<EBm!UJ!.U«JlTO!BHIiaSJ!'-! -J. IJl JU J Wbj-WlKMBaSfeB
INGEZONDEN.
Zondagsrust, een maatschappelijk
belang.
Dd beweging, weinige jaren geleden door
professor Hofstede De Groot en een betrekke
lijk klein getal mannen van verschillende
godsdienstige en staatkundige richting opge
wekt, heeft niet do geweldige uitwerking ge
had, waardoor een volk in beroering wordt
gebrachten ik geloof ook niet, dat iemand
zich dat heeft voorgesteld. Het dool der op
richters van de Veroeniging tot bevordering
van Zondagsrust is alleen geweest, de b(j nog
maar al te weinigen onzer landgenooten aan
wezige overtuiging tot breeder kringen uit te
breiden, dat aan dat denkbeeld van een weke-
lykschen rustdag, zooveel mogeiyk op den
vanouds daartoe bestemden dag, hot begrip
vastzit van een maatschappelyken, van oen
algemeen- menscheiyken plicht, dien wjj ten
opzichte van elkander te behartigen hebben.
Men lette wel opniets meer dan dat.
Wat het gebruik van den eenmaal vrijge
vochten Zondag betreft, dat is weer oen
andere quaestie, die zeer stellig niet van be
lang is ontbloot, die evenzeer een oplossing
vraagt; langs aDderen weg, in andere samen
werking moet deze gezocht worden. De Ver-
eeniging vraagt alleen den vrijen Zondag,
niet slechts oen of anderen dag in de week,
onverschillig welken, maar juist dien, waarop
nagenoeg allen zich in het genot dier vrijheid
kunnen verheugen, en het alzoo dengenen,
die er van zijn uitgosloten, het hardst
moet vallen, een offer te moeten brengen,
wanneer de onverbiddelijke noodzakelijkheid
niet vaststaat; juist dien dag, omdat hy ge
legenheid aanbiedt voor de bevrediging van
de godsdienstige behoeften, welker voldoening
niet kan worden verwaarloosd zonder schade
voor het gemoedslevenjuist dien dag, dewyi
dan alleen het gansche gezin byeen kan zyn,
en men dus, door zyn ziel op te frisschen in
het verkwikkend bad van het famtlleloven, den
reohtgeaarden Noderlander vóór alles dierbaar,
vergoeding kan vinden voor zes dagen inge
spannen arbeid, dien men zich in het belang
van datzelfde gezin heeft getroost.
In het maatschappelyk verkeer stelt de
eene mensch den anderen dikwyls zware
eischen, door het belang der gemeenschap
gevorderd; zijn dezo onal'wysbaar, dan heeft
men soms geen andere keus dan zich er
aan te onderwerpen, tenzy de geladenheid open
is om een anderen werkkring te kiezen,
waarby men met minder kan volstaan. Maar
wreed, in volslagen tegenstelling met het
gebod der brooderliefde, is het, die eischen
onnoodig op te voeren. De Vereeniging wil
zijn een bond tot bescherming van men-
sclien van menschen, wier rechten we moe
ten eerbiedigen, gelyk wy verlangen dat onze
eigen rechten geëerbiedigd zullen worden.
Van eon hygiënisch standpunt bezien, be
hoeft de noodzakelykheid van minstons één
wekelyksohen rustdag geen verdediging
meer: ieder weet dat het een moorddadige
vernietiging is van arbeidskracht, het eenig
kapitaal van den minvermogende, het kost
baarst jjapitaal van don meergegoede, onaf
gebroken werkzaamheid af te dwingen zonder
tusschenpoos. Dat is alzoo een minimum-elsch
en waar het onomstooteiyk vaststaat, dat
het niet mogeiyk is verder te gaan, ik
-dank daarbij aan tal van organisatiën, welke
niet tot stilstand gebracht kunnen worden,
of aan het beschikbaar zyn van zekero gele
genheden tot ontspanning voor degenen, die
slechts den algemeenen rustdag kunnen aan
wenden om zich eenig genot te verschaffen,—
daar kan men, hoewel noode en eerst na
ernstig onderzoek of het wezeniyk niet anders
mogeiyk is, in toekenning van dat minimum
berusten. Doch in het bolaDg van de éthische
ontwikkoling van het menschengeslacbt, van
de aankweeking dier voortreffeiyke eigen
schappen, welke ook onze natie kenmerken,
van de bevordering der harmonie tussoben
menschen van verschillende levensomstandig
heden, in het belang ook van den socialen
vredo, in onze dagen zoo ernstig bedreigd,
vragen we mot den meeaten nadrukAls
hot e6nigszins mogeiyk is, onthoud dan uw
n,raste do Zondagsrust niet!
We laten by deze beschouwing onze Israë-
-heüsehe landgenooten, die op godsdionstige
^"ionden een anderen dag verkiezen, buiten
bespreking. Doch wel mag even worden
aangestipt, dat hun standvastigheid In het
behoud van hun rustdag wel pleit voor de
mogelykheid, om ook in de christelyke wereld
dien eisch met wat moer nadruk ts stellen.
Do Vereeniging heeft niet zonder succes
gewerkt. Wel kon haar ledental grooter zijn,
en we zouden het als een verblydend ver-
schynsel begroeten als een breede schare
onzer landgenooten getuigenis wilde afleggen
van hun streven naar vrijmaking van een
band, dio in menig g67al een knellende boei
is geworden. We hebben, dit zeggende, niet
in de eerste plaats het oog op onze gemeente
over het algemeen kan gezegd worden dat hior
de toestand niet zoo ongunstig is, als elders
is geconstateerd. Doch het is niet goed, altijd
vergelykenderwys te oordooien. Zoolang op
zichzelf die toestand niet is, wat hy naar rede-
iykheid zyn kan, mogen we niet stilzitten
en ons eenvoudig verheugen in het feit, dat
er vooruitgang is.
Die vooruitgang is onmiskenbaar en open
baart zich op onderscheiden wyzen. Hier is
het de Regeering, die in de takken van pu-
blieken dienst veranderingen brengt, waardoor
aan meerdere personen dan vroeger het geval
was, het genot van de Zondagsrust wordt ge
waarborgd daar zyn het de werkgevers, die,
doordrongen van de overtuiging dat de belangen
van hun bedryf naar behooren kunnen worden
behartigd ook zonder beslag te leggen op den
Zondag van hun ondergeschikten, regelingen
treffen in dien geest; elders zyn het de werk
lieden zelf, die opkomen voor hun recht op
den vryen rustdag. We moeten allen ons best
doen, om die hervorming in het goede spoor
te doen blijven; dat kan alleen geschieden
door aaneensluiting, door samenwerking, en
daartoe bieden de afdeelingen der Vereeniging
geschikte middenpunten aan. Het is van het
hoogste gewicht, zonder schokken, zonder
vredebreuk, en by onderlinge overeenkomst
tot dio gewen6chte verbetering te komen;
men kan daarover in vergaderingen beraad
slagen, waarom wordt dat niet meer
gedaan
Tegen het eind der a. s. week zal een bekend,
om zyn eigenaardig talent zeer gewaardeerd
redenaar in ons midden optreden, om in een
voor allen toegankelyke byeenkomst bet groote
nut der Zondag3rustbeweging uiteen te zetten.
Moge eon talryke opkomst het bewys leve
ren, hoezeer onze stadgenooten inderdaad de
meoning zyn toegedaan, dat ook in dit opzicht
elk onzer zyns broeders hoeder is.
Gemeagd Nleaws.
Men schryft ons heden uit Zoe-
terwoude:
Sedert eenige dagen loopon in deze ge
meente des nachts weder hoadon, welke by
eenige landbouwers kippen en konynen ver
scheuren en zelfs by den landbouwer L. in
het Westeinde een schaap doodgebeten hebben.
Door twee rijksveldwachters en den oDbe-
zoldigden ryksveldwachtor E. U. is proces
verbaal opgemaakt tegen J. V. d. H. alhier
wegens het vissclien met eene aalschaar, zon
der toestemming van den eigenaar van het
vischwater, waarin hy vischte.
De honden in de gemeenten Haar
lemmermeer en Bennebroek moeten van den
4den December 1889 tot den 4den Maart 1890
van een muilkorf z(jn voorzien.
Woensdag-avond vervoegden zich
aan het polltiebureel te Zwolle twee mans
personen om nachtverbiyf. Zy werden spoedig
naar het huis van arrest overgebracht, aan
gezien het uit hunne onderkleeding bleek,
dat het verpleegden waren van het bedelaars
gesticht te Ommerschans, vanwaar zy op
Zondag, 1 December, waren gedeserteerd. Zy
zUu genaamd Th. P. Goddyn, kleermaker,
geboren te Leiden, en W. F. Hintertuur, ge
boren te Botterdam, beiden zeer goede beken
den van politie en justitie.
Naby Woesperkarspel heeft een
treurig ongeluk plaats gehad. De werking van
eene stoomkraan aan de Keuische Vaart liet
te wenschen over, waarom de machinist aan
een jongen vroeg even onder den bak naar
de oorzaak hiervan te zien. Juist toen de
jongen onder den bak was gekropen, brak de
spil, en viel de bak op den jongen, die geheel
vermorzeld werd.
De minister van marine brengt
ter kennis van belanghebbenden, dat, volgens
bericht van den inspecteur van het loodswezen
enz. te Rotterdam, aan het strand te Noord-
Schouwen is aangespoeld een kruikje, waarin
een briefje van den navolgenden inhoud
„S.S. Ruski in nood wy vergaan kustlicht
in 't gezicht 30 November."
Marie Stackenburg, de Neder-
landsche vrouw, die te Parys terechtstond
wegens het vermoorden van haar dochtertje
door langdurige mishandeling, is door ds
rechtbank veroordeeld tot 20-jarigen dwang
arbeid, de hoogste straf, welke haar kon
worden opgelegd.
Uit Shanghai wordt gemold dat
te Wienbien, eene stad in de provincie Shan
tung, eene houten stelling, opgericht voor
eene tooneelvertooning, plotseling onder het
gewicht dor toeschouwers instortte. Naar men
zegt, verloren by deze ramp 200 mer.schen
hot loven.
In de suikerfabriek „Swolono-
wes" te Praag is een met 30,000 centenaars
belaste zolder ingestort, waardoor 5 arbeiders
gedood on 8 zwaar gewond werden.
De mynwerkers in Westfalen.
De toestand in Westfalen geeft sedert eenige
dagen weer aanleiding tot ernstige ongerust
heid.
Gelyk men zich zal herinneren, is de groote
werkstaking in het- voorjaar geëindigd met
een vergelyk tusschen de myneigonaars en de
werklieden. De eigenaars beloofden de grie
ven der werklieden te zullen onderzoeken en
verhelpen,'maar van deze beloften is nog niet
veel gekomen. Bovendien weigeren de eige-
jiaars nog steeds de werklieden, die by de
werkstaking zich byzonder weerden, weer in
dienst te nemen.
Verleden Zondag hielden een paar duizend
mynwerkers eene byeenkomst te Essen om de
zaak te beepreken. Daar werd besloten eene
commissie te benoemen, welke met het be
stuur dor vereeniging van myneigenaars in
overleg zou treden en ernstig op de inwilliging
hunner eischen zou aandringen. In afwach
ting van deze besprekingen keerden de myn
werkers huiswaarts. Morgen, Zondag, zullen
ze weer te Essen byeenkomen om een bepaald
besluit te nemen en natuuriyk wordt de uit
slag van deze byeenkomst niet zonder eenige
spanning te gemoet gezien.
Volgens de „National Zeitung" zyn do myn
eigenaars niet van plan deze werklieden weer
in dienst te nemen en willen zy zich verder
niet in besprokingen met de commissie der
mynwerkers inlaten. De eigenaars zeggen
dat geen enkel werkman ontslagen is wegens
deelneming aan de werkstaking, gelijk zy
beloofden, maar dat alleen die werklieden
zijn ontslagen, die ook na het einde der werk
staking de arbeiders poogden op te ruien. En
deze werklieden wil geen myndirecteur weer
in zyne mynen toelaten.
De „National Zoitung" beveelt daarom aan de
benoeming van een scheidsgerecht, bestaande
uit een even groot aantal eigenaars en myn
werkers met een hoogen staatsambtenaar uit
bot district als voorzitter.
In de andere myndistricten willen do werk
lieden niet met bunne makkers in Essen mede-
gaan. Ten minete, de „Kölnische Zeitung" deelt
mede dat de andere mynwerkers ernstig
pogingen aanwenden om het weder uitbreken
van de werkstaking te voorkomen. Te dien
oinde wordt hedon te Bochum eene samen
komst van mjjnworkers gehouden, waarop ook
de arbeiders uit Essen genoodigd zyn. In de
districten Bochum en Dortmund denkt nie
mand er aan weder met den arbeid op te
houden, ofschoon algemeen de levendige
wensch bestaat, dat de mUnbesturen allen,
die zich voor werk aanmelden, due ook zy,
die ontslagen werden, in dienst nemen.
In den Rykedag verwacht men dat de
keizer openiyk zal antwoorden op het ver
zoekschrift, hetwelk de mynwerkers hem
zonden.
De afgevaardigden Hammacher en Stoetzei
zyn naar Dortmund en Essen vertrokken, ten
einde de werklieden tot kalmte aan te sporen.
Te Essen a/d. Ruhr werd reeds gisteravond
eene druk bezochte vergadering gehouden van
gemachtigden der mynwerkers in de steen-
kool-districten Bochum, Gelsenkirchen en
Dortmund. Na lange beraadslagingen werd
besloten door eene nieuwe werkstaking de
eigenaars te dwingen het verbod tot toelating
van enkele werklieden op te heffen. Dit be
sluit zal Zondag, als er weer eene groote
vergadering van mynwerkers wordt gehouden,
aan de goedkeuring der vergadering worden
onderworpen.
De „Temps" schryft: „Het wordt
bevestigd dat de czaar in de afgeloopen week
ongesteld wasvolgens de jongste berichten
is hy eohter weer geheel hersteld. Wat. betreft
do beweringen dat de thans in Rusland heer-
ecbende epidemie (influenza) gewooniyk de
voorbode der cholera is, kan het goed geacht
worden er op te wyzen dat de cholera, wel
ker optreden in Perzië vóór eenige maanden
gemeld werd, thans zeer afnemende is. De
ziekte kwam van Mekka en ging van daar
naar Klrmanschah en Hamadan, In Perzië,
en was dus niet dichter b0 en Riet v
dan deze laatste stad."
Het slotBeauraiag, by Dia
is geheel afgebrand. Het behoorde tot
24sten October in eigendom aan de her
van Croy-Dülmen, en werd na dien d
verkocht aan de Keuische vennootschap
cordia", voor 805,000 fr. De meubeler
kostbare bibliotheek on tal van kunst
werpen werden geschat eene waarde te
tegenwoordigen van 2 millioen fr. Hot ka
was by de Antwerpscho maatschap
„Escaut" en „Securitas" verzekerd voor 500
fr., de bygebouwen voor 36,000 fr., de i
beien enz. voor 3'/, millioen fr. De oor
van den brand is nog niet bekend.
Naar de te Christiania versi
nende „Morgenbladet" meldt, heeft de k
man Oskar Dickssn, te Qöteborg, zich bi
verklaard de kosten voor eene Noord
expeditie onder leiding van dr. Nansen t
stryden. Dr. Nansen moet genegen zijn z
tocht te ondernemen. Het is evenwel
onzeker of hy Dicksens aanbod zal aannoi
daar algemeen gowenscht wordt dat de N
weeg8che regeering in de kosten zal voon
Uit N a p e 1 s w o r d t v an d en 4
December gemeld dat keizerin Frederil
hare dochters aldaar aankwamen aan b
der „Surprise". De keizerin gaat dus wel
haren tijd mede, zou men in Nederland zeg
De correspondent der „Ni
York Herald," die Stanley en Erain-ps
met levensbehoeften te gemoet ging, h<
toen hy te Msua de beide reizigers ontmoi
oen uitvoerigen brief van Stanley aan
„Herald" ontvangen. Deze bevat het verl
van aardryksknndige, natuurkundige, mete
logische en andere ontdekkingen en van
reeds bekende ervaringen der expeditie.
Alle Europeanen zyn gezond, met uit:
dering van den heer Stevens, een Amerik
die aan koorts gevaarlyk ziek ligt.
Stanley en al zyne officieren roemen
de hartolyke ontvangst, welke de Duitse!
hun bereidden, o. a. door het zenden van e
karavaan, waartoe majoor Wissmann bevel
Het bericht, dat de „Herald"-expe<
Stanley ontmoet had, werd te Beriyn i
vreugde ontvangen. De keizer ging graaf'
Bismarck zelf zyne voldoening over den
slag betuigen. Gelyk men weet, zond ke
Wilhelm den beiden reizigers telegrami
van gelukwensching.
Het aardrykskundlg genootschap te Lon
maakt toebereidselen om Stanley en Ea
pacha by hunne komst in Engeland feeste
te ontvangen. Hun zal een feeetmaal wor
aangeboden. Zooals men weet, ls Star
eereburger der „City," waartoe hy by
vertrek naar Afrika benoomd werd.
De surprise. De heer B. vii
eenige dagen vóór Sinterklaas eene spiin
nieuwe chambercloak in eene weinig gebri
wordende kleerkast. Hy wordt tot tranen
bewogen over de lieve verrassing, die z
vrouw hem blykbaar bereidt, om hem
waariyk prachtig kleedingstuk op Sinterki
te schenken. Doch hy wil niet achtersta
By eene damesconfectie bestelt hy een moo
wintermantel en rept natuuriyk nog van
een noch van het ander. De groote avi
komt. Do bel klinkt en een pak wordt tb
bezorgd; 'tis de mantel voor mevrouw, die i
meter hoog springt van blydschap by die a
gename verrassing. Weer gaat de bel. „I
zal de chambercloak wezen", denkt B., m:
kykt onverschillig in een boek. Het is w
keiyk eene surprise voor mijnheer, maar<
sigarenkoker, een ding tor waarde van i
geen gulden.
Als het verwachte kleedingstuk uitbl
en mevrouw reeds de kaarsen heeft op|
stoken om naar bed te gaan, zegt mtjnhe
die het niet meer kan uithouden
„Waar blyft de chambercloak, lieve?"
„De chambercloak?"
„Kyk maar zoo verwonderd nieti Ik
het je maar zeggen. Ik heb hem toeh ree
zien hangen in de kleerkast op do bove
kamer."
„Zoo", zegt mevrouw, „snuffel jij ook
alles na, evenals mynheer H., die hiernaa
woont en wiens eohtgenoote die kameijap
gekocht had voor Sinterklaas-surprise en r
ter bewaring gegeven, omdat haar man z
neus in alle hoeken en gaten steekt
Langer gezicht dan mynheer B. trok, is v
niet denkbaar en na een jaloerschen blik
don wintermantel van mevrouw, volgde 1
zyne ega.
Sedert beweert de heer B., dat hy nie
kinderaohtigers kent, dan zich met Sinterkla
in te laten.
