<§223 fëourant wordt dagelijks, met uitsondering
van (§on- en feestdagen, uitgegeven.
Kikeriki.
TEEKENEN.
Feuilleton.
De lange Hollander.
PBIJS DEZER COURANT:
Voor Leidon per 8 maanden.1.10.
Franco por post1.40.
Afzonderlijk© Nommero.0.05.
PBUS DUB AD VERTEN TIEN:
Tm» 1—8 regels 1.05. Iedere regel meer ƒ0.174.
Grootere lettors naar plasteroimte. Voor het ln>
easseeren buiten de stad wordt 0.10 berekend.
Met 1 September begint een nieuw
kwartaal van het Leidsch Dagblad.
Zij, die zich nu reeds op deze Courant
abonneeren,, ontvangen de tot dien
datum verschijnende nummers gratis.
Aan de Abonné's daarop, wordt by dit
nommer verzonden No. 48 van Kitceriki.
Met niet minder ingenomenheid, dan waar
mede de vergadering van de Leidsche afdeeling
der „Nederlandsche Maatschappij v°°r Tuin
bouw en Plantkunde" het voorstel ontving
betreffende het teekenonderwys vsor aan
staande tuinbouwkundigen, maakten wp er
in ons nummer van Donderdag jl. molding van.
Den heer Witte wenschen wij toe, dat hij
vruchten moge zien van zijn strevendat de
cursus, dien hp wenscht in te richten, door
velen zal worden gevolgd, in het belang van
het vak, dat in onze gemeente en haar on
middellijke omgeving een zoo groot aantal
beoefenaars telt.
Wanneer de geachte voorsteller een tegen
stelling maakt tusschen „het gewone hand-
teokenen, zooals van neuzen, ooren, oogen
enz." en hot door hem gewenschte van bloemen
en bladeren, (volgens ons verslag werd dat
door ZEd. ongeveer zód gezegd), dan zouden
wij hem wel willen vorzoeken zicbzelven een
kleine rectificatie aan de hand te doen. Het
eerste gedeelte dier redekunstige figuur is
niet geiieel juist. De neuzen-en-verdere-hoofd-
stukken-teekenarij, schrijver dezer regelen
heeft haar indertijd, niet tot zjjn bijzonder
genoegen, meegemaakt, behoort, in ons
vooruitstrevend Leiden althans, tot het ver
leden. Ongetwijfeld heeft de heer Witte wei-
eens een kiikje genomen bij een der jaarlpk-
sche tentoonstellingen van „Mathesis;" hjj
zal dan hebben gezien, dat daar waarlijk
geen overdaad van neuzen is, maar dat inte
gendeel de bladvormen, min of meer gesti
leerd, een hoofdelement vormen by het teeken-
onderwys aan eerstbeginnenden.
Deze vluchtige opmerking, meer is het
niet, zal de geachte hortulanus ons gewis
ten goede houden.
Een van de redenen, waarom wy zyn voor
stel met zooveel genoegen bespreken, is hierin
gelegen, dat wy er een bewys in zien van
de toenemende erkenning van het belang van
NAAR
RUDOLPH LIKOAll.
De beide Chineezen, die gedurende den
nacht de wacht hielden, en zulks begeleid
door een kwaadaardigen hond, die iederen
vreemde, die zich in den hong gewaagd had,
zon hebben aangevallen beide wachters
verklaarden, op geen tyd van den nacht eenig
verdacht gerucht of oenige verdachte bewe
ging te hebben bemerkt. Het resultaat van
het onderzoek was, dat de diefstal vermoede-
iyk tusschen vpf en zeven uren dos avonds
of zeven en acht uren des morgens, dus by
vol daglicht, was bedreven, onmiddellyk vóór
het sluiten of na het openen van het kantoor
door den huisknecht, en gedurende de afwe
zigheid der beambten, die des namiddags tus
schen vpf en zes uren vertrokken en 's ochtends
tusschen acht en negen wederkwamen. De
dief was vermoedelijk in het bezit van een
sleutel der kast en dus in de gelegenheid die
snel te openen en te sluiten. Hy behoefde
niet te vreezen van buiten af te worden bo
teokenonderwys ook voor de stoffelyke wel
vaart.
Te Leiden is, reeds veie jaren geleden,
het handteekenen opgenomen in de ry der ver
plichte leervakken voor de openbare lagere
school. Elk kind dus, dat een onzer gemeente
scholen heeft bezocht, heeft er iets aan ge
daan. In de aanvangs en een deel der mid
denklassen geschiedt het op de lei, later op
papier met houtskool en zwartkrpt. Hebben
de jongelui de school geheel doorloopen, dan
maakten zy ook kennis met de eerste be-
ginsolen van het teekenen naar de natuur,
meestal bestaande in het teruggeven van
yzordraad figuren, zoodat een behoorlyke
grondslag is gelegd, waarop, naar gelang
van latere behoeften, kan worden voortge
bouwd.
Het is zoo, indien er, na het verlaten der
school, niets meer aan gedaan wordt, dan
zyn de practische vruchten van dat onderwys
betrekkelyk gering. Maar is dat niet het
geval met alle onderwps? Wie nooit meer
loost of schrpft, nadat hy de schooldeur achter
zich hooft gesloten, zal, ook by genoegzame
vorderingen in die vakken, na verloop van
éenige jaren een gebrekkig lezer of schrpver
zyn gewordenhet lager onderwys kan
slechts aanleg tot ontwikkeling brengen, lust
doen ontwaken, vaardigheid tot bewustzpn
doen komenhet geeft den sleutel tot het
kennen en kunnen, niet het kennen en
kunnen zelf.
Om ons tot het teekenen te bepalenvoor
de jongens ten minste ontbreekt het niet
aan gelegenheid, om het op de lagere school
ontvangen onderricht nog eenigen tgd voort
te zetten. Dat „Mathosis" aan het handtee
kenen op zyn programma een breede plaats
inruimt, gaven we hierboven roeds te kennen
maar ook op de herhalingsschool, gratis toe-
gankeiyk voor alle leerlingen der scholen van
do derde en vierde klasse, die deze mot eon
getuigschrift hebben verlaten, en voor anderen,
die door een af 'te leggen examen biyk geven
met genoemde leerlingen geiyk te staan, wordt,
wat de jongens betreft, gedurende den winter-
cursus een tweetal uren per week aan hand
teekenen gewyd. (De meisjes hebben daarvoor
nuttige handwerken.) Voorts hebben wy nog
aan te stippen dat. hot teekenen voorkomt op
het programma van scholen voor middelbaar
onderwys, en van de Kweekschool voor onder-
wyzers en onderwyzeressen.
Jammer genoeg, wordt er op de gymnasia
niets aan gedaan: de Wet op het Hooger
Onderwys heeft het teekenen niet onder de
spied, wyi de jaloezieën in den zomer den
heelen dag omlaag bleven.
Buchner had gedurende den tyd van het
onderzoek Edith dikwpls gezien, maar het
nauwelijks gewaagd om hare vriendeiyke blik
ken te beantwoordonook had hy niet met
haren broeder gesproken. James Rawlston
was slecht geluimd en scheen het te verme
den, met Buchner alleen te zyn. Deze was
veel te schuchter, om in die omstandigheden
zyn toekomstigen zwager om een onderhoud
te verzoeken, ten einde zyne belangen aan
hem voor te dragen.
Den vpfden dag na den diefstal kwam
Rawlston op een namiddag met een bedrukt
gelaat in de kamer zpner zustor, om haar,
na eeno korte inleiding, verlegen, maar duide
iyk mede te doelen, dat de inspecteur van
politie vast overtuigd was, dat Buchner en
niemand anders dan hy, de tien duizend dollar
gestolen had.
Edith werd bleekhare groote oogen open
den zich wpd en staarden duister en stom
den overbrenger dezer slechte boodschap aan.
„Herhaal dat nog eens!" zeide zp eindeipk
langzaam.
„De inspecteur is overtuigd dat Buchner
de dief is. Hy is de laatste, die in het kantoor
is geweest. Hij :'s in het bezit van den sleutel
leervakken opgenomen. Meermalen is in ver
gaderingen van rectoren en leeraren de wensch
uitgesproken, in deze leemte te voorzien
omtrent dit punt is men tot dusver niet
tot eenstemmigheid kunnen komen. Inzonder
heid werd gewezen op het bezwaar, dat het
aantal leervakken, reeds allesbehalve gering,
weer met één zou vermeerderd worden; wy
gelooven echter dat by het teekenen andere
vermogens aan hot werk worden gezet dan
by de studie van talen en wiskunde byvoor-
beeld, zoodat deze uitbreiding van arbeid, wel
verre van een nadeeligen invloed te hebben
op de geschiktheid voor intellectueele inspan
ning, juist door een aangename afwisseling
de krachten zou verfrisschen. Ons zyn voor
beelden bekend van gymnasiasten, die in hun
vrpen tyd zich door middel van privaatlessen
in het teekenen oefenden en daarin niet onbe-
langryke vorderingen maakten, zonder dat hot
aan hun studiën eenig nadeel toebracht.
By do thans in behandeling zynde herzie
ning van de wet op het Lager Onderwys is
van onderscheiden zyden aangedrongen op
het plaatsen van handteekenen op de lpst
der verplichte leervakken. De Regeering heeft
gemeend, aan dien wensch geen gevolg te
mooten geven; wel verklaarde zp zich bereid,
6toun te verleenen aan afzonderlpke teeken-
scholen. Alzoo blpft het de taak der gemeente
besturen, aan dat vak hun zorgen te wyden.
Wp ontkennen geenszins, dat er aan do invoe
ring op de lagere school moeilykheden zyn
verbonden, maar onoverkomelpk zyn deze
geenszins. Dat is niet alleen gebleken in ee.nige
grootere gemeenten van ons land, maar ook
in tal van kleinere, waar men voor dat groote
volksbelang eenige offers wilde brengen.
Een groot volksbelang, ontegenzeggelyk.
Klaagt men, dat onze werklieden in smaak
en in handigheid bp de Fransche en Belgische
ten achter zyn, goed ingoricht teekenonder
wys is oen krachtig middel om aan die klacht
haar bestaansrecht te ontnomen. Dat is zóó
waar, dat, toen op de eerste wereldtentoon
stelling te Londen de minderheid ivan den
Engelschen werkman duideiyk was gebleken,
onmiddellyk de oorzaak daar gezocht werd,
en alle handen werden ineengeslagen om
door het oprichten van teekenscholen het ge
brek te verhelpen. Die poging word met
voortreffelpken uitslag bekroond. Teekenen
is een internationale taal, voor allen leesbaar;
het oefent het oog in het juist waarnemen,
de hand in hot vaardig weergeven. De hand
is, by ons opvoedingsstelsel, een soort van
verschoppeling, welker uitnemende vermogens
der kast. Dertig pond in goud nemen weinig
plaats in en zpn spoedig te verbergen. De
diefstal is alleen te verklaren, indien hy door
Buchner is bedreven."
„Gp moest je schamen 1" zeide Edith zacht.
James keek zpne zuster verwonderd aan.
„Gy moest je schamen!" herhaalde deze
langzaam en met gedempte stem. „Verlaat
mpne kamer; ik wil je niet moer zien."
„Maar, Edith, heb je het verstand verloren
Wat scheelt je nu?"
„Ik heb mpn verstand niet verloren, als ik
zie, hoe klein en erbarmeiyk gp zyt."
„Ik moet je verzoeken, je te matigen, of...."
„Nuof wat?"
Tot nog toe had zy zich bedwongen en
was schpnbaar kalm gebleven; nu braken
jeugd en hartstocht zich baan.
„Welnu, zeg dan: of.... wat?"
„Of," zei James toornig, „ik pak je op de
eerste stoomboot en zend je naar huis I"
„Evenals eene baai zpdo of eene kist thee!....
Neen, beste jongen! Gp kent mp nog niet,
evenmin als ik u tot dusverre. Nu ken ik
je en gij zult mp loeren kennen. Ik kan
je de deur niet wpzen, want ik ben in uw
huis maar zie mp gold aan
Zp stond vóór hem, rechtop, de oogen vol
vuur, de kloine witte tanden op elkander, oen
niot tot hun recht komen; het wordt tpd,
daarin verandering te brengen.
Dit doel zal op afdoende wpzo worden be
reikt, als overal de lagere school de grond
slagen legt: elke vaardigheid moet reeds op
jeugdigen leeftpd worden vorkregen, elke aan
log, en wy gelooven dat er al heel weinig
menschen zullen zpn, die niet iets van teeke
nen kunnen leeren als zy maar behoorlpk en
geregeld onderwys ontvangen, vroegtydig
tot ontwikkeling worden gebracht. Is de zin
voor lpner, het begrip van evenredigheid en
symmetrie, het gevoel van vormen in do lagere
school tot bewustzyn getreden, dan hangt het
van elks maatschappelyke bestemming af, op
welke wpze, door welke middelen, volgens
welke methode die aanvankelyke vaardigheid
op het practische leven zal worden gericht,
en alzoo de vormende waarde van het voort
gezet teekenonderwys gelpken tred zal houden
met de stoffelpke voordeelen, welke men er
van verwacht. De aanstaande tuinbouwkundige
moet niet dezelfde lessen ontvangen als de
timmermansleerling; de toekomstige teeken-
onderwyzer heeft andere behoeften dan de
graveur.
Het is, meenen we, inzonderheid do taak
der vakvereenigingen, om aan deze zaak haar
krachtes te wpden. In onze gemeente hebben
we de vereeniging „Nut en Genoegen", die
aan de zoons van ambachtslieden de gelegen
heid verschaft om zich op zeer gemakkelpke
voorwaarden, op het teekenen toe te leggen.
De leerlingen der „Practische Ambachtsschool"
ontvangen teekenonderwys op Mathesis;
althans, dit is zoo in het plan dor oprichting
bepaald. Ons werd medegedeeld, dat aan die
voorwaarde niet gestreng do 'hand wordt ge
houden, daar op de Ambachtsschool leerlingen
worden toegelaten, niet genoegzaam ontwik
keld om op Mathesis de lessen te volgen.
Indien dat zoo is, dan zou dat oen afwpking
zpn, die we moeten betreuren, omdat zp de
zeer gewaardeerde inrichting niot ten goede
zou komen.
Dit hetgeen hierboven is gezegd, blpkt, dat
wp de richting, in welke de Afdeeling van
Tuinbouw en Plantkunde zich voorstelt het
denkbeeld van den heer Witte te verwezen-
lyken, lovendig toejuichen. In de omliggende
gemeenten, waar tuinbouw een der voor
naamste bestaansmiddelen vormt, kan men
de uitvoering van het plan zeer bevorderen,
door ook daar aan de lagere scholen gelegen
heid te geven tot het ontvangen van elemen
tair teekenonderwys, met weglating van de
neuzonhistorie.
toonbeeld van verontwaardiging„Zie my
goed aanGy hebt uwe zuster voor de
laatste maal gezien I"
De heftigheid van het meisje werkte kal
meerend op den ouderen man. „Ik bid je,
Edith, wees verstandig; hoor naar myi"
„Ik wil geen woord meer van je hooroni"
Zp dwaalde door de kamer, zotte baren
hoed op en naderde de deur. Hy plaatste zich
haar in den weg.
„Waar wil je heen?" vroeg hp koud.
Zy antwoordde niet en poogde hem voorbp
te gaan. Toen zy zag, dat haar dit niet zou
gelukken, ging zy eene schrede terug en zeide
met eene trillende stem
„Zie toe wat je doet; ais je my niet dade
lijk vrp laat doorgaandadelpkzoo
waar God mp moge helpendan stort
ik mp uit het vensterI"
Zp zou gedaan hebben, waarmee zp dreigde
hp voelde het en trad op zyde. Zp ging bem
voorbp, zonder hem aan te zien, en dadelpk
daarop hoorde hy haren vluggen, lichten tred
op de trap.
(Wordt vervolgd.)
