H\ 8867. Maandag 14 Januari. A0. 1889. (gourant wordt dagelijks, met uitzondering van <§on- en feestdagen, uitgegeven. pit nommer bestaat uit I)IiIE Bladen. Eerste Blad. Kikeriki. Een brief nit Amerika. Leiden, 12 Jannari. Feuilleton. Eene Napelsche Geschiedenis. LEIDSCH DAGBLAD. PRIJS DEZER, COURANT: Voor Leiden per 3 maanden1.10. Tranco per poet1.40. Afzonderlijke Nommere0.05. P&U8 DER AD VERTEN TIJflNl Van 16 regele 1.05. Iedere regel meer 0.17$. Grootere lettorb naar plaatsruimte. Voor het in- oaeaeeren buiten de itad wordt 0.10 berekend. Aan de Abonné's daarop, wordt "by dtt nommor verzonden No. 16 van Kikeriki. Gy vraagt my hoe zich de Amorikaansche maatschappij, waarin ik eenige jaren leef en waarmede ik uit den aard van mpn werkkring ia voortdurend druk contact ben, zich aan my vertoont. Ziet hier den indruk, welken zy op mp maakt. Amerika is het land der vryheid, der onaf hankeiykheid, van den vooruitgang en dei- toekomst 1 Geiyk recht voor allen! Bescher ming voor den werkman en als apotheose: algemeen stemrecht! Wat heerlyke phrasen, wat schoone en hartverheffende theorioön! ïfaar ook, zooals ik eens van do Fransche taal hoorde getuigenwat mooie woorden voor leelyke zaken 1 Beginnen wp met de vrpheid. Voor zoover ik weet, heeft iedereen hier de vrybeid alle anderen naar den drommel te laten loopen en heeft iedereen de vryheid dit aan iedereen te zeggen en te laten bipken alB het kan. Vooral Politicians en Gouverne- mentsbeambten schynen tegenover het publiek meer vrijheden te hebben dan in beschaafde Europeosche landen getolereerd wordt, maar tegenover de hoogere beambten is do mindere liier precies in dezelfde of in eeno minder gunstige positie dan zpn standgenoot in Euro pa. De vrpheden van deze klasse zpn nu juist niet altyd vryheden voor den gewonen bur ger, maar moestal het tegendeel. Voorts heb ben de werklieden volkomen vryheid brutaal te zpn tot in het uiterste, zoodat onhebbelpk- held in den omgang hier do plaats inneemt van do vrpheid, zooais een beschaafd mensch zich die voorstelt. Met de onafhankelpkheid is het niet beter gesteld, want zy uit zich hier meer in vormen dan in het gevoel. En juist het bewustzijn van waarachtige onaf hankelpkheid is het verheffende, het vrye en levenwekkende, niet de schynvorm, die zich uit in de dikwyis ongedane, maar toch op de tronies leesbare vraag„ben ik myns broeders hoeder?" Vooruitgang, ja, die is erMaterieele voor uitgang hoofdzakelijk. Één worstelen, één jagen, één zwoegen, één zweeten en alles om den Mighty Dollar. Ik heb respect voor den Dollar. Hp alleen i6 het, die mp hier doet biyven, want myn lust in mpn vak zou ik elders evengoed kunnen botvieren. Doch waar moneymaking zich zoo in alles vertoont niet alleen, maar zóó domineert, dat alle andere en nu en dan de edeler drpfveeren totaal worden voorbpgozieo, daar wordt het in één woordwalgelpk. In het algemeen gesproken geschiedt hier weinig of niets dan om der wille vaD den Dollar. Natuurlpk zijn er uit zonderingen, vooral op het gebied der welda digheid, welke echter in een land van vrijheid, gelpkheid en onafhankelpkheid (geone broeder schap), waar iedereen als stemgerechtigde eemgszin8 verantwoordelpk is voor sociale en economische toestanden, minst genomen, wat minder noodig behoorde te zpn. Doch, hoo kan het anders! Zelfs in de publieke opinie is reeds het jagen of zelfs het wenechen naar eene openbare betrekking een bewys van contagium. Men doet laagheden om .een „political job" te krpgen, tenzp men een zeer ryke dwaas zy, dio aan het ruim verdoelen van Dollars zpne positie te danken heeft. Is men eenmaal openbaar ambtenaar, dan houdt minstens de helft der bevolking den uitverkorene voor een strooman of voor het tegendeel van oen eerlyk man, de andere helft zwpgt uit vrees of in do hoop op be gunstiging. Heeft zulk een ambtenaar zpn tyd uitgediend (en die tyd is uit den aard der omstandigheden bier zéér kort), dan is zyne belooning dat hy door hot publiek wordt be schouwd als een uitgeknepen citroen of als iemand, die citroenen uitgeknepen heeft! Dat de benoeming tot een publiek ambt als eene eer beschouwd wordt, is uitzondering, geen regel. Gelpk recht voor allen! Eeno misbruikte phrase, die veel schoons bedoelt, maar hier helaas in de plaats van dat schoone getreden is. Ik meen dat de voorwaarden van eene goede rechtspraak zynlo. zy zy voor iedereen gelpk, 2o. voor elk toegankeiyk, 3o. billpk of gratis en 4o. er worde met dezelfde maat gemeten. (Het over één kam scheren is by do bestaande ongelpke lengte der haren van verschillende individuen miDder rechtvaardig.) Wat komt hier van deze voorwaarden terecht? De publieke vervolgers (in Holland de offi cieren van justitie) dienen hier slechts enkele jaren. Zy zpn natuuriyk advocaat, verlaten hunne praktyk voor den tyd, welken zp als publiek vervolger dienen en keoren na afloop vanhuntermyn tot hunne praktyk terug. De tyd, dien zy dienen, wordt gewoonlpk besteed aan het behandelen van zaken, die öf goed betaald worden öf die hunne reputatie-politiek of als advocaat verhoogen. Maar laat my over de rechtspraak zwpgen; ik heb van nabp erva ringen opgedaan, die in Holland ongeloofelpk zouden schynen. Algemeen stemrecht I Dit sluit hier tevens in het recht van iedereen om zyne stem te verkoopen, zelfs om contant geld. De jongste presidentsverkiezing heeft dit weder geleerd. Gp weet uit de Hollandsche dagbladen zeker, op welk eeno overweldigend groote schaal er hier stemmen zyn verhandeld. In plaats dat algemeen stemrecht kans geeft op eene ver tegenwoordiging en dus op eene regeering in den geest van de meerderheid der burgers, is het hier weder louter eene quaestie van Dollars. Mpn indruk van hetgeen hier op het gebied van letterkunde, wetenschap en muziek ge leverd wordt, is, in vergelpking met hetgeen in Europa wordt gepresteerd, beslist ten gunste van de oudo wereld, vooral wat het fijne der zaak betreft. Alles is bier te veel gebaseerd op effectbejag; alles is aangelegd om te exciteeren. De magazines (tpdschriften) bloeien, maar boezemen mp weinig belang stelling in, door hare doorloopende oppervlak kigheid; als prentenboeken zyn zy echter uitmuntend. De wetenschappen, op de induBtrie betrekking hebbende, vinden hier yverige be oefenaren en talryk zpn de uitvindingen, waartoe echter eene in de praktyk dolzinnige patentwet het meest heeft bygodragen. Het individu wordt er echter niet beter om ge vormd en het verbaast ons Hollanders mis schien in het bpzonder, wpl wy mogeiyk door veelzpdige taalstudie meer algemeen ontwikkeld zyn, zooveel platte onkunde by zoovele handigheid in de industrie aan te treffen. Moest ik het leven hier en dat in Europa in beeld brengen, ik zou ze beiden vergelyken by rivieren. Het leven hier zou zpn een breede stroom, hollend en bruisend over harde en puntige rotsen, schuimende en jagende in plende vaart langs steile oevers naar den grooten oceaan van het hiernamaals. Nu en dan een waterval, mogelpk interessant, maar good for nothing; nu kokend heet, dan een en al ys en steeds onbetrouwbaar. Diepte, zeer noodige diepte missende en aan overtollige breedto lydende, is hp in één woord onbe vaarbaar voor iemand, die zyn leven niet gaarne waagt. De rivier, welke het leven in Holland voor stelt, vormt biermede een scherp contrast. Daar moge men breedte missen, er is diepte. Het water kruipt, nadert den Oceaan, doch wordt teruggedreven, schommelt heen en weder voordat het besluit welke richting het zal volgen. Het schuim van hier ls ginds vervangen door helderheid en steeds is de rivier bevaarbaar en voert u geleidelpk naar het einde; steeds biyft zfl frisch en al denkt men weieens dat er stilstand is, geen nood, het ls slechts het kenteren van het gety. Voorzeker, de Vereenigde Staten zpn voor een beschaafden Hollander, wien intellectueel „refinement" eene levensvoorwaarde is, geen wenscheiyk verblpf. Aan de universiteit alhier z(jn geslaagd: voor het doctoraal-examen in de medicpnen de heer W. Driendyk en voor het theoretisch geneeskundig examen de heer H. Burger. De Koninkiyko 'Academie van Weten schappen, afdeeiing taal- en letterkunde, houdt hare gewone vergadering op Maandag 14 dezer, in het gebouw der Academie te Amsterdam. Do Leidscho hoogleeraar Land zal eene bpdrago leveren over onze kennis van de Javaansche muziek. Benoemd zfln tot onderwijzer aan eene Chr. school te Leiden, de heer J. Koning, van Hazerswoude, en H. Laman van Oegstgeest. De heer H. J. J. Prenger, president van hot Seminarie te Warmond, ls na eene korte ongesteldheid overleden. Naar men verneemt, heeft de commissaris van politie te Scheveningen eene afwyzende beschikking ontvangen op zyne aanvrage em eventueel pensioen, op grond van in en door den dienst verkregen lichaamsgebreken. Dien tengevolge heeft die ambtenaar afgezien van zyn voornemen om aan den Koning eervol ont slag als commissaris van politie te verzoeken. In de jongst gehouden buitengewone vergadering van hot Nuls-departement te Hillegom trad als spreker op de heer Sepffardt, lid van de Tweede Kamer der Stat en-Generaal. Het onderwerp„Onze volksweerbaarheid, een nationaal belang by uitnemendheid," werd door den geachten spreker op uitstekende wyze behandeld. De zaal was zeer goed bezet en met gespannen aandacht werd de voor dracht gevolgd. Van de gelegenheid, door den spreker gegeven, om aan belangstellenden nadere inlichtingen te geven, werd door een dor aanwezigen gebruik gemaakt. Nadat de heer Seyffardt op de hem gedane vragen in flinke bewoordingen had geantwoord, werd de vergadering, met een woord van dank aan den spreker, door den voorzitter gesloten. i) Ik wil den lezer in het volgende verhaaltje eene geschiedenis vertellen, welke klinkt alsof zp uit een of ander oud-Italiaansch novellen- boek genomen ware, terwijl zy in al hare by- zonderheden vóór eenige jaren in de Toledo- straat te Napels voorviel. Ik lever dus alleen maar eene bijdrage tot de konnis van Napel- 8che toestanden en wil, dat myne schets uit dit oogpunt beoordeeld worde. De held der historie heet Marcello. Hy was eerste bediende in eene manufactuurzaak in eene voorname straat, welke door do regeenng via di Roma, door de gewone sterrelingen echter strada di Toledo genoemd wordt. Zpne wetenschappeiyke ontwikkeling bepaalde zich tot dio bescheidene kennis, waarop de bewo ners van Napels, die hunne vaderstad nooit verlaten hebben en niet aan een specialen aandrang naar meerdere wetenschap hebben toegegeven, zich kunnen beroemen. De hoofd bron van het voedsel voor zpn geest bestond in de lectuur van den „Pungolo", en den „Giornale di Napoli", waarop zyn patroon ge abonneerd was. Ook las hp graag iet pakpa pier, dat signor Schiassi by het gewicht kocht om zyne goederen er in te verpakken. Wat hem echter aan positieve kennis ontbrak, wist hy door zyne natuuriyke gaven te vervangen en zoo gold hij dan in de buurt voor iemand met oen helder verstand, die het tegen de besten van zyn tyd kon opnemen. Marcello had vooral eon zeer goeden styl. Zooals men vertelde, was er geene jonge dame, die hy kon en die hy niet een paar maal met sonnetten en oden verrast had. In byzonder gewichtige gevallen gaf hy echter de voorkeur aan hot proza van den Italiaan- schen briefstyl, en toonde zich op dit gebied zóó'n meester, dat hy zonder twyfel een mach tige concurrent zou geworden zyn van don Juan, indien niet alle meisjes, die by het lezen zyner vurige volzinnen in extase gebracht waren, by het zien van zyn persoon terstond weder tot bezinning gekomen waren. Marcello was nameiyk de leelpkheid zelf. Klein en nietig van gestalte, geleek hy In zyn geheele voorkomen op een kangoeroe, eene geiykenls, welke ook de uitdrukking van zyn gezicht niet weersprak. Bovendien kon hp, ais hy op het strand stond, tegeiyk den Vesuvius en den Posilippus zien, dat wil in goed Hollandsch zeggenhy keek scheel als een krankzinnige. Eertomhy was het ideaal van een man, op wien de vrouwen gewooniyk niet verliefd worden, en dit feit, van welks bestaan hy met zijn goed verstand ten volle overtuigd was, ver bitterde zyn naar liefde smachtend hart. Op de bel-étage van een schuin tegenover staand huis woonde een ontvanger van de belastingen, die eene zeventien-jarige dochter had, genaamd Ginevra, en bovendien eigenaar was van het door hem bewoond palazzo. Ginevra was oen bekooriyk, lief wezentje. Hare lieftalligheid wekte des te meer de algo- meene opmerkzaamheid op, daar Napels, zoo als bekend ls, niet uitmunt in bet artikel: „mooie vrouwen." Zp kwam meermalen in den winkel van signor Schiassi om batisten zakdoeken of kraagjes te koopen. Marcello kon niet nalaten haar den tweeden keer, dat zy inkoopen deed, een klein gedicht tussch6n het gekochte in te pakken, dat op het on schuldige gemoed van het jonge meiBje een onbeschryfiyken indruk maakte. Door hare vriendelijkheid aangemoedigd, waagde hy het haar eenige woken later eeno formeele liefdes verklaring te doen, welke door de jon ge dame met al de waardigheid van eene zichzelve bewuBte schoone afgewezen word. Toen Mar cello by de eerste de beste volgende gelegenheid zoo vrij was, op zyne stouto wenschen terug te komep, oogstte hy zóó'n vernederende wei gering a la Napolitaine In, dat ieder ander in zyne positie voorgoed zou afgezien hebben van verdere pogingen. Onze literarisch begaafde commis was echter van meening, dat men het niet zoo spoedig moest opgeven. Hy vleide zich met de hoop, dat zyn edel karakter ten slotte toch de overwinning zou behalen op den indruk, welken zpn weinig innemend voor komen maakte, indien hy maar eerst in de gelegenheid ware, de schoone Ginevra met den geheelen omvang zyne inneriyke voortreffe- ïykheden bekend te maken. Het was niet te loochenen, dat het gedichtje van laatst reeds gewerkt had. AI3 hy voortging op zyn mooi buurmeisje door verzen en proza invloed uit te oefenen, zou het wel kunnen gebeuren dat hare gezindheid in den loop des tijds ten zij nen gunste veranderde en de slag was ge wonnen. Die eeuwige onbestemdheid by zpne verliefdheden werd bovendien op den duur vervelend, on het huls, dat de vader van Gine vra bewoonde, was op zyn minst tweehon derd duizend franken waard, zy had geene broers of zusters en de waardige ontvanger was ongeveer zestig jaren oud, (Wordt vervolffd

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1889 | | pagina 1