N°. 9731 Woensdag 11 IVoveiiil>er. A0. 1891. (Deze (Courant wordt dagelijks, met uitzondering van (Zon- en feestdagen, uitgegeven. Bit nommer bestaat uit TWEE Bladen. Eerste Bind. Premie LEiOSCH DAGBLAD. Leiden, 10 November. PRIJS DEZER COURANT: Yoor Leiden per 3 masudenƒ1.10. Franco per post1.40. Afzonderlijke Nommcrs0.05. PRIJS DER ADYERTENTIEN: Y&n 1C regels ƒ1.05. Icdore regel meer 0.17$. Grootere letters naar plaatsruimte. Yoor bet incasseeren buiten de stad wordt ƒ0.10 berekend. Toen de Uitgever van dit Lil ad verleden jaar eenige prentenboeken als premie verkrijgbaar stelde, bleek met welk eene grooto ingeno menheid dat aanbod werd ontvangen. In verband daarmede en met het oog op het aanstaande St.-Nicolaas-feest zal onzen Abonné's opnieuw de gelegenheid worden ge geven binnen enkele dagen voor hunae kin deren nogmaals van eene dergelijke, goed- koope aanbieding gebruik te maken. Het zyn andermaal allerliefste vertellingen en versjes met aardige gekleurde plaatjes, waarmede men de jeugd een groot pleizier kan doen. Een Kon zal in ons blad worden afgedrukt, waarmede tegen betaling van ÏO Cents de PrcniÊe aan ons bureel zal kunnen worden afgehaald. Ohiviëele ICeuuisj^eviugpeu. Vergadering van den Gemeenteraad van Lei- deïia op Donderdag 12 ITov., des namiddags 4c 2 uren. Punten ter behandeling: 1°. Benoeming van een Locraar aan de Kweekschool vo«r onderwijzers oa onderwijzeressen, r.244). 2". Voorstel tot aauvaacdiug van het door het Be stuur van Rijnland -aangeboden geschenk. (233 en 211). 3°. Begrooting voor 1S&2 van do Bank van Lee- nmg. (235). 4°. Idem alsvoren van vrouwen Kraam ra oedece. (230). 5°. Idem alsvoren van het H. G.- of Armo Wees- en Kinderhuis. (237) 6°. Idem a'svoren van l&st R.-K. Armbeatuv-r. (237) 7". Idem alsvoren van het R.-K. Wees- eu Oude- liedeufo r.iss (237) 8°. Idem stavoren van hot Gereformeerd Mione- of Arme Oude Mannen- «joi Vrouwenhuis. (2£?) 9°. Idem slevoren van do Stedelijke Wc-rkturich- tiug. (238) 10'. Verzoek van F. Van Wgk, om ontslag als&erde onderwijzer aaD de school 3de klasse No. 1.<242) 11". Voorstel tot hot doen vtn herstellingen aas hot huis Aalnaarkt No. G. (245). 12°. Verzoek van M H. Van Waveren, om ont&ef- ling van art. 221 der AJgemeene Politievcr«©r- dening. (248). 13°. Brief van Burgemeester en Wethouders vtn Leiderdorp, omtrent do 8 anjaardsbrug. (2'2<7). 14'. Voorstel betrekkelijk de verpachting van het buffet in cle Gehoorzaal en de vaststelling van het tarief voor de verhuring. <22'JJ. In eene gisteravond door de Afd. Leiden van den Nederl. Werkliedenbond gehouden ver gadering, trad de heer Steinmetz, jurist alhier, op, om te spreken over Volksopvoeding. N'adat do voorzitter der Afd. gewezen had op het belangrijke onderwerp, dat in deze vergadering aan de orde gesteld zou worden, en 't gelukkig achtte dat de heer Steinmetz dit hier ter sprake wilde brengen, begon deze met te wijzen op de verschillende toestanden dei- arbeiders in verschillende tijden, o. a. op het verschil tusschen de vorige en onze eeuw. Immers in de 18de eeuw was alles even mooi, maar in onze eeuw is alles even leelijk en treurig. In deze eeuw nam door welbekende oorzaken, de productie hand over hand toe, maar in dezelfde evenredigheid vermeerderde ook de slechte toestand van de producenten, .vat vooral in Engeland duidelijk aan 't licht cwam. Ten gevolge daarvan werd aldaar van egeoringswege een onderzoek ingesteld, waar van Mayke de resultaten openbaar heeft ge naakt. Nu ging men bespotten wat er mooi van de vorige eeuw was gezegd, nu was alles even leelijk; mannen als Pierson, Quack, Heymans e. a. hebben daarover geschreven en gesproken en gewezen op de noodzakelijk heid om den toestand te verbeteren. De staat huishoudkundigen leerden nu, om meer dan zooals vroeger op oorzaak en toestand van len rjjkdom, op die van de armoede de aan lacht te vestigen. Tegenover dezen toestand is de kalmte van de zijde der werklieden, ook b.v. tegen over de sociaal-democraten, onverklaarbaar. Welke zijn de oorsaken van die kalmte? Het is gebrek aan nadenken, de gewoonte, het afgestompt zijn, zijn gebrek aan beschaving, aan fyn gevoel. Men heeft gezegd: zynfinan- ciéele toestand maakt die beschaving onmo gelijk. Maar is dat wel waar? Maakt rijkdom dan beschaafd -of ontwikkeld? Daar zijn ook wel niet rijken:, die nadenkenNeen, de toe stand is geen hopelooze voor den werkman, mits hy trachte zichzelven op te voeden; hoe slecht ook gevoed of gekleed, zichzelven opvoe den moet tech. Want het eenige middel om onafhankelijk, als vry mensch, te bestaan, is beschaving, ontwikkeling; laat hem dat in spanning kosten, die inspanning is genot. Is niet alle arbeid genot, geestelijke arbeid wel, vooral voor hen, voor wie 't al weer geen sl&afsch werken is. Dat genot is veelzijdig, verschillend, eindeloos ryk, zoodat ieder er van kan genieten, en verheven boven zinne lijk genat. Hoe heeriyk is het wetenschappelijk genot, waarvan nu reeds de werkman een voorsmaak heeft ate hij b. v. maar eens in eigen werk door eene kleine uitvinding eene verbetering aanbrengt; zoo heerlik hot verlangeo: be vredigd te zien om fce hooien verklaren het ontstaan van godsdiensten, staten, gewoonten, zeden enz. Genotrijk is de wetenschap, omdat zij haar loon vindt in -de praktijk, b. v. voor den medicus, die zyne kennis toopast om de gezondheid te bewaren of to verbeteren. Die wetenschappelijke beschaving ontwikkelt het schoonheidsgevoel, b. v. tegenover do natuur, schilderijen, boekency leidt tot eenheid waar zy vereenigen zou, waar nu verschil lende groepen zyn op korkely'k, staatkundig, maatschappelijk gebied; /zij slaat om ryk en arm een band; zij niaafct dan elkeen toteono noodzakelijke schakel in de keten van ihet groove geheel. Men zal misschien de vrees uitspreken dat die meerdere 'beschaving zal leiden tot rusten, zwijgen, lijden; 't tegendeel, de beschaving wil, moet vooruit, kan niet rusten bij al het leulyke, dat zy rondom zich ziet. Een be schaafd mensch wacht niet tot de ellende op haar hoogst is; hy is nooit tevreden; voor hem is beschaving drijfveer tot inspanning. Yoor den werkmansstand zaidie beschaving leiden tot zelfstandig oordeei-en, nadenken zonder autoriteit, en dat zelfstandig oordeel is voorwaarde van voortdurende verbetering; anders blijft hij altoos afhankelijk van leiders. De beschaafde mensch zal, bij het inzien van al het verkeerde, niet mopperen en wen- schen, maar practische maatregelen beramen, om tot beteren welstand te komen, zooals de ^Engelsche werklieden, die veel hooger staan dan de werklieden op het vasteland, vooral in ons vader]eind. Zy streven daar practisch naar verbetering. Ons volkskarakter geeft ons moed om te hopen dat 't bij ons ook zoo ver zal komen. Wij laten ons niet zoo gemakkelijk meesleepen, dwoepen niet zoo aanstonds met leiders, zyn kalm, nadenkend, nuchter; maar als een maal de zucht naar beschaving ontwaakt is, dan zullen we ook met taaie volharding op het rechte pad voortgaan. Welke zijn nu do middelen om tot die opvoeding to leiden? Spreker noemde er twee, die in Engeland duurzaam en aangrijpend zijn bevonden, nl. vakvereenigingen en coöperatie. In tal van bijzonderheden zette spreker de voordeden daarvan uiteen en wees daarby Vooral op Engeland, waar die beide middelen zoo mach tig hebben medegewerkt om den werkman te maken tot wat hij daar is, en hem te doen verkrijgen wat hij daar heeft verkregen, een toestand, oneindig beter dan die van onzen werkman. In Nederland zijn de vakvereeni gingen nog zwak en heeft de coöperatie nog maar zeer weinig sympathie. Denkt er eens om, dat in Engeland b. v. 5 stoomschepen op Indiö varen om te halen voor den werkman wat deze noodig heeft. Zulke vereenigingen zyn een eisch des tyds. Ze moeton er komen voor 't eergevoel van den werkman, 'tis zijn zedelijke plicht zo te steunen. Verder ging spr. na, hoe die beschaving to verkrijgen is, waar door die toestand verkregen kan worden, welken j de werkman als zelfstandig man zich moet veroveren. Onderwijs ziedaar in den vcelzy- digen zin van het woord het middel ter be schaving en ontwikkeling, maar daartoe kunnen wy niet veel bijdragen. Zullen wy nu rustig afwachten, wat ver betering van het onderwijs teweegbrengen zal Neen, wij moeten zelf aanpakken, en de gelegenheid daartoe bestaat. In Leiden toch hebben eenige studenten zich bereid ver klaard om daartoe mede te werken, en dat wel op tweeërlei wijzen: door het oprichten van eene Volksleeszaal en door het houden van Cursussen. Nadat spreker uiteengezet had, wat er al te lezen zal zijn en hoe daarby ook de lei ding niet -ontbreken zal, wat de cursussen beoogen en hoe daarvan 't doel zyn zal: ont wikkelen, niet alleen het meedeelen van eenige kennis, besloot hy met èn loeszaal én cur sussen zeer aan te bevelen bij den werkman, waardoor fcy zyne eigen zaak eelf kan be vorderen. Toen er vervolgens nog enkele besprekingen hadden plaats gehad, eindigde de voorzitter, geen voorstander van werkstakingen, met nog maals het gewicht te herinneren van-coöperatie en er op te wyzen dat meerdere ontwikkeling van den werkman moet leiden tot verhooging van zyn ie vensstandaard, en daarom dankte hy don spreker voor zyn woord en met hom de andere hoeren, die in Leiden deze zaak zich ter harte willen nemen. De groote opera „Faust", van Ch. Gou nod, is hier -volstrekt geen onbekende meer. Integendeel, -behalve door Franscho en Duit- sche troepen, is ze reeds verscheidene malen te dezer stede opgevoerd geworden door het Nederlandsch Opera-gezelschap van den Am- sterdamschen Parkschouwburg, misschien voor eene gemeente als Leiden zelfs te dikwijls. Daarenboven ontbraken op het programma weer namen als die van de hoeren Albers, Pauwels, den lieer en mevrouw Orelio, die voor het opera-minnend publiek alhier eene zekere aantrekkingskracht hadden verkregen. Een en ander was waarschijnlijk de reden dat do schouwburg gisteravond niet beter bezet was, in tegenstelling van destijds, toen er byna geene plaats ledig bleef. Yoor hen, die de vorige opvoeringen bij woonden, deelen we mede dat thans de rollen aldus waren verdeeldFaust, de hee-r J. Dc- ville; Mephistopheles, de heer Ch. Arnoldi; Yalentijn, de heer A. Florissen; Wagner, de heer L. Yan Westerhoven; Margaretha, mej. C. Sewing; Siobel, mej. BremerkampMarthat mej. Jeanne Van Borghen, gelyk men ziet, namen, welke hier over het algemeen minder bekend zyn. Het spreekwoord van„onbekend maakt onbemind", is ditmaal dan ook vry wel in toe passing gebracht. Nochtans veel ten onrechte, want al hield de voorstelling niet in alles gelyken tred met die van vroeger, ze gaf niettemin meermalen stof tot tevredenheid. Aan blijken van waardeering ontbrak het daarom niet, evenmin aan terugroepingen by herhaling van hen, die do hoofdpartijen vervulden. Bijzonder voldeden ook nu weer o. a. de tuin-, kerk- en gevangenis-scènen. De koren, ook dat der soldaten, waren, in samenwerking met het orkest, goed. Aan de universiteit alhier is het doctoraal examen in de rechtswetenschap afgelegd door den heer Th. W. Juynboll. Yoor het maken van een gist- en ijs kelder en koelhuis voor de Leidsche Stoom- Bierbrouwery „de Posthoorn," voor rekening van den heer M. II. Yan Waveren, onder be heer van den architect den heer H. J.Jesse, was hot hoogst ingeschreven door den heer J. Yan Klaveren, voor ƒ12,560; het laagst door den heer P. J. Christiaanse, voor f 10,681. In do te Amsterdam gehouden zitting der Conférence évangêlique wallonne *.verd, ter vervanging van ds. F. Brun, te Amster dam, die aftrad, tot lid van het bestuur ge kozen ds. N. Nardi, te Leiden, en in de plaats van den secretaris ds. P. Rochedieu, dienaar St.-Gallen vertrok, ds. S. Lacheret, te Delft; ds. J. Pfender, te 's-Gravenliage, heeft als- voorzitter ds. Brun vervangen. Het comité voor het Christelijk Zeemanshuis te Duin kerken werd voltallig gemaakt door do toe voeging van ds. F. Brun, te Amsterdam, en ds. Pijnacker Hordjjk, te Nijmegen. De com missie voor de nieuwe bijbeluitgave werd samengesteld uit do heeren ds. J. Pfender, te 's-Gravenhage, ds. P. Rocliedieu, te St.- rallen, ds. S. Lacheret, te Delft, F. S. Yan.de Pavo: i Smits, te Leidon, C. J. E. graaf Yan Bylanöt, jhr. F. Yan Reigersberg Yersluys en dr. H. J. De Dompierro de Chaufepié, te 's-Gravenhage, en rar. A. J. Enschodé, te Haarlem. In de eerstvolgende zitting zal o. a. dr. H. J. De Dompierre de Chaufepié eene voordrachhou den over den oorsprong, de ontwikkeling en den tegenwoordigen toestand der Waalsche armbesturen. Yoor het examen in de vrije- en orde- ocfeningon der gymnastiek zyn geslaagd de heeren G. L. Hofsteenge en IT. G. Martin, van Leiden; alsmede de heer J. Lokker, van Zoeterwoudo. Te-Katwyk is eene afdeeling opgericht van den Bond van Nederlandsche onderwijzers. Aangenomen is het beroep by de Herv. gein. te Avezalhen (toezdoor den heer A. Rutgers Yan der Loelf Az., cand. te Leiden. Bedankt is voor het beroep naar de Ned.-Herv. gemeente te Ter-Aar door ds. Johs. Oosterhuis, te Friezenveen. Naar de „N. R. Ct." verneemt, is reeds vóór eenige maanden aan boord van verschel - dene oorlogsschepen van Hr. Ms. vloot, als mede van eenige koopvaardystoomers, een nieuw tj'po van kompasrozen, naar de vin ding van dr. P. J. Kaiser te Leiden, ter be proeving gegeven, en zyn de uitkomsten, die men verkregen heeft, hoogst bevredigend. Boven de reeds bekende lichte kompas rozen bieden zij voordeelen aan, die de veilig heid der schepen op zee vergrooten, voor namelijk dooi* hun betrekkelijk aanzienlijk richtend vermogen, waardoor hot juist aan geven van het magnetisch noorden onder zeer verzwarende omstandigheden verzekerd is. Het' eigenaardige van de roos bestaat in do constructie, welke toelaat, by een gering totaal-gewicht, haar bedoeld aanzienlijk rich- j tend vermogen te geven, hetgeen bij do be staande lichte kompasrozen niet het geval is, zoodat deze niet altijd de juiste richting aan nemen. De rozen hebben een aangenaam voorko men, zyn stevig van samenstelling en kunnen jaren achtereen dienst doen. De prys der rozen is laag. en zij kunnen op verlangen zoodanig gemaakt en gemag netiseerd worden, dat grocte quaurantnle afwijkingen aan boord vernietigd kunnen worden op de bekende wyze, zonder d.:t daar door sextantale, octantale en aecantale afwij kingen van beteekenis ontstaan. Het vermoeden ligt voor de hand, dat dit type van kompasrozen by de meeste zeeva renden by val zal vinden. De heer J. Schotel heeft aan de C'lir.- Ger. gemeente te Haarlem in den ochtend- godsdienst van Zondag bekend gemaakt, dat hy voor het beroep naar de Ned-Ger. gemeente te Aarlanderveen had bedankt. De luit.-kolonel M. De Sitter, van het lste reg. inf. te Leeuwarder., wordt cverge-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1891 | | pagina 1