N«. 9217.
Donderdag 6 Maart.
A0. 1890.
(Deze (Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van (Zon- en feestdagen, uitgegeven.
n
m
M
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 8 maandenf 1.10.
Franco per post1.40.
Afzonderlijke Nommers0.05.
„De beste turf ligt oncler."
3 Maart 1590.
Eene schets door Jan Hooekkamp.
{Vervolg en Slot.)
„Hó, zeg eens, schipper, je turf is nat en
veil niet branden!"
„Watblief? O ja, dat begrjjp ik.Heb
je er wol vuur bijgedaan?"
„Zeg, geen praatjes, je turf is kletsnat."
,,'t Kan wel. 't Regende ginds zóó, dat ik
zelf nat geworden ben, wat dan mijn turf.
Maar, wacht maar.'t zal wel beter wor
den de boste turf ligt onder en die zal wel
opvlammen, dat je het er niet bij uit kunt
houden."
„'k Wou dat hot waar was, maar ik zal
wachten en zoo 't niet beter wordt, dan
verbeur je een goeden drinkpenning."
„Daar zie ik niet op, dat weet je! Een
potteko Bredaasch bier is niet te verworpen."
Do lastige opmerker is daarmoe vertrok
ken en de sch'lpper heeft zich door zijne
tegenwoordigheid van geest weer uit eon
dreigend gevaar gered.
Langzamerhand begint de duisternis te
vallen en ofschoon de dragers gaarne gedaan
willen hebben, meent de schipper toch, dat
het beter is uit te scheiden. Hjj heeft oene
vermoeiende reis achter den rugH(j is
blijde aan den wal gemeerd te liggen.en
zou gaarne rust willen nemen. Maar de dra
gers willen daarvan niets weten, en geen
wonder't is vastenavond.het geld
mot een paar uren langer werken verdiend,
en dus kan er goede sier gemaakt worden.
Vooruit dus, met spoed de lading aan wal
gebracht
Maar dat is geheel togen de berekening
van don schipper. Wanneer met zoo'n spoed
gewerkt wordt als nu, weet binnen korten
tyd de geheole bezetting wat er van die beste
turf aan is, welke onder in het schip ligt.
Hjj wil dus eindigen, belooft een goed drink
geld en voor zijne overredendo taal bezwijken
de dragers; zij nemen zijn aanbod aan en
vertrekken, met de belofte morgen vroeg
terug te komen.
Natuurlijk keurt de schipper dit goed. Hy
is zoo door en door vermoeid, dat hy spoedig
te kooi zal gaan.
En morgen
't Werd moer dan tijd, dat de dragers het
werk staakten. Reeds schemerde door de
naden van de losso zoldering do vallende
avond't Was dus niet alleen voorzich
tigheid, maar gebiedende noodzakelijkheid,
dat or geëindigd werd.
En terwijl alles in het ronde tot kalmte
en rust komt, begint in 't schip meer leven
digheid te komen.
Het oogenbhk van verlossing is aange
broken. Wat zal de uitslag zijn
't Is nacht. Eentonig klinat de stap der
schildwachten en hun geroep door de stilte.
Dubbele waakzaamheid was aanbevolen; im
mers, de gouverneur is met eenige dagen
verlof en heeft hot bevel aan zyn zoon over
gedragen, die in 's vaders plaats voor de belan
gen van den koning zal zorgen.
Wellicht droomt de jongeling van eer en
roemalthans, gerust heeft hy zich op zijne
legerstede neergevleid en kan niet vermoeden,
dat by de wacht een bloedig drama wordt
deren gericht wordt tegen 't wachthuis. Spoe
dig zyn byna alle zich daar bevindende sol
daten gekneveld en onschadelijk gemaakt;
van dezen kant dus geone hinderpalen meer.
Dit alles is echter niet zoo stil toegegaan,
of in het kasteel is men wakker geworden,
ook door hen, die ontsnapt zijn uit hot wacht
huis. Uit hun slaap opgeschrikt, grypt iedor
slaapdronken naar de wapens, om zich te
verdodigen. In 't wild vliegt alles door elkan
der, onbewust van het vreeselijk dreigend
gevaar, dat hen boven hot hoofd hangt. Daar
klinkt do stem van Paulo Antonio, die de
slaperige krijgers tot zich roept en met hen
stand wil houden, ja trachten zal de indringers
te verjagen. Hy verzamelt zijne manschappen
en doet een uitval met zes en dertig man.
Dapper verdedigen zj| zich tegenover de
Staatsche soldaten, doch zy moeten voor de
overmacht bukken. Den meesten kost het hun
leven, de rest wordt gevangengenomen. Hérau-
giêre is in 't bezit van het kasteel!
Er dreigt een ander gevaar. Men heeft de
alarmklok in beweging gebracht en weldra is
't in Breda bekend, dat er iets byzonders in
het kasteel aan de hand is. De bezetting en
de burgers, in der haast aangeloopen naar de
plaats des onheils, komen ras tot de treurige
zekerheid, dat z.y te laat zyn. Immers, Hérau-
gicre doet een welgericht musketvuur lossen
met zulk een uitslag, dat men in een over
haasten tocht terugtrekt.
Nogmaals komt men, en nu goed gewapend,
terug, doch er wordt geen kamp gegeven
door 7,yn kordaat optreden brengt Héraugiöre
ontzag in de bende, die opnieuw aftrekt en
hem het veld overlaat.
In alleryl worden nu maatregelen getroffen
om het kasteel in staat van tegenweer te
brengen, ten einde, wachtendemp don morgen,
zich goed te verschansen tegen mogeiyke
tegenweer van de burgers en de bezetting.
En nauwelyks gloort de schemering, of men
ontwaart de oranjevaan, wapperende van het
kasteel.
Dat is hot sein voor prins Maurits, die nu
met den graaf van Hohenlohe en een groot
deel van zyn legor nadert, het kasteel bin
nentrekt en van daaruit de stad dreigt plat
te schieten, wanneer zy zich niet overgeeft.
Het pleit is spoedig beslist. De bezetting
heeft lafhartig de vlucht genomen en zonder
hulp zich tegen den overwinnaar te verdedi
gen gaat nietmen geeft zich over.
De bende van Héraugióre is, by maanlicht,
onder aanhoudend pompen van den knecht
om het gedruisch, dat gemaakt wordt, zooveel
mogelijk te overstemmen, naar buiten geko
men. Met den aanvoerder aan 't hoofd kruipt
men uit het schip langs den grond naar het
wachthuis, waar de schildwacht voor 't ge
weer plotseling overvallen wordt en zonder
een kreet te slaken als eerste offer valt. Ook
de verderop staande wachten vallen door
overrompeling, torwyl de aanval door de an-
Wol zijn do voorwaarden hard, welke prins
Maurits stelt. Voor twee maanden soldy wordt
de plundering afgekocht, welke door de over
winnaars verdeeld worden. De nieuwe be
zetting van ruitory en voetvolk moet ook
betaald worden en voor het richtig nakomen
der voorwaarden zal Héraugióre wel zorg
dragen, daar hy tot loon zyner dapperheid
met het bevel over de stad wordt belast.
Geen der verrassers werd vergeten. Hérau
gióre werd bevelhebber. Matthljs Helt, van
luitenant hopman geworden, werd belast met
het bevel van den schans te Noorddam, by
Zevenbergen, en toonde in Mei 1591, dat hy
zyn naam geene oneer aandeed, want toen
sloeg by Mansfeld zoodanig, dat deze terug
moest trekken.
Behalve de twee maanden soldy, kreeg ieder
soldaat een gouden gedenkpenning, met de
voorstelling van de verrassing, ter waarde
van f 25, voor dien tyd een buitengewoon
ryk geschenk.
Schipper Van Bergen en zyne twee knechts
bleven ook niet onbeloond. Zy werden met
een geschenk in gereed geld en bovendien met
eene jaarlyksche toelage begiftigd. Oldenbar-
neveld, wiens degelyke hulp en arbeid voor
de onderneming niet ontkend kon worden,
werd een fraai vergulde kop vereerd, waarop
de voorstelling gedreven was. Later, by den
doop van zyn zoon Willem, werd als pillegave
door do Staten van Holland hem nog oen kop
van zeshonderd guldens vereerd en aan zyn
zoon eene lyfrente van tweehonderd gulden
's jaars.
Zoo was dan 's vaders erfenis in handen
van den eigenaar, 't Spreekt vanzelf dat het
niet ontbrak aan pogingen om haar weder
afhandig te maken. Ternauwernood is Parma,
die met een leger gereod stond naar Frankryk
te trekken tot ondersteuning der Ligue, van
het feit verwittigd, of hy gelast graaf Karei
Van Mansfeld, zich weder van het ontroofde
meester te maken. Deze voldoet aan dien last,
maar met ongunstigen uitslag. Nog vóór het
einde van Maart 1591 berende hy Breda,
richtte een schans op by het dorp Torheide
en nam Zevenbergen, dat loog geplunderd
werd. By Noorddam werd hom het hoofd ge
boden en hy moest terugtrekken. Ten slotte,
ziende dat hy Breda niet met geweld krygen
kon en door prinB Maurits in 't nauw gebracht,
besloot hy hot veld voor zijn tegenstander te
ruimen.
Wat er verder volgde behoort niet tot
onze schets.
Vraagt men of do verrassing van Breda
voordeel heeft opgeleverd, dan kan het ant
woord luidon: dadelyk niet, maar op den
duur wól, omdat het eerste wapenfeit van
prins Maurits reeds aanstonds deed zien, dat
men met een tegenstander te doen had, die
niet te verachten was, en ten andere, dat
langzaamaan het terrein van den oorlog
geheel verplaatst word naar de Zuidelyke
Nederlanden. Daarin is hy uitnemend ge
slaagd; de uitkomst heeft het bewezen.
Eene herinnering aan het turfschip van
Breda mocht, by de 300 jarige herdenking
van het feit, niet ontbreken.
Ik hoop er eenigszins in geslaagd te zyn
het den lozer te schetsen en het daardoor
in uitgebreider kring bekend te doen worden.
Merkwaardigo feiten uit onze schooDe ge
schiedenis mogen niet met stilzwygen her
dacht worden.
Gemengd Nieuws.
De persoon, verdacht don be
kenden horlogediefstal te dezer stede gepleegd
te hebben, en omtrent wien allerlei naspo
ringen werden in het werk gestold, is gister
avond eindelijk in zyne woning zelf gesnapt.
De opbrengst der Noord-Zuid-
Holl. Stoomtramweg-Maatschappy Haarlem
Leiden bedroeg in Februari 1890 f ü031.78'/2
en in Febr. 1839 f G400.021/,. Sedert 1 Januaii
1890 f 12,295 83'/„ tegen f 12,330.42 over
hetzelfde tydvak van 1SS9.
Vanwege de genie te Haarlem
mermeer is men druk bezig, door middel van
het graven van greppels, over eene lengte
van 11,000 M., van de Vyfhuizen tot den
ringdyk by Aalsmeer, de grenzen aan te geven
voor het land der eigenaars en dat van het
Ryk, benoodigd voor de verdere voltooiing
van het inundatiewerk in die gemeente.
Aan de Bloemmarkt te Amster
dam i3 een koopman uit Lisse Maandag
morgen dood in zyne sohuit gevonden, waarin
hy den nacht verblyf had gehouden. Zondag
avond moet hy vnur gehaald en daarop doove
kolen hebben aangelegd, zoodat hy hoogst-
waarschyniyk is gestikt. De ongelukkige laat
eene weduwe met vyf nog jonge kinderen
achter.
Gisteren kwamen onderscheidene
bu8kruittransporten door de gemeente Utrecht,
welke allen gingen naar de tegenwoordige
ligplaats voor schepon, welke ontplofbare
stoffen moeten laden of lossen, nl. in het
nieuwe Merwede-kanaal, op eenigen afstand
van den Jutfaaschen weg.
Uit eenige sterkten uit den omtrek werden
brand- en lichtkogols, welke niet meer kun
nen dienen, aangevoerd en in een schokker
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
Van 16 regels ƒ1.05. Iedcro regel meer ƒ0.171.
Grootero letters naar plaatsruimte. Voor het in-
cassecren buiten de stad wordt 0.10 berekend.
van het corps torpedisten geladen, welke, na
nog hot fort Honswyk te hebben aangedaan
tot opneming van eene hoeveelheid dergelyke
projectielen, naar de Noordzee zal varen, om
die gevaarlyke voorwerpen in zee te werpen
en ze aldus onschadelijk te maken.
Uit Enschedee wordt, dd. 4 Maart,
geschreven: De werkstaking duurt voori.
Oistoren hielden de werkstakers eene verga
dering ten huize van den kastelein Van
Ommen alhier, waarin word besloten, liever
tot het uiterste vol te houden, dan te weiken
voordat alle eischen, 12 in gotal, zyn inge
willigd.
In de vergadering waren ook de leiders
der socialisten, Mantel, van hier, en Bennink,
van Hengeloo, aanwezig.
Do firma Terkuile Morsman, alhier, hoeft
gisterochtend de volgende mededeeling doen
aanplakkeD„Daar onze wevers aan de we-
vory aan den Parkweg zonder voorafgaand
opzeggen of waarschuwing en zonder vooraf
op grieven gewezen te hebben, liun werk
hebben neergolegd en hst lot heden niet
willen hervatten, hebben zy opgehouden tot
onze werklieden te behooren."
Op een spoorweg tuaschen Pitts
burg en Chicago is een petroleum wagen van
een goederentrein in brand geraakt. Er werden
18 wagons vernield on 3 personen verloren
het leven.
Op do kusten van Massachusetts
en Georgia hebben lievige sneeuwstormen ge
woed. Te Nieuw-York ligt de sneeuw 15 cM.
hoog en ook te Boston en elders heeft het
gestormd en gesneeuwd.
Omstreeks 1 0,000 mijnwerkers in
Noord-Wales hebben hun werk hervat. Ook
in Durham is de dreigende werkstaking ver
meden. De werklieden hobben do loonsver-
hooging van 5 pet., die de eigenaars hun aan
beden, aangenomen.
Van de Engelse lie boot „Quetta"
zyn thans 13G personen gered. In 't geheel
waren op het vaartuig 282 menschen, waar
onder 60 Javanen.
By gelegenheid van een brand te
Setubal, in Portugal, trachtto oen hoop volk
een kring van politie agenten te doorbreken.
Dientengevolge ontstonden ernstige ongere
geldheden. De politie nam eenige belhamols
gevangen, doch de menigte trachtte hen te
bevryden. Op sommatie der nu ontboden sol
daten, weigerde het opgewonden volk zich te
verspreiden, en een uitval met de blanke sabel
werd met eene hagelbui van steenen beant
woord. Daarop schoten de soldaten scherp en
wondden verscheidene der oproermakers, twee
van wie weldra stierven. De orde is thans
hersteld.
Uit Londen wordt gemold dat
de rousachtige spoorwegbrug over de Firth
of Forth gisteren is ingewijd door den prins
van Vales, die vergezeld was van zijne zoons
prins George en den hertog van Edinburg.
Vele op het gebied der wetenschap bekende
personen, onder wie de heer Eiffel, woonden
de plechtigheid by.
LICHTSTERKTE.
Resultaten der waarnemingen aan de Gasfabriek.
WEEK van 23 Febr. tot en met 1 Maart.
Datum.
Uur.
Aantal.
Gem. Eng.
Standk.
23
Februari
5.45 7.45
7
17.2 (»j
24
5.45 7 45
8
17.0
25
5.45 7.45
7
17.0
26
5.45 7.30
8
16.8
27
5.45 7.45
8
16 8
28
5.45 7.45
7
16.7
1
Maart
5.45 7.45
8
IC.7
Ditbetcekent: WaDneer men 5 cubic feet 111.5
litera por uur van zulk gaa verbrandt in een Sngg'r
London-Argand-Standard burner No. 1, met 21 gaatjee.
wordt een licht verkregen, dat in atorkte gelijk etaat
met 17.2, 17.0 enz. Btandaardkaaraen, waarvan elko
kaara 20 grains 7.8 grammon Spermaceti per nul
verbrandt.
