NV9728 Zaterdag 7 November. A'. 1891. <Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van (Zon- en feestdagen, uitgegeven. Dit nommcr bestaat uit TWEE Bladen. Eerste lïlad. Leiden, 6 November. fAr .-d 3 t&V: J? PRIJS DEZER COURANT: Voor Leiden per 3 maandenf 1.10. Franco per post1.40. PRIJS DER AD VERTEN tFIEN: Van 1 6 regels f 1.05. Iedere regel meer f0 17 Grootere letters naar. plaatsruimte. Voor hu in.'.icipprcn hniton de stad wordt ƒ0 10 ber ken Door <le alhier zitting houdende commissie voor hot geneeskundig staatsexamen is heden tot arts bevorderd de heer W. J. Van 'der Min, terwyl voor het -eerste gedeelte zijn toegelaten de hecrett S. Heeg cn W. Th. M. "SVeebers. Aan Willem Smit, scheepskok by de Koninklijke Nederlandsche Marine, werd gis teren voor het front der equipage, gedeta cheerd bij de Kweekschool voor Zcovaart alhier, de zilveren medaille voor 24-jarigen dienst uitgereikt door den kapt. luit. ter zee C. H. De Goeje. Met een warm en opwekkend woord aan •de jeugdige Janmaats werd de plechtigheid besloten. Ten bureerle van don gen era ah m aj oor, hoofdintendant, te 's Gravenhage, is gisteren aanbesteed de levering van rijst, gort, groene erwten en brtiineboonen, voor de '3 militaire afdeelingen, ten behoeve van het leger, over het tjjdvak van 1 Jan.31 Dec. i892. Minste inschrijver was voor rijst, voor de 3 mil. afd., de heer J. A. Heus, te Leiden, voor ƒ12.39. De door ens per Fransche mail ontvan gen Bataviasche bladen loopen van 3 tot en met 9 October. Daarbij was ook de „Deli-Crt." van 1 October. Voor het examen in de .vrjjo- on orde- oefeningen dor gymnastiek zijn o. a. geslaagd mej. M. Van Yryberghe de Conirjgh, van Lisse, en de heer A. Dirk-s, van Leiden. Het voornemen is om, behalve de reeds genoemde wetten, daags na de samenkomst der Tweede Kamer in de afdeelingen te doen onderzoeken de overige bij de Kamer aan hangige wetsontwerpen, waaronder met name die tot wijziging der wet op de schutterijen betrekkelijk het faillissement en de surséance van betaling; en tot bekrachtiging der over eenkomst omtrent de grenzen van de Xeder- landscbe bezittingen op Borneo. Bij koninklijk besluit van 4 dezer is de heer J. H. L. De Haas, kunstschilder te Brussel, benoemd tot Ncderlandschen com missaris voor de in 1892 te München te houden internationale Kunsttentoonstelling, ten einde de belangen van de Nederlandsche kunste naars aldaar to behartigen. In bijvoegsels tot de Staatscourant van 6 dezer is opgenomen het verslag aan de Regentes van het Koninkrijk, betrelïendo den dienst der Rijkspostspaarbank over 1S90. Ds. W. L. Weiter, predikant by de Her vormde gemeente te Arnhem, is door H. M. de Regentes uitgenoodigd aanstaanden Zondag voormiddag in de kapel van het paleis Het Loo als spreker op te treden. De uitslag van de verkiezing van een lid der Prov. Staten van Noord-Holland in het district Helder is, dat eene herstemming moet plaats hebben tusschen de heeren G. J. O. D. Dikkers, op Tessel, met 251, en J. Korver, te Helder, met 234 stemmen. H. M. de Koningin-Regentes heeft be noomd tot adjunct-intendant van het konink lijk paleis te Amsterdam jhr. C. C. Th. Six, thans ingenieur van den provincialen water staat in Zeeland. Ook de Duitsche Opera te Amsterdam heeft opgehouden te bestaan. De artistcn keeren gedeeltelyk naar hun vaderland terug en andoren hebben engage menten gesloten mot het Oostenrijkscheoperet- tegezelschsp, onder directie van den heer Laska. De heer M. H. Insinger is op zijn buiten te Btfebergen na langdurig lyden overleden. Sinds tien jaar was h^j lid der Eerste Kamer. Te Amsterdam was hij de raadsman van de directie van vele ondernemingen. Hij was •commissaris van de Nederlandsche, de Suri- naamsche en de Nederlandsch-Indische Han delsbank, van Entrepotdok, Staatsspoorwegen en van de Koninklijke Nederlandsche Stoom boot-maatschappij. Het comité voor de in 1892 te Scheve- ningen te houden tentoonstelling heeft het bericht ontvangen, dat II. M. de Regentes het beschermvrouwschap dier tentoonstelling heeft aanvaard. Het stoomschip Conrad", van Amstor- dam naar Batavia, vertrok o Nov. van Gerua de „Didam", van Nieuw-York naar Amster dam, passeerde 5 Nov,Lizard; de „P. Caland", van Amsterdam naar Nieuw York, passeerde 6 Nov. Lizardde „Priok", van Java naar Amsterdam, vertrok 4 Nov. van Marseille; de ^Reichstag", van Hamburg en Rotterdam naar Oost-Afrika, passeerde 4 Nov. Suez; do „Batavia", van Java naar Rotterdam, vertrok 5 Nov. van Colombo; de „Salak", van Rotter dam naar Java, vertrok 5 Nov. van Suez; de „Sarpedon", van Amsterdam naar Java, is 3 Nov. te Singapore aangekomende „Rotterdam" is 5 Nov. to Nieuw-York aan gekomen. By koninklijk besluit zyn verleend de volgende pensioenen als aan M. S. Shepherd, weduwe van den deurwaarder by de arron- dissements-rechtbank te Maastricht, M. A. Reg- nier, wonende te Harderwijk, 82B. E. Van der Salm, thans wed. J. Yan Dijk, eer- dor wed. J. N. Rijnink, cipier in het huis van arrest te Amersfoort, 115; Th. Mientjes, wed. Th. Van Woorkom, bakenmeester, ƒ134 G. Van Heivoort, wed. van den gewezen brieven- en telegrambesteller H. Yan der Entten, ƒ71; K.. zich ook schrijvende C. Ver- kley, wed. van den brieven- en telegrambe steller J. J. Stouten, ƒ100. Benoemd tot Rijksbelasting-ontvanger te Sexbierum C. Hort, ontvanger te Leek; te Grouw, S. Posthumus, adjunct-controleur te Arnhem; te Meppel (buitengemeenten), A. Maas Geestcranus, ontvanger te Heiloo. Lezlug van dr. F. Van Gheel Gilde meester. Van het door ds. J. H. Gunning JHzn. ge organiseerde zestal lezingen werd gisteravond in de groote zaal van liet Nutsgebouw alhior de tweede gehouden. Deze lezing, beter ge zegd causerie, van den I-Iaagschen predikant by de Ned.-Herv. gemeente dr. F. Van Glieel Gildemeester, had tot onderwerp„Christen dom en Socialisme" en is, onzes inziens althans, uiterst moeilijk als geheel weer te geven. Wy bepalen er ons daarom too niet dan in grove trekken mededeeling Van het voornaamste gesprokene te doen, zooveel mogelijk in logische volgorde en hierdoor den spreker niet op den voet volgende, aan gezien deze zich, volstrekt niet onaangenaam voor het auditorium, telkens afdwalingen cn uitweidingen veroorloofde. De geachte spreker begon met ons in den geest te verplaatsen naar de Groote Markt tc 's-Gravenhage, liefst des avonds op Zaterdag. Hy hing een tafereel op van hetgeen daar dan te koop is en wees er op dat het volk daar geenszins vraagt naar apologetische lite ratuur of naar oude theologie. Men krijgt als dan geen hoog denkbeeld van de volksliteratuur. Tot de te koop aangeboden drukwerken behoort ook het bekendo socialistische blad, waarvan de venters gaarne uitbazuinen' dat het opkomt voor do rechten van den werk man en die rechten verdedigt, eh tevens het blad met in hoofdzaak hetzelfde streven ..Lichten Waarheid", kostende twee cents per nummer. Uit laatstgenoemd blad las spr. eenige aanbiedingen voor van vuurwapenen, met den prys er by, waarvan door leeken op wapengebied de namen dra vergeten zullen zijn, maar waaruit kon begrepen worden dat er heelwat middelen zijn om den evenmenscli spoedig, zeker en verraderlijk uit den weg te ruimen. Spr. hechtte aan do vermelding de be spreking van het debiet dier bladen, zeide het een en ander over de waarde (z. i. da lende) der hoofdartikelen, en betoogde dat het socialisme niet enkel op het oog heeft het verdeelen der goederen in don zin zooals Rothschild eenmaal twee Fransche werk lieden hoorde spreken. Zij wilden alles deelen van Rothschilds bezitting zou elk dan 1 frank erlangen. Dat is niet het socialistisch systeem, noch van de aanvoerders, noch van de aan hangers. Men zal hen nooit hooren beweren dat hun stelsel op zulk deelen steunt. Het socialisme wil niet alles gelyk op gedeeld zien, maar het is eene poging, eene theorie ter oplossing van het sociale vraagstuk, waarbij de negatieve zydo het krachtigst is. Het is het streven,, den werkman-kapitalist te be zorgen eene goede markt voor den afzet zijner producten. Het socialistisch systeem zegt ook niet „doe niet mee aan do politiek," zooals „Licht en Waarheid" raadt cn zegt; het wil juist eene politieke party. Het wil onderscheid gemaakt zien tusschen productie- en genotmiddelen; de productie-middelen moeten gemeen gemaakt worden, een voor deel voor den Staat alsdan den socialisti- schen Staat dat elk harer inwoners ten goede komt. Toch stuit men ook, zeide spreker, by doorvoering van dit stelsel op de quaestie van het gezag. Weigert iemand bijv. op zyne beurt het minder zindelykc werk to doen, hy moet er toe gedwongen worden. Meer en meer wil men langs revolutionairen weg het doel bereiken, al bestaat daartoe volstrekt geene eenstemmigheid. Er moet in elk geval verandering komen, zeggen de aan hangers van het socialistische stelselimmers, de productie heeft groote verandering onder gaan, maar de verdeeling is dezelfde gebleven. De revolutie heeft de gilden uit elkaar ge slagen de arbeiders staan nu ongeorganiseerd. Hierin ligt volgens spreker veel waars. Door de machinerie is de handenarbeid minder waard gewordenze heeft veler handenarbeid overbodig gemaakt. Het „Take the children in Engeland, eene Christennatie, gesproken, heeft vooral daar den kinderarbeid, tot ver nietiging van vele jeugdige levens, in do plaats gesteld van dien van volwassenen, tot schade van dezen. De kaart in „Walhalla", liet vorcenigings- lokaal der socialisten to 's-IIage, geeft een beeld van hetgeen waarop door do aanhan gers vin het afgeronde stelsel de aandacht wordt gevestigd. Allerlei bedrijven worden door het kleine kapitaal opgezogen, dit laat ste wederom door liet groote, het alles b:- heerschende. Welke is de verhouding van den Christen tegenover den gee*t, sprekende uit deze dingen Hoe staat hy tegenover dat socialisme? Volgens spreker is men er niet mede bekend, ook niet met de oorzaken er van. Niet alléén de jenever, waar men byv. te 's-Hage voor 5500 por dag van gebruikt, heeft de ellende teweeggebracht, waarin het socialisme zooveel voedsel heeft gevonden en nog vindt. Men en ook do christelijke wereld volgt maar al te veel de ethiek van Kaïn, welke niet moot wezon de ethiek dor christelijke wereld. Carlyle had geluk met zyn beweren dat er iets in do maatschappij aan haperde. Juist hetgeen er aan hapert moet opgezocht, zoo mogelijk verholpen wor den. Maar nog eens: men moet beginnen de nooden des volks te kennen'. Men weet nog maar al te weinig wat er geleden wordt, dat het kerkhof byv. menigmaal te hulp moet komen, al is men dan ook niet zoo onkun dig op dit gebied als voor een dertig jaren zooals ten minste verteld wordt Engelands koningin, die zich verwonderde, toen er in J. eenige wijken van Londen velen harer onder danen van honger gestorven waren, dat deze menschen geeno boterhammen met kaas ge bruikt hadden. Spreker wees er met nadruk op dat de predikanten in do practyk van het leven moeten voorgaan, op do noodzakelijkheid van hunne vorming met liet doel het volk te leeren kennen. Heeft men die kennis, dan eerst kan men het met succes leiden en den- weg wyzen. Hij herinnerde er aan dat er vroeger wek1 degelijk godsdienstige socialisten waren, als Sebastiaan Frank, in 1545 gestorven, een ernstig religieus karakter, cn Saint-Shnon, die van het socialisme sprak als van „lo nouveau Christianisme". Thans is dat, vol gens spreker, anders. „Ni Dieu ni maitre" is nu hoofdzakelijk bij de socialisten de leuze. Het edict van Erfort wil de godsdienst wol als Privatsache beschouwd zien, maar er gaan stemmen op, sprekende van vijandschap uil beginsel tegen alle Kerken. Spreker eindigde, na als zijne overtuiging te hebben uitgesproken dat het socialisme is eene scherpe Wetsprediking, met de bespreking van den in 's-Gravenhagc bestaanden Christe lijke!! Volksbond, met zyn werkbureau en zyne vele nuttig werkende afdeelingen. Hy sprak daar echter niet van, men houdo het in 't oog, als van eene oplossing der sociale quaestie, maar als eene poging tot voorkoming van ellende door werkeloosheid enz., en do daaruit ontstaande wanverhoudingen en verkeerde toestanden. Met aandacht werd deze zeer belang wekkende causerie, van zulk eene ernstige strekking, waarin ook een paar socialistischo liederen wei den voorgedragen, gevolgd, en de hilaiifc-it werd meermalen opgewekt als de heer Van Glïeel Giklemeester sprak óver zyn aandeel in de debatten in „Walhalla" en over hetgeen by ondervonden heeft met den Volks bond. De causerie, door eene pauze in twee deelc-n gescheiden, werd geopend met gebed en ge sloten met dankzegging. De zaal was wederom flink bezet. P. S. - Wy ontvangen zooeven nog hot- bericht, dat wy hier gaarne mededeclen, dat het keurig uitgevoerde Jaarverslag van den „Christelijken Volksbond" over 1891, waarop spreker de aandacht vestigde, 28 bladz. groot, en over de veelsoortige werkzaamheden dezer Yereeniging verslag gevend, voor geringen prys bij den boekhandelaar G. Los (Hooge- woerd) verkrijgbaar is. Zeker zal deze of gene, die gisteravond een dankbaar hoorder was, nog een en ander van dezen in Den Haag zoo hooggewaaraeerden arbeid willen lezen. Gemengd INT i c n >v Wederom ging heden op do too- markt, en wel by het marktkantoor, een rund aan den haal, een beest van den slager T. in de Groenesteeg. By de Janvossenstceg werd het gegrepen door v. B. Het had op zyn wilden tocht geene schade aangericht. Voor het gorechtshof te 's-Gra- venhage verschenen gisteren een paar jon gens uit Noordwykerhout, die een rietschei fjo hadden in brand gestoken en dientengevolge wegens vernieling door de Haagsche recht bank tot 6 maanden gevangenisstraf waren veroordeeld. Mr. Van Gigch Jr., die als verdediger op trad, betoogde dat men hier eigenlek to doen had wel met een leelijken kwajongens streek. met baldadigheid, maar niet met het misdrijf van vernieling, zoodat de opge legde straf naar pleiters meening eene aan merkelijke vermindering behoorde te ondergaan. Het O. M. requireerde bevestiging. Uitspraak over acht dagen. Bij het regiment grenadiers on jagers zijn reeds enkele milicieus, die 1 No-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1891 | | pagina 1