N°. 9772.
Donderdag 31 December.
A0. 1821.
Dit nommer bestaat uit TWEE
Bladen.
Eerste Blad.
NIEUWJAARSWENSCHEN
feze cCourant wordt dagelijks, met uitzondering
van fpn- en feestdagen, uitgegeven.
Leiden, 30 December.
Feuilleton.
Aan 't leven weergegeven
LEi
PRIJS DEZER COURANT:
▼oor Leiden per S maandenƒ1.19.
Franco per post1.40.
▲fBO/iderlgke Nomraere.0.06.
Wegens den Nieuwjaarsdag zal deze
Courant TrJJdag-arond niet ver-
schenen.
Evenals vorige jaren zal in ons op
Oudejaarsavond verschijnend num
mer de gelegenheid opengesteld wor
den tot plaatsing van
naar gelang van ieders maatschap
pelijke betrekking, ad 50 cents per
advertentie, mits men ze ons doe
toekomen uiterlijk op Donderdag 31
Dec. a. s., te halfdrie des namiddags.
Tuinbouw en Plantkunde.
„Stelt u het aardrijk voor zonder planten
en het beeld des doods zal voor u verrijzen".
Dit is de zinspreuk der Yereeniging tot be
scherming van planten te Genève. Gelukkig
evenwel vindt men overal planten; gelukkig
te meer, daar alle planten nuttig zijn. Uwo
woning leveren u de planten; uwe brand
stof, uwe opwekkende of verfrisschende
dranken, uw eten, uw bed, direct of indirect
geven de planten ze u. De nutplanten zijn
te verdoelen in twee hoofdgroepenvoedings
gewassen en gewassen voor industrieel nut.
Onder de voedingsgewassen speelt de familie
der grassen eene voorname rol; zonder de
grassen zou het den mensch nu bijna onmo
gelijk zijn te leven, hoewel zo in oude tijden
klaarblijkelijk niet in gebruik waren. De fa
milie der grassen is te verdoelen in drie-af-
deelingen: de grassen in het noorden of de
granen, de maïs in de sub-tropische gewes
ten en de rijst in de tropen.
Het gebruik der granen is zeer oud. Zelfs
de Grieken moesten tot eene fabel de toe
vlucht nemen om het in gebruik komen der
granen te bepalen; volgens hen leerde do
godin Ceres dat gebruik. Maïs is hier een
siergewas en wordt gebruikt als lioendervoer
in Amerika is het voor de volksvoeding
echter van groot belang. De beteekenis der
rijst is vrijwel bekend door onze verhouding
tot Indiè; ook in Zuid-Amerika groeit rijst
en in Zuid-Italië zijn proeven daartoe genomen.
Van de voedingsgewassen behandelen we
achtereenvolgens: den aardappel, de cassave,
de igname, de boomvruchten, den broodboom,
de cocos, de banaan of pisang, de Abessyni-
sche banaan, den dadelpalm, den sagopalm;
voor dranken: de koffie, de thee, de cacao,
de suiker, den wijnstok; als gewassen voor
industrieel nut: de katoen, de lijn, den hennep,
de ramé, do tabak, de kinine, den bamboes,
den oliepalm.
De aardappel werd in 1565 uit Peru door
J. Hawkins in Ierland ingevoerd, maakte toen
geen opgang, werd in 1585 opnieuw door
Drake binnen Engeland g6bracht en in 1623
nogmaals door Walter Raleigh. In 1684 werd
hy over het algemeen in Engeland gekweekt
in 1717 was in Saksen de eerste aardappel-
kweekery, in 1738 was hy in Pruisen en in 1783
't eerst in Frankryk bokend. De Franschen zyn
er geone liefhebbers van In 1780 werd do
eerste aardappelwinkel te Amsterdam opge
richt. 30 jaren geleden woedde de hevige
ziekte onder dit gewas. Nu kent men do
oorzaak dier ziekte en ook een middel ter
bestryding (Bouilli Bordelaise). De Friesche
kweeker Van der Ven heeft een nieuw ras,
vry van ziekte, in den handel gebracht.
De cassave is zeer vergiftig, groeit vooral
in Brazilië, over het geheel in Zuid-Amerika.
Ook de knollen zyn vergiftig. Als vervanging
van den aardappel by ons maakte ze weinig
opgang. Ze levert ook meel (tapiocca).
De igname, die twee voet diep in den grond
moet gebracht worden, is eene klimplant en
het rooien er van levert veel bezwaar op. De
plant levert geen kwaad voedsel, dat gekookt
melkwit en zacht als boter is. Het weinige
vergif gaat door koken verloren.
De boomvruchten zyn vooral in Frankryk
en Zuid-Italïö van groote beteekenis Sommige
tropische volken zyn geheel afhankelyk van
boomvruchten.
De broodboom (Zuidzee-eilanden) levert eene
vrucht ter grootte van een klein menschen-
hoofd, van V/t a 2 K.G. Eén boom geeft per
jaar 60 a 80 vruchten, welke in stukken ge
kookt worden; ook laat men ze in een vat
gisten; dan ontstaat or deeg voor brood. Hy
is in Engelsch-Indiö ingevoerd met goed
gevolg.
De cocos, voorkomende in alle tropische
kuststreken, levert water, melk, vaste spys,
groente, palmwijn, brandewyn, vaatwerk, olie,
plantenboter, hout, huidbedekking, kleederen,
matwerk, bedden, -wapenen, papier, inkt en
de vezels der bladstelen worden in Engeland
gebruikt in plaats van run.
De banaan of pisang is verspreid door alle
keerkringslanden. De cultuur is zeer oud, de
productie zeer groot: 1 stengel 30 60 vruch
ten. In de vruchten zijn nooit zaden. Levert
ook meel.
De Abessynische banaan is sierplant en
voedingsgewas (bladstelen en stam; deze V/2
voet dik).
De dadelpalm is de weldaad der woestyn-
streken. De dadel is by ons eene versnape
ring, daar voedsel. De oasen bestaan byna
uitsluitend uit dadelpalmen. De dadel is twee-
huizig. De Bedouïenen zyn er steeds op uit
by oorlog de mannelyke boomen uit te roeien,
ter verwjjdering van voedsel voor den vyand.
De jonge bladeren worden gebruikt, ook in
Zuid-Europa.
De sago palm behoort thuis op de Molukken
en komt voor in alle keerkringslanden. De
plant zelve levert het voedsel. De aardappel
meelfabrieken komen te hulp als er sago te
weinig is.
Do koffie kwam oorspronkelijk voor in
Abessynië, niet in Arabië. In het laatst der
17do eeuw werd ze naar Indië verplant op
raad van den Amsterdamschen burgemeester
Witsen. De Liberia-koffie kwam ter kweeking
over Leiden in Indiö en wordt zeer geroemd.
Zo is beter dan do Braziliaansche.
De thee wordt reeds onheuglyk lang ge
bruikt; ongeveer 500 j. n. Chr. voor het eerst.
De Engelschen en Hollanders betwisten elkan
der den eersten invoer hier, maar thans schynt
toch zeker dat lord Arlington ze in 1666 uit
Holland in Engeland bracht. Oorspronkelyk
was de thee zeer duur. In 1825 kwam ze op
Java. De Java-thee is zeer zuiver.
De cacao neemt thans, dank zy Van Houten,
eene hooge vlucht, vooral in Engeland, waar
het Hollandsch fabrikaat geliefd is. In Mexico
dienen de cacao-boonen voor geld. Op Marti
nique is nu de cacao verdwenen en heeft
plaats gemaakt voor 6uiker. In Indië (Mina-
hasse) had ze weinig succes. De vrucht is
als eene eivormige komkommer. De suiker
werd in den gryzen voortyd in China bekend
ze was ook in Egypte en Judea aanwezig. De
rietsuiker werd afbreuk gedaan doordeboet-
wortelsuiker. Ook enkele palmen en een
Araerikaansche ahorn leveren suiker op. In
1250 werd de suikerbereiding ontdekt door
een Venetiaansch koopman.
De wijnstok was eveneons reeds vroeg be
kend. De cultuur is ook verspreid over een groot
deel van Europa. Er komt ook wyn uit stre
ken, waar de wijnstok niet te vinden is.
Tegen de ziekte van den wynstok is nog
geen middel gevonden.
De katoen is van ouden datum en vervult
PRIJS DER ADVERTENTlfJN:
Tan 1—6 regelt ƒ1.05. Iedere regel meer 0.1?$.
Grootere lettere naar plaatsruimte. Voor bel
incaaseeren buiten de ttad wordt ƒ0.19 borckend.
eene groote rol. Amerika is het katoonland.
Er zyn tien soorten van; de lyn levert olie
en koeken, de hennep het touw; de tabak
werd in 1496 op San-Domingo ontdekt, in 1559
ingevoerd in Portugal, in 1615 gekweekt in
Nederland. Mahomed IV en Paus Urbanus VIII
waren er vyanden vande kinine kwam in 1640
in Europa en werd eerst veel later goed ver
spreid. De bamboes is de boom onder de
grassen (25 M. by 25 cM). De oliepalm is
ook in Europa van groot nut, o. a. voor de
kaarsen. De bladeren leveren een goed voedel.
De sap is goed van smaak, maar gist spoedig.
Dit is de hoofdinhoud, met weglating dus van
vele by zonderheden, als o.m.fabelen, legenden,
officiëele en niet-officiëele cyfers van productie,
uit- en invoer, van de lezing, gisteravond ge
houden in het gebouw der Loge voor de leden
der afd. Leiden en Omstreken der Nederland-
sche Maatschappy voor Tuinbouw en Plant
kunde, en hunne dames. Wie hield de lezing
De heer Witte, niet de hortulanus, maar diens
zoon, de heer E. Th. Witte.
De heer Boursse Wils dankte als waarne
mend voorzitter den lezer, wees er op hoe
een jong lid der afdeeling den moed had
gehad op te treden, hoe hy zich van zyne
taak gekweten had en riep hem als lezer
een tot weerziens toe.
De aanwezigen, vry talryk opgekomen,
waren hoogst voldaan over deze eerste lezing
van „den jongen Witte", en, vroeg deze eene
welwillende beoordeeling en eene niet al te
scherpe critiek, zelfs een niet-welwillend be-
oordeelaar en een onverbiddelyk criticus zou
moeten erkennen dat deze lezing verre boven
het middelmatige was.
In het heden verschenen jaarverslag van
liet bestuur aan de leden van het departement
heiden der Maatschappij tot Nut van 't Alge
meen weidt omtrent de „Schooispaarbank"
het volgende gezegd
Mochten ten vorigen jare eenige betere
uitkomsten verkregen zjjn wat het sparen
van de snoepgelden betreft, hot afgeloopen
jaar leverde opnieuw minder aangename onder
vinding op. De hoofdonderwijzer op do openbare
school 4de klasse No. 1, de heer P. Cl. Hoeks,
was nu ook weder de eenige die zich hiervoor
veel moeite gogeven heeft, maar »'eze moeite
niet voldoende beloond zag.
fiedurende dat jaar werd door 48 leerlingen
een bedrag van 92.04 bespaard, terwijl
I ƒ95.501/, door 33 terugbetalingen werd uitgo-
DOOR
HUGH CONWAY.
52.)
Ik vreesde dat, als bare gezondheid hersteld
zou zijn, zjj het eerst van alles aan dien
moord tornen zou; maar wat zij doen zou,
was moeilijk te zeggen.
Macari, hoorde ik, had Engeland verlaten
des daags nadat ik hem van den moord be
schuldigd had; Ceneri was buiten haar be
reik. Ik hoopte dat men er haar toe krijgen
zou, om de zaak te laten rusten tot aan
myne terugkomst, en ik zeide aan Priscilla
dat, ingeval Pauline sprak van eene groote
mi6daad, als begaan te zjjn door personen,
die zij kende, z(j haar moest meedeelen dat
op dit oogenblik reeds al het mogelijke ge
daan werd, om de schuldigen aan het gerecht
over te leveren. Ik vertrouwde dat zij, zich
schikkende als gewoonlijk, met deze verze
kering wel genoegen zou nemen, al waren
de zaken ook nog niet zoo ver.
Priscilla moest mij schrijven naar I
St.-Petersburg, naar Moskou en naar andere 1
plaatsen, waar ik eenigen tjjd verblijf zou
houden op de heen- en terugreis. Ik schreef
zelf de adressen op eenige enveloppen en gaf
haar die. Ik zou haar van St.-Petersburg
nader schrijven op welke datums zij de
brieven op de post moest doen. En nu meende
ik alles gedaan te hebben.
Alles, behalve één ding!
Den volgenden morgen moest ik vertrek
ken. Mijn paspoort is getcokend, mijne kof
fers zijn gepakt, alles is gereed. Nog eens,
slechts voor een oogenblik, moet ik haar,
vóór ik ter ruste ga zien, misschien voor
de laatste maal. Priscilla zeide mjj, dat zU
rustig lag te slapen. Nog eens moest ik dat
schoone wezen aanschouwen, om het ge
trouwe beeld met m(j mede te dragen, dui
zenden uren ver.
Ik ging zacht de trap op en in bare kamer.
Ik stond aan het bed met tranen in de oogen
en aanschouwde mijne vrouw, die toch mijne
vrouw niet was. Ik kreeg een gevoel over
mg, alsof ik iets misdadigs, iets heiligschen-
nends deed; zoo weinig recht had ik,
dacht mij, om in die kamer te zijn. Haar
engelachtig hoofd rustte op bet kussen; dat
gelaat was voor my hot schoonste op de
wereld. Haar hijgende boezem ging op en
neer, bij hare zachte, regelmatige ademha
ling. Terwijl ik haar aanstaarde, zwoer ik
myzelven, dat geen menschelyk woord my
zou doen twijfelen aan hare onschuld. Toch
wilde ik naar Siborie reizen.
Ik zou schatten gogeven hebben, om het
recht te hebben mijne lippen op de hare te
drukken, haar te mogen wekken met een
kus, baar de oogen vol liofdo naar mij te
zien opslaan, van onder die lange wimpers.
Zelfs kon ik mij op dat oogenblik niet weer
houden een zachten kus te drukken op den
slaap van haar hoofd, diiir, waar de schoone
lokken begonnen te golven. Zy bewoog zich
even in haren slaap, hare oogleden bibberden,
en als iemand, die betrapt wordt by het be
gin van de uitvoering eener misdaad, vlood
ik de kamer uit.
Den volgonden dag was ik reeds honderden
myien ver en mijn gemoed was in eene heel
andere en ver van zachtmoedige stemming.
Zoo ik Ceneri bereikte, als ik hem ooit be
reiken kon, en als ik dan bevond dat Macari
waarheid gesproken had; bevond dat ik be
drogen, misleid, listig om den tuin geleid was,
dan kon ik ten minste de akelige voldoening
smaken van my gewroken te zien. Ik kon
dan met leedvermaak de ellende aanschou
wen van den man, die my bedrogen en tot
zyne doeleinden gebruikt had. Ik kon hem
zien, hoe hij zyn rampzalig leven voort
sleepte in ketenen en diep gezonken, als een
slaaf gezweept en mishandeld.
Dat zou dan het welverdiende, niet te ver
werpen loon zyn voor myne lange reis. In
aanmerking genomen al wat er gebeurd was,
en myne tegenwoordige spanning en vrees,
dan was deze onchristelyke gemoedsstemming
niet geheel onnatuurlyk in een gewoon
menschenkind.
Eindelijk ben Ik te St.-Petersburg. De brief,
welken ik by my heb, en de brief, welken
men reeds over my geschreven heeft, ver
zekeren my eene goede ontvangst van Harer
Majesteits edele vertegenwoordigers in de
hoofdstad van Kusland.
Myn verzoek wordt met aandacht aange
hoord; er wordt niet om gelachen. Men zegt
my dat niemand ooit zulk een verzoek ge
daan heeft, maar er wordt niet gezegd dat
hetonmogelyk toe te staan is. Er staan moeilijk
heden, groote moeilykheden, in der. weg
maar daar myne zaak enkel familiezaak ie,
met gecnerlei politieke bedoeling, en daar de
brief do toovermacht bevat van de handtee-
kening van iemand, dien do edele lord zeer
gaarne verplichten wil, worden die moeilyk
heden niet als onoverkomelijk gekenschetst.
(Wordt vwnUjd