*tft oon
ft0. ooll**.
Bjfaa.ii.o.ag>- £20 October.
A0. 1833.
IDit nommer T/èstaat nit DRIE
Bladen.
Eerste Blad.
Kikeriki.
De Onderwys-nota des lieeren
Yermeulen.
feze (Gourah^ wordt dagelijksmet uitzondering
van §pn- en feestdagen, uitgegeven.
Leiden, 27 October.
Feuilleton.
Een Nutsavond te Overveen.
PRIJS DEZER COURANT:
Yoor Leiden per 3 maanden1.10.
Franco per post1.40.
A.föonderlijke Nommers0.05.
Aan d" Abonnó's daarop, wordt bij dit
nommer jrzonden No. 5 van Kikeriki.
TVat het Middelbaar onderwijs aangaat,
meent de hoer Vormeulon dat aan de voor
naamste grieven kan worden tegemoetgekomen
door eene regeling, welke in hoofdtrekken
hierop zou neerkomen
Het Middelbaar onderwijs omvat
a. Burgeravondscholen met beperkt pro
gram, bepaaldelijk bestemd voor den hand-
werkstand.
b. Hoogere burgerscholen, allen met vierja
rigen cursus.
c. Technische scholen, ondor dezen ook be
grepen landbouwscholenvoorts nieuwe inrich
tingen ten bate der nijverheid, allen aanslui
tende deels bij de burgeravondscholen, deels
bij de hoogere burgerscholen.
De Polytechnische school wenscht de heer
Vermeulen b(j het hoogore onderwijs te zien
overgebracht.
De hoogere burgerscholen belmoren z. i. te
zijn gemeente-instellingen. Het Rijk bepale zich
tot toezicht en desnoods tot subsidie, waar
het blijkt dat eene hoogere burgerschool in
locale behoeften voorziet en gemeente en pro
vincie op haar bezit prijsstelten.
De hoogere burgerscholen zjjn allen van
vierjarigen cursus. Zij hebben met eenige ver
eenvoudiging het program der tegenwoordige
scholen met driejarigen cursus, met dien ver
stande, dat de lesuren, welke door toevoeging
van een vierde leerjaar gewonnen worden,
hoofdzakelijk, zoo niet uitsluitend, zullen be
steed worden aan praetisch taai-onderwijs.
Het getal der hoogere burgerscholen zou
aanzienlijk ingekrompen kunnen worden, het
geen het bost zal geschieden door geleidelijke
opheffing der Rijks hoogere burgerscholen,
\|oor zoover de gemeenten niet gezind mochten
z>jn die niet een rijkssubsidie voor hare roke
ning ovor te nemen.
Overweging zou verdienen drie of vier Ryks-
hoogere burgerscholen te behouden, terwijl
enkele andere tot technische scholen zouden
hervormd worden.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
Ven 1—6 regel» 1.06. Iedere regel meer ƒ0.175.
Grootere lettere naar plaatsruimte. Voor het in-
caeseeren buiten de stad wordt 0.10 berekend.
Tot voortzetting van hot onderwijs der
hoogere burgerscholen voor diegenen, die la
ter de Polytechnische school willen bezoeken,
voorts tot verdere opleiding der gymnasiasten,
die de vier eerste klassen van een gymnasium
achter den rug hebben en zich later aan de
studie der geneeskunde, der pharmacie of der
wis- en natuurkundige wetenschappen willen
wijden wenscht de heer Vermeulen eene nieuwe
soort van inrichting, die hy natuurkundige
scholen zal noemen.
Daar het oneigenaardig zou zijn, de leer
lingen van het gymnasium van hot Hooger
tot hot Middelbaar onderwys te doen overgaan,
schynt het rationeel de natuurkundige scholen
te rekenen tot het Hooger Onderwas, hetgeen
als consequentie medebrengt, daartoe ook te
rekenen de Polytechnische school, hetgeen
bovendien met het karakter dezer inrichting-
meer in overeenstemming schijnt,
Aan geéne enkele inrichting van Openbaar
Onderwijs behoort het recht toegekend te
worden diploma's uit te reiken, welke aan
don bezitter privileges verschaffen. Zoowel
aan de universiteit als aan do Polytochnische
school en de militaire inrichtingen behoort
dus een admissie-examen te worden afgenomen,
hetzelfde voor al]6n, onverschillig, waar de
candidaten hunne opleiding genoten hebben.
Wat het Lager Onderwijs betreft, zegt de nota
By de regeling van hot lager onderwas
sta op den voorgrond
lo. dat de overheid behoort te zorgen voor
gelegenheid om voldoend lager onderwys te
genieten in alle gemeenten des Rijks, zonder
dat iemand gedwongen worde zyne kinderen
te zenden naar eene school, waar eene andere
godsdienstige meening getierd of gehuldigd
wordt dan de zu'ne is;
2o. dat die zorg zich echter zooveel mogo-
ïyk heeft te bepalen tot het houden van toe
zicht en het subsidiëeren van onderwijs, ver
strekt aan kinderen van on- en minver
mogenden
3o. dat onderwgs direct door het Ryk of
de gemeente alleen behoort verstrekt te wor
den, voor zooverre het byzonaer onderwys te
kort schiet
4o. dat het onderwgs van overheidswege
zoodanig moet verstrekt worden, dat de gods
dienstige overtuiging van geene ouders van
schoolgaande kinderen gekrenkt worde;
5o. dat van vermogende ouders mag ge
vorderd worden dat de kosten van het lager
onderwijs hunner kinderen door hen zal ver
goed worden
6o. dat de voorkeur, door min- of onver-
;j*)gende ouders gegeven aan eene byzondere
school, hetzij deze een confessioneel karaktor
drage of niet, geene reden mag zijn voor Ryk
of gemeente om finantiëele tegemoetkoming
voor het onderwgs hunner kinderen te weigeren.
Met het oog op deze verschillende punten,
schynt wenschelyk wat aangaatdo onder
wijzers
De bepaling, dat niemand, hetzy bijzonder,
hetzij openbaar lager onderwijs mag geven,
zonder in het bezit te zyn eener akte, vor
kregen na met goed gevolg afgelegd examen,
blijve gehandhaafd.
Deze akten mogen z(jn vierderlei:
de eerste, die van adspirant-onderwijzer,
worde uitgereikt door den schoolopziener aan
kweekelingen, die op de tegenwoordige wijze
minstens een jaar in de school werkzaam
geweest en daarvan een gunstig getuigschrift
van het hoofd der school ontvangen hebben.
Dit diploma gove recht tot het behulpzaam
zijn in de school in het geven van onderwgs
onder toezicht en verantwoordelykheid van
een hooger gediplomeerden onderwyzor.
De eischon voor de tweede akte staan
ongeveer geiyk met die voor het tegenwoor
dige (hulp) onderwyzorsoxamendie voor do
derde met de eischen van het tegenwoordige
hoofdonderwyzersoxamen, minus do wiskunde
en de Nederlandsche letterkunde; die voorde
vierde omvatten de geheelo lagero wiskunde,
de beginselen der Nederlandsche letterkunde
en voorts beginselen van ééne der lovende talen.
Voor het verstrekken van elk der drie
laatstgenoemde akten worde een minimum
leeftyd vastgesteld.
Het Rykstoezicht worde uitgeoefend door
inspecteurs en schoolopzieners. De tegen-
woordig vorkregen hiërarchische graden worden
dus van drie op twee teruggebracht.
Als beginsel worde aangenomen dat door
alle weihebbenden de volle kosten van het
lager onderwys, door hunne kinderen genoten,
worden vergoed. Het Ryk en de gemeente
komen alleen onvermogenden en minver
mogenden by het bekostigen van het elementair
onderwys te hulp, onverschillig of door hen
aan de openbare dan wel aan de byzondore
school de voorkeur worde gegeven.
Remission echter worden aan hen, die niet
tot de on- of minvermogenden kunnen ge
rekend worden, toegestaan, indien meer dan
één hunner kinderen gelyktydig dezelfde lagore,
school bezoeken.
Als onvermogend worden beschouwd oud ars,
die niot by machte zyn, eenig schoolgeld voor
hunne kinderen te betalen.
Als minvermogend zy, die niet in staat zyn,
ook zelfs voor één kind, de helft van het nor
male schoolgeld op te brengen.
Het bedrag van het normale schoolgeld
wordt berekend door de som der uitgaven,
gedurende het vorig schooljaar gedaan voor
onderhoud van gebouwen, onderwyzerstrakto-
menten en leermiddelen, te deelen door het
gemiddeld getal der schoolgaande kinderen.
Heden zyn aan de universiteit alhier be
vorderd de heer C. Swaving, geb. te Ryswijk
(Gelderland), tot doctor in de staatswetenschap,
met academisch proefschrift, get.„De invloed
van het oorlogsrecht op vroeger gesloten
tractaten," en de heer A. J. Van 't Hooft, geb.
te Leiden, tot doctor in de godgeleerdheid,
na openbare verdediging van zyn acade
misch proefschrift, got.„De theologie van
Heinrich Bullinger, in betrekking tot do Neder
landsche Reformatio."
- In de gowono ledenvergadering van do
afdeeling Leiden en omstreken der Nederland
sche Maatschappy voor Tuinbouw en Planten
kunde kwam aan de orde eene missive van
den hoer Krelage, lid der Nederlandsche com
missie voor de Parijsche internationale ten
toonstelling, afdeeling Tuinbouw. In deze
missive werden de Nederlandsche tuinbouwers
apgowekt tot inzending op deze tentoonstel
ling; verder werd de afdeeling verzocht in
dezen geest workzaam te willen zyn en te
willen bydragen in het fonds, dat de heer
Krelage wil stichten, om de belangen van
den Nederlandschen Tuinbouw op de Parysche
tentoonstelling goed te kunnen behartigen.
Na eenige discussie gaf het bestuur te-
kennen in de volgende vergadering een voor
stel te zullen doen tot het geven eener bij
drage, indien hot mocht blyken dat leden
der afdeeling op de Parysche tentoonstelling
wenschen in te zenden. Om te zorgen dat
allo leden, en dus niet alleen zy die ter verga-
doring aanwezig waren, hiervan kennis droe
gen, werd besloten dat de secretaris een
circulaire aan de leden zou rondzenden, waarin
verzocht wordt, indien zy willen inzenden,
■daarvan uiterlyk 1 Nov. kennis te geven aan
don secretaris.
Do voorzitter deelde nog mede dat het
programma van de afd. Tuinbouw van deze
tentoonstelling, voor de leden ter inzage ligt
by den secretaris.
Daar er verder geene ingekomen stukken
I waren, werd aan de afgevaardigden teralge-
2) DOOR
A. J. RAAK
Vaak zag men hoe kreupel wou voordansen,
hoe men verder wou springen dan de stok
reikte, hoe vaak men door een zuren appel
moest heenbyten als de onzin de spuigaten
uitliep. En als dan zoo'n pseudo-declamator
werd opgevolgd door een anderen, en men dan
van den regen in den drop kwam en van den
wal in de sloot geraakte, me dunkt, dan is
het ook u wel eens gebeurd, dat ge zoo
vriendelyk keekt als eon oorwurm en go al
zuchtend zei: „Zulke harde e'.oren zyn niet
te slurpen."
„Al geef ik toe dat verveling ook toen wel
eens rondsloop by de hoorders, ik wil toch
niet erkennen dat de spiegel der herinnering
mij valscbe beelden heeft doen zien. Als men
zulke tobbors naar den katheder zag gaan,
heb ik my wol eens verkneuterd by de ge
dachte: „Kyk, nu glimlacht hy als een ezel,
die door een wolf gegroet wordt, en straks
zal het wezen: „pompen of verzuipen." 'tls
niet te ontkennen dat schoone voortbrengse
len onzer dichters daar totaal verknoeid wer
den, maar het is tevens waar, dat ze zoo niet
geheel en al in den achterhoek werden ge
schoven als thansdat er gevonden werden,
die het schoone wel degelyk tot zyn recht
lieten komen en wier voordracht ons een
waar genot was. Zoo een spande de paarden
niet achter den ploeg, hy klopte niet aan
doovemans deur, hy sprak niet als een blinde
over de kleuren, maar hy genoot zelf en liet
genieten."
„Toegestemd, maar „bezint eer gy begint"
is eene spreuk, welker waarheid algemeen
erkend, toch in de praktyk zoo vaak vergeten
wordt. Vandaar zooveel krukken. Ja, al geef
ik toe dat men gezellig byoen was, van amu
sement en verveling had ieder toah de helft
voor zich gevraagd. Maar „hoop doet leven";
do volgende keer zal 't beter zyn. Maar wat
gebeurt er? Vóór do presidiale hamer hef
scheidingswoord uit don presidialen mond
bekrachtigde, had de secretaris, als man van
zaken, zich van de bereidwilligheid van Jan,
Piet en Klaas verzekerd voor de volgende
gelegenheid, welke zou vorschynen by het
eerstvolgende schynsol der volle maan. Dan
mocht toch Schraalhans geen keukenmeester
wezen, maar zeker was het dat over eene
maand dezelfde vectooniog zich herhalen zou,
want wy weten het immers„de ekster kan
bet hippelera niet laten?"
„Sn toch, amiooging men weer ter nuts-
zaal heen als de nachtvorstin haar volste
licht in de -duisternis deed schynen. My dunkt,
dat men toch erkende dat, waar het vermo
gen ontbreekt, de goede wiü te pryzen is. Ik
wil daarmee niet zeggen dat de Chineezen
ongelyk hebben, waar ze ceggen„Spreken
is -silver en zwygen is goud," maar toch heb
ik se gekend, dia, zachtjesaan vooruitgaande,
toonden dat, wie baas wil worden, als leorling
moet beginnen. Ziet, „de kat wil graag visch
eten zonder hare pooten nat te maken, maar
hoe zelden komt ee er toe." Men moet niet
i altyd bang wezen voor een heet liangyzer,
j want dan vreest men eindelijk zich aan koud
water te zullen branden. Als onz9 jongelui de
j dingen wat beter aanpakten, ze zouden niet
altyd met een mond vol tanden zitten en een
ander de kastanjes uit het vuur laten halen.
Er zou meer lust wezen om ook eons rond
te zien in den ryken voorraad van het schoone,
dat ons door groote geesten te genieten is
gegevenhet schoonheidsgevoel zou moer
ontwikkeld worden en menigeen, wien hot
nu aan moed ontbreokt, zou de ervaring van
•Jan Ferguut opdoen, waarvan by zoo schoon
1 zegtAls ik in der Dichteren gaarde, waarde,
en or, wat mfj scheen van waarde, gaarde;
zag ik bloemen genoeg, ryk in geuren en kleu
ren, verven en tinten, jasminen, narcissen,
hyacinten, leliën reine, madelieven kleine,
fulpen tulpen, blozende rozen, verscholen
violen, dat ik distelknoppen kon verschoppen."
„Maar, be.ste man, wy dwalen af. Wy spra
ken als ik het wel heb over de nutsavonden
zooals ze warerf tfertig, veertig jaar geleden
en nu begint ge o~P hoogdravende wyze te
spreken over het vormorf yan rederykers; is
het niet Och, dat zoeken 66r* mooi
vers is ook al eene medaille, wei!''6 zÜno keer'
zyde heeft. Slechts weinigen kunne/1 z®£S>en
wat Jan Ferguut zei, en die dat leeren,
dat doen, al stonden zy ook alleen on ondan,.
de ongunst der omstandigheden en zonder
nutsvergaderingen. Maar hot Nut van vroeger?
Ieder zijn smaak, zei do boer, en by at vygen.
Wordt vervolgd.)
uilen
«.-I. MAIL.mElVfc'MJxV.
Dagen van verzending uit Leiden.
Via Marseille (Ned. Mail) 30 October;
laatste lichting aan het postk. 's avonds 3.50
en alleen voor brieven en briefkaarten 5.55.
