koope (Hollandsche) uitgave van de wolbe
kende „Geschiedenis der Kruistochten" van
Michaud, met honderd platen van Gustavo
Doré. Den prys in aanmerking genomen, geeft
deze eerste aflevering werkelyk een zeer gun-
stigen indruk van het werk, welks waarde
door eene groote premieplaat, voorstellende
den intocht van Godfried van Bouillon in
Jeruzalem, naar de schilderij van M. C. Piloty,
in het Museum te München, nog wordt
verhoogd.
Gistermiddag heeft, aldus meldt men
aan het „Hbl." van 't Loo, de Koning zich
voor het eerst na zyne ziekte in de open lucht
begeven. Geruimen tyd heeft Z. M. met de
Koningin vertoeft op het kleine bordes van
het park.
Blijkens telegraphische berichten van
den Gouv.-Gen. van Ned.-Indië, dd. 7 en 9
dezer, is onze bezetting te Edi den 30sten
April jl. en den 2den dezer slaags geweest
met eene vijandige bende, door welke zy werd
aangevallen. Bij die gelegenheid sneuvelde
één mindere militair en werden er zes gewond.
Daar de gemeenschap van onze versterking
met do reede bedreigd werd, zond de Gouver
neur van Atjeh een half bataljon infanterie
en eene sectie artillerie naar Edi. Deze troe
pen landden den 6den dezer te Edi, en tastten
by een opmarsch naar onze versterking de
vyandeiyke stelling naby den hoofdweg aan,
waarby aan onze zydo zes mindere militairen
gewond worden, terwyl de vyand ongeveer
zestig dooden had. St.-Crt
Naar aan de „Prov. Gron. Crt." wordt
medegedeeld, hebben de pogingen van heeren
curatoren dor Groningsche universiteit, om
prof. Middendorp te bewegen andermaal het
onderwys in de ontleedkunde op zich tenemen,
tot geen bevredigend resultaat geleid. De hoog
leeraar wenscht de sedert byna achttien jaren
door hem gedoceerde ziektekundige ontleed
kunde en algemeene ziektekunde, welke vak
ken hy van 1871 tot 1877 met de ontleed
kunde doceerde, ofschoon daarvoor destyds in
Leiden, Utrecht en Amsterdam reeds 2 of 3
hoogleeraren waren, vooralsnog niet te ver
wisselen met een ander leervak in de genees
kundige faculteit.
De commissie uit de Tweede Kamer tot
voorbereiding van het onderzoek van het wets
ontwerp tot wyziging der wet op het lager
onderwijs, heeft den heer Lohman tot haren
voorzitter gekozen.
Naar de „H. C." verneemt, is per tele
gram van 8 Mei het bericht ontvangen, dat
de heer "W. F. Braun, van Haarlem, bevor
derd is tot luitenant kolonel van het Indische
leger.
Hot stoomschip „Drente," van Rotterdam
naar Java, vertrok 9 Mei van Port-Said; de
„Borneo," van Batavia naar Amsterdam, ver
trok 10 Mei van Suez; de „Minerva" is 9 Mei
van Messina te Philippeville aangekomende
„P. Caland", van Nieuw-York naar Amsterdam,
is 10 Mei Dover gepasseerdde „Prinses Wil
helmina," van Amsterdam naar Batavia, ver
trok 9 Mei van Genua; de „Rotterdam" ver
trok 9 Mei van Nieuw-York naar Rotterdam.
Z. M. heeft benoemd tot vice-president
van den Raad van Nederl.-Indiö, jlir. C. H.
A. Van der Wyck, thans lid in dien Raad;
met ingang van 1 Juni a. s. benoemd tot
directeur van het post- en telegraafkantoor
te Schoonhoven, J. A. A. Schwan, thans in
geiyke betrokking te Sliedrecht.
Vergadering van Nijverheid.
De gisteravond alhier gehouden vergadering
van het departement Leiden der N. M. t. B.
van Nyverheid was, niettegenstaande het
warme weder, flink bezocht.
Na het lezen der notulen, deelde de voor
zitter mede dat de burgemeester welwillend
het eere-voorzitterschap der tentoonstellings
commissie aanvaard heeft; dat in deze com
missie, waarvan de heer Felix Driessen voor
zitter en de heer C. R. Van Ruyvers secretaris
is, nog zitting hebben do heeren C. G. L. Van
Wensen, C. C. Tieleman, mr. C. M. Dozy, J.
Filippo Hz., W. C. Mulder, C. Reinke, D. Van
der Horst en C. A. Bader; zooals uit dit blad
bekend geworden is, heeft de Gemeenteraad
hot Gymnastieklokaal op de Pieterskerkgracht
gratis tot het houden der tentoonstelling afge
staan en het was den voorzitter een genoegen
nog te kunnen mededeelen dat alle Leidsche
industrieën op de tentoonstelling vertegen
woordigd zullen zyn.
Voor de ontvangst van directeuron en afge
vaardigden is eene commissie benoemd, bo
staande uit de hoeren A. L. De Sturler, voor
zitter, dr. D. De Loos, S. B. Vos, mr. E. Kist,
Pierro Driessen, S. Crommelin, jhr. C. C. Van
der Wyck, S. J. Le Poole, G. Gerlings en
Henri Van de Velde.
De voorloopige plannen werden korteiyk
gememoreerd, doch de ontvangst-commissie,
die heden samenkomt, zal daaraan spoedig
meerdere bekendheid geven.
Drie nieuwe leden werden voorgesteld en
aangenomen.
Na eene korte pauze nam de heer Felix
Driessen het woord om te spreken over
nieuwe kunstmatige kleurstoffen in de ver-
very, meer bepaaldeiyk over Primuline.
De kunstmatige verfstoffen worden groo-
tendeels verkregen uit het gewone teer der
gasfabrieken; door droge distillatie van het
teer worden by achtereenvolgende verhoogde
temperaturen benzol, naphtaline en anthiccen
gewonnen, welke stoffen door verdere distil
latie in zuiverder toestand komen en by
benzol buitendien andere stoffen afgescheiden
worden, zooals toluol.
Oneigeniyk worden alle uit de teerdistil-
latie verkregen verfstoffen met den naam
aniline bestempeld, terwyl toch alleen die
van de benzol daarop recht hebben.
De in de aniline-fabrieken door verschil
lende oxydetie-middelen verkregen verfstoffen
der teerproducten kunnen onderscheiden
worden in basische-zwakke zure en zure.
De basische zyn die, welke zonder by-
voeging van eenig byt-middel op wol en zyde
en door toevoeging van tannine op katoen
en linnen kunnen gefixeerd worden; het is
voldoende de te verven stoffen in het verf-
bad te dompelen en het bad langzamerhand
te verhitten; tot deze groep behooren de
fuchsine methyl-violet, methyl-groen, mele-
chiet-groen, methylen blauw e. a.
Tot de zwakke zure verfstoffen, die, welke
de vezelstof slechts met by voeging van alumi
nium, yzer of chroomzouten kleuren, behoo
ren alizarine, purpurine (verkregen door
oxydatie van alizarine) coeruléine, alizarine-
blauw-, oranje-, geel- en dinitro reSorcine. Onder
de zure, die met byvoeging Van zwavelzuur
of organische zuren, wynsteenzuur, geverfd
worden en meest roode of gele kleuren ople
veren, komen voor de crocéine, ponceau,
alcaligroen, rosanilinegroen, en kunnen hiertoe
ook nog gerekend worden eosine, rhodanine
en erythrosine.
Als kenmerk voor de basische kleuren ver
meldt spreker dat deze door tannine worden
neergeslagen en men uit de recepten, door de
fabrikanten gewoonlyk by de verfstoffen ge
voegd, dadely'k kan zien of en tot welke der drie
groepen zij behooren naar gelang zonder byt-
middelen of de genoemde zouten en zuren
geverfd moet worden.
Van alle hier opgesomde kleurstoffen waren
stalen in katoen en wol in de meeste ver
scheidenheid getoond.
Terloops de onoplosbare verfstoffen behan
delende, bleef spreker even by de indigo stil
staan indigo-blauw wordt door gistende
middelen gereduceerd tot indigo-wit, dat in
alcalien oplosbaar is en op de te verven stof
gofixeerd wordt.
Aan de lucht blootgesteld, wordt indigo-wit
door de zuurstof geoxydeerd en weder indigo
blauw, 't welk onoplosbaar is, de gereduceerde
verfstof wordt dus gefixeerd; hetzelfde heeft
plaats by aniline-zwart, door Lightfoot, een
Engelsch katoendrukker, ontdekt. Aniline-olie
wordt met een of ander zuur en styfsel tot eene
pap vermengd en op de katoen gedrukt en door
chloorzure kali geoxydeerd. De oxydatie heeft
door blootstelling aan warme lucht plaats;
het hierdoor verkregen zwart heeft eene groen
achtige tint; door aanwending van koperzou
ten gaat de kleur in zuiver zwart over. In eene
katoendrukkery in Amerika, waar men van
de toepassing van koperzouten niet afwist,
kreeg men evenwel hetzelfde resultaat en bleek
by onderzoek in een proces, dat het koken
der stoffen in koperen ketels en het passoeren
over de koperen drukrollen daarvan de schuld
waren. Met vanadium-zwart worden dezelfde
en betere uitkomsten verkregende groote
gevoeligheid van de met chloorzure aniline
geverfde katoen ten opzichte van het vanadium
werd aangetoond. Eene oplossing van 2 milli
gram vanadium op 1 liter water, eene home
opathische verhouding inderdaad, was in staat
de katoen intensief zwart te kleuren.
Overgaande tot de azo-verfstoffen, ver
klaarde spreker ons eerst door eene schema
tische demonstatie op het bord uit de ver-
binding van ammoniak en salpeterigzuur, door
substitutie van ammoniak, door aniline het
ontstaan dier verfstof en zyne menigvuldige
variëteiten; evenzeer door substitutie van
n ipbtolde daaruit ontstane kleurstoffen, als
congo (rood), chrysamine (geel), benzo-pur-
perine- en azurine- en azoblauw. Voor wol zyn
deze verfstoffen mindor geschikt, doch op
katoen zonder eenig mordant dadeiyk en inten
sief werkzaam; eene schaduwzyde evenwel
was dat zuren b. v. op congo rood een scha-
delyken invloed hebben, daar zy het blauw
kleurenwasschen met zeep heft evenwel
het euvel op.
Thans bespreekt de heer D. de primuline,
in 1888 door Green, een Engelschman, ont
dekt de juiste 'samenstelling is nog niet aan
gegeven, doch tracht spreker die schematisch
voor te stellen. Primuline is een geel, rnak-
keiyk in water oplosbaar poeder; de stoffen
(wol, katoen en zyde), worden slechts met
eene kleine hoeveelheid keukenzout en de
noodige hoeveelheid primuline gekookt en
verkrygen daardoor eene lichte, gele kleur.
Het hangt nu slechts van het bon plaisir
van den verver af daarop de eene of andere
nuance te brengen, doch onderwerpt hy eerst
de stoffen aan eene behandeling, diazoteeren
genaamd, hetwelk daarin bestaat, deze eenigen
tyd bloot te stellen aan de inwerking van
eene met zwavelzuur vermengde salpeterig-
zure oplossing.
Na eene zorgvuldige wassching kan nu de
katoen of wol behandeld worden met
phenol, geeft dan eene gele kleur
resorcine oranje
B. naphtol, roode
a. naphtyiamine, paarsche
alles in een koud bad, de oplossingen der ge
noemde reagensen verhouden zich van 1 800.
De verver, die deze wyze van verven toe
past, is anilinefabrikant in 't klein, daar hy
de azo-verfstof zelf en verschillende nuances
op de vezelstof als 't ware vervaardigt.
De atoomverbindingen der B- en t-naphtol,
die dezelfde chemische samenstelling van
koolstof, waterstof en zuurstof hebben (C 10
H 8 O) werd door de verplaatsing van het
atoom zuurstof op het bord duidelyk gemaakt;
evenzoo werden de hierboven genoemde wyzen
van verven voor het aandachtig gehoor te zien
gegeven.
De schaduwzyde van de primuline is dat
zy niet bestand is tegen de wasch met zeep,
wel tegen zuren, doch het licht niet verdraagt;
dit heeft zy met de vroeger genoemde basische
verfstoffen gemeen, voornameiyk wanneer zy
op katoen geverfd is.
Onlangs is nog eene, der primuline verwante,
verfstof ontdekt, die do Engelsche uitvinder
carnotine genoemd heeft.
Eenige stalen van lichtschuwheid getui
gende stoffen werden ons nog te aanschouwen
gegeven en een met indigo geverfd katoenen
venster-voorhang maakte eene inderdaad
povere figuur.
Daarentegen vergastten zich onze oogen
aan twee in Italië gekochte spreienuit een
merk was hem gebleken dat zy in 1846
gedrukt waren, toen van aniline kleurstoffen
nog geen sprake wasde schoone, uit meekrap
gewonnen roode en rosa kleuren, konden,
wat levendigheid betreft, de vergeiyking met
alizarine goed doorstaan.
Uit wetenschappeiyk oogpunt moge dan,
zoo eindigde spreker, de uitvinding en toe
passing der kunstmatige kleurstoffen toe te
juichen zyn, hy vreest dat de ontwikkeling
en vooruitgang der kunst daarmede niét ge
baat zyn.
Na de beantwoording door den spreker van
eene vraag van dr. De Loos, of de toepassing
der kunstmatige indigo in de katoendrukkery
nog niet te veel op zich deed wachten, dat
deze vooralsnog uit een finantiëel oogpunt
niet aan te bevelen was, kon de heer Driessen
zich voor oen groot deel wel vereenigen met
de beschouwingen van den secretaris, die het
voor de door de natuur geleverde kleuren,
wat haro echtheid betrof, opnam.
Het was voorzeker voor den voorzitter eene
aangename taak den spreker voor zyne door
wrocht wetenschappeiyke en toch heldere en
boeiende voordracht dank te zeggenhy toch
weet zyn auditorium te boeien en belang te
doen stellen in de industrie, welke hy met
zooveel voorliefde uitoefent. Wy pryzen onze
gemeente, ons departement en ons bestuur
gelukkig een man als u in ons midden te
hebben. Uit den grond van myn hart dank
ik u voor al het schoone, dat gy ons heden
avond te zien, te hoorer. en te genieten ge
geven hebt. V. v. Vf.
Gemengd Nieuw».
De voorstellingen, welke dageiyks
gegeven worden in het Cagliostro-theater der
heeren Henri en Okhuysen, op de Boommarkt
alhier, mogen zich beroemen op de tevreden
heid van hen, die de ruime tent bezoeken.
Hetgeen dan ook te zien en te hooren wordt
gegeven, kan lof toegezwaaid worden.
Zoowel de werkzaamheden van prof. Henri,
die in sierlyk kostuum op het tooneel ver-
schynt, als die des heeren Okhuysen vallen
zeer in den smaak, niet minder dan de byna
ongelooflyke toeren van den heer Francois
Étienne, den slang- en kikvorschmensch bij
uitnemendheid. Meermalen heeft men recht
zich af te vragen of Étienne wel een mensch is.
Het verdere gedeelte van het programma,
gewyd aan mechanisch panorama, balanceeren,
grappige muziek op grappige muziekinstru
menten door grappenmakers wordt mede
eiken avond met toejuichingen bekroond.
Morgenmiddag is er kinder- en familievoor
stelling, waarby ruime uitdeeling zal plaats
hebben van „getooverde cadeaux".
Omstreeks halfnegen viel gis-
teravond een jongen in de Aalmarkt. De
knaap, die reeds gezonken was, ware zeker
verdronken, indien een in de nabyheid wonend
student niet den moed had gehad zich in
het water te begeven en den drenkeling
alzoo te redden.
Ook uit het naburige Zoeter-
woude is onlangs iemand naai' de Argentyn-
sche Republiek vertrokken.
Een 30 jarige stukadoor heeft de reis aan
genomen, op aanraden van of aangemoedigd
door een vriend, die daar ginds een goed
bestaan heeft.
Te Katwyk aan Zee was gis-
teren een 15 tal schuiten aan met besommin
gen van f 20 tot f 40. Ten gevolge van wind
stilte kunnen de schuiten niet veel visschery
uitoefenen.
De pryzen der visch blyven op dezelfde
hoogte als gepasseerde week. Tongen doen
20 tot 50 ets.
Aan den Z.-Buitensingel te 's-Hage
trachtte gisteravond eene vrouw, wier huwe-
l(jk niet gelukkig was, zich op te hangen.
Hare dochter sneed het touw nog bytyds door.
In de Sumatrastraat aldaar wilde gisteren
een koetsier, toen een zyner leidsels brak, van
den bok springen; hy viel en brak een been
en werd daarby nog door zyn rytuig over
het andere been gereden.
De kantonrechter te Haarlem,
uitspraak doende in de zaak van den heer
A. C. Balabréga, veroordeelde hem wegens
bet dragen van verboden wapenen tot f 3
boete, subs. 1 dag gevangenisstraf en ver
beurdverklaring van de revolver, met last tot
vernietiging van dit wapen.
De rechtbank te Heerenveen
heeft den Haagscben socialist De Swart, wegens
opruiing, tot eene gevangenisstraf van 5 maan
den veroordeeld.
Een verpleegde te „Meer-en-Berg"
heeft zich door ophanging van het leven be
roofd.
De stad Stafford in Kansas is
door een cycloon geheel verwoest. Drie per
sonen werden gedood en dertig zwaar ge
wond. De bevolking ontvlucht de brandende
puinhoopen.
In April zyn t e B u e n o s - A y r e s
76 stoombooten met 15,439 landverhuizers
uit Europa aangekomen.
BUITENLAND.
Dultschlan(L
De werkstakingen in het kolenbekken van
Westfalen trekken de byzondere aandacht der
regeeririg. De ministerraad kwam gisteren
byeen in het paleis van den Rijksdag en be
raadslaagde gedurende twee uren over deze
aangelegenheid, onder voorzitterschap van
den Rykskanselier. Verscheidene hoogge
plaatste ambtenaren by het mynwezen woon
den de zitting by.
Te Gelsenkirchen is de arbeid gestaakt op
het mynwerk „Dahlbuch."
Te Bochum is gisteravond eene vergade
ring van 5000 mynwerkers gehouden, waarin
eenparig besloten is, de bekende eischen te
handhaven.
Er waren groote voorzorgsmaatregelen ge
nomen en eene aanzienlyke macht soldaten
was ontboden. Op eenige lichte wanordelyk-
henen na, bleef alles rustig.
De „Rheinisch-Westfalische Zeitung" meldt:
De Kruppsche fabriek van gegoten staal heeft
zich door eene overeenkomst met Opper-Sileziê
en Engeland volkomen verzekerd van voor
ziening in hare behoefte aan steenkolen voor
twee maanden.
De werkstaking heeft zich uitgebreid tot
het Essener district. Slechts in ééne myn zyn
de arbeiders weder aan het werk. Het ge-
