LEIDSOI
DAGBLAD.
N#. 9845.
Zaterdag; 26 Maai-t.
A*. 1892.
<§eze (Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van (Zon- en (feestdagen, uitgegeven.
Tweede Blad.
Leiden, 25 Maart.
F'euilleton»
De Volkstelling.
PRIJS DEZER COURANT:
Yoor Leiden per 3 maanden..f 1.10.
Franco per post1.40.
Afzonderlijke Nommers0.05.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
Van 16 regels ƒ1.05. Iedere regel meer f0.17j.
Grootere lettors naar plaatsruimte. Voor het
incasseeren buiten do stad wordt ƒ0.10 borcicna.
- Yoor het examen in de nuttige hand
werken is geslaagd mej. J. C. De Leu, van
Leiden.
- Het aandeel der gemeente Wassenaar in
de af te leveren manschappen voor de lich
ting der nationale militie van dit jaar be
draagt 8. Het aantal lotelingen bedraagt 30,
waarvan zich 1 reeds vrijwillig in werkely-
ken dienst bevindt.
De herijk van maten en gewichten zal in
die gemeente geschieden op Yrydag 22 en
Zaterdag 23 April a. s.
- Yan het programma der Comenius-
feesten, welks verschijnen wy voor eenige
dagen aankondigden, ligt thans een exemplaar
voor ons. Door de wijze, waarop de firma
H. C. A. Thieme, te Nijmegen, het heeft uit
gevoerd, erlangt dit programma eene blijvende
waarde. Met de feestrede, die prof. dr. H. C.
Kogge in de kerk te Naarden zal houden, en
die gedrukt wordt op hetzelfde formaat, zal
liet een gedenkboek 'zijn, aan Comenius ge
wijd, en dus niet alleen waarde hebben als
eene herinnering aan de plechtigheid, maar
ook in ruimeren kring voor allen, die de
feesten zeiven niet bijwonen en belang stellen
in de geschiedenis van opvoeding en onderwijs.
De historische aanteekeningen betreffende
Comenius' laatste rustplaats zyn in het Duitsch
gesteld en van de hand van den heer A. N.
J. Fabius, stedelijk archivaris van Naarden, die
ook de Comenius-cantate heeft gedicht, welke,
door den heer C. Andriessen Jr. op muziek
gezet, Maandag a. s. in de groote kerk te
Kaarden zal worden uitgevoerd.
In het programma zfjn een drietal licht-
afdrukken gevoegd: de eerste is de oude of
Fransche kerk (thans kazerne), waar Comenius
is begraven; de tweede geeft ons Naarden's
schoon stadhuis te aanschouwen, terwijl de
derde ons het inwendige vertoont van de
kerk gelijk zij in Comenius' dagen was.
Reeds meermalen is er aan herinnerd, dat
het den 28sten dezer maand 300 jaren ge
leden zal zyn, sedert de beroemde paedagoog
Johannes Amos Komensky, of, zooals hij in
Latijnsche vertaling heet, Comenius, in Bohe-
men werd geboren. Zijne laatste levensjaren
(1660 1670) bracht hy in ons land door, te
Amsterdam, waar Laurens Yan Geer zyn be
schermer was en hy eene verzameling zyner
werken over het onderwijs uitgaf. Hy wordt
als de grondlegger van de nieuwe paedagogiek
beschouwd, omdat hjj in zyne werken het
eerst voor de beoefening van de moedertaal,
den samenhang der verschillende leervakken,
de aanschouwelijkheid van het onderwijs en
den voorrang van den inhoud boven den vorm
heeft geijverd.
In Bohemen, waar hy lang als geestelijke
werkzaam was en als 's lands grootste schrij
ver der 17de eeuw beschouwd wordt, wordt
zyne nagedachtenis zeer in eere gehouden. In
1871 werd daar de tweehonderdste verjaardag
van zyn overlijden herdacht. Het is echter
gebleken, dat hy reeds den 22sten Nov. 1670
is overleden en dat zyn stoffelijk overschot
zich in de "VYaalsche kerk te Naarden bevindt.
Uit dien hoofde is besloten de herdenking
van de 300ste verjaring van Comenius' ge
boorte in laatstgenoemde stad op 27 en 28
dezer te doen plaats hebben.
Gelyk men weet, zal op het plein tegen
over de Utrechtsche Poort by die gelegenheid
ook een „Comenius-gedenkteeken" worden
onthuld en in eene der zalen van het raad
huis eene „Comenius-tentoonstelling" worden
gehouden.
De 1ste luit. W. L. Overduyn, van het
4de reg. inf., de 1ste luit. H. C. A. De Block,
van het 7de reg. inf. te Amsterdam, en do
lste luits. O. L. G. T. Aberson en C. J. Picke,
van het 3de reg. veld-art., worden met 1 Oct.
a. s. voor den tijd van één jaar werkzaam
gesteld onder de bevelen van den chef van
den generalen staf te 's-Hage. Laatstgenoemde
officier is thans gedetacheerd bij het reg.
gren. en jagers.
De 2de luits. C Stolk, van het 4de reg.
inf. te Delft, en C. A. Jeekel, van het 6de
reg. inf. te Breda, worden van 1 Mei tot 10
Aug. gedetacheerd bij de normaal-schietschool
te 's-Hage tot het volgen van een cursus in
gymnastiek en schermen.
De minister van buitenl. zaken brengt
ter konnis van belanghebbenden, dat, blijkens
een bericht van Hr. Ms. gezant te Brussel,
de invoer van schapen uit Nederland in Belgié
tot nader orde zal kunnen geschieden niet
alleen met certificaten, door gediplomeerde
veeartsen afgegeven, maar ook met certifi
caten, afgegeven door personen, die in Neder
land krachtens art. 16 der wet van 8 Juli
1874 (Stsbl. 98) tot de uitoefening der vee-
artsenykunst zyn toegelaten.
By koninklijk besluit is de majoor J.
H. Weenink, van het regiment grenadiers en
jagers, op pensioen gesteld en het bedrag van
het pensioen bepaald op f 1455 'sjaars.
De heer dr. G. Grijns, arts, benoemd en
aangesteld tot officier van gez. 2de kl. bfi
het personeel van den geneeskundigen dienst
van het leger in Nederl.-Indié.
Met ingang van 1 April a. s.lo. de of
ficier van gez. lste klasse by de zeemacht
H. M. J. Wertenbroek, te Vlissingen, eervol
(^ïtheven van het hem bij koninklijk besluit
van 22 Dec. 1891 opgedragen gezondheids
onderzoek van uit zee aankomende schepen,
ingevolge de bepalingen der wet van 28 Maart
1877 (Stsbl. No. 35), en 2o. voor den tyd van
drie jaren met genoemd onderzoek voor Vlis
singen belast den heer J. P. Vermaas, arts
aldaar.
Een pensioen van f 1139 verleend aan den
heer E. G. R. Vizjévene, gewezen vorifica-
teur lste categorie bij 's Ryks belastingen.
Gemengd Nienwa.
De ramp i n d e H u i d e n s t r a a t t e
Amsterdam. H. M. de Koningin-Regentes
heeft don burgemeester doen weten, dat zy
met innig leedwezen de tyding van de ver
schrikkelijke ramp in de Huidenstraat heeft
ontvangen en oprecht deelneemt in het lot
der ongelukkige slachtoffers.
De in het gasthuis ter verpleging opge
nomen verwonden gaan gelukkig over het
algemeen met den dag vooruit, zoodat men
mag hopen, dat het aantal van hen, die
reeds door het ontzettende ongeluk uit het
leven gerukt werden, niet nog grooter wordt.
De justitie heeft nog geene vergunning tot
het ter aarde bestellen der lyken gegeven.
Zy zullen eerst nog aan eene schouwing
onderworpen worden.
De ramp in de Huidenstraat heeft nergens
in ons land meer indruk gemaakt dan te Edam.
Zooals reeds werd medegedeeld, was mej.
Brederode, wier lyk het laatst uit de puin-
hoopen werd gehaald, te Edam woonachtig.
Naar men aan het „Hbl." van daar schryft,
is de bediende van den heer Arents, De Vroom,
die ernstig gekwetst in het gasthuis ligt, een
Edamsche weesjongen, terwyl de andere be
diende van den heer Arents, die licht ge
kwetst werd, met een meisje uit Edam ver
loofd is.
De gemeente-ontvanger van Sij-
bekarspel, D. J., is sedert 18 Maart in zyne
betrekking geschorst.
Te Dreihausen, by Halle, kwamen
dezer dagen twee knaapjes van 9 en 13 jaren
by een brand om. Drie kleine meisjes zouden
hetzelfde lot hebben ondergaan, indien de
jeugdige zoon van den huisheer zich niet in
het brandende huis had gewaagd en de kin
deren veilig buiten had gebracht.
Dr. Schweninger, lyfarts van
vorst Von Bismarck, is te Nervi, by Genua,
aangekomen, naar men zegt. om het klimaat
en de localiteit aldaar te onderzoeken, ten
einde te zien of het eene geschikte plaats
zou wezen voor den vorst om er voor herstel
van gezondheid eenigen tyd door te brengen.
De douane-beambten te Barce
lona hebben het werk gestaakt wegens het
meerdere werk, als gevolg van de invoering
der nieuwe tarieven.
Onder een venster in de woning
van den heer Pegna is door onbekenden een
kistje met kruit geplaatst, dat gisternacht
ontplo/te. De aangerichte schade is groot.
Te Perth, in West-Australiö,
heeft het proces tegen Frederick Bailey Dee
ming, alias Williams, den man, dien men voor
den beruchten Jack the Ripper houdt, een
aanvang genomen.
Reeds vroeg in den morgen was eene
menigte nieuwsgierigen voor het gerechtsge
bouw byeengekomen, en toen de zitting be
gon, waren de tribunes voor het publiek
overvol. Men heeft den beschuldigde nog on
kundig gelaten van de ontdekkingen, in de
laatste dagen te Rainhill, by Liverpool, gedaan,
zoodat hy meent dat hy zich slechts over
den onnatuurlyken dood zyner vrouw to ver
antwoorden heeft. Deeming bleef alle schuld
ontkennen, doch toonde zich niettemin zeer
onrustig. Intusschen heeft men in zyn koffer
aan boord van de „Kaiser Wilhelm," het
schip, waarmede hy in Australië aankwam,
de volgende voorwerpen gevondeneene spons,
van bloed doorweekt, een mes, waarop bloed
vlekken zichtbaar zyn, eene broek evenzeer
met bloed bevlekt, eene scherpe byl, eene pho
tographic van een huis met eene vrouw in
de opening der deur staande (op de achter
zijde is de naam Deeming geschreven) en do
akte van het tweede huwelyk, dat Deeming
onder den naam Williams te Rainhill sloot.
Na het eersto verhoor werd de beschuldigde
in een omnibus naar de gevangonis terugge
bracht. Er ontstond een ontzettend gedrang
onder het volk, maar de politie slaagde er
in, de menigte in bedwang te houden. Toen
Deeming in den wagen zou stappen, maakte
een liefhobber-photograaf van het gunstig
oogenblik gebruik om eene photographic van
den man te nemen. Deeming zag dat en deed
eene vruchtelooze poging om zich op den man
te werpen. Ten slotte liep alles in goede
orde af.
3.)
Het voorwerp harer voortdurende zorg en
liefde was haar zoon Karei, een merkwaardig
schepsel van dertien jaar, die er uitzag of
hy eerst acht jaar telde: onregelmatig ge
bouwd, geel van huid en met een water
hoofd. Hare slechte luim vierde zy elke twee
uur minstens togen een meisje bot, klaar
blijkelijk eeno arme bloedverwante, die de
ondankbare rol vervulde van overal onmis
baar te zijn, alles te moeten doen en toch
overtollig te heeten.
Dien morgen reeds was Louise den griffier
opgevallen. Hy zag haar eerst op den rug,
toen zi) juist eene groote pul van eene kast
afnam; zjj was in deze houding zoo plastisch
achoon, dat hy onwillekeurig als vastgewor-
teld bleef staan. Toen zij zich omkeerde, be
vonden zjj zich eenige oogenblikken tegenover
elkander.
Hjj keek haar in het gelaat on voelde hoe
het bloed hem naar de wangen steeg. Zjj
daarentegen keek hem met hare heldere
blauwe oogen kalm en ernstig aan.
Hy groette haar sprakeloos en verliet het
vertrek. Zy boog alleen haar schoon gevormd
hoofd, waarvan de lichtblonde vlechten in de
stralen der winterzon als zilver en goud
schitterden.
's Avonds zat Louise beneden aan tafel en
was weder stomeindelyk vroeg de burge
meestersvrouw haar vry bits, of de gasten
te gering waren om hun met één woord te
verwaardigen.
Louise antwoordde niet, maar redde zich
uit de verlegenheid door beteekenisvol naar
Kareltjo te wyzen.
„Ha! Hy telt weder", fluisterde de moeder
met een stralend gelaat den gast toe; „men
mag hem niet storen, anders raakt hy
in de war."
Het tellen van den knaap duurde tot het
dessert, want hy telde de gaatjes in eene
vry groote snede brood. Zyne moeier keek
vol bewondering en de vader gaf den gast
wenk op wenk.
Eindelyk verkondigde Kareltje, met eon
grynslach van voldoening, terwyl hy zich in
de handen wreef, dat de snede brood precies
531 gaatjes had.
Nu eerst konden de verheugde ouders be
ginnen met het natuurverschynsel te verklaren.
„Kijk my eens dien grooten schedel aan,
mynheer Klaus", zeide burgemeester Tbal-
hofer, terwyl hy mot de hand over Kareltjes
waterhoofd streek. „De knaap is een genie."
„Een talent", voegde zyne vrouw er by.
„Wy hebben", vervolgde de vader, „tever
geefs beproefd, hem lezen en schryven te
laten leeren; ook het rekenen vat hy niet;
maar wel de eerste hoofdbewerking: het
tellen. Dat heeft hy dadelyk beetgehad en
dat is een hartstocht by hem geworden. De
jongen is voor een statisticus in de wieg
gelegd en zal het eenmaal ver brengen in
deze wetenschap."
„Kareltje, hoeveel boomen staan er in de
laan naar Wiesbrunn?"
Kareltje keek eerst heel dom voor zich en
zeide toen vry onbeholpen:
„192,of misschien 214.noen 121
staan er in onzen tuin."
„Ziet u", riep de moeder opgetogen, „liy
weet allesKareltje, hoeveel steenen liggen
er op onze plaats?"
„3481" riep het kind op den weifelenden
toon van iemand, die er naar raadt.
„Het is onnoodig, dat u de bewoners van
Moserdorf nog wilt tellen. Kareltje weet het
reeds sedert eene maand."
„Hoe heeft hy dat dan aangelegd?" vroeg
de heer Klaus op dringenden toon.
„Met den eenvoud van het talent", riep do
moeder. „Hy plaatste zich voor hot venster
en keek den geheelen dag op straat. Geheel
Moserdorf komt hier voorby, moet hier voor-
bykomen, en hy behoefde slechts de voorby-
gangers te tellen. Hoeveel waren er dat,
Kareltje?"
„3281"
„Nu en dan heeft hy met tal van bezwaren
te kampen", ging de bezorgde moeder voort
vóór acht dagen by v. had hy een reuzenwerk
ondernomen, hy wilde de haren op Louise's
hoofd tellen."
Louise barstte plotseling in een vroolyk
gelach uit; de overmoedige toon deed den
gast verstommen. Dadelyk bedwong zy zich,
maar, helaas 1 te laat, want zy haalde zich
een scherp vorwyt van de gastvrouw op den
hals. Vier dagen lang was de knaap ermede
bezig geweest, vertelde zyne moedor, en had
het haar by bosjes van 10,000 gebonden,
toen Louise deze had losgemaakt, tot grenzen-
looze verontwaardiging van mevrouw.
„O", besloot zy, „u zult zien, hy zal het
toch doorzetten; zoo niet, dan is Louise daar
van de schuld, maar ik zal je wat anders
vertellen, Louise, want alles heeft zyne
grenzen.
Vervolg ommezijde
