moet zyn: hooi,
wortelen en dronken. Dan wordt het aan de
beleofdheid van de dieren overgelaten, of ze
al dan niet willen drinken. Men meent we! eens
dat de welstand der dieren afhangt van hun
trek tot drinken en zulks op valschen grond.
"Waarom? Als in 't voorjaar het veo denstal
verlaat, zyn do grassen envoodorkruiden zeer
sappig: ze hebben weinig zon, maar veel
water gehad. Is 't wonder, dat de dieren bij
zulk voeder weinig drinken? Maar is 't ook
wonder, dat zo rnin of meer afvallen bij zoo'n
overgang van droog- tot groenvoer zonder
eeriige voorbereiding?
Dat afvallen wordt dan wel eens op reke
ning gestold van het weinig drinken in plaats
van op den geforceerden overgang van voeder.
Wordt het gras harder, dan zuljen de dieren
ook meer drinken en goed gaan groeien. Dat
toenemen aan gewicht scliryft men dan weer
toe aan het voel drinken. De boter on do
kaas worden gevormd uit de oplosbare deelen
der planton; hoe moer do koe hiervan op
neemt, hoe meer boter en kaar, ;J geef':.
Yeel water èn in do planter, èn in het dier-
lyk lichaam kan nooit de deugdzaamheid der
melk verhoogen. Koeien, weinig drink-i!.
mogen dan ook al hier voel mc:k geven,
maar wat ze gevon is doorgaans good, veel
betor dan do molk van voel-drinksters of van
mot waterryke spijzen gevoerde koeien.
Ook by het vetmesten begaat men dezelfde
fout. Het meel, dat gegeven wordt, raoet
gebonden, maar geone soep zyn, waarin hot
ongewapende oog geen meol kan vinden. Bij
dieren, welke vetgemest worden, begint zoo
successievelyk de eetlust te verminderen,
omdat de verleringswerktuigen, door de
opeenliooping van hot resds gevormde vet,
minder werkzaam wordou, en zou men maag
en darmen dan bovendien nog verslappen
door veel water?
Varkens, die genoodzaakt zyn veel to drin
ken, krygen wel dikke hangbuiken, maar
smalle borsten, en blijven mager. Paarden
met soep te plagen, 't v/are onvergooflyk.
Droog voor zy by hon regolDat moet ver
teerd worden, want over 't algemeen wordt
niet een dier govood met wat het opnam,
maar rnet wat het verteerde. Daarom ook
moet het voeder in eon licht verteerbaren
vorm gegeven worden en snydt men dus
vaak het hooi en het stroo vóór het te ver
voeren. De vertoring begint in de maag reeds
en de opnamo der opgeloste voedingsstoffen
heeft in do ingewanden plaats. Het is dus
van belang dat liet voeder betrekkelijk een
geruimen t[jd in de maag vertoeft. Direct
writer govc-n na het gebruik van haver door
paarden is dus glad vorkoord en gold ver
kwisten.
Onlangs nog heeft de Noorsche veearts
Marlot dat zonneklaar doen zien. Hy gaf een
paard 4 liter haver en drenkte het onmiddel
lijk. Een kwartier later werd het beest gedood
en was er nog maar 1 liter haver, zwem
mende in water, in de maag aanwezig. De
3 overige liters waren door het water uit de
maag naar de ingewanden gespoeld, waar de
haver natuurlyk nog niet half verteort, zoo
dat noodwendig bji deze wijze van handelen
veel heolo haverkorrels in den mest zullen
terechtkomen.
Toen Marlot oen ander paard eerst drenkte
en het daarna 4 liter haver gaf, bleek hem,
bij liet docden en openen van het paard een
kwartier daarna, dat al de haver nog in de
maag was. Die haver zou dus wel dierst
hebben gedaan. Mego dat onderzoek tot
leering strekken
Kudclslairt. G. Dkos.
T*n aanzien van een desbetreffend adres
van dr. M. A. Gooszen, deelen B. en Ws. den
Baad mode dat do dochter van adressant, E.
C. Gooszon, wegens ernstige ongesteldheid
sedert do Kerstvacantie geer.e lessen aan de
Hoogere Burgerschool voor Meisjes heeft kun
nen Ijl wonen en thans om gezondheidsredenen
de school voor goed heeft verlaten.
Zy geven mitsdien in overweging aan
adressant vrystollir.g of terugbetaling te vcr-
leenen van schoolgeld voor zjjne dochter,
vroeger leerlinge der Hoogere Burgerschool
voor Meisjes, over do laatste twee kwartalen
van den cursus 1391/02.
Het aandeel der gemeente Voubrugge
in do te loveien manschappen voor de lich
ting dor Nat ion al o Militie van 1S92, bedraagt
5, op de 17 ingeschrevonen.
Directeuren van Teylers Stichting en de
Leden van Teylers beide Genootschappen te
Haarlem hebben in hunno jongste vergadering
uitspraak gedaan over do verhandeling, inge
zonden ter beantwoording van do prijsvraag,
door hot Tweede Genootschap uitgeschreven:
„Welken invloed heeft de vreemde letter
kunde gehad op de Nederlandsche taal- en
letterkunde, sinds den aanvang dezer eeuw
tot op onzo dagen?"
Hot Genootschap betreurt het, dat betrek-
kelyk zyne taak zoo licht is geweest. Het
had zeer gaarne gezien, dat er, over een zoo
aantrekkeiyk onderwerp betreffende onze Va-
dorlandsche literatuur, van onderscheiden kant
de lust zich had getoond om in het beant
woorden dezer vraag mede te dingen. Het
ontvangen van slechts een enkel antwoord,
en dat nog wel van niet grooten omvang,
was eene teleurstelling. Het Genootschap,
eigen schuld in dit opzicht niet van zich af
werend, meent de oorzaak daarvan voor een
gedeelte te moeten toeschryven aan den kor
ten tyd van één jaar, die voor de bewerking
gesteld was, en noemt zich voor, onder goed
vinden van Directeuren, voortaan ook bit
lotterkundige prysvragen den termjjn tot twee
jaren te verlengen.
Daar do aanmerkingen, welke de beoor
deelaars hier en daar op de verhandeling ge
maakt hebben, van "dien aard zyn, dat zy.
gemakkelyk met den schrijver kunnen be
sproken worden, was de oindbeslissing, dat
aan dezo do uitgeloofde prijs werd toegekend.
Bij de opening bleek het verzegelde, mot
hot motto: „Die vorgleichende Litcratur" enz.
geleckonde briefje den naam te bevatten van
J. .Schellens, hoofd der school te Eeldo.
Als nieuwe prijsvraag, waarop de antwoor
den v<v.r den lsten April 1804 worden inge
wacht, opdat zy vóór den lsten Mei 189J
kunnen beoordeeld worden, wordt uitgeschre
ven de volgende:
„Een op de gedrukto werken, inzonderheid
op de onlangs verschenen Documentsconccmant
la relation entre Ie Due d'Avjou et les Pays-
Bas van de heeren Muller en Diegerick, en
verder op eigen nasporingen in de Archieven
berustend verhaal van den afval dor Waalsche
gewesten van do Generale Unie."
De prys voor het bost en voldoend ge
keurd antwoord op deze vraag bestaat in een.
gouden eerepenning, op den stempel des
Genootsciiaps geslagen, ter innerlyke waard»
van vierhonderd gulden.
Do verhandelingen moeten in het Neder-
landsch, Fransch, Engolsch of Hoogduitsch,
met eene Latijnsche letter, vooral goed en
leesbaar geschreven zyn door eene andere
hand dan die van den opsteller.
Femileton.
Louise moest onwillekeurig lachen en lier-
kreeg hare opgeruimdheid.
Dat schonk den griffier nieuwen mood en
na eenige onverstaanbare, althans onsamen
hangende woorden geuit te hebben, besloot hy
PHet komt n;y voor, dat je hier in dit
onmogelyke huishouden eigeniyk te veel
hent: nu komt yoor mijne huishouding juist
zoo iots te kort. Ik weet niet.
Hij hield even op, toen stak hy haarzjjne
uitgestrekte hand toe:
,$la toe, Louise 1... Hoe, gy aarzelt?Dan
olsch ik liet van u. Gy weet, ik ben Aballino,
-'ö groote bandiet, die in dien nacht uwo
hand op uw eerewoord vrijliet, op voorwaarde
dat ge u onmiddeliyk weder gevangen geeft
als ik dat verlangde. Weet gij dat nog wel?"
r3a zeker", zeide zy lachend en legde hare
hand in do zijne.
-Maar dat is toch waarlyk al te erg!"
riep op dit oogenblik oene scherpe stem.
Dp den drempel stond de burgemeesters
vrouw. Zij had aan de deur geluisterd en die
°P het beslissende oogenblik wagenwijd ge
opend. Nog één vernietigenden blik w ierp zij
op het schuldige paar on 6lofte toen do trap
pen af. terwijl zij binnensmonds allerlei uit
drukkingen van verontwaardiging prevolde.
Beide jongelieden bleven in de grootste
ontsteltenis achter: Louise was doodsbleek,
do griffier zelfs zichtbaar ontroerd. Hij hei
kroeg het- eerst zijne kalmte en zeide:
„Moed, juffrouw Louise; wat heeft, het eigen
iyk te beteokenen 7 En dan.u heeft thans
een vrieDd."
De burgemeestorsvrouv; verwittigde haren
echtgenoot onmiddellijk van het gebeurde.
De griffier deed desgelijks, om alle verden
king van hem en Louise af te werpen.
Toch bleef er iets in do gemoederen han
gen en Louise had zelfs op Oudejaarsavond
kamerarrest. De gastvrouw was onuitstaan
baar, alleen de burgemeester wist den schijn
van beleefdheid in acht te nemen.
De griffier zocht heul en troost bij zyn
arbeid en was reeds den 4den Januari mei
zyne lysten klaar. Dien namiddag zou hy
Moserdorf verlaten.
Louise had hy al die dagen slechts van
verre voor hot raam gezien. Den laatster»
middag verscheen zy weer aan tafel, want de
burgemeester had ditmaal zyn gezag doen
gelden en gecommandeerdAlle man op dek
by dit feestelyk afscheidsmaal. Louise zager
slecht uit, hare oogen waren opvallend rood
en gezwollen.
Aan tafel werd slechts over onverschillige
dingen gesproken en wel over do uitkomst
der volkstelling.
Men was zeer voldaan nu precies te weten,
dat Moserdorf met al do buitenboerderyen en
hoeven niet minder dan 1387 zielen telde,
G93 mannelijke on G94 vrouwelijke personen.
Bijzonder belangwekkend scheen allen het
feit, dat liet aantal mannen en vrouwen byna
gelijkstond, terwijl op andere plaatsen de
vrouwelijke bevolking do everhand had.
Kareltje. het s'atistieko talent, knikte met
zijn waterhoofd, wreef zich de gerimpelde
handjes en lieihaaldo opgetogen:
,.093, 694, dus écne vrouw slechts meer."
Nu moest de burgemeestersvrouw aan de
bitterheid baars harten eens lucht gesren.
„Juist, één© vrouw is hier te veel!"
Louise bukte zich over haar bord.om haar
plotseling verbleeken to verbergen, de griffier
bemerkte het welKareltje, die zeer veel schik
had in het gezegde van mama, jubelde alsof
DJ oene gewichtige waarheid ontdekt had:
„Er is Ofne -te veel, er is éöne teveel!...
Wie is dat dan, mama?"
lip liet zijne oogen in den kring rond
dwalen. Mama kon het toch niet z^n.Daar
werd het hem plotseling duidelijk.
„Ik heb het gevonden!" riep hij: „het is
LouiseI Nietwaar mama?"
Dit deed don beker overloopen. Louise's
borst bowoog zich sneller, zy hield den zak
doek voor de oogen en vloog de kamer uit.
In de verwarring, welke nu volgde, vond
mijnheer Klau3 de gelegenheid zich on'oe-
ir.eikt to verwijderen. Hp zocht het geheele
huis door naar Louise en vond haareindelyk
in haar zolderkamertje. Haar snikken woes hem
den weg. Zij had zich op een stoel laten vallen,
het gelaat in hare handen verborgen en weende.
Hp knielde naast haar neder en bedekte
de hand. welke machteloos r.edorhing. met ziine
lippen. Hij riep haar bp haren naam en slaagde
er eindelpk in haar tot kalmte te brengen.
Na een uur verschenen de beido dischgo-
nooten, die zoo plotseling verdwenen waren,
weder voor den burgemeester en zpno vrouw.
Arm in arm stonden zy daar.
„Mijnheer de burgemeester", zeido de grif
fier, „wij zijn thans beiden statistiek.U kunt
u dus in myn toestand verplaatsen. Er mag
in Moserdorf gcone enkede vrouw te veel zyn.
Met goedvinden van u en mevrouw zal ik
daarvoor zorgen."
En hij omarmde zyne bruid. (D. C.)
