NV9728
Zaterdag 7 November.
A'. 1891.
<Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van (Zon- en feestdagen, uitgegeven.
Dit nommcr bestaat uit TWEE
Bladen.
Eerste lïlad.
Leiden, 6 November.
fAr .-d
3 t&V: J?
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maandenf 1.10.
Franco per post1.40.
PRIJS DER AD VERTEN tFIEN:
Van 1 6 regels f 1.05. Iedere regel meer f0 17
Grootere letters naar. plaatsruimte. Voor hu
in.'.icipprcn hniton de stad wordt ƒ0 10 ber ken
Door <le alhier zitting houdende commissie
voor hot geneeskundig staatsexamen is heden
tot arts bevorderd de heer W. J. Van 'der
Min, terwyl voor het -eerste gedeelte zijn
toegelaten de hecrett S. Heeg cn W. Th. M.
"SVeebers.
Aan Willem Smit, scheepskok by de
Koninklijke Nederlandsche Marine, werd gis
teren voor het front der equipage, gedeta
cheerd bij de Kweekschool voor Zcovaart
alhier, de zilveren medaille voor 24-jarigen
dienst uitgereikt door den kapt. luit. ter zee
C. H. De Goeje.
Met een warm en opwekkend woord aan
•de jeugdige Janmaats werd de plechtigheid
besloten.
Ten bureerle van don gen era ah m aj oor,
hoofdintendant, te 's Gravenhage, is gisteren
aanbesteed de levering van rijst, gort, groene
erwten en brtiineboonen, voor de '3 militaire
afdeelingen, ten behoeve van het leger, over
het tjjdvak van 1 Jan.31 Dec. i892.
Minste inschrijver was voor rijst, voor de
3 mil. afd., de heer J. A. Heus, te Leiden,
voor ƒ12.39.
De door ens per Fransche mail ontvan
gen Bataviasche bladen loopen van 3 tot en
met 9 October. Daarbij was ook de „Deli-Crt."
van 1 October.
Voor het examen in de .vrjjo- on orde-
oefeningen dor gymnastiek zijn o. a. geslaagd
mej. M. Van Yryberghe de Conirjgh, van Lisse,
en de heer A. Dirk-s, van Leiden.
Het voornemen is om, behalve de reeds
genoemde wetten, daags na de samenkomst
der Tweede Kamer in de afdeelingen te doen
onderzoeken de overige bij de Kamer aan
hangige wetsontwerpen, waaronder met name
die tot wijziging der wet op de schutterijen
betrekkelijk het faillissement en de surséance
van betaling; en tot bekrachtiging der over
eenkomst omtrent de grenzen van de Xeder-
landscbe bezittingen op Borneo.
Bij koninklijk besluit van 4 dezer is de
heer J. H. L. De Haas, kunstschilder te
Brussel, benoemd tot Ncderlandschen com
missaris voor de in 1892 te München te houden
internationale Kunsttentoonstelling, ten einde
de belangen van de Nederlandsche kunste
naars aldaar to behartigen.
In bijvoegsels tot de Staatscourant van
6 dezer is opgenomen het verslag aan de
Regentes van het Koninkrijk, betrelïendo den
dienst der Rijkspostspaarbank over 1S90.
Ds. W. L. Weiter, predikant by de Her
vormde gemeente te Arnhem, is door H. M.
de Regentes uitgenoodigd aanstaanden Zondag
voormiddag in de kapel van het paleis Het
Loo als spreker op te treden.
De uitslag van de verkiezing van een
lid der Prov. Staten van Noord-Holland in
het district Helder is, dat eene herstemming
moet plaats hebben tusschen de heeren G.
J. O. D. Dikkers, op Tessel, met 251, en J.
Korver, te Helder, met 234 stemmen.
H. M. de Koningin-Regentes heeft be
noomd tot adjunct-intendant van het konink
lijk paleis te Amsterdam jhr. C. C. Th. Six,
thans ingenieur van den provincialen water
staat in Zeeland.
Ook de Duitsche Opera te Amsterdam
heeft opgehouden te bestaan.
De artistcn keeren gedeeltelyk naar hun
vaderland terug en andoren hebben engage
menten gesloten mot het Oostenrijkscheoperet-
tegezelschsp, onder directie van den heer
Laska.
De heer M. H. Insinger is op zijn buiten
te Btfebergen na langdurig lyden overleden.
Sinds tien jaar was h^j lid der Eerste Kamer.
Te Amsterdam was hij de raadsman van de
directie van vele ondernemingen. Hij was
•commissaris van de Nederlandsche, de Suri-
naamsche en de Nederlandsch-Indische Han
delsbank, van Entrepotdok, Staatsspoorwegen
en van de Koninklijke Nederlandsche Stoom
boot-maatschappij.
Het comité voor de in 1892 te Scheve-
ningen te houden tentoonstelling heeft het
bericht ontvangen, dat II. M. de Regentes het
beschermvrouwschap dier tentoonstelling heeft
aanvaard.
Het stoomschip Conrad", van Amstor-
dam naar Batavia, vertrok o Nov. van Gerua
de „Didam", van Nieuw-York naar Amster
dam, passeerde 5 Nov,Lizard; de „P. Caland",
van Amsterdam naar Nieuw York, passeerde
6 Nov. Lizardde „Priok", van Java naar
Amsterdam, vertrok 4 Nov. van Marseille;
de ^Reichstag", van Hamburg en Rotterdam
naar Oost-Afrika, passeerde 4 Nov. Suez; do
„Batavia", van Java naar Rotterdam, vertrok
5 Nov. van Colombo; de „Salak", van Rotter
dam naar Java, vertrok 5 Nov. van Suez;
de „Sarpedon", van Amsterdam naar Java,
is 3 Nov. te Singapore aangekomende
„Rotterdam" is 5 Nov. to Nieuw-York aan
gekomen.
By koninklijk besluit zyn verleend de
volgende pensioenen als aan M. S. Shepherd,
weduwe van den deurwaarder by de arron-
dissements-rechtbank te Maastricht, M. A. Reg-
nier, wonende te Harderwijk, 82B. E.
Van der Salm, thans wed. J. Yan Dijk, eer-
dor wed. J. N. Rijnink, cipier in het huis
van arrest te Amersfoort, 115; Th. Mientjes,
wed. Th. Van Woorkom, bakenmeester, ƒ134
G. Van Heivoort, wed. van den gewezen
brieven- en telegrambesteller H. Yan der
Entten, ƒ71; K.. zich ook schrijvende C. Ver-
kley, wed. van den brieven- en telegrambe
steller J. J. Stouten, ƒ100.
Benoemd tot Rijksbelasting-ontvanger te
Sexbierum C. Hort, ontvanger te Leek; te
Grouw, S. Posthumus, adjunct-controleur te
Arnhem; te Meppel (buitengemeenten), A.
Maas Geestcranus, ontvanger te Heiloo.
Lezlug van dr. F. Van Gheel
Gilde meester.
Van het door ds. J. H. Gunning JHzn. ge
organiseerde zestal lezingen werd gisteravond
in de groote zaal van liet Nutsgebouw alhior
de tweede gehouden. Deze lezing, beter ge
zegd causerie, van den I-Iaagschen predikant
by de Ned.-Herv. gemeente dr. F. Van Glieel
Gildemeester, had tot onderwerp„Christen
dom en Socialisme" en is, onzes inziens
althans, uiterst moeilijk als geheel weer te
geven. Wy bepalen er ons daarom too niet
dan in grove trekken mededeeling Van het
voornaamste gesprokene te doen, zooveel
mogelijk in logische volgorde en hierdoor
den spreker niet op den voet volgende, aan
gezien deze zich, volstrekt niet onaangenaam
voor het auditorium, telkens afdwalingen cn
uitweidingen veroorloofde.
De geachte spreker begon met ons in den
geest te verplaatsen naar de Groote Markt tc
's-Gravenhage, liefst des avonds op Zaterdag.
Hy hing een tafereel op van hetgeen daar
dan te koop is en wees er op dat het volk
daar geenszins vraagt naar apologetische lite
ratuur of naar oude theologie. Men krijgt als
dan geen hoog denkbeeld van de volksliteratuur.
Tot de te koop aangeboden drukwerken
behoort ook het bekendo socialistische blad,
waarvan de venters gaarne uitbazuinen' dat
het opkomt voor do rechten van den werk
man en die rechten verdedigt, eh tevens het blad
met in hoofdzaak hetzelfde streven ..Lichten
Waarheid", kostende twee cents per nummer.
Uit laatstgenoemd blad las spr. eenige
aanbiedingen voor van vuurwapenen, met
den prys er by, waarvan door leeken op
wapengebied de namen dra vergeten zullen
zijn, maar waaruit kon begrepen worden dat
er heelwat middelen zijn om den evenmenscli
spoedig, zeker en verraderlijk uit den weg
te ruimen.
Spr. hechtte aan do vermelding de be
spreking van het debiet dier bladen, zeide
het een en ander over de waarde (z. i. da
lende) der hoofdartikelen, en betoogde dat
het socialisme niet enkel op het oog heeft
het verdeelen der goederen in don zin zooals
Rothschild eenmaal twee Fransche werk
lieden hoorde spreken. Zij wilden alles deelen
van Rothschilds bezitting zou elk dan 1 frank
erlangen. Dat is niet het socialistisch systeem,
noch van de aanvoerders, noch van de aan
hangers. Men zal hen nooit hooren beweren
dat hun stelsel op zulk deelen steunt. Het
socialisme wil niet alles gelyk op gedeeld zien,
maar het is eene poging, eene theorie ter
oplossing van het sociale vraagstuk, waarbij
de negatieve zydo het krachtigst is. Het is
het streven,, den werkman-kapitalist te be
zorgen eene goede markt voor den afzet
zijner producten. Het socialistisch systeem
zegt ook niet „doe niet mee aan do politiek,"
zooals „Licht en Waarheid" raadt cn zegt;
het wil juist eene politieke party. Het wil
onderscheid gemaakt zien tusschen productie-
en genotmiddelen; de productie-middelen
moeten gemeen gemaakt worden, een voor
deel voor den Staat alsdan den socialisti-
schen Staat dat elk harer inwoners ten
goede komt. Toch stuit men ook, zeide spreker,
by doorvoering van dit stelsel op de quaestie
van het gezag. Weigert iemand bijv. op zyne
beurt het minder zindelykc werk to doen,
hy moet er toe gedwongen worden.
Meer en meer wil men langs revolutionairen
weg het doel bereiken, al bestaat daartoe
volstrekt geene eenstemmigheid. Er moet in
elk geval verandering komen, zeggen de aan
hangers van het socialistische stelselimmers,
de productie heeft groote verandering onder
gaan, maar de verdeeling is dezelfde gebleven.
De revolutie heeft de gilden uit elkaar ge
slagen de arbeiders staan nu ongeorganiseerd.
Hierin ligt volgens spreker veel waars. Door
de machinerie is de handenarbeid minder
waard gewordenze heeft veler handenarbeid
overbodig gemaakt. Het „Take the children
in Engeland, eene Christennatie, gesproken,
heeft vooral daar den kinderarbeid, tot ver
nietiging van vele jeugdige levens, in do plaats
gesteld van dien van volwassenen, tot schade
van dezen.
De kaart in „Walhalla", liet vorcenigings-
lokaal der socialisten to 's-IIage, geeft een
beeld van hetgeen waarop door do aanhan
gers vin het afgeronde stelsel de aandacht
wordt gevestigd. Allerlei bedrijven worden
door het kleine kapitaal opgezogen, dit laat
ste wederom door liet groote, het alles b:-
heerschende.
Welke is de verhouding van den Christen
tegenover den gee*t, sprekende uit deze dingen
Hoe staat hy tegenover dat socialisme?
Volgens spreker is men er niet mede bekend,
ook niet met de oorzaken er van.
Niet alléén de jenever, waar men byv. te
's-Hage voor 5500 por dag van gebruikt,
heeft de ellende teweeggebracht, waarin het
socialisme zooveel voedsel heeft gevonden en
nog vindt. Men en ook do christelijke
wereld volgt maar al te veel de ethiek
van Kaïn, welke niet moot wezon de ethiek
dor christelijke wereld. Carlyle had geluk met
zyn beweren dat er iets in do maatschappij
aan haperde. Juist hetgeen er aan hapert
moet opgezocht, zoo mogelijk verholpen wor
den. Maar nog eens: men moet beginnen de
nooden des volks te kennen'. Men weet nog
maar al te weinig wat er geleden wordt, dat
het kerkhof byv. menigmaal te hulp moet
komen, al is men dan ook niet zoo onkun
dig op dit gebied als voor een dertig jaren
zooals ten minste verteld wordt Engelands
koningin, die zich verwonderde, toen er in
J.
eenige wijken van Londen velen harer onder
danen van honger gestorven waren, dat deze
menschen geeno boterhammen met kaas ge
bruikt hadden.
Spreker wees er met nadruk op dat de
predikanten in do practyk van het leven
moeten voorgaan, op do noodzakelijkheid van
hunne vorming met liet doel het volk te
leeren kennen. Heeft men die kennis, dan
eerst kan men het met succes leiden en den-
weg wyzen.
Hij herinnerde er aan dat er vroeger wek1
degelijk godsdienstige socialisten waren, als
Sebastiaan Frank, in 1545 gestorven, een
ernstig religieus karakter, cn Saint-Shnon,
die van het socialisme sprak als van „lo
nouveau Christianisme". Thans is dat, vol
gens spreker, anders. „Ni Dieu ni maitre"
is nu hoofdzakelijk bij de socialisten de leuze.
Het edict van Erfort wil de godsdienst wol als
Privatsache beschouwd zien, maar er gaan
stemmen op, sprekende van vijandschap uil
beginsel tegen alle Kerken.
Spreker eindigde, na als zijne overtuiging
te hebben uitgesproken dat het socialisme is
eene scherpe Wetsprediking, met de bespreking
van den in 's-Gravenhagc bestaanden Christe
lijke!! Volksbond, met zyn werkbureau en zyne
vele nuttig werkende afdeelingen. Hy sprak
daar echter niet van, men houdo het in 't oog,
als van eene oplossing der sociale quaestie,
maar als eene poging tot voorkoming van
ellende door werkeloosheid enz., en do daaruit
ontstaande wanverhoudingen en verkeerde
toestanden.
Met aandacht werd deze zeer belang
wekkende causerie, van zulk eene ernstige
strekking, waarin ook een paar socialistischo
liederen wei den voorgedragen, gevolgd, en de
hilaiifc-it werd meermalen opgewekt als de
heer Van Glïeel Giklemeester sprak óver zyn
aandeel in de debatten in „Walhalla" en over
hetgeen by ondervonden heeft met den Volks
bond.
De causerie, door eene pauze in twee deelc-n
gescheiden, werd geopend met gebed en ge
sloten met dankzegging.
De zaal was wederom flink bezet.
P. S. - Wy ontvangen zooeven nog hot-
bericht, dat wy hier gaarne mededeclen, dat
het keurig uitgevoerde Jaarverslag van den
„Christelijken Volksbond" over 1891, waarop
spreker de aandacht vestigde, 28 bladz. groot,
en over de veelsoortige werkzaamheden dezer
Yereeniging verslag gevend, voor geringen
prys bij den boekhandelaar G. Los (Hooge-
woerd) verkrijgbaar is. Zeker zal deze of gene,
die gisteravond een dankbaar hoorder was,
nog een en ander van dezen in Den Haag zoo
hooggewaaraeerden arbeid willen lezen.
Gemengd INT i c n >v
Wederom ging heden op do too-
markt, en wel by het marktkantoor, een rund
aan den haal, een beest van den slager T. in
de Groenesteeg. By de Janvossenstceg werd
het gegrepen door v. B. Het had op zyn
wilden tocht geene schade aangericht.
Voor het gorechtshof te 's-Gra-
venhage verschenen gisteren een paar jon
gens uit Noordwykerhout, die een rietschei fjo
hadden in brand gestoken en dientengevolge
wegens vernieling door de Haagsche recht
bank tot 6 maanden gevangenisstraf waren
veroordeeld.
Mr. Van Gigch Jr., die als verdediger op
trad, betoogde dat men hier eigenlek to
doen had wel met een leelijken kwajongens
streek. met baldadigheid, maar niet met
het misdrijf van vernieling, zoodat de opge
legde straf naar pleiters meening eene aan
merkelijke vermindering behoorde te ondergaan.
Het O. M. requireerde bevestiging.
Uitspraak over acht dagen.
Bij het regiment grenadiers on
jagers zijn reeds enkele milicieus, die 1 No-