cHsiggiaa
In de heden door de Eerste Kamer
gehouden zitting werden aangenomen de voor
gestelde wijziging in het Reglement van
Orde; de wetsontwerpen omtrent de verlen
ging van den duur der voorloopige regeling
betreffende de vicarisgoederen; de aanvulling
op het Wetboek van Strafvordering (berechting
van overtredingen in niet ingedeelde wateren),
alsmede deBoterwet met 32 tegen 10 stemmen
na bestrijding door den heer Muller en verde
diging van de heeren Van Lier, Bultman, Van
der Breggen en de Regeering, welke laatste
verklaarde dat een onderzoek om de boter-
vervalsching in Indië tegen te gaan zal over
wogen worden. De Kamer ging daarop uiteen.
Het stoomschip „Prins Alexander," van
Amsterdam naar Java, is 19 Juni te Genua
aangekomen; de „Prinses Amalia," van Am
sterdam naar Batavia, passeerde Perim 18
Juni; de „Conrad," van Batavia naar Am
sterdam, passeerde 20 Juni Dungeness; de
„Gouverneur-Generaal 's Jacob," van Batavia
naar Amsterdam, vertrok 19 Juni van Genua;
de „Prinses Marie," van Batavia naar Am
sterdam, vertrok 19 Juni van Port-Said; de
„Prins Maurits" is 20 Juni van West-Indië
te Havre aangekomen.
Het stoomschip „Schiedam," van Rot
terdam naar de Plata-Rivier, is 18 Juni te
St.-Vincent aangekomen en heeft den 19den
de reis voortgezot.
Maatschappij Xcdrrl. Letterkunde.
Heden hield de Maatschappij van Neder-
landsche Letterkunde in het Nutsgebouw alhier
hare 122ste jaarlyksche vergadering onder
leiding van haren voorzitter, prof. J. G. R.
Acquoy. De rede, waarmede deze de bijeen
komst opende, onderscheidde zich van die in
vorige jaren hierdoor, dat de voornaamste
lotgevallen der Maatschappij gedurende het
afgeloopen jaar er zoo kort mogelijk in wer
den besproken, terwijl er daarentegen een
wetenschappelijk onderwerp in behandeld werd.
Tot de feiten, welke spreker aanroerde, be
hoorden het ongedacht herstel en de veertig
jarige regeering van Z. M. den Koning, den
Beschermheer der Maatschappij, het overlijden
van het ten vorigen jare benoemd eerelid,
jhr. mr. W. C. M. Do Jonge Van Ellemeet,
het verlies van letterkundigen van naam, als
Zimmerman, Hofdijk, De Bull en Alberdingk
Thijm, van geleerden van beteekenis, als Vis
sering, Rauwenhoff, P. A. Tiele en Jorissen,
een legaat van duizend gulden, door wijlen
het medelid mr. M. Vorbrugge, te Middelburg,
aan de Maatschappij vern aakt, de voltooiing
van den Catalogus van de bibliotheek der
Maatschappij door den heer L. D. Petit, het ge
vraagd en onder groote dankzegging verleend
ontslag van dr. A. Kluyver als secretaris der
Maatschappij, en het optreden van don in
zijne plaats benoemden waarnemenden secre
taris, den heer W. P. Woltors, wien de voor
zitter den welgemeenden dank der vergade
ring bracht, voor den onvermoeiden Ijver,
waarmede hij reeds meer dan drie maanden
de Maatschappij heeft gediend.
Hierna overgaande tot het wetenschappelijk
onderwerp zijner rede, gaf prof. Acquoy als
zoodanig op: de christelijke typologie in beeld,
in woord en in handeling. Eerst zette hij uit
een, wat mon onder typologie verstaat. Vol
gens N. Testamentisch spraakgebruik is een
type een beeld uit het O. Testament, waar
aan een ovoreenkomstig beeld in het Nieuwe
als tegenbeeld of anti type beantwoordt. Zoo
wordt bjjv. in Rom. V14 Adam, do eerste
mensch, de type genoemd van den waren
Adam, Christus. Evenzoo heet in Hebr. IX24
de hemel, waar Christus is binnengegaan, de
anti type van den tempel, waar de Hoogepries
ter binnenging. Soms worden deze heen wijzin
gen naar latere zaken ook voorbeelden, af
beeldingen en afschaduwingen genoemd. Soms
ook komen zij eenvoudig als vergelijkingen
voor. Zoo bijv. in Matth. XII40 en Joh. III14
Het vroom vernuft der oude Christenen vond
in het opsporen van zulke overeenstemmingen
tusschen het O. en het N. Testament een
heilig behagen. Dit ging gedurende de middel
eeuwen zoo voort, gelijk spr. met verschillende
voorbeelden toelichtte. De typologie geeft na
tuurlijk aanleiding tot allerlei typologische tafe-
reelen, waarin dan by de voornaamste feiten
uit het N. Testament overeenkomstige feiten
uit het Oudo zijn gevoegd, welke er als voor
beelden van kunnen dienen. Zulke tafereolen
kan men afbeelden, beschrijven of ten tooneelo
voeren, m. a. w. zy zijn denkbaar in beeld,
in woord en in handeling.
Wat nu de typologische tafereelea in beeld
betreft, spreker toonde uit een weinig gelezen
weikje van Bala aan, dat z'j als schilder
werk reeds in 680 te Rome bekend waren en
van daar naar Engeland werden overgebracht.
Voorts herhaalde by, dat zy als beeldhouw
werk o. a. gevonden worden in de Domkerk
te Bremen, als zolderschildering in de kerk
te Naardenja, dat zij zelfs in ivoor drijf en
stikwerk bewaar zijn gebleven. Intusschen
zijn de belangrijkste voortbrengselen op dit
gebied de zoogenaamde „Biblia pauperum",
of armenbpel8, welke door eene vergissing
dezen verkeerden naam hebben ontvangen.
Oorspronkoljjk hadden zij geen naam. Zij kon
den dien niet hebben, omdat het boek geen
vastptaanden tekst had. Ieder richtte het naar
eigen goedvinden in. Maar, hoe ook ingericht,
altijd gaf het tafereelen uit het N. Testament
te aanschouwen met O. Testamentische typen
en profetieën verbonden. De „Biblia pauperum"
bestaan nog in handschrift en in druk. Wat
die in handschrift betreft, de kenners tellen
er vijf, doch aan spreker is gebleken dat ook
H S. 13 in folio van het Museum Murmanno-
Westreenianum, te 's Gravenhage, een „Biblia
pauperum" is, en wel een zeer fraaie. En
wat de gedrukte exemplaren aangaat, do
oudste hebben den tekst in het Latijn, andere
in het Duitsch, éón in het Fransch en één in
het Italiaansch. Die met Latjjnschen tekst
zjjn de oudste en verreweg de belangrijkste.
Zij z(jn namelijk vervaardigd door een onbe
kenden Noord Nederland8chen drukker, vóór
den tjjd van het drukken met beweegbare
letters, d. i. vóór omstreeks 1450. In plaats
van beschrijvingen te geven, welke toch niet
veel zouden baten, noodigde spreker de aan
wezige leden uit, na afloop der vergadering,
de kleine tentoonstelling te bezoeken, welke
hy ter toelichting van het gesprokene in een
der benedenzalen van het Nutsgebouw had
ingericht.
Vervolgons kwamen de typologische tafe
roeien in woord aan de beurt. Hiervan is aan
spreker tot dusverre slechts één voorbeeld
bekend, namelijk H S. 258 van de Bibliotheek
der Maatschappij. Moll heeft het gebruikt
hl) heeft er den naam van „typologisch leven
van Jezus" aan gegeven, maar niet opgemerkt,
dat hot in wezen en strekking geheel overeen
komt met de „Biblia pauperum", en juist dit
maakt het zoo hoogst merkwaardig. Intus
schen worden er vyf en tachtig tafereelen
uit het leren van Jezus in beschrevon, elk
met twee typen en twee profetieën uit het
O. T., terwijl de „Biblia pauperum" er meestal
veertig, soms vijftig bevatten. Wat do „Biblia
pauperum" in prenten afbeelden, wordt in
dit „typologische leven van Jezus" in woor
den beschreven.
Wat eindelijk de typologie in handeling
aanbelangt, deze behoort op het gebied van het
mysteriespel. Reeds terstond maakte spreker
de opmerking, dat in de mysterie-spelen zel
den van de profetieën des O. Testaments
gebruik is gemaakt, hoogst zelden van typen,
maar, zoover wij thans weten, nooit van beide
te zamen. Nochtans achtte hy het zeer waar
schijnlijk, dat ook dit laatste somwijlen zal
hebben plaats gehad. Het lag toch geheel in
den geest der middeleeuwen, en aan spreker
is althans één voorbeeld voorgekomen, dat
er heenwijst. Te Veurne in België namelijk
wordt nog jaarlijks eene kruisprocessie ge
houden, die er enkele bostanddeelen van be
vat. Wel is waar gaat hier alles met gebeeld
houwde groepen, niet met levende personen,
maar tot de eerste groepen behooren Abraham's
offerande en de verhooging van de slang in
do woestijn, benevens acht profeten. Hier
heeft men dus zoowel de typologische als de
profetische aankondiging van het lijden des
Heoren, dat vorvolgens in eene menigte van
groepen aan de oogen der toeschouwers
voorbijgaat. Door en door typologisch daaren
tegen is het beroemde passiespel, dat om de
tien jaren door de eenvoudige dorpsbewoners
van Oberammergau in Beieren ten tooneele
wordt gebracht. De ware inhoud van dit
drama is de geschiedenis van Jezus' lijden,
maar aan elk tafereel daarvan gaan onder
koorgezang één .of meer „tableaux vivants" of
levende beelden vooraf, waarin de O. Testa
mentische typen van het tafereel, dat volgen
zal, zwijgend worden afgebeeld.
Spreker lichtte dit met voorbeelden toe,
wees alweder op de overeenkomst tusschen
dit wereldberoemd mysteriespel en de „Biblia
pauperum", en na zijne uitnoodiging tot do
reeds genoemde kleine tentoonstelling, waar
ook het gansche passiespel van Oberammergau
in photograpliieën zou te zien zjjn, herhaald
te hebben, eindigde by zijne doorwrochte en
boeiende rede met te wijzen op de lioogere
eenheid, welke zich slechts in drie verschil
lende vormen openbaartde eenheid der chris
telijke typologie in beeld, in woord en in
handeling.
Een daverend applaus bewees de hooge
ingenomenheid der vergadering met deze rede
en zeker ook met des sprekers opvatting van
zijne taak als voorzitter. Op voorstel van dr.
Campbell zullen de Handelingen der Maat
schappij van dit jaar hen, die deze openings
rede niet mochten hooren, in de gelegenheid
stellen haar ook te genieten.
De waarnemende secretaris, de heer W. P.
Wolters, deed daarna verslag van den staat
der Maatschappij en van hare belangrijkste
lotgevallen en handelingen gedurende het
afgeloopen jaar, terwijl dezelfde, in hoedanig
heid van waarnemend bibliothecaris, vervol
gens verslag uitbracht van den staat der
Boekverzameling gedurende hetzelfde tijds
verloop.
De rekening en verantwoording van den
penningmeester, den heer D. Hartevelt, werd,
niet alleen om den aangenamen vorm, maar
ook om het gunstige resultaat, met veel ge
noegen aangehoord.
De secretaris der commissie voor geschied
en oudheidkunde, mr. Dozy, bracht daarna
verslag uit van de werkzaamheden dezer
commissie.
Tot binnenlandsche leden zijn benoemd:
mr. A. Van Wessem, advocaat teTieljdr. F.
Van Eeden, te Bussum Dan. De Lange, muziek
directeur te Amsterdamdr. D. C. Nyhoff,
leeraar aan de Hoogere Burgerschool te 's-Gra-
venhage; M. E. Van -der Meulen, predikant
te Bolsward;- dr. F. Buitenrust Hettema,
leeraar aan het Gymnasium te Zwolle; J. P. J. W.
Korndörffer, bibliothecaris aan de Koninklijke
Militaire Academie te Breda; mr. R. Melvil,
baron Van Lijnden, lid van de Eerste Kamer
der Staten-Goneraal, dir.-secretaris van het
Utrechtsch Genootschap van kunsten en weten
schappen, te Utrecht; V. Loosjes, predikant
te Beemster; jhr. mr. J. Roëll, lid van de
Tweede Kamer der Staten-Generaal te 's-Hage;
dr. T. Cannegieter, hoogleeraar te Utrechtdr. K.
Kuiper, leeraar aan het Gymnasium te Haarlem
C. G. Chavannes, predikant te Leiden, schrijver
van eene vertaling van den Bybel voor jonge
lieden in het Fransch; en idem van J. J. De
Groot's Emoy Chineezon en van verscheidene
bijdragen in Noderlandsche tijdschriftenP. Du
Rieu Jr., conservator van het Stedelijk Museum
te LeidenA. L. W. Seyffardt, majoor, lid
van do Tweede Kamer der Statcn-Ger.eraal,
te 's Gravenhage; dr. Swart Abrahamsz,
officier van gezondheid; dr. S. D. Van Veen,
prelikant te Groningen; H. E. Beunke, te
Breda; mr. S. Muller Hz., lid van den
gemeenteraad te Rotterdamdr. J. Van der
Vliet, conrector aan het Gymnasium te Haarlem.
De nieuw benoemde buitenlandsche leden
zijnP. De Wit, te ParijsFr. Von Bodenstedt,
te Wiesbaden, en Wilhelm Büumker, kapelaan
ie Niederkrüchten, bij Aken.
Na de pauze bleek uit de roededeeling van
het bestuur omtrent het gebruik van de be
schikbare renten van het Fonds, dat reeds
verleden jaar over die gelden was beschikt.
Goedgekeurd werd het voorstel van de
Maandelijksche Vergadering om achter art.
28 der Wet eene alinea te voegen van dezen
inhoud„De secretaris geniet voor zijne werk
zaamheden eene jaarwedde van ten hoogste
400;" en voorts in art 74, alinea 3 (maxi
mum der bezoldiging van den bibliothecaris),
500 te veranderen in 200.
Tevens werd daarna vastgesteld de jaarwedde
van den nieuw te benoemen secretaris-biblio
thecaris.
In de plaats van den in October a. s. af
tredenden bestuurder prof. dr. M. De Vries
werd uit het door de Maandeiyksche Verga
dering voorgedragen dubbeltal tot lid des be-
stuurs gekozen dr. W. Pleyte.
Na deze benoeming richtte de voorzitter,
prof. Acquoy, tot den aftredende een warm
woord van afscheid, herinnerende aan de vele
diensten, welke prof. De Vries als bestuurder
steeds aan de Maatschappij heeft bewezen.
Gelukkig echter bleef „onze De Vries", gelyk
de voorzitter hem by herhaling noemde, als
lid voor de Maatschappy behouden.
Op de hem eigene, welsprekende wyze
betuigde de heer De Vries zyn dank.
Tot secretaris, tevens bibliothecaris, werd,
in de plaats van dr. A. Kluyver, wien met
1 Maart jl. op zyn verzoek eervol ontslag
was verleend, uit het voorgedragen dubbeltal
benoemd de heer W. P. Wolters, die deze
betrekking reeds tydelyk waarnam.
Met een kort, maar harteiyk woord van
den voorzitter werd de vergadering gesloten.
Naar gewoonte vereenigen vele leden zich aan
een gemeenschappel yken maalty d op Zomerzorg.
Gemengd Nieuwe.
Voor de weduwe te Stompwyk
werd door ons nog in dank ontvangen
Gezellig avondje L. H. 2.50; F. G. L.
5; P. D. ƒ2.50; v. K. coupon ƒ1.50; M.
J. F. H. ƒ2.50.
Een meisje van een jaar of vj|f,
De H. genaamd, had hedenmiddag te twaalf
uren het ongeluk in de nabyheid van „Den
Burg" alhier door een rytuig overreden te
worden, waardoor het ernstig aan de armen
werd gekwetst.
Woensdag, 19 Juni, zyn van de
weif van de Gebr. Boot te Leiderdorp met
goed gevolg te water geloopen de yzeren
sleepkaan „Antonius", groot tweehonderd en
dertig last, gebouwd voor rekening van den
heer W. J. Hopperys, van Wageningen, en
het yzeren klipperschip „Het vertrouwen",
groot één honderd en dertig last, gebouwd
voor rekening van den heer A. Werner, van
Rotterdam.
Onmiddeliyk daarna werd de kiel gelegd
voor het yzeren stoomschip, genaamd „de
Zierikzeesche Koophandel No. 1", voor reke
ning van den heer G. Achterberg, en van een
U'zeren paviljoen-beurtschip voor rekening van
de Vereeniging „Rozenburg", te Rozenburg.
Op last van de justitie zal morgen
wederom een nauwkeurig onderzoek worden
ingesteld, op de plaats, waar de moord te
Stompwyk werd gepleegd, naar het mes,
waarmede nog steeds vermoed wordt dat de
doodeiyke steek werd toegebracht. Vooral de
slooten, in de onmiddeliyke omgeving, zullen
scherp onderzocht en daartoe droog gelegd
worden.
Thans kan tot vreugde voor de
familie van den vermoorde De Vreede, te
Stompwyk, worden meegedeeld, dat de we
duwe het leven heeft geschonken aan eene
flinke dochter. Moeder en kind zyn zeer wel
varend.
Gisternamiddag tusschen vier
en vyf uren is te Scheveningen eene torpedo
boot, uit de richting van den Hoek van
Holland, zeer dicht onder den wal gekomen.
De boot kreeg door het winderige weder veel
water over, waarna zy tot driemaal toe een
schel gefluit deed hooren. Zy word opgemerkt
van den vuurtoren, waarvan de Nederlandsche
vlag weldra werd geheschen.
Tegen kwart over vyven is de boot weder
vertrokken in de richting van IJmuiden. De
bedoeling van een en ander heeft men niet
begropen. Er waren duizenden toeschouwers
aan het strand.
De Haagsche rechtbank heeft uil-
spraak gedaan in eene procedure, in hoofdzaak
betreffende de vraag of een gefailleerde, ge
durende zyn faillissement, zelfstandig kan
worden aangesproken tot betaling eener geld
schuld. Deze vraag werd ontkennend beant
woord en de eischer alzoo niet-ontvankeiyk
verklaard in zyne vordering.
Onder het aantal beschonkenen,
die, evenals iederen Maandag, deze week te
Rotterdam naar de politiebureelen werden
gevoerd, waren er twee, die achter elkander
door de politie per handwagen naar de Pauwen-
steeg werden gebracht. Op het eerste voer
tuig lag eene vrouw, van beroep kaartlegster,
die den agenten in de handen trachtte te
byten. Dezen waren echter met hare hebbe-
ïykheid vanouds bekend en waren dus op
hunne hoede. De tweede vracht bestond uit een
jong bedelaar, met een houten been, die smoor
dronken op het voertuig lag. Maasb
Gisterochtend te 10 urennam
te Voorburg, onder begunstiging van het
prachtigste weder, de voormiddag-harddravery
een aanvang van paarden, die nooit een prys
hadden gewonnen, uitgeschreven door de
harddravery-vereeniging „Eendracht", te Voor
burg, op eone baan aan het Westeinde aldaar.
Op een terrein, aan het station gelegen,
had men verschillende tenten opgeslagen om
den wedstrijd goed te kunnen gadeslaan,
terwyl in het midden eene muziektent prykte,
waar verschillende nummers door een Duitsch
muziekcorps ten beste werden gegeven.
Aan de voormiddag-harddravery namen
deel 16 paarden. De prys van 75 werd
behaald door het paard „Jan," eigenaar J.
A. Leyster, te Pernis, beryder B. W. Schip
pers, en de premie van 25 door het paard
„■VVilhelmina," eigenaar J. A. Keyzer, te
Naaldwyk, pikeur M. Reygersberg.
Ongeveer te halfdrie nam de namiddag-
harddraverij met paarden van zessen klaar
een aanvang.
Daarvoor hadden zich doen inschrijven 15
