geven met inachtneming van den eerbied,
aan de godsdienstige begrippen van anders-
denkonden verschuldigd. De onderwijzer ont
houdt zich van iets te doen of toe te laten,
wat met dien eerbied strijdig is."
Door de heeren Van der Kaay, Borgesius,
Gleichman, V. d. Feltz en Dijckmeester op
art. 54 bis, om;
a. voor te schrijven, dat blijken moet dat
aan de voorwaarden voor de subsidiëering
der bijzondere scholen voldaan wordt
b. bij de tweede voorwaarde vrijstelling te
verleenen van het onderwijs in nuttige hand
werken aan de bijzondere school, indien blijkt
dat de schoolkinderen daarin elders in de
gemeente voldoend onderwijs ontvangen
c. de verplichting op te leggen dat het
onderwijs aan alle schoolgaande kinderen ge
geven wordt, gedurende ten minste 18 uren
per week, zonder den duur van 't handwerks-
onderwijs op hoogstens twee uur te fixeeren
d. eene nieuwe voorwaarde voor 't subsidie
op te leggen, nl. dat de school ten minste
een jaar hebbe bestaanen
e. om geen subsidie te geven als het aan
tal leerlingen boven zes jaren minder
dan "25 bedraagt.
Uit Zandvoort ontving „De Tjjd" de
tijding, dat de heer l'Ami, pastoor dier ge
meente, overleden is.
Na een langdurig Hjden is te Haarlem
overleden do kapitein ter zee W. J. H. De
Kanter, op negen-en-veertig-jarigen leeftijd.
Den lsten Oct. 1855 op het Koninklijk Insti
tuut der Marine in dienst getreden, werd bij
achtereenvolgens 16 Sept. 1859, 1 April 1862
en 1 Juli 1873 adelborst der eerste en luite
nant ter zee tweede en eerste klasse. In laatst
genoemden rang werd door hem drie jaren
in Oost Indië een oorlogsbodem gecommandeerd,
evenals in don rang van kapitein-luitenant
ter zee, waartoe hij bevorderd word 1 Mei
1883. Gedurende twee jaar vervulde hij toen
tevens de zeer gewichtige en moeilijke be
trekking van stationscommandant indewate
ren van Atjeh.
Hoezeer reeds destijds lijdende, vervulde
De Kanter met ongeëvenaarde trouw en ijver
zijn moeilijken post. In het voorjaar van
1889 repatriëerende, moest hij in het Zuiden
van Frankrijk herstel van gezondheid zoeken.
Kort na elkaar mocht h(j nu de voldoening
smaken van bevordering tot kapitein ter zee
en benoeming tot ridder der Orde van den
Nederlandschen Leeuw. Wegens zijn degelijk
en humaan karakter als flink en bekwaam
officier is zijn heengaan voor de marine een
groot verlies, evenals dit een onherstelbare
slag is voor zjjne echtgenoote en kinderen.
Het stoomschip „Prinses Wilhelmina",
Tai Amsterdam naar Batavia, vertrek 3 Sept.
van Southampton; de „Prins van Oranje",
van Batavia naar Amsterdam, vertrok 3 Sept.
van Pad mg; de „Amsterdam", van Nieuw-
York naar Amsterdam, pass. 2 Sept. Wight.
Ticeede Kamer. Zitting van 3 Sept. Onder
wijsioet.
Het debat werd voortgezet bjj art. 12 en
de amendementen-De Beaufort c. s. en Bool.
De Regeering stelt voor dat Rijksbijdragen
kunnen worden verleend1ste aan gemeente
lijke en bijzondere kweekscholen en 2de aan
normaallessen en hoofden van scholen voor
elk door hen opgeleid onderwijzer.
De heer De Beaufort verdedigde nogmaals
zijn amendement tot weglating van het pre
miestelsel voor opleiding door onderwijzers.
Hij achtte het voorgedragen systeem nood
lottig voor het openbaar onderwijs.
Ook de heer Sanders verdedigde het
amendement tegen de bedenkingen, van de
overzijde aangevoerd. Ook hp bostreed het
stelsel van opleiding door één man.
De heer Bool verheugde zich over de onder
steuning, welke zjjn amendement heeft onder
vonden en wijzigt de redactie ter tegemoet
koming aan de daartegen door de Regeering
uitgebrachte bezwaren aldus, dat de aanhef
wordt gelezen„De bepalingen sub a en c
van art. 8 en die van art. 9, voor zoover
deze op de toelating van kweekelingen be
trekking hebben", enz.
De minister bestreed de schadelijkheid van
de opleiding door particuliere onderwijzers.
Hij bestreed dus het amendement-Do Beau
fort c. s. Hjj nam het amendement Bool over.
Het amendement-De Beaufort werd ver
worpen met 50 tegen 36 stommen, rechts
tegen links.
Een amendement-Borgesius c. s., om beroep
op den Koaing open te stellen van besluiten
van gemeenteraden aangaande den leeftijd,
waarop de kinderen de school moeten ver
laten, welk amendement door den heer Bor
gesius als wenschelijk was verdedigd en door
de C. v. V. was aanbevolen, wordt door den
minister overgenomen. Het artikel wordt
daarna aangenomen.
De heer Veegens verdedigde een amen
dement om van onderwijzers van blinden- en
idiotenscholen enz. niet te vorderen tweejarige
werkzaamheid aan eene lagere school.
Zeer uitvoerig werd gedebatteerd over het
amendement-Lohman, dat door de regeering
werd beaamd en strekte om, indien elders
in de gemeenten voldoende gelegenheid tot
het handwerk-onderwijs bestaat, vrijheid te
geven, het niet op de openbare school te doen
verstrekken. De heer Lohman beriep zich op
het adres van den liberalen raad van West-
Dongeradeel.
De commissie was te dezen aanzien niet
eenstemmig van meening.
De heer Schaepraan gaf in overweging,
mogelijk te maken ontheffing van de ver
plichting van het vak door den Koning.
De heeren v. d. Loeff en Kerdjjk bestreden
het amendement.
De Minister verklaarde wel iets te voelen
voor de bedoeling van het amend., doch liet
de beslissing aan de Kamer.
Tal van liberale leden verzetten zich tegen
het denkbeeld, waardoor het openbaar onder
wijs gedesorganiseerd zou worden en de
Protestantsche kinderen gedwongen kunnen
worden, de Katholieke naaischolen te bezoeken.
De heer Heldt ontried mede dringend het
amend., ön om het onberekenbaar nut van
dit onderwijs én omdat er onderwijskrachten
genoeg zijn. Hjj toonde verder de practische
bezwaren van 't amend, aan.
De heer Van der Feltz kon in 't amend,
geene andero bedoeling vinden, dan die om
de openbare school te benadeelen. 't Geldt
hier een principiëel punt, dat deze zjjdo niet
kan toestaan; de overzijde bedenke dat wel.
De heer Lieftinck kon niet aannemen, dat
de overzijde, die steeds streed voor gemoeds
bezwaren, dit amendement zal aannemen,
dat met gemoedsbezwaren niet rekent.
De heer Lohman zou den storm, die is
opgegaan, begrijpen, als hij had voorgesteld,
dit vak onder de facultatieve op te nemen,
maar hjj rekende slechts met moeilijkheden,
die zich feitelijk hebben voorgedaan. Zjjn
amend, schept geene moeilijkhedenals het
onderwijs in de handwerk»n van de parti
culiere school weer verdwijnt, welnu, dan
zal men 't op de openbare weer geven.
Bjj de beoordeeling, of er voldoend onder
wijs is, zal ook gerekend moeten worden met
de meerdere of mindere kostbaarheid. De
gemeenteraad zal moeten beslissen, maar vol
gens art. 19 is er beroep op Gedeputeerde
Staten. Het voorstel strekt niet om de openbare
school te benaderen, maar om iets te doen
voor de openbare school. (Gelach links en
geroep: „Oho!"). Hij verzoekt dat de voor
standers der openbare sch»ol er nota van
nemen, met welk eene kleingeestigheid dit
voorstel door de linkerzijde wordt bestreden.
H(j voor zich werpt de geuite beschuldiging
verre van zich, maar trekt thans het amende
ment in, om niet den schjjn te geven eene
partijzaak voor te staan.
De heer Kerdjjk constateert dat, daar het
amend, geen onderwerp van beraadslaging
meer uitmaakt, thans niet kan geantwoord
worden op de misplaatste en door niets ge
rechtvaardigde beschuldigingen van den heer
Lohman.
De heer Lohman: Ik vraag 't woord voor
een persoonlijk feit.
De voorzitter: Ik verzoek den heer Lohman
te verklaren, waarin het persoonlijk feit bestaat.
De heer LohmanDe heer Kerdjjk gelieft
de zaken om te keerenniet ik beschuldig,
maar hij beschuldigt.
De voorzitterIk moet opmerken dat het
mij voorkomt, dat hier wel eene onderlinge
misvatting van motieven plaats heeft, maar
niet iets, wat in den zin van het reglement
is een persoonlijk feit. De beraadslagingen
werden gesloten en art. 16 werd goedgekeurd,
zoomede art. 19.
Op art. 24 (aantal onderwijzers, waarbij de
Regeering nog de letters i t verandert in
h l) heeft de heer Bool een amend, ingediend,
strekkende om de kweekelingen, die eene akte
hebben, niet te doen meetellen.
De heer Roëll verklaarde, namens de com
missie van voorbereiding, dat het amend.-Bool
overbodig was te achten.
De heer Bool verdedigde zjjn amendement
om de onderwjjzers-kweekelingen niet onder
het getal verplichte onderwijzors mede te
rekenen.
De dag werd besloten met eene groote rede
van den heer Borgesius, waarin hij het onge
motiveerde en verderfljjke aantoonde van de
wijziging van art. 24, waarin het vereischte
aantal onderwijzers wordt beperkt. De heer
Borgesius bleef tot halfv(jf aan het woord,
om te betoogen dat eene regeling van het
onderwijzers aantal nadeelig is voor het onder
wijs en dat de motieven der Regeering, om
minder onderwijzers te eischen, ongegrond
moeten goacht worden.
Gemengd Nieuw*.
De trein van de N.-Z.-Hollandsche
stoomtram, welke om halfdrie te Leiden moet
aankomen, was hedennamiddag, drie waggons
met machine sterk, op de hoogte van Poel
brug, b(j Leiden, toen in tegenovergestelde
richting een voertuig, bespannen met één
paard, aankwam. De machinist kon den trein
niet onmiddellijk tot staan brengen. Van L., be
woner van Leiden, en zjjn knecht konden
het paard, dat voor de tram schichtig was ge
worden, niet tot rust brengen, noch het rijtuig
geheel uit do trambaan verwijderen. Zoo ont
stond er eene botsing, welke, ofschoon ze in
de tramrijtuigen gevoeld werd, geene nood
lottige gevolgen had. Alleen de as van het
tweewielig rijtuig brak en de bestuurder van
het paard viel er uit, zonder onder de tram
te geraken. Door den gemeente-veldwachter
van Oegstgeest, op dat oogenblik als stoom
tram passagier op het balkon van het achterste
tramrijtnig staande, werd van een en ander
proces verbaal opgemaakt.
Zekere K., uit Leiden, zal, naar
wjj vernemen, den 9den September a. 8. voor de
arrondissements-rechtbank te 's-Hage terecht
staan wegens verregaande mishandeling van
zjjn kind.
Men schrijft ons uit Zoeter-
woude, dd. 4 Sept.:
Weder is iemand uit deze gemeente naar
de Argentjjnsche Republiek vertrokken. Dit
is, zoover bekend, de tweede, die derwaarts
ging.
De honden, welke te Zoeterwoude een
groot aantal kippen en konijnen doodgebeten
hebben, loopen, naar men zegt, nu in het
naburige Stompwjjk rond en zetten daar hun
vernielzucht voort.
Uit het water aan den Zuid-
Buitensingel in Den Haag is hedenochtend
het lijk opgehaald van een ongeveer 23 jarigen
man. Het moet herkend zijn voor dat van
een koetsier der Rijtuigmaatschappij in de
Atjehstraat, genaamd H., en wonende in de
Van Ravesteinstraat. Hij werd sedert Zaterdag
nacht jl. vermist.
Hedenochtend zjjn met den plei-
ziertrein 2de en 3de kl. der H. IJ. S.-M. van
Rotterdam, Leiden en Den Haag naar Am
sterdam ruim 1000 reizigers vervoerd.
Omtrent het ongeluk, dat Zon-
dag-avond te Linne voorviel, meldt men aan
de „N. R. Ct." nader:
Tegen halftwaalf kwamen de gebroeders
H. en P. Btjlmakers, F. De Keizer, H. Brouns
en het 4 jarig zoontje van laatstgenoemde
terug van de kermis te Heelter hoogte van
het landgoed Oosden staken zjj met eene
roeiboot van wal. In het vaartuig bevond zich
water; nauwelijks van wal zijnde, zonk de
boot en geraakten allen in de Maas. H. Bijl-
makera zwom naar den oever.
Op het hulpgeschreeuw schoten de com
mies J. Stams en de landbouwer D. Schouten
toe. Z(j redden het kind met behulp van nog
eenige personen. De drie anderen kwamen
om het levenhunne lijken zjjn nog niet ge
vonden.
Bjj een hevig onweder werd gis-
termorgen te Deil de knecht van den land
bouwer De J., met dezen op het veld werk
zaam, doodelijk getroffen door den bliksem.
De J. zelf bekwam slechts geringe verwon
ding, doch twee zijner paarden, waarmede
ploegwerk werd verricht, kwamen eveneens
om het leven.
De heer D., lid van den gemeen
teraad te Sittard en lid der Prov. Staten,
tegen wien eene instructie is geopend als
zijnde hjj verdacht een valschen eed te hebben
afgelegd in zake successierechten, schijnt den
uitslag niet te hebben willen afwachten. Hjj
is althans met de noorderzon verdwenen.
De m a r i n e - m a t r o o s 3 d e k 1 a s s e
Modderman, dienende aan boord van het te
Nieuwedlep liggende oorlogsstoomschip „Van
Galen," is gisteren bij het klaren van den
wimpel uit den mast- gevallen. De man was
onmiddellijk dood.
Op de fabriek „De Schelde" te Vlissingen
is gisteren in het in aanbouw zijnde stoom
schip „Merapi" een scheepmaker in 't ruim
gevallen. De man was onmiddellijk dood.
Een 19-jarige jongeling aan
het Keizersveer, onder Raamsdonk, is, na
zich b(j het snijden van een tak eene slag
ader te hebben doorgesneden, aan de gevolgen
daarvan overleden.
Te Parijs is gisternacht de blik
sem geslagen in een ziekenhuis. Drie kinderen
bekwamen wonden.
Volgens officiééls berichten, zoo
\vordt uit Czernowitz gemeld, werd door de
overstroomingen van Pruth, Czereworz en
Suczawa groote schade aangericht, zoowel
aan huizen als aan vee, oogstvoorraad en
akkers.
Thans is het verkeer naar onderscheidene
richtingen weder in vollen gang.
Het Duitsche barkschip „Kenil-
worth", met steenkolen van New castle naar
Soerabaia, Is in Fly River (Nieuw-Gumea)
verongelukt. Eene boot met 5 man wordt nog
vermist; de overigen der bemanning werden
gered.
BUITENLAND.
DiittaohlHnd.
Volgens de „Nordd. Allg. Zeitung" bestaat
er geen vooruitzicht dat keizer Wilhelm zal
terugkomen van het vroeger genomen afwij
zend besluit betreffende de opheffing van den
pasdwang in Elzas-Lotharingen, De opheffing
van den pasdwang, zegt het blad, zou zjjn
in het belang van Frankrijk, maar niet in dat
der ordelievende bevolking van het Rjjksland.
Algemeen wordt te Berljjn geloofd dat
de laatste beweging in de bladen over de
Fransche legerwet alleen ten doel had for-
meele veranderingen in het Duitsche leger
te bevorderen, zooals de door de Berljjnsche
„Post" aangekondigde instelling van twee
nieuwe generale commandementen, zonder
vermeerdering van troepen.
Volgens genoemd blad toch zal in de aan
staande Rijksdagszitting een voorstel worden
gebracht tot vorming van die twee nieuwe
legercorpsen: een uit het 15de corps, thans
in Elzas-Lotharingen, en een ander uit het
lste corps, in Oost- en West-Pruisen.
Do „Post" meldde gisteravond dat de
Czaar voornemens is eerst tusschen 25 en
29 September naar Berljjn te komen.
Groot-Britannlé.
Volgons de Engelsche bladen blijft de toe
stand der werkstaking te Londen nog steeds
dezelfde. Bedenkelijker is, dat in de provincie
hier en daar het werk wordt gestaakt. Be
halve te Liverpool, liggen nu ook te Chatham
volgeladen stoombooten (12 in getal), welke
niet gelost kunnen worden. Chatham was tot
nog toe ongeveer de eenige plaats, waar nog
goederen voor of van Londen gelost konden
worden.
De ambachtenvereeniging te Chicago heeft
naar aanleiding van de instemming, welke de
werkstaking te Londen vindt, of althans vond,
in eene motie den werkgevers aangeraden
zich met de werklieden ten aanzien van de
vaststelling van een minste loon, een nor
malen werkdag van 8 uren en werkzekerheid
te verstaan.
Volgens bericht zou de werkstaking onder
de dokwerkers van Liverpool zich uitbreiden.
Schepen, welke graan en meel aanvoeren,
kunnen er niet meer lossen. De toestand is
er vrjl ernstig; eene bende van driehonderd
werkstakers verhinderde gisterochtend met
geweld het ontladen van twee schepen. De
graansjouwers, die de graanzakken en meel
zakken verdragon tusschen de schepen en de
kaden, eischen eene loonsverhooging van vjjf
tot zes shilling 's daags. De werkstaking omvat
mede de houtschepen. De Liverpoolsche dok
werkers steunen de eischen der sjouwers.
Men verwacht eene algemeene werkstaking
ook in de dokken van Liverpool.
Bums verklaarde te Londen in eene rede
voering, dat, voor 't geval de readers hunne
schepen naar Southampton stuurden, hijzelf
daarheen zou gaan om er eene werkstaking
uit te lokken.
In eene der werkstakersvergaderingen,
welke bereden en andere politie thans bij
wonen, deed Burns ook mededeeling van de
ontvangst van 1500 pd. st. uit Australië
voor het werkstakingsfonds.
Er heerscht groote ontevredenheid onder
de werkstakors wegens de verdeeling der
briefjes, welke recht geven op porties voedsel
enz. De ontevredenen beweren dat alleen de
vriendjes van het comité de spjjsbriefjes
krijgen, hetgeen het comité echter betwist.
