N°. 9748.
feze iCeurant wordt degelijks, met uitzo adoring
van (Zon- en feestdagen, uitgegeven.
Eerste Blad.
Leiden, 30 Noveni •-
'euilleton.
Hoe een gevallen graaf er weer
bovenop kan komen.
Dinsdag: X December.
A »L
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maandenƒ1.10.
Franco per post
Afznadorlijko Nomrtor?
1.40.
0.05.
PRIJS DER ADVERTE1
Van 1—6 regola ƒ1.05. Ieder© rogel
Grootero lettere naar plaatsruimte,
incass&oren beu ten da stad wordt j 0
Be uitbreking \uu htt LlerEjitrslchdï
orer de gehecie gemeente Lelde».
ir.
Do derde voorwaarde,' do quaostio van de
subsidie, zogt de gemeonte architect in zijn
rapport omtrent de concessie-aanvrago van
den heer Liernur, is zeker de meest gewich
tige van alle. De finantiëele quaestie belieorscét
in dezen do geheole zaak de hygiënische
en technische quaestio bestaat in Leiden niet
meer na do uitstekende werking der inrich
ting aan de Hoofstraat.
Wij kunnen ons, zoo schrijft hy, natuurlek
hier niet plaatsen op hot standpunt, door
den heer Liernur aangenomen, nl. van 'de
betrekkelijke goedkoopte van zyn stelsel in
vergelijking tot andere, maar wy zullen
moeten letten op de absolute kosten en :de
draagkracht onzer gemeente in het oog houden.
Toch is do botrekkeiyko duurte mede van
belang; met de wetenschap, dat de toestand
slecht is en dat iedere ingrijpende verbe
tering voel gold zal kosten, is het eene
voldooning te mogen constateoron dat hier
het boste stelsel op den duur ook het goed
koopste is. Wij behoeven dit niet aan te nemen
op het gezag van den heer Liernur alleen;
de officióele cijfers uit gemeenteverslagen
leeren het ons voldoende Doch 1.26 '/a 'per
hoofd en per jaar moge betrekkelyk weinig
ztfn, al6 vaste subsidie blyffc eeno jaariyksche
som van 56,000 voor Leiden te voel. Naar
het inzion van den heer Knuttel Is hot denk
beeld van ecno vaste subsidie van 5 pet. over
het bouwkapitaal of van ƒ1.25 per inwoner
onaannemelijk.
Het is waar, de concessionaris verricht een
bepaalden arbeid, waarvoor hy recht op be
taling heeft, doch aan den anderen kant is
het eene industriüele onderneming, welke een
monopolio vraagt met de dwaugbepaling, dat
ieder ingezetene haar zyne faecaliün afsta.
Do onderneming doet meer dan de faecali n
verzamelen, zjj verwerkt die ook tot een ge- j
schikt handelsartikel en verwacht van die j
operatie voordeel. By een dorgelijken stand J
van zaken kan geene quaestie zijn van eene
doorloopendo vaste subsidie, welke ook zal
verschuldigd blijven, al mocht de onderneming
'J Vooral Amsterdam i« in dezan zeer leerzaam,
wair liet w mD'-ntt löcl 3-mial mcor koet per
hoofd dan het Lieraurotelael, byroorbtold in 1888
I 1.91' to?on ƒ0.01.
^.ncowi
do schitterendsto resultaten vorkrijgen, doch
hier kan er slechts aan eeno rentegarantie
of eene langzamerhand afnemende subsidie
gedacht worden met dien verstande, dat, wan
neer do winst der ondorntmig een zeker be
drag bereikt, de gemeonte daarin gaat deel en,
als by waterleidings- en gasmaatschappijen
gebruikelijk is.
Hot bedrag der rontegarantie, subsidie of
welko vorm ook aan de gemeentelijke uit-
keering mogo gegeven worden, moet geba
seerd zijn op de kosten in andere plaatsen.
In Amsterdam kostto in 1888 het Licrnur-
stelsel 61 cents per hoofd en dat terwijl men
toen nog geen voordeeligen afzot van de
faecaliün had en het stelsel daar nog niet op
do vooraeeligsto wijzo is ingericht en werkt.
Laten wy echter aannemen 0.60 per hoofd
cn per jaar; keert de gemcento dit bedrag
uit, dan kan dit geschieden in de stollige
overtuiging langs geen goodkooperen weg eene
eenigszins behoorlijke wyze van faecaliën-afvoor
te kunnen toepassen.
De ƒ27,000, welke dezo subsidie ongeveer
zou bedragon, zou kunnen gevonden worden
uit eeno privaat-belasting, als waartoe in Haar
lem 11 Maart 1890 werd besloten.
In Haarlem moet worden betaald voor elk
perceel ƒ3.50, als do verwijdering der stóffen
rechtstreeks plaats heeft in openbare wateren
ƒ4, als daarbij wordt gebruik gemaakt van
een gemeentoriool, en hoogstens ƒ3 per jaar,
als men putten laat ledigen langs pneuma
tischen weg.
Daar in Leiden ongoveer 9000 privaten
zullen zijn, zou eene belasting van f 3 per
privaat voldoende wezen voor eene bijdrage
van ƒ27,000.
Eeno regeling per privaat schijnt den heer
Knuttel biliyker dan per perceel, daar een
groot heerenhuis, eeno stichting enz. meer
behooren te betalen dan eeno arbeiderswoning,
doch in dit geval zal eene verordening moeten
waken tegen hot toch reeds bestaande euvel
één privaat voor eeno combinatie van ver
scheidene woningen te bestemmen.
Dezo belasting zal op den duur niet druk-
I kend blijken. Ieder huiseigenaar heeft by don
l togonwoordigen toestand van tyd tot tyd vry
grooto uitgaven vcor ledigen, doorsteken, repa-
reeren van riolen enz. en mocht het Llernur-
stelsel niet worden ingevoerd, zoo zullen ook
voor hen groote kosten niet uitblyven, wil
men een eenigszins redelijken toestand ver
kregen. Trouwens, de veel groot ere som voor
duinwater wordt, volgens don gemeente archi
tect, met vreugde betaald en aan eene kleine
bydrago om bevryd te worden van stank, vor- j
stoppingen en ongezonde uitwasemingen, zal j
men ook spoedig gewend wezen.
Behalve het cijfer, dat, op grond van ver-
gelyking met andere plaatsen, geacht kan
worden redelykerwyze van do gemeente te
mogon gevorderd worden voor do opruiming
haror faecalién, zullen by do verdere regeling
der finanticelo verhouding van invloed zyn:
hot aanlegkapitaal cn do exploitatierekening
daarom zal der gemeente invloed moeten
wordon toogekend op aanleg en bedrijf.
Voorts is van invloed op aanleg- en exploi
tatiekosten de wyze, waarop de faecalién wor
den verwerkt.
Geeft de stad den concessionaris eeno vaste
jaarlykscho bijdrage, zoo kunnen wyze van
aanleg en verwerking der stoffen haar betrek
kelyk onverschillig zyn; zy hooft dan slechts
toe te zien, dat de burgorij geregeld van de
faecalkn wordt bevryd en dezo stoffen niet
onverworkt by de gemeente opgeslagen wor
den en geen openbaar water verontreinigén.
Doch moet de bydrage geïnfluenceerd worden
do'or de finantiêele resultaten, zoo zijn ge
noemde punten van het hoogste gewicht.
Men heeft dus een kapitaal van ruim 1
millioen gulden, dat rentegevend moet gemaakt.
Dit zal in do eerste jaren niet voldoondo
geschieden door een subsidie van 0.60 por
privaat en de winst der faecaliënbereiding.
In do eerste jaren zal derhalve nog eène
extra-bydrago der gemcento kunnen vereischt
worden en zou dus, zoo lang de 5 pet. rente
niet bereikt is, öf de gemeentekas moeten
bijpassen öf den huiseigenaren een hoogor
privaatgeld worden opgelegd. Dit laatste zou
zeker, volgens den hoer Knuttel, niet overdre
ven zyn, waar eerstens, zooals hy reeds
opmerkte, den huiseigenaren door dezo inrich
ting veel kosten worden bespaard, doch waar
voorts elders mot een behoorlyk stelsel mcor
wordt betaald.
Doch hot zyn niet uitsluitend de huiseige
naren.
houd van waterloozingen wordt i
En dan de bevordering van
heidstoestand, wat toch zeker
belang is! Direct en indirect Lee
daarvoor te zorgen: indirect door d-m burgers
to beletten anderer gezondheid gevaar te
brengen en direct door zelve zich uitgaven te
getroosten om de stadsreinigu zoo goed
mogelijk te maken. "NVaar cr alt.id nog per
sonen govonden worden, die g( nLieidsbe-
langen to licht tellen, .zy het vergund te
herinneren aan de berekening, prof. Max
Yan Pettenkofer opgesteld, o orgel yke
menscbcn te overtuigen on in zi .e Werth
der Gosundheit für eine Stadt" ebliceerd.
Volgens Pettenkofer geeft do s i<-k aan,
dat men gemiddeld 20 dagen p< r verliest
aan ziekte en ongesteldheid, 20 c Jat niet
alleen goen arbeid geleverd wordt, maar zelfs
anderen van hun werk worden afgehouden
voor verpleging enz., terwijl e^aa-uitgaven
de huishoudens drukken. Pettenkofer acht dat
1 verlies per ziektedag niet t< hoog is ge
steld en komt zoo voor MQnchen op oen jaar-
lijksch verlies van ƒ3,400,000. Volgens dien
maatstaf zou dit voor Loiden zyn ƒ90,000.
Word dus onderhandeld op don voet van
rente-garantie aan den concessionaris ten be
drage van 5 pet., zoo zou, indien ten minste
het aanlegkapitaal niet kleiner kan zyn, be
halve de ƒ27,000 bovengenoemd, in de eerste
jaren nog eeno bydrago van 23,000 noodig
zijn, terwyl de tegenwoordige uitgaven zullen
verminderen. Of op andere, goedkoopero wyze
een goede afvoer der faecaliün kan verkregen
worden, mag mot grond worden betwijfeld.
Heden zyn aan do universiteit lhier be
vorderd tot doctor in de recht nschap:
do heer C. Wegener Sleeswjjk, geb. to Lommer,
met academisch proefschrift, get.T De rogehng
van het bouwen op of langs dijken", en
de heer D. Spanjaard, geb. to Borne, met
dio belang hebben by do invoering van j academisch proefschrift, get.: „Over vergun-
het Liornurstelsel en niet zy uitsluitend kun
nen met do kosten bezwaard worden. Do
gemeento ziet ten eerste van hare begrooting
verdwijnen do post: „Reiniging van riolon,
stelsel-Liernur" en kan vervolgens depost
„onderhoud riolon" 2) verminderen, eon post,
welke nu steeds hoogor en hoogor zal wor
den en dan tot het meer bescheiden onder-
Voor 1891 goreamd op ƒ7023 177 ƒ7200,
gemiddeld ƒ8000.
2) Voor 1891 geraamd op 17C0, gemi Jde'd 1900,
ning tot bouwen in plaatsely ke verordeningen."
De door ons per Engelsche mail ont
vangen Bataviascho bladon loopen van 24 tot
en met 30 October. Tevens kwam met die
mail do „Dcli Crt." van 31 October.
In tegenstelling met een vroeger onjuiut
bericht kunnen wy thans met alle zekerheid
mededoelen dat mr. Oei Jan Lee (thans ge-
heeten mr. Johan Lee) by besluit van dttn
Gouverneur-Generaal, gehoord den Raad van
Indió, gelijkstelling met do Europe.men heeft
gekregen.
3.)
Pawlow nam een rytuig en reed met den
•pgeknapten graaf naar zijne woning.
Hg had eene behaaglyk ingerichte huishou
ding, de boekhouder, en bewoonde, hoewel
hy niet getrouwd was, zes groote, prachtig
gemeubileerde kamers.
Toen beiden kort daarna by de onvermij-
delijko thee zaten, zette Pawlow den aandach
tig luisterenden Ploetowitsj zyn o plannon Ui teen.
„Gy moet weten, Pedor Wassiljowitsj",
begon by, „dat ik een verloopen sujet met
een oud-adeliyken naam noodig heb. In u
ineen ik myn man te hebben gevonden. Gy
zyt graaf en te St.-Petersburg minder bekend
dan te Parijs en te Moskou. Als ik u ergens
als graaf Ploetowitsj presenteer, weet geen
mensch, dat ik u als bedelaar van de straat
opgenomen heb. Gy zjjt een echte graaf Ploe
towitsj en kunt dat met de stukken bowy-
zen; ik had daaromtrent zekerheid genomen,
voordat ik relaties met u aanknoopte. Ik
hen boekhouder by eeno kredietbank, welke
hoofdzakelijk op landerijen en huizen geld
leent. De maatschappy is ontzagiyk rykhut
kapitaal, waarmede gewerkt wordt, bedraagt
meer dan dertig millioen, en gy kunt u voor
stellen, dat wy daar ook eenige roebeltjes
van krygen. Ik heb byvoorbeeld maar twee
honderd roebels inkomen per maand, eene
som, welke ik alleen voor rytuigen en siga
retten noodig heb. Nu gelooft ge toch niet,
dat ik zoo dom zou zyn, te trachten door
verduisteringen, valsche boekhouding enz.
mgno meerdere uitgaven te dekken. Wij ovoi-
leggen het verstandiger, want gy moet weten,
dat tot onze affaire, waarin ik in zekeren zin
ook u wil laten deelnemen, meerdere per
sonen behooren; personen, wier invloed by
de kredietbank niet te breken is, wier namen
voor u even onverschillig kunnen zyn. Wan
neer wy nu geld noodig hobben, zorgen wij
cr voor, dat aan do kredietbank hypothekon
op bepaalde huizen of landeryen worden aan
geboden. Morgen koopt byv. graaf Ploetowitsj
een huis in de Sadowaja voor zoo en zoo
voel, zonder te betalen, want het huis is
reeds voor meer dan de waarde bezwaard.
Scbynbaar wordt echter toch eene betaling
gedaan, doordien de verkooper aan graaf
Ploetowitsj eeno quitantio ad 20,000 roebel
zal verstrekken.
„Do zaak wordt dan gerecbteiyk goregokl.
Zoodra dit gebeurd is, komt graaf Ploetowitsj
by onze bank en vraagt, terwyl hy de quitantie j
c:i do overige stukken vertoont, of hy niet
nog 10,000 roebel als vierde hypotheek tegen
vyf procent op het gebouw kan krygen.
D.i. o r wordt eene beraadslaging gehouden,
v,\. irvan het resultaat meestal afhankelijk
gen aakt wordt van do meening van een naar
het
are
obouw afgevaardigden deskundige, oen
ct der maatschappy. Wy zorgen er nu
Y jolat deze meening naar wensch uitvalt
en dat iu den raad mannen van onze kleur
vertegenwoordigd zyn. Zonder veel omhaal
ontvanvt genoemde graaf Ploetowitsj do ge-
zeg lu 10,000 roebels, waarvan hy 8000 aan
ce.i Zekeren Nik. Nik. Pawlow afdragen zal,
die op zyne beurt weet, welk gebruik by
da. van moet maken."
i: riep graaf Fedja, uitstekend! Maar
als nu de bank de hypotheek opzegt en regel
matige betaling van den interest verlangt?"
„Een jaar lang wordt in den regel inder
daad de rente betaald; dan wordt op de
10,000 roebels ook 500 roebels afbetaald;
dat hoort er zoo by. Wat dan verder gebeurt,
kan ons onvorschilligzyn. lletzy dat het ons dan
gelukt, het huis nogmaals op een anderen per-
soon over te schryven, hetzy dat men het ter be
schikking 6telt van de gedorde bankinstelling."
„De bank zal wel niet weinig rail zulke
kostbare zaakjes hebbenmerkte graa i Fedja op.
„Zy heeft er indordaad al eenigo, doch z|
kan gemakkelyk nog eenige dozynun verdra
gen en ik denk, dat wy spoedig eene tweede
zaak met u zullen beginnen, mynheer de
graaf; by uw voornamen naam valt dat
minder in het oog on ik heb hiervoor een
groot landgoed in het gouvernement Saratow
op het oog. Het omvat alleen 180Ö0. dessja-
tinen b06«h, dat echter voor een doel in hot
moeras staat en niet gecxploiteerd kan wor
den, maar voor een ander deel uit een dool
hof van hoog- en laaghout bestaat en dus
niet do transportkosten waard, welke daar
voor gemaakt zouden moeten worden."
Graaf Fedja had de „affaire" volkomen
begrepen.
Den volgenden dag was hy eigenaar van
een huis en kort daarna noemde hy ook de
bewuste 2(100 roebels de zyne.
Pawlow ging overigens zeer voorzichtig te
werk. Hij liet in den eersten tyd dm graaf
niet alleen uitgaan. Als deze zich bedrinken
wilde, mocht hy het alleen in Pawlows tegen-
woordigheid doen, die er ook voor zorgde,
dat hy in zyn roes goeno domheden kon
begaan.
(Hoi volgt.)
