KVS4Ï2.
Zaterdag 25 October.
A*. 1830.
Premie Leidsch Dagblad.
Geschiedenis müner .jeugd
Leiden, 2-t October.
igourant wordt dagelijks, met uitzondering
van (Zon- en feestdagen, uitgegeven.
DAGBLAD.
PRUB DBZ3JR C/OURAHT:
Tw LeTder. per 8 mi*ndrft....f 1.10.
per post1.40.
JJsooderl$ke Ncmmcn. 0.05.
Ut nommer bestaat uit TWEE
Bladen.
Zfl, die zich nu abonneeren op
het Leidsch Dagblad, ontvangen de
tot 1 Nov. verschijnende nummers
gratis. Van het kwartaal Sept., Oct.
en November wordt dan alleen de
laatste maand (ad 37 Cents voor
Abonné's binnen de stad en ad 47
Gents voor die buiten de stad woon
achtig zijn) in rekening gebracht.
Den Abonné's van het Leidsch Dagblad
sal dezer dagen wederom een premie-boek*
werk worden aangeboden, dat uitmunt door
boeienden inbeud en duidelijker* druk op fraai
papier.
Hot is dc geschiedenis der jengd van
fifeadrik Conscience, door dezen Viaam-
scben letterkundige, wiens werken ook by
ons te lande zoo buitengemeen gezocht zijn,
tel ven beschreven.
Hoevele genoeglijke en genotvolle uren
heefc CONSCIENCE met zijne meer dan 100
romans en verhalen aan duizenden en nog
eens duizenden bewoners van Noord- en Zuid-
■Nederland ai niet geschonkenmaar hoe
menigeen is er ook nog steeds onbekend mede,
met welke tegenspoeden hjj op zijne harde
levensbaan to kampen en welke vervolgingen
hy te verduren heeft gehad.
Dat alles vertelt Conscience op zjino ba
kende, onderhoudende wijze, op zijn eenvoudi-
gen, ongekunstelde», zoo aantrekkelyken toon,
met een gemoed, dat niettemin vol dankbaar
heid vervuld is, waarin wrok geen plaats
kon vinden.
De beschaving van hot eerste gedeelte
van zvfn leven, dat later zoo vruchtbaar werd,
vormt eeno geschiedenis, welke men van het
begin tot het einde met aandacht volgt.
Eu op die belangstelling heeft een man als
CONSCIENCE alle aanspraak. Vandaar dat
de Uitgever zijne
onder ieders bereik wil brengen, hetgeen met
het oog op de nu langer wordende avonden
niet anders dan wolkom kan zijn.
„Dc Geschiedenis mijner jeugd1' is
een boekdeel van 288 bladzijden en wordt
voor onze Abonné's verkrijgbaar gesteld tegen
dou waarlijk geringen prijs van 20 cents
ingenaaid en tegen 40 cents gebonden in
een inderdaad sierlijken band, met vergulde
stempels.
Tot het afhalen dezer Prcuile aan ons j
Bureei zal den avond vóór de uitgifte een
fena ia ons blad worden afgedrukt.
Heden ie aan de universiteit aihier, de heer
G. M. Kruimel, geb. te Amsterdam, bevorderd
tot doctor in de geneeskunde, met academisch
proefschrift, get.: „Verslag der verloskundige
kliniek en polikliniek van bet Rijks-academisch
rsiekenhuis te Leiden, gedurende den cursus
1SS5 -1886."
Met goed gevolg is heden voor de alhier
zitting houdende geneeskundige Staatscom
missie het arts-examen afgelegd door den
lieer H. Burger, en het eerste gedeelte van
dat examen door don heor J. Dorst.
Prof. dr. J. Offerhaus, kerkelijk hoog
leeraar alhier, heeft na eene langdurige on
gesteldheid, waarvan hy. na eene derde ope
ratie oodergaan te hebben, is hersteld, zone
colleges hervat.
Uit het atudentenco-ps i3 de hoer L. J.
Plemp van Duivaland tot schouwburg-commis-
saris gekozen en de heer C. W. Broers te
p-aeses der medische faculteit.
Het bestuur van „Dcchina" heeft zich als
volgt geconstitueerd: de beeren H. Philips,
praeees; J. C. J. Bierens de Baan, ab-actis;
Th. W. M. Van Oudhousden, quaestor; D.F.
Teixeira de Mattos en C. J. Van Tuyl van
Serooskerken, commissarissen.
„Sempre Crescendo" heeft de volgende bee
ren in zyn bestuur gekozenW. C. G. Van
Efleinga, E. Van der Oudormeulen, D. F.
Teixeira de Mattos, Le Coultre en Tj. Humalda
van Eysinga.
Akte examens voor onderwijzer en on
derwijzeres. '8 Gravenhage, 23 Oct. Geëxa
mineerd 8 vr. candidaten, van wie toegelaten
mej. B. A. J. Koopmans van Boekoren, U.
Spruyt en C. Spruitenburg, uit Leiden, enA.
H. De Reeds en M. M. Pennings, uit Den
Haag, alsmede Smann. candidateD, van wie toe
gelaten de heeren I. Schreuder, R. Vlasbloem
en B. Brezet, uit Rotterdam, en A. Grave-
stein, uit Bolnes.
Men schrijft ons uit Katwijk aan Zee,
dd. 23 Oct.:
Hedenmiddag had de teraardebestelling
plaats van den heer Alting, in leven predikant
bij do Chr. Ger. gemeente te Katwijk aan Zee.
Bij de geopende groeve werd achtereenvolgens
gesproken door den heer J. H. Donner, uit
Leiden, ds. Van Elden, predikant bij de Herv.
gem. alhier, en ds. Renkema van Rijnsbnrg,
waarna ds. Theijssen, schoonzoon des over
ledenen, bedankte voor de eer, den overledene
bewezen. Eene talrfike schare woonde de treu
rige plechtigheid by en vereonigdo zich daarna
in het kerkgebouw der Chr.-Herv. gem., waar
door den heer H. Bouker nog oen.o korto rede
werd gehouden.
Eenige maanden geleden had de overledene
nog zijne 40-jarige ambtsbediening, waarvan
13 jaren in deze gemeente, herdacht.
De gemeenteraad te "Waddingsveen heeft
besloten oone gratificatie van 50 toe te ken
nen aan den heer W. J. Van 't Sant, lsten
onderwijzer aan eene der openbare scholen
aldaar, die eerstdaags als onderwijzer naar
O.-Jndië vertrekt.
Do uitslag van het deze week te 's-Hage
gehouden examen ter verkrijging van het
diploma ter benoeming tot leerling-consul is
geweest dat zjjn geslaagd de heeren S. Th.
Duwaer, N. J. Olivier en H. A. Schaaf.
De heor H. C. Ypey is geslaagd in zijn
examen voor eene benoeming tot vice-consul.
Het Indisch Genootschap heeft de rij
zijner Haagsche bijeenkomsten geopend met
de behandeling van het vraagstuk dor exploi
tatie van de Ombiliën-steenkolenvelden.
Door den heer J. L. Cluysenaer werd uit
voerig uiteengezet de noodzakelijkheid, dat de
ontginning der mijnen, de spoorweg, en het
vervoer der steenkolen in eëne hand zij, en
dat alleen eene solide particuliere maatschappij
die exploitatie kan op zich nemen. Dr. J. H.
Hülsmann, directeur van de openbare handels
school te Amsterdam, bestreed in 't breede
die meening en achtte Staats exploitatie noodig
in 't finanliëel en economisch belang van Indië.
Dit standpunt werd ook ingenomen door den
heer De Lange, terwijl de heer Levyssobn
Norman met den hoer P. J. Van Houten
voor particuliere exploitatie opkwam.
In den loop van het debat werd een bripf
van den heer N. P. Van den Berg voorgelezen,
waarin deze het behoud der voordeelen Tooi
den Staat aanprees.
Als men ziet, zeide de heer Hülsmann, boe
eene particuliere industrie ais de Delftsche
gist- en spiritusfabriek uitstekend is georga
niseerd, waarom zou het dan voor den Staat
onmogelijk zijn. voor de koienexpioitatie een
Van Marken ta-vinden, dezelfde Shur, die oen
Cluysenaer vond om de esrste projecten van
de ontginning te maken, ou een IJzerman om
zo uit te voeren. Ock voor de exploitatie zal
„the right man on the right place" to vinden
zijn.
Een hoofdargument voor paiticuüere exploi
tatie wordt genoemd: de S'aat is geen koop
man. Do Staat kan niet zelf verkoopen en
moet derhalve alles aan anderen overdoen.
Wie bewijst echter dat de Staat niet kan
verkoopen? Bij de mijnen te Saarbrücken
geschiedt het wel. Volgens een door spr. inge
wonnen advies van den Duitschen ingenieur
Nottmejjer, ia een geïsoleerd gebied als de
Ombilunvelden zjjn, even good in te richten
voor eene staate-handelsafdeeling als voor eene
privaatonderneming. By Saarbrücken is de
handelsafdeeling van den Staat uitstekend.
Doch aangenomen dat het beter ware dat de
Staat niet zelf verkoope, waarom dan niet
den Staat mijn en spoor laten exploiteeren,
en den verkoop aan eene solide Maatschappij
opgedragen. Noodzakelijk is dit echter niet als
de productie slechts 100,000 ton per jaar zal
bedragen. De Staat zelf toch heeft voor eigen
gebruik 75 a 90 ton noodig. In de eerste jaren
zal de Staat dus zijne eigen kolen verbruiken.
Door den heer Cluysenaer werd gewezen
op de groote prjjszwenkingen van de kolen.
Maar Engeland is de hoofdleverancier van
kolen in Indië. Van dezen alleen hangt de
prfis af. Zoodra er in Indifi een centrum is
van kolenverkoop, zal er eeno markt gescha
pen worden, welke den prijs regelt, en dan
zal de prijs veel normaler worden.
Daarbij komt dat, als eene particuliere
Maatschappij alles in handen heeft, zij den
baas speelt en nadeslig kan werken voor bet
doel, dat ds ontginning beoogt. Men zou do
prijzen kunnen hooghouden ten eigen voor-
deele, terwij] Indifi reóht heeft op niet te
hooge prijzen van verkoop.
De Staat mag niet de exploitatie uit handen
geven, daar hjj daardoor een kostbaar pand
zou ten geschenke geven aan éëne Maat
schappij. De voorraad kolen wordt geraamd
op 200 millioen ton. Hoe groot zjjn nu de pro
ductiekosten per ton. en welken prys kan de
Staat loco-Padang krijgen? Spr. heett om
advies gevraagd don heoren BiTkwinkel en
Van Bornuth, deskundigen, heiden nabij Essen.
Laatstgenoemde schat de productiekosten op
4 a 6 mark per ton, eerstgenoemde by Tiof bau
en niet Stollenbau, op 0 a 8 mark. Gemiddeld
mag men dus rekenen op C mark per ton
in de Ruhrstreek. Vergelykt men nu de Rulir-
streek met Sumatra, dan is het arbeidsloon
aan de Ruhr 3'/, a 4 mark, tegen in den
regel nog geen vyftig cents in Indië. Het
arbeidsloon op Sumatra is dus drie-a viermaal
goedkooper. Daarby zal in het begin der
exploitatie Stollenbetrieb op Sumatra mogeiyk
en zullen dus geene machinerieën noodig zijn.
Toch neemt spr., ook voor Sumatra, de
productiekosten aan van 6 mark, 3'/, gulden.
Wat kost nu het vervoer naar de kust? Het
traject Ruhr Amsterdam van 180 kilometer,
vergelykende met dat van de Ombiliênvelden
naar de baai, van 155 kilometer, komt spreker
tot eone som van f'S per ton vervoer, maakt
dus productiekosten en vervoer te zamen
f G1/;. Wat krygt de staat 'nuDe gemid
delde steenkolenpiys is f 12, dus minstons
5 per ton zuivere winst. Er zyn 200 mil
lioen ton in de Ombiliênvelden aanwezig,
maakt dus eone waarde van een milliard in
den grond. Volgens de projecten zou '/JA aar-
van der Maatschappy toekomen, dus een cadeau
van 250 millioen gulden, zij het ook in een
groot aantal jaren. Neemt men aan 100 jaar,
dan is het toch een cadeau vau 2'/, millioen
per jaar. Is een minister, is ds Kamer ver
antwoord, zulk cadeau aan -ene Maatschappij
te geven, terwyi bil rn voering van een premie
stelsel aan de ambtenaren de Staal zelf dat
voordeel kan bebalen? Het is waar, de kolen-
prijzen z*J» aan daling en ryz ng onderhevig
Concurrentio zal vooreerst echter niet komen
en a) komt z", daH staat daar tegenover de
grootere behoefte in Indië. terwgl in Europa
do kolen opraken. Over een honderd jaar of
wat zullen de Indische kolen misschien naar
Europa worden vervoerd.
lil het algemeen durft spr. op grond van
PRIJB DER AD VERTEN T'IHK:
Tm 1—0 regels 1.05. Iedere regel meor/O.lTJ.
Gvootere lettere n*»r plaeteniimte. Toer het ta
eeeseeren buiten de eted wordt 0.10 berekend.
verschillende voorbeelden ook beweren, dat
eene Maatschappy niet allereerst zal bandelen
in het economisch belang van de streek.
Eindelijk nog de quaeatie van den verkoop
van kolen in den Archipel. Daar verwacht
men verlaging van den kolonpröa en dienten
gevolge meer aanwending van kolen voor
Industrieel gebruik. Zoo kon men by de suiker
cultuur in Indifi het diffueiestelsel niet invoeren
b(j gemis aan brandstof. Had men daar vroe
ger goedkoope kolen gehad, de suikerindustrie
zou gemakkelijker uit de crisis zyn gered.
Bovendien wachten vele andere industrieën
in Indië op goedkoops kolen. Heeft eene Maat
schappij nu de tarieven in handen, dan is het
te vreezen dat de pryzen hoog zullen biyven.
De Staat daarentegen heeft belang by de
monen, maar evenzeer by den bloei van de
industrie. Spr. acht het niet denkbaar dat aan
eene Maatschappy do macht zal gegeven wor
den oni handel en nyv6rheid in eene streek
geheel te beheerscben.
De Staat dient zjjne roeping zóó op te
vatton, dat de Ombiliënkolen een lichtpunt
worden in de Indische huishouding. Yebi is
er gezondigd in Indiëmoge men ten minste
later kunnen wyzen op de modelinrichting
van de kolen-exploitatie. Do mannen zullen
te vinden ZUn. Hoüandsche degelykheid en
ooriykheid bestaan nog. Wg hebben knappe
spoor- en myningenieurs en knappe kooplie
den genoeg.
Blijkens bericht van den gezant der
Franscbo Republlok is do blokkade van het
gedeelte der Slavenkust tusschen de grens
der Fransclie en Duitsche bezittingen der Popos
en de oostélyke grens dor Fransche bezittin
gen van Porto-Novo, aeder 3 October 11. op-
gehoven. Sts,-Crt
Het stoomschip „Batavia", van Java
naar Rotterdam, vertrok 23 Oct. van Colombo
de „Prinses Marie", van Amsterdam naar
Batavia, vertrok 23 Oct. van Oenua; de
,.BrdmO," van Rotterdam naar Java, vertrok
23 Oct. van Suez; de „Conrad," van Amster
dam naar Batavia, vertrok 23 Oct. van Suez.
emuiigd Nieuws.
Voorgaan in het kleine, doet
volgen in het grooto.
Ten behoeve van liet Nedoilandsch Centraal
Israölietiscta Wees- en Doorgangshuis alhier
werd op de bruiloft van den hoer J. Cassier
en mej. Betje Do Leeuw te Gouwsluia bij
Alfen door mej. Sophia De Leeuw, van
Utrecht, eene collecte gehouden, welke ƒ3.80
opbracht.
Men kan ook zeggenve'e kleintjes maken
één groote, of: wie het kleine versmaadt is
het groote niet waard!
De heer M. Kooy, op de Breestraat
alhier, heeft thans thee in den handel gebracht
met eene verpakking, welke inderdaad niet
alleen net, maar wegens de goede sluiting
ook doelmatig kan genoemd worden. Het ie
eene blikken, achthoekige bus, welker wanden
in groen, zwart en verguld allerlei Cbineescbe
figuren en personages voorstellen, zeker zeer
tocpasseiyk op den geurigen Chineescben in
houd, welke door do overigens hermetische
sluiting (alleen van boven is een rond, klein
deksel) tegen bederf wordt gevrywaard. Zulk
oene bus bovat oene hoeveelheid van 21/, kilo
of 5 pond. Den huismoeders zal zulk eene ver
pakking ong6twyfeld hoogst aangenaam zyn.
Ons bericht overnemende omtrent
hot stoppen van een trein voorby de Postbrug,
onder Sasserihoim, omdat de machinist het
roode lichtje van eene velocipede aan den
overweg vcc* een onveilig sei» aanzag, voegt
do „Atnsterdamsche Crt." daaraan de volgends
opmerking toe:
„Alles is mogelijk, dus ook het boven-
sraauds, maar toch zou het ons niet ver
wonderen als het Leidsch Dgbl. door dit be
richt de dupe is geworden van een grappen-