tFergadciSag van Sljverlield.
Donderdag-avond vergaderde het departe
ment Leiden der Nederlandsche Maatschappij
ter Bevordering van Nijverheid in het Nuts-
gebouw, en trad ais spreker op de heer C.
"W. H. Vorster, alhier. De talrijke aanwezigen,
leden zoowel als belangstellende geïntrodu-
ceerden, bezagen eerst de tentoongestelde
voorwerpen, welke op het door den spreker
gekozen onderwerp betrekking hadden en on
verdeeld was hun lof over den rijkdom, do
verscheidenheid en de nette opstelling van gra
vures. photographieün, teekeningen, schilder
werk, wapenschilden, bekers enz.
De teekeningen en reproducties van ont
werpen van prof. E. Doepler en Prof. Hilde-
brandt te Berlijn, (uitsluitend voor deze ten
toonstelling aan spreker afgestaan) trokken
zeer de aandacht, evenals de door den hoer
Verster vervaardigde wapenteekeningen, waar
onder wfl vermelden t-.et geslachtswapen van
het Nassauscbe Stamhuis (in oud-gothischen
stijl), zooal3 dit door ons koninklijk huis be
hoorde te worden gevoerd, het wapen van
Bloys van Treslong, dat reeds vóór elf jaar
op de heraldieke tentoonstelling te Berlijn
werd bekroond, en kunstnaaldworken, als het
wapen der familie Viruly (in applique borduur
werk, vervaardigd door mej. B. Van't Hooft,
dat van Koningin Wilh9lmina en een alliantie
wapen (Junius-Von Wiebel) op stramien ge
borduurd door eene dilettante, mej. J. Van
Voornveld te Helder.
Door de firma Geroer Co. alhier waren
bekers en drinkglazen ingezonden met fantaisie-
wapens, door den beer Mulder lithographische
platen (o. a. uit het weekblad voor jonge
dames „de Holl. Lelie"), door den heer Van
Ingen Schenau twee uit hout gezaagde Leid
sche wapens, (gotkiek en renaissance), de
band van „de Walewein" door de firma Brill,
afdrukken van zegelstompels van den graveur
Otto te Berlin, in ivoor gegraveerde wapens
van den heer Helweg te Amsterdam, glacier-
venster-decoraties met wapens door de firma
De Wilde, Hoogewoord, kortom zóóveel, dat
de beschrijvende catalogus zeker meer dan
uw Maandagsche blad vullen zou.
Een en ander was met smaak geëtaloord
op de lessenaars, wolke, met de daarbij bo
hoorende doelmatige gasverlichting, bereid
willig opnieuw door de hoeren Niesten en
Ouwerkerk voor deze tentoonstelling afgestaan
waren.
De achterwand van de zaal was door de
goede zorgen van den heer Clemens Reinke
kunstvaardig gedrapeerd met weefsels van ver
schillende grondstof en teekening, en boou
een verrassend effect: de hoeken gevuld met
verzamelingen van wapens, schilden, helmen,
aan de wanden hoog in do lucht groots wa
penschilden (van den heer W. Rommel te
Frankfort)kortom, de zaal bood voor iedeien
bezoeker een hoogst aangenamen aanblik en
zelfs zij, die in de kunst het minst waren
ingowijd, hadden onwillekeurig er besef va:,
dat het geheel op hoogst artistieke wjjze was
gearrangeerd en het meest eischend kun-
stonaarsoog kon bevredigen.
Dat na eene aandachtige bezichtiging dezer
kunstvoorwerpen de prozaïsche notulen der
vorige vergadering niet konden gelezen wor
den, spreekt als vanzelf; daarom verleende de
voorzitter, dr. De Loos, toen de talrijke vergade
ring gezeten, deels staande gebleven was, uit
gebrek aan stoelen en gelegenheid om die neer
te zetten, het woord aan onzen stadgenoot,
den heer C. W. H. Verater, die spreken zou
over heraldieke kunst, toegepast op kunst
nijverheid.
Wat kunstnijverheid en heraldiek zijn,
maakte spreker in 't kort duidelijk door
citaten voor de eerste uit eene brochure van
den heer De Kruyff, directeur der Rijksschool
voor Kunstnijverheid te Amsterdam, en het
résumé was, dat deze te beschouwen is als
het product van schoonheidsgevoel en fantasie,
dat tot volkswelvaart leidt.
Heraldiek of wapenkunde werd door voor
lezing uit een werk van Ter Gouw verdui
delijkt.
Van af d9 middeleeuwen is dezo reeds 're-
kond en heeft zeer vele beoefenaars gehad
en wat op allerlei gebied als anxioma geldt,
dat stilstand achteruitgang is, wordt op hei ü-
diok gebied onwaar gemaakt, omdat, wil men
van deze kunst degelijk beoefenaar zijn, de
studie van da oude bronnen on het volgen
dor lessen van oude meesters in hunne wer
ken oen hoofdveroischte is.
Fanatieken op het gebied van heraldieke
stadie hebben reeds gezocht naar do wapens,
door Grieken en Romeinen uit de oudo ge
schiedenis gevoerd, en serieus heeft men ge
tracht die van Adam en Kaïn op to sporen.
De stijlen in de heraldiek zijn de volgende
I. Oude Gothiek. II. OvergaDg van Oude
Gothiek tot Nieuwe Gothiek. III. Nieuwe
Gothiek. IV. Overgang van Gothiek tot Renais
sance. V. Renaissance. VI. Rococo of Prui
kenstijl. VII. Moderne stijl (geen Btyl).
In het tijdschrift voor jongedames („De
Hollandsche Lelie") heeft spreker eenigen tyd
geleden stukken geplaatst over de heraldiek,
in verband met kunstnaaldwerk, en hg las
nu daaruit voor, wat by de studie van de
heraldiek in het oog dient gehouden te worden.
De schilden moeten de verhouding hebben
van 87 of 76, en de figuren het opper
vlak meer vullen.
De helmen en helmteekensOp het verschil
in helmen werd gewezen. Den urhelmofoor-
spronkeiyken helm, ook wel kuiphelm ge
naamd, kregen we in miniatuur te zien. Door
spreker ontworpen, was hy door onzen stad
genoot den instrumentmaker Van Ees, gesmeed
en in e'.kaar gezet en had al het air vari
heusch oud en authentiek te zyD. Deze helm
heeft spreker gediend als model voor het
hierboven genoemde Nassausche wapen. De
kuiphelm is geheel dicht; ter hoogte van de
oogen bevindt zich eene gleuf en op zyde een
gothiek kruis; eerst in het tydperk van den
overgang naar den ronaissancestyl zien we
den getralieden helm.
De dekkleeden en schildhouders worden ons
verklaard en hoe ze allengs grooter geworden
zyn; op het Nassausche wapen zien we hot
blauw en gele kleed op den helm vastgemaakt.
Schildhouders of tenanten, waarvoor we ver
schillende dieren zien gebruiken, zyn van den
renaissancetyd en komen in de gotbiek niet
voor; door spreker word ton zeerste afgekeurd
by zuiver gothische wapens deze schildhou
ders aan te brengen en voornamoiyk om dan
leeuwen, arenden, beren als steunpunt een
fladderend lint te geven, waarop het devies
van het buis staat. Doe dit niet, zegt sproker,
maar ale go er niet buiten kunt, plaats dan
uwe tenanten op een bronzen voetstuk, waar
door ga dan uw lint op bevallige wyze kunt
heenslingoren.
De kleuren in de heraldiek zyn het onder
werp van speciale studiënzy zijn koel (rood),
lazuur (blauw), sinopel (groen) en sabel (zwart),
en worden respect, verkregen door vermiljoen,
kobalt, Spaansch groen en gryszwart.
De metalen zgn goud, voorgesteld gekleurd
als geel, en zilver door witworden de meta
len in natura aangebracht, dan gebruike men
voor goud ditzelfde metaal, doch zilver wordt
door het metaal-aluminium vervangen, dat
langer zyne levendige kleur behoudt.
Als baanbreker voor Nederland bracht spre
ker hulde aan den hoor J. A. Koopmans te
Lent, by Nymegon, die door zyn onvermoeid
streven de onderzoekingen op heraldiek gebied
in het rechte spoor gebracht heeft. Met vrucht
worden do verschillende stedewapena, verder
tegenwoordig, boven de dagbladen onderzocht
en waDneer de autoriteiten de wenken van
de heraldici opvolgen, meestal ten goede en
in den styi veranderd. Het wapen, dat boven
uw blad prpkt, Mijnheer de Redacteur, is
volgens onzen spreker niet juist; hy hoopt
dat dit spoedig door een getrouwer zal wor
den vervangen.
Het daverend applaus, dat na deze woorden
uit de vergadering opging, bewees dat de
aanwezigen overtuigd zyn dat de heer Verater
weet hoe het wapen dan wèl zyn moet.
Eene kleine pauze en de gordynen aan den
achterwand worden opgeschoven, de lichten
uitgedraaid en we krggen door kalkveriichting
en lantaarn, projecties op den muur van ver
schillende heraldieke miniatnur-sohilderstuk jas,
die in al hun kleurenpracht worden wee -
gegeven; niet het minst bevallen ons de stem
pelafdrukken van Oito, die by eene 20-maii.je
middellyn-vergrooting getuigenis afleggen van
de zorg en de fijne bewerking, waarmede de
stempels zyn gegraveerd. Als slotstuk het
portret van den heer Koopmans voornoemd, van
wien ook keurige teekeningen aanwezig waren.
'r Was voor den voorzitter geene gemak
keljjke taak om, toon de heer Verster zgne
voordracht oindigde, den dank te brengen aan
ieder, die tot het welslagen van dezen avond
had medegewerkt. Voorzichtigheidshalve had
h;j hunne namen genoteerd, zooals zy aan
hot begin van dit opstel genoomd z(jn. Niet
het minst zyn we dank verschuldigd aan den
I neer Verster voor zgne voordracht. Hier in
1 ons departement z(jn voorlezingen over kunst
1 geene zeldzame gebeurtenissen, maardikwyis
wordt het onderwerp zóó breed opgezet, dat
I de toelichting vaak daardoor achterwege moet
1 blyven. Dit euvel heeft spreker weten te ver
mijden; door hier on daar een greep te doen,
heeft hy or.ze belangstelling in heraldieke
kunst weten gaande te houden en heeft zjjn
aandachtig gehoor door het applaus bewezen,
dat de mededeelingen, welke hg omtrent zgne
studiën gegeven heeft, gaarne worden ver
nomen.
Niet alles wat den heer Verster ten dienste
stond, is hier aanwezig; hot lokaal had groo
ter kunnen zyn vóór zgn voorraad hier had
kunnen geborgen worden; 't is ons aange
naam dit te weten, want we kunnen eene
volgende maal weer eens by hem aankloppen
en verwachten dan een even welwillend ge
hoor als voor dezen avond.
Eene korte gedachtenwisseling tusschen
den heer Jesse en den sproker besloot den
avond. Vooreerst wilde de heer Jesse inlich
ting erlangen omtrent de vraag wat men
onder oen z. g. bastaardbalk heeft te verstaan,
en of zoo'n horizontale dwarsbalk een teeken
van bastaardy was. Spreker antwoordde dat
dit niet het geval is met den horizontalen
ba'.k, den zoogenaamden baronateel (in
bet Fransch Lambel), en bet beste bewjjs
daarvoor was het door mej. Van Voornveld
geborduurde wapen van de Koningin, dat in
de zaal aanwezig was. Op dit schild komi
die dwarsbalk voor, (met drie z. g. „pendants")
de middelste beladen met de koningskroon,
als teeken van de oudste telg uit het geslacht.
Een bastaardbalk is een schuine streep over
het schild, van geringe dikte (minder dan '/3
van de breedte van het schild). Ook bestaan
er andere wyzen om bastaardy uit te druk-
keD, b. v. door het omkeeren der kleuren van
een wapen.
Ten tweede was den heer Jesse opgedragen
een Renaiasance-wapen te maken van de fa
milie Van Wassenaer in een Gothiek venster
(by dit venstor is eene graftombe in Renais-
sance-styl). Spreker zeide dat by aanbrenging
van dit wapen dan een anachronisme zoude
worden begaan. Maar zou de heer Jesse het
wapen niet in Gothieken stgl mogen aan
brengen, zooals het toch behoorde, dan gaf
spreker ernstig in overweging de tenanten
of schildhouders een vaster steunpunt (b. v.
een console) te goven dan het fladderende lint.
Na dit slotwoord word de vergadering ge
sloten.
6 Febr. '91. V. v. W.
tt TJ ITEIVL .4ND-
Frankrijk.
De ministerraad heeft zich reeds bezig
gehouden met de begrooting voor het jaar
1892. Blykens het plan, dat de heer Bouvier
ter tafel bracht, moet voorzien worden in eeD
tekort van 75,000,000 franken, daar de uit
gaven weer aanmerkeiyk hooger zullen zgn.
De ministor meende echter dat hy deze som
zou kunnen vinden uit de meerdere inkomsten.
De gewone inkomsten zullen vermoedelyk
40,000,000 fr. hooger zyn en ook verwacht
de heer Rouvier eene meerdore bate van
40,000,000 fr. wegens de verhooging der
invoerrechten, welke naar alle waarschijn-
lgkheid in dit. jaar zal worden aangenomen.
Het voorloopig begrootingsontwerp zal den
löden Febr. by de Kamer van Afgevaardigden
worden ingediend.
De begrootingscommissie heeft besloten,
aan de Kamer voor te stellen, het regeerings-
ontwerp betreffende de euikerquaeetie en de
andere daaromtrent gedane voorstollen in hun
geheel te verwerpen. De rapporteur der com
missie heeft dientengevolge zgn ontslag ge
komen. De commissie stelt aan de Kamer
voor, het status quo te handhaven.
- De Pargsche pers verzamelde byna
600,000 fr. in voor do armenhet grootste
gedeelte van dat geld is reeds verdeeld.
iAiitsctiland.
In den Ryksdag is gisteren de behande
ling voortgezet van de begrooting voor bui-
tenlandsche zaken.
De heer Windthorst betuigde zjjne ingeno
menheid over het tractaat, met Engeland be
treffende Oost-Afrika gesloten, en uitte den
wensch, dat majoor Von Wissmann en Emin-
pr.cha bereid zouden zijn zich te schikken
naar de nieuwe regeling van het bestuur der
kolonie.
De rykskanselier Von Caprivi verklaarde
dat de regeering voornemens is do bepalingen
der Congo-akte ook te doen toepassen in die
streken, waar deze tot dusver nog niet van
kracht zyn verklaard.
De heer Von Helldorff meende dat de Rgks-
dag verplicht Is de middelen toe te staan,
welke noodig zyn tot voortzetting van de
koloniale staatkunde.
De heer Von Cnny keurde do houding af,
welke de regeering ten opzichte van do ge
beurtenissen in de republiek Chili heeft aan
genomen.
De Rykskanselier vei klaarde dat het aantal
der Duitsche oorlogsschepen, welke in andere
werelddeelen gestationneerd zyn, niet voldoende
is om overal te rechter tgd de belangen der
Duitschers te kunnen beschermen. Wat betreft
do expeditie van den heer Peters, kan men
der regeering geen verwyt. maken, want reeds
door prins Von Bismarck is de verklaring
afgelegd, dat de ryksregeering niets met deze
expeditie te maken heeft.
Ten slotte werd het krediet, dat de regee
ring voor Oost-Afrika aanvraagt, goedgekeurd.
Verzending naar de commissie werd niet noo
dig geacht, zoodat de Rgksdag terstond tot
ds tweede lezing zal overgaan.
- Volgens een bericht uit Beriyn, zal de
„Norddeutsche Allgemeine Zeitung," welke
na prins Von Bismarcks aftreding haar officieus
karakter verloren heeft, weidra verdwgnen.
De hoofdredacteur, de heer Pindter, die vgf-
en-twintig jaren aan het hoofd etond van het
blad, zal optreden als directeur van een
agentschap voor nieuwsberichten.
Spanje.
Te Barcelona hebben ongeregeldheden plaats
gehad by de aankomst van den republikein-
schen leider Salmeron. Duizenden werklieden
waren op de been en begeleidden Salmeron,
toen hy zich van het station naar zyne
woning begaf. Men zong de „Marseillaise" en
hield eene vyandige demonstratie voor de
conservatieve club, maar toen Salmeron van
bet balkon zyner woning eene redevoering
wilde houden, dreef de politie de menigte
uiteen. Daar de republikeinen zich verzetten,
werden de troepen, uit vrees voor ernstiger
ongeregeldheden, in de kazernes gereed ge
houden. De rust werd echter verder niet ge
stoord.
Italië,
By koninkiyk besluit is de heer DiRudini
belast met de samenstelling van het nieuwe
kabinet.
De definitieve ljjst daarvan bevat tot dus
ver de volgende namen: Di Rudini, buiten-
landscho zaken, met graaf Arco als onder
secretaris; Nicotera, binnenlandsche zaken;
Branca, financiën; Colombo, openbare werken,
en generaal Pelloux, oorlog.
Het programma van bot kabinet omvat:
bezuinigingen op de militaire uitgaven en
ontbinding der Kamer.
Markies Di Rudini is de leider der joDge
conservatieve party in de Kamer.
Het voornemen bestaat om de verkiezingen
volgens den „scrutin de liste" af te schaffen
en dan op een nieuwen grondslag weer alge
meens verkiezingen uit te echrgven.
Portugal,
Het onderzoek in zake het militair oproer
ie Oporto heeft reeds eenige zekerheid ge
reven over het ontstaan der revoiutionnai.e
beweging. Reeds is gebleken dat de leiders
der ropublikeinsche party te Lissabon daaraan
geen deel hebben gehad. Daarentegen wordt
wel beweerd, dat de leiders der beweging in
betrekking hebben gestaan met de republi
keinen in Spanje. De hoofdaanvoerder, de
ropublikeinsche advocaat Leitas, is echter ont
komen. Men gelooft dat Leitas zich reeds
op weg bevindt naar Londen, waar hy eene
veilige schuilplaats hoopt te vinden.
Er bevinden zich ongeveer 500 personen
wegens deelneming aan het oproer to Oporto
in hechtenis. In het geheel verloren 100 per
sonen by het gevecht vóór en in het stadhuis
het leven.
Algemeen neemt men aan dat de koning
gebruik zal maken van zyn recht van gratie
ten gunste van de door den krggsraad ter
dood veroordeelde opstandelingen. In burger-
lgke zaken is de doodstraf in Portugal trou
wens geheel afgeschaft.
Cri-oot-lti-i t-iimi ië.
De wegens dienstweigering ontslagen, doch
later weder aangestelde ambtenaren van de
postspaarbanken te Londen zgn thane door
den postmeester-generaal gestraft met het
inhouden van de vrgo Zaterdag-middagen ge
durende eer:e maand.
Servië,
Denitza, in Oud-Servië, is, volgens eon tele
gram uit Belgrado, door de Arnauten over
vallen, die alle openbare gobouwen in brand
staken. Men vreesde voor een aanval op
Pristina en de Turkscbe autoriteiten bleven
werkeloos.
