De Wcilerlnndsche Hunslnljverhelds-
(entoonsiclllng (e 's-Gravcnhage.
Toen eenige jaren geleden verschoideno voor
standers van de schoone kunsten te 's-Gra-
venliage bijeenkwamen om te trachten eene
tentoonstelling tot stand te brengen, welke
den staat van onze tegenwoordige kunstnijver
heid zou aanwijzen, hadden zjj zeker niet
kunnen vermoeden dat hun arbeid zóó veel
omvattend zou wezen en hun weg met zooveel
doornen zou zijn bezaaid. Zjj hadden gorokend
op de sympathie van de Regeering, op don steun
van alle kunstbeoefenaren, op de medewer
king van alle Nederlanders. In vele opzichten
zagen zjj zich teleurgesteld on het is zeker
te betreuren dat do Regeering eene weinig
aanmoedigende Jiouding aannam.
Toch werd de moed niet opgegeven en aan
de goestkracht van een twaalftal mannen heeft
man het to danken, dat heden de „nationalo
tentoonstelling van oude on nieuwe kunst
nijverheid" goopend werd, welke bestemd is
om de vorderingen van onze kunstnijverheid
in het licht te stellen, om den kunstsmaak
te ontwikkelen en, zoo mogelijk, de kiomon
te leggen voor een kunstnijverheidsmuseum
in de residentie.
Zjj wisten oen waarborgfonds te vormen,
dat door niet minder dan 1200 mannen en
vrouwen van goeden wil word saamgebracht
zij wisten in allo hoeken van het land kunst
voorwerpen uit vroegere eeuwen to ontdekken
on Noderlandsche nijverheidsinrichtingen te
bewegen hare voortbrengselen naar Den Haag
te zenden.
Door zijne medewerking niet 't minst mag
men reeds nu vorklaren, dat uit het oogpunt
der kunst dezo tentoonstelling hoe betrekkelijk
klein ook in vergelijking met de reuzen-expo
sities van de laatste jaren, zeer belangrijk
zal zjjn. En ofschoon ook by de opening de
afdeeling Oude Kunst nog niet gereed is,
bljjkt reeds nu welke zorg de heer Van der
Keilen aan deze afdeeling heeft besteed.
Midden in den Hertenkamp verrezen, met
het front naar den Boschkant, maakt het ge
bouw der tentoonstelling een levendigen indruk.
Het i3 opgetrokken in renaissance-stijl en wel
dngteekenondo uit het bloeitijdperk der Itali-
aansche kunst. Aan de verhoudingen is bij
zondere zorg besteed en allo détails zjjn volgons
teokoning uitgevoerd. Het grondvlak van het
gebouw is rechthoekig (36 meter breed b(j
80 meter lang), terwijl aan de achterzijde een
uitbouw is gemaakt, waardoor de grootste
lengte 05 meter wordt.
Do monumentale gevol bestaat uit 3 doelen
een vooruitspringende, 20 meter hooge middel-
fajide, door een breede portiek toegang ge
vend tot eene ruime vestibule, zoomede uit"
15 meter hooge zijvleugels, die loggia's vor
mer.. De bekroningsgroep boven op de raiddel-
fagade stelt voor de Glorie, die kunst en
kunstnijverheid kroont. Deze groep evenals
de vier rijzige beelden aan de hoofdpilasters,
Nijverheid en Kunst allegorisch uitdruk
kende, zjjn allen door de kunstvaardige hand
van den beeldhouwer, den heer Bart Van
Havo te Amsterdam, gemodelleerd.
Een breede deur vowit den hoofdingang tot
do zalen. In het fronton is het Noderlandsche
wapen geschilderd en daarboven de buste van
de Nederlandscho Maagd, omgoven door de
wapens der provinciën in fraaie kleuren.
Do bekendo kunstschilder de heer Jan Stor-
tonbeker te 's Oravenhage, werd met deze
decoratieve beschildering belast, ovenals met
die in de vier loggia's, feiten uit onze kunst
geschiedenis weergevende: de werkplaatsen
van Rembrandt, van Vredeman De Vries, van
Van Vianen en Herman Piqtersz., een Delftsch
aardewerk-fabrikant. Deze vier schilderijen,
waarvan de figuren levensgroot zijn, vormen
oen entrée den kunsttempel waardig.
Inwendig is het gebouw afgedeeld in drie
ruime zalen, gebouwd naar eene pilasteordo in
renaissancostijl. Do middenzaal hoeft een ton
gewelf tot bedekking en in haar midden is
een cour gevormd, eene achthoekige zaal mot
oen zoor kunstig nagebootst kruisgewelf, dio-
nende voor schilderijzaal.
Tar zjjde van dozen cour zjjn toegangen tot de
zjjzalen, welke in denzelfden stijl als de hoofd-
z lal zijn gebouwd. Do hoofdzaal is aan weers
zijden en de zijzalen zijn aan één kant verdoold
ill van elkaar afgescheiden vakken, bestemd
voor verschillende groepen of afzonderlijke
inzendingen.
Do afdooling oude kunst is daarbij n°S in
t .vee helften gesplitst, oen voor afzonderlijke
inzendingen, terwijl in de andoro een reoks
van vertrekken is ingericht, welke ieder op
zichzelf het beeld weergeven van deomgoving,
waarin onze voorouders in verschillende tijd
perken van het verledene leefden.
De groote receptiezaal eindelijk i3 aan het
achtergedeelte van het gebouw. Zjj bevat drie
in oudon stijl gemeubelde zijvertrekken.
Het terrein der tentoonstelling was tot dus
ver eene grasvlakte, waarin de herten spron
gen en dat den schutters tot exercitieveld
diende. De Koekamp is thans voor het grootste
gedeelte omgetooverd in een park, door den
heer Galesloot, te Amsterdam, op flinke schaal
aangelegd, waarin de gazons, rozen en andere
bloomen in perken bijeengebracht, wachten
op den zomerregen on de zomerwarmte om
hun kleurenrijkdom te ontplooien.
De achtergrond van het terrein is aange-
wezon als vereenigingspunt voor het publiek,
dat daar van den tocht kan uitrusten. In
een breeden kring zijn daar op het groen der
weide en in het lommer dei breodgetakte boo-
mon een tiental inrichtingen geplaatst, bestemd
om lafenis te bieden aan bezoekers. In het
midden is de muziektempel, waarin door ver
schillende corpsen tijdens den duur ochtend
en avonduitvoeringen zullen worden gegeven.
Waar nog heden tot in den vroegen ochtend
alles in de weer was om zooveel mogelijk
gereed te komen, waar men nog kort te voren
niets zag dan een chaos van pakkisten, wagens
en het gereedschap van het werkvolk, door
elkaar over den grond verspreid, daar vond
men dat alles tegen 12 uren als bjj tooverslag
opgeruimd, het terrein vóór het hoofd gebouw tot
een feestplek geordend, waarop lustig de scha
duw speelde van wimpels, welke boven aan de
masten van het gebouw zich in de lucht
kronkeldon.
De voorzaal geleek een lusthof, getooid als
zü was met een schat van bloemen en ge
wassen.
Do opening was geheel en al een fêtecham-
pêtrc. Rondom het vijvertje waarin de water-
stralon van de springende fontein klateren,
groepeerden zich tegen het hoofdgebouw de
leiders en loden van het uitvoerend comité,
die vis d vis maakten mot, en door do water
kom gescheiden werden van de genoodigden,
die dus daarachter hadden post gevat en wel
in dichte schare zoowel van dames als heeren,
aan de ééne zijde geflankeerd door de Konink
lijke Militaire Kapel, aan den anderen kent
door de Koninklijke Zangvereeniging „Cecilia",
welke beiden met muziek en gozang de in
wijding opluisterden.
Ter bijwoning van de plechtigheid waren
o. a. uitgonoodigd de groot-officieren van het
Huis des Konings; de ministers, hoofden dei-
departementen, de ministers van Staat; de
gezanten der vreemde mogendhodende secre
tarissen-generaal der departementen; de com
missaris des Konings in deze provincie; de
leden van Gedeputeerde Staten; burgemeester
en wethouders en de leden van den gemeen
teraad van 's-Gravenhage; de voorzitters en
do griffiers van de beide Kamers der Staten-
Generaalverder tal van burgerlijke, rechter
lijke en militaire autoriteiten uit de residentie,
alsmede directeuren van de Noderlandsche Maat
schappij ter bevordering van Nijverheid, van
Teyler's Museum en van de spoorwegmaat
schappijen.
De meeston gavon aan de uitnoodiging
gevolg.
De commissarisson-ceromoniemeesters zorg
den voor de ontvangst der gasten on de aan
wijzing hunner plaatsen.
Door de Koninklijke Militaire Kapel, onder
directie van den heer W. Van der Linden,
werden uitgevoerd oen feestmarsch ter ge
legenheid van de tentoonstelliing, gecompo
neerd door dezen kapelmoester, en de Jubel-
ouverture van Von Weberdoor de liedertafel
het koor uit „Hollands Glorie", van Richard
Hol; het „Vlaggelied", van Verhulst, en het
„Wilhelmus van Nassauen" met begeleiding
van koper instrumenten.
Na het eerste koorgezang hield do voor
zitter dr. L. Mulder eene toespraak.
Tot opening der tentoonstelling hield de
heer J. F. W. Conrad, voorzitter van de Noder
landsche Maatschappij tot bevordering van
Nijverheid, de volgende rede:
Dames cn Ilcercn
„Nu de laatste tonen van het lied, dat onze
geliefde Noderlandsche vlag verheerlijkt, in
do bladeren dezer schoone omgeving zijn weg
gestorven, is aan m{j, als voorzittor van de
Nodorlandsche Maatschappij tor bevordering
van Nijverheid, de veroorer.de taak opgedra
gen, om het woord uit te sproken, dat voor
u allen de poorten zal doen openen van den
opgorichton kunsttempel, waarvoor wij go-
schaard staan.
Ik heb deze taak mot te meer ingenomen
heid aanvaard, omdat het houden eener ten
toonstelling van voorwerpen, waar de fraaie
kunstgewrochten van vervlogen tijdperken
opgesteld zjjn naast die van onzen tjjd, ge
heel overeenstemt met het doel onzer Maat
schappij: „Vermeerdering van volkswelvaart
door de bovordering der Nijverheid in al hare
onderdeelen" en omdat deze nationale tentoon
stelling tot stand gebracht is door de krachtige
samenwerking van het Noderlandsche volk.
Toon de Noderlandsche Maatschappij ter
bovordering van Nijverheid in 1777 als oeco-
nomische tak der Hollandsche Maatschappij
van Wetenschappon gesticht werd tot viering
van haar 25-jarig bestaan, is een gedenkpen
ning geslagen.
Op de ééne zyde van dien penning vindt
men een boom, waarvan een in den grond
gestoken stekje is afgeleid, dat door zeven
beschermgeesten wordt besproeid en waarop
gegrift staan de woorden„Een hart, een doel".
De beschermgeesten van het stekje, dat tot
een 112-jarigen boom met zware takken en
rjjk gebladerte is opgegroeid, zijn tot elf, het
aantal der Nederlandscho Provinciën, vermeer
derd, en voel van hetgeen de wetenschap on
de energie harer vroegere en tegenwoordige
bewoners hebben tot stand gebracht, is thans
in het liefelijk 's-Gravonhago verzameld door
hon, die zich de spreuk van den gedenkpen
ning „Een hart, een doel" tot richtsnoer heb
ben gekozen.
Die spreuk is kort, oven kort als de woor
den „Ik verklaar de tentoonstelling voor ge
opend", welke ik ga uitspreken, doch ik zou
eene lange rede moeten houden om zelfs oene
beknopte schots te gevon van hetgeen ver
richt is, om aller harten te winnen en het
gemeenschappelijk doel te bereiken.
Dat is intusschen geschied door de vast
heid van wil en do werkkracht van allen, die
zich het tot stand komen der tentoonstelling
tot taak hebben gesteld;
van u, mijnheer de voorzitter en leden van
hot uitvoerend comité,
van u, heoren bouwkundigen, die het fraaie
gobouw en zijne omgeving ontwierpen en op
richtten,
van u, die den geldelijkon steun aan do
zaal verleenden,
en niet het minst van u, hoeren inzenders,
die niet geaarzeld hebben, sommige zelfs met
groote opofferingen, uwe kunstgewrochten ter
bezichtiging te stellen.
U allen, mijne heeren, zeg ik namens de
Nederlandscho Maatschappij ter bevordering van
Nijverheid dank, hartelijk dank voor hetgeen
door u is gedaan en tot stand gebracht, en
zulks te meer, omdat daardoor in groote mate
bevorderd worden:
zoowel de belangen van don Nederlandschen
Industrieel en van don werkman, die hem
trouw ter zijde staat, als de roem van ons
dierbaar Vaderland.
Ik wonsch u allen geluk met den volbrach
ten arbeid, doch het zjj rnjj vergund den ge-
lukwensch nog in 't bijzonder te richten tot
u, mijnheer de voorzitter, en tot u, leden van
het uitvoerend comité, die, niettegenstaande
de ondervonden moeielykheden en bezwaren
van velerlei aard, onversaagd, vrij van neven
bedoelingen, don rechten weg gevolgd hebben,
die u hier op dezo plek gebracht heeft.
Dat uwe nationale tentoonstelling in alle
opzichten aan de verwachtingen moge beant
woorden, is mijn laatste en welgemeende
wensch en thans verzoek ik u, mijnheer do
voorzitter, om de poorten van uwen kunst
tempel te doen openen en om allen in de
gelegenheid te stellen, de daarin verzamelde
kunstgewrochten te bezichtigen.
Ik verklaar do nationale tentoonstelling van
oude en nieuwe kunstnijverheid geopend.''
BUITENLAND.
DultaohlantL
Keizer Frederik is zonder ongevallen op het
slot Frederikskroon te Potsdam aangekomon.
Het aantal Fransche reizigers is aan de
stations by de Duitsclie grenzen reeds aan
merkeiyk verminderd. Eenige Franschen, die
niet van passen voorzien waren, zyn niet
over de grenzen toegelaten.
Ton behoeve van de slachtoffers der
overstrooming in de streken langs Elbe en
OJer is in het geheel bijna 7,000,000 mark
bijeengebracht.
De keizer heeft do wet betreffende de
verlenging van den zittingsduur der Kamers
op 5 jaren, geteokond. Geruimen tyd was de
keizer tegen dezo wet gestemd, omdat liy daarin
eene verkorting meende te zien van de rech
ten der kiezers. Den minister van ju
gelukte het den keizer van het tegen(jW|
overtuigen. De keizer heeft onmiddellijk
het teekenen der wet geschrevon aan
minister Von Puttkamer, onder wiens tni -■
terie hot uitschryven der vorkiezingen ies,.
teert. In dezen brief deelt de keizer m'
wat hem deed besluiten de wet te teeke
en spreekt hy de hoop uit dat de volgende ai
meene verkiezingen onbelemmerd vrjj
wezen en daardoor den waren toestand j'
publieke opinie zullen weergeven.
Te Munchon heeft gisteren do pleet
opening der schilderyen-tentoonstelling p],,
gehad. Nederland is er op waardige wy2e
t igonwoordigd. De prins-regent is door
heor De Haas de Noderlandsche afdeeling r
geleid, waarby hem do heeren Bisschop, Sad
Verveer, Klinkenberg en Apol werden
gesteld.
De correspondent van de „Standard"
Boriyn, weet als zeker mede te dselen dat
van het huwelyk van prinses Vitcoria
den prins van Battenberg voorgoed is afgej
Groot-Brltannlë.
In het Lagerhuis had gisteren eens
ernstige discussie plaats by de behandel
der begrooting van buitenlandsche zaken,
heer Fergusson besprak in afkeurenden
de politiek der regeering in Afrika. De k
Labouchóre vroeg uitlegging der Europee-,
politiek en of er geene wyziging moetpl--
hebben in Engelands houding ton opzichte}
mogendheden, in triple-alliantie verbonden,
zeide dat Engeland in geen geval zich
wie ook tegen Frankryk mag verbinden. Z
by een Fransch-Duitschon oorlog zal Engelaj
sympathie aan de zyde van Frankryk tl
Spreker wenschte met het oog op Engels-
wereldbelangen geene onvoorzichtige vei"
ringen uit te lokken, maar hoopte met Fr?-
ryk op denzelfden voet te blyven, daar'
trachtend tot eiken prijs een oorlog tussct
twee groote mogendhedon te vermyden.
Gladstone heeft verklaard dat hy g*
bezwaren heeft tegen oene tunnel onder
Kanaal en dat de vrees, daarvoor gekoesit
Engeland niet tot oer strekt. Derby is er;
eens niet tegen eene tunnel, maar hy vns
dat het land te veel bevooroordeeld is,»
daaraan voorloopig te kunnen denken.
Oo*tonr.-Hong.-Monarchlc.
Do delegaties uit den Oostenrykschei
den Hongaarschen Landdag zyn tegen DJ.
to Pesth byeengeroepen.
By het Hongaarsche Lagerhuis is
wetsontwerp ingekomen betreffende de ret
larisatie van den Beneden-Donau en de ,11
ren Poort" (op do grenzen van Hongai;
Rumonië en Servië). De gezamenlijke kost
worden op 9 millioen guldon geraamd
de werkzaamheden moeten vóór 1896 aff
loopen zyn.
Onder de landbouwbevolking van Galis
moeten ernstige onlusten zijn uitgobrols
To Dobriczi moesten de soldaton gebruik nut
van de wapenen tot herstolling der orde
vele boeren en gendarmes werden gedood.
Het Oostenryksche Heerenhuis heeft
do begrooting den post van 50,000 gulden ro
geheime uitgaven hersteld, wolken het H
van Afgevaardigden geschrapt had, en
laatste heeft daarmede genoegen genomen.
Voor het Oostenryksch-Hongaarschele?
is eene automatische mitrailleuse van Mar
aangenomen, welke 600 kogels per mino
afschiet.
Baron Leitenberger, een van Oostenri;
voornaamste industriëolen, heeft een milhc
gulden beschikbaar gesteld voor het oprictó
van een monument ter herinnering aan t
40 jarig regeeringsjubilé van keizer FransJot
Rusland.
Aan de „Standard" wordt uit St.-Pete.
burg geseind dat den Russischen minist
van oorlog voor don volgenden driejaarlykscb
dienst slechts een millioen roebel nie«
toegestaan dan hem over den loopenden diF
is toogekend, hoewel do minister veel m
heeft aangevraagd.
Hetzelfde blad bericht uit Shanghai
Rusland de kuiperyen in de hoofdstad
Coroa horhaald heeft. Het tracht don koni
over te halen zich onafhankelijk van Cni
te verklaren. De koning schynt daartoe £i
neigd. Hy heeft reeds zekere bezwaren kg
bracht by den Chinooschen president in zijl
hoofdstad.
De czaar liet zyne komst aan het De®1
sche hof officiéél mededeelen. Het plan is
maanden Juli en Augustus te Kopenhag®
door te brengen. De cz3ar zal echter nil
ovor Duitsch grondgebied reizen.
