N°. 8556.
Maandag; O Januari.
A°. 1888.
(Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van fon- en feestdagen, uitgegeven.
Derde Blad.
B
n
n
LEIDSCH
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT:
Yoor Leiden per 8 maandon1.10.
Franco per poet1.40.
Afzondorlijke Nommere0.05.
PRUS DER ADVBRTENTIEN:
Yan 16 regels 1.05. Iedere regel meer ƒ0.171.
Grootore lettere naar plaatsruimte. Yoor het in-
ca88eeren buiten de stad wordt 0.10 bèrekend.
Gemengd Ntenws.
Ofschoon dezer dagen de laatste
van hen, die, ten gevolge van het springen
van het kruitschip op den 12den Januari 1807,
onder de puinhoopeh hebben gelegen, overleden
is, zoo zijn er nog wel personen in leven, die,
al waren ze toen kinderen, toch van de
ramp getuigen waren en de daardoor aan
gerichte verwoesting in hunne herinnering
hebben behouden. Voor een hunner werkten
de omstandigheden daartoe op geweldige wyze
mede, nl. voor mej. Cornelia Johanna Bootman,
eerst weduwe van Johannes Piet'erse (borstel
maker) en thans wed. van Johannes Hendrik
Maas (smid).
Deze wed. Maas, die steeds zeer opgeruimd
is, woont op den hoek van de Oranjegracht
en den Zuidsingel bjj haren kleinzoon J. Van
Keulen in en heeft den llden December 11.
haren 86ston verjaardag gevierd.
Naar men uit baren mond kan vernemen,
ging zij in 1807 school op do Langebrug. Zy
bevond zich, toen het verderfelijke schip sprong,
juist op het Rapenburg, nabij de Nieuwsteegs-
brug, en werd over het water geworpen, zoodat
zj), echter zonder eenig letsel, op de overzijde,
thans Park, terechtkwam. Minder goed dan zjj
kwamen haar broertje en zusje, zeven en tien
jaren oud, die ook onder het puin terecht
kwamen, er af. De eerste toch werd daardoor
in zijne verstandelijke vermogens gekrenkt,
en brak arm en boen; het zusje verloor de
vingers der linkerhand, doordien het onder
een ijzeren hek kwam te liggen.
Nu enkele jaren geleden is de broeder in
het Roomsch Katholiek Wees- en Oudelieden-
gesticht op de St-Jacobsgracht overleden.
Duidelijk staat het der wed. Maas nog voor
den geest hoe de slachtoffers der ramp, onder
wie ook hare beide genoemde bloedverwanten,
verpleegd werden in het tot hospitaal inge
richte gebouw in de Kloksteeg, thans Indi
sche school.
i Een paartje uit Zoeterwoude
kwam Woensdag-middag te halfdrie lustig
de Does afrijden toen het zich nabij Hoog-
ade op het midden waagde en door het
aar zeer zwakke ijs zakte. Een onderwijzer
aan de bijzondere school op don Singel onder
Leiderdorp, die er achter reed, strekte de
hand tot redding uit, doch het ijs brak af
en ook hy geraakte te water. De landbouwer
H. Van Leeuwen wierp terstond eene ladder,
haken en touwen toe, waaraan de eerstge-
noemden zich vastklemden en spoedig gered
werden. De onderwijzer was echter reeds ge
zonken en mot gevaar voor zyn eigen leven
golukte het na ruim tien minuten en na
onbeschijflijke krachtsinspanning den arbeider
K. Nedersticht ook hem met een haak meer
dood dan levend op te halen. Door genoemden
H. Van Leeuwen, die ook verleden week iemand
uit Leiderdorp, wien een dergelijk ongeluk
was overkomen, redde, werden de drie dren
kelingen met een schuitje naar diens woning
gebracht, door hem en zijne huisvrouw op
de liefderijkste wijze verpleegd en van droge
kleederen voorzien, waarna zij per rijtuig
naar hunne woningen werden gebracht.
Te Hoogmade had de dochter van
den landbouwer W. Van Leeuwen, die naar
de kerk wilde gaan, Donderdag avond het on
geluk door de gladheid van den weg te val
len en een been te breken.
De heer W. Koster heeft inde
Rietlanden, onder Leimuiden, op één dag vier
vischotters geschoten en twee levend met
honden gevangen. De grootste was ruim 1
meter, de kleinste 9 decimeter lang. De heer
K. is voornemens de beide laatsten aan „Artis"
te Amsterdam aan te bieden.
Maandag a. s. vertrekt de eerste
Scheveningsche schuit reeds ter schrobnet-
visscherij. Het is de bom B 180, reeder J.
Vlak, schipper Gijsbert Vrolijk.
Een magistraat te Liverpool
stierf ten gevolge van koude, gevat by het
staan met ontbloot hoofd op het kerkhof, bj)
de begrafenis van een vriend. Naar aanleiding
hiervan hoeft de „Church of England Burial
Reform Association" de meening uitgesproken
dat men, door in het barre weer de hoeden
op te houden, zou handelen overeenkomstig
den geest der reglementen op de begrafenissen,
welke hygiënische bepalingen bevatten.
Dezer dagen vielen vier gevan-
genen te Villefranche hun bewaker aan,
knevelden hem, ontnamen hem zijne sleutels
en maakton zich uit de voeten. De andere
bewakers vonden hun kameraad half gestikt
in dekens gerold. Tot nu toe heeft men de
vluchtelingen niet kunnen opsporen.
KOLONIËN.
BATAVIA, 30 Nov.2 December. (Vervolg.)
Uit Bodjonegoro schryft men aan het „Soer.
Hbl."
Een paar dagen geleden geraakte ons plaatsje
in rop en roer, doordat 35 gevangenen, waar
onder 9 ter dood veroordeelden, de gevangenis
ontvlucht zjjn en dat wel om 8 uren 's och
tends. Dio gevangenen, of liever gezegd ver
oordeelden, slechts de arresten van het Hof
afwachtende, moeten, naar men zegt, door het
bestuur aan het werk zjjn gesteld met het
stampen van cement en het maken van krand-
jangs en allerlei zaken en profiteerden van de
gelegenheid, dat het personeel der gevangenis
grootendeels afwezig was, om de wachtheb
bende pradjoerits te overrompelen, wat hen,
voorzien als zjj waren van knuppels, hamers
en aloes, die voor het stampen van cement
en bovengenoemde voorwerpen gebezigd waren,
gelukte. Die- pradjoerits en de aanwezige 2
mandoers, met een oppasser van den assis
tent-resident-, die toevallig aldaar was, te
knevelen en verder onschadelijk te maken,
was het werk van een oogenblik, waarop de
troep door de straat rende naar het zuiden.
Onderweg sloegen zjj nog eenige voorbijgan
gers en wisten zich daardoor tevens van krissen
en andere wapenen te voorzien.
De cipier was op dat oogenblik niet aanwezig.
Door het slaan op de tongtong gewaar
schuwd, spoedde hjj zich oogenblikkelijk naar
de gevangenis en vervolgde toen de vluchten
den. De djaksa, adjunct en anderen met vol
gelingen deden hetzelfde.
Ondor degenen, die zich in deze zaak bepaald
ferm heeft gehouden, moet de cipier niet ver
geten worden, die gehoel alleen 6 van de
vluchtenden gevangennam, waarbj) h(j eene
leeljjke verwonding bekwam.
Zeer vele verwondingen hebben plaatsgehad.
Drie personen zjjn reeds aan de bekomen
wonden overleden en andere liggen nog op
sterven, o. a. de oppasser van den assistent
resident, die door een aioeslag eene gevaarlijke
wonde aan het hoofd bekwam en een bajonet
steek dwars door de lendenen; een magang
van den djaksa werd op een veld afgemaakt.
In het arsenaal te Weltevreden heeft
een ernstig ongeluk plaats gehad.
De koelie Alie, belast met het reinigen van
eenige granaten, had het ongeluk dat plotse
ling een der projectielen sprong en 's mans
onderkaak en een der schouders verbrijzelde.
Hy werd naar het stadsverband vervoerd, en
is, naar men ons bericht, reeds overleden.
Soetowono, in de dessa Kragilan, onder-
district Wonolopo, kreeg in den nacht van
Maandag op Dinsdag jl. bezoek van een dief,
die, toen hy in het bezit van eenige gestolen
goederen het huis verliet, door een buurman
werd ontdekt. Na zich goed te hebben ge
wapend zette deze, met behulp van anderen,
den dief na, en werd de misdadiger, zonder
vorm van proces, op de plaats gedood. (Afat.)
Aan het officiéél verslag over de Wester-
afdeeling van Borneo, loopende over het tyd-
vak van en met den 16den October tot en
met 15 Nov., is het volgende ontleend:
Door het bostuur werd aan de onveiligheid
in het Karangansche (Mandor) een einde
gemaakt.
In de Batang Loeparlanden bleef de geest
der bevolking jegens ons bestuur gunstig; de
gegeven bevelen werden steeds bereidwillig
opgevolgd.
Een Dajak in het Batang-Tarangsche (Tajan)
maakte amokdrie vrouwen werden door
hem gedood en zeven personen gewond. De
amokmaker zelf viel door de hand van zyn
broeder.
Te Soengei-Brembang (Afdeeling Soengei-
Kakap) brandden door onvoorzichtigheid twee
door Chineezen bewoonde huizen af. De schade
werd op f 900 begroot.
Uit Kotta-Radja schryft men dd. 18 Nov.
aan de „Loc." het volgende:
Van de colonne te Poeloe-Bras kan nog niet
veel byzonders bericht worden. De vyand
heeft by zyne strooptochten aldaar ook op de
benting geschoten; wy bekwamen daardoor
één gewonde. Onze troepen zyn van Kemara
noordwaarts getrokken naar Lampoejang, al
waar de vyand zich op een heuvel versterkt
heeft. Eene Atjehsche vlag wapperde uit zyne
versterking. Gisteren zyn de troepen slaags
geweest met den vyand en hebben zy 's
vyands voorwerken genomen; wy kregen by
die gelegenheid vyf gewonden, 2 zwaar en
3 licht, allen minderen.
Onze hoofdvesting is sedert het vertrek van
de westboot voor oen groot gedeelte van troo-
pen ontbloot. In de kraton is slechts eene
compagnie aanwezig, en Nesoeh is geheel zon
der troepen.
Berichten ingekomen zynde, dat gewonde
Atjehers door de Glitarum-pas naar hun moe-
kims gebracht zullen worden, zoo werd gis
teravond by Pakan Badak door ons eene
hinderlaag gelegd, om dat convooi gewonden
op te lichten. De troep heeft niemand zien
passeeren.
Tot versterking van het garnizoen alhier
zyn 130 manschappen onder den kapitein Van
den Bussche en 2 luitenants van de posten
gerequireerd en in de Soerabaia-wyk gelogeerd.
Het gouvernementsstoomschip „Zeemeeuw"
heeft een lilaschot in den boeg gekregen, ge
lukkig boven de waterlyn.
Volgens hedenavond ontvangen berichten,
heeft de vyand zyne stellingen verlaten en
zich begeven naar Paya, alwaar onze troepen
zich thans ook begeven hebben om hem op
te zoeken.
Van Semarang schryft men aan het
„Bat. Hbl.":
Aan een hier geplaatst administratie-officier
is een buitenkansje te beurt gevallen, dat
slechts weinigen overkomt. Verscheidene jaren
geleden moest dien officier, toenmaals nog
luitenant, de vry belangryke korting van pl.
m. f 3000 worden opgelegd wegens het man-
keeren van eenige geldeiyke bewyzen by de
overgave van zyne administratie. Hoewel
onschuldig, ging hy zeer langen tyd onder
die korting gebukt en ledigde hy den kelk
tot den laatsten druppel.
Nu, op het punt staande als kapitein met
verlof te gaan, verneemt hy plotseling dat
de verloren bewyzen zyn teruggevonden en
de Regeering in verband daarmede de terug
gave van de reeds betaalde f 3000 heeft
bevolen.
Welk eene vreugde in dat gezin, met welk
een verruimd hart zal het nu de reis naar
het moederland ondernemen
Naar het schynt is het eind van het
jaar de kwaadste tyd voor de berri-berri op
Atjeh en steekt zy in Nov. en Dec. telken
male het hoofd weer op.
Met de laatste boot keerden, naar wy ver
nemen, weer 180 aan die ziekte ïydende per
sonen van Sumatra's Noordkust terug.
Ondertusschon geeft, volgens een van Atjeh
ontvangen schryven, de gouverneur den moed
niet op en acht hy den door den heer Neder-
burgh voorgestelden maatregel vooralsnog
niet urgent. (Bat. Sbld.)
Aan een particulier schryven uit Kota Radja
ontleent de „Java-Bode" nog het volgende,
aangaande ons laatste succes op Edi. Terwyl
de kapitein Bartelds, commandant der benting,
des morgens om 6 uren op zyn bureel de
orders van den dag zat uit te geven aan den
sergeant-majoor, kwam een man van de wacht
berichten dat in de verte eene bende zwaar
gewapende Atjehers kwam opdagen. Eerst
stak een tweetal van hen den weg dwars
overzy riepen den schildwacht toeDjangan
pasang orang Atjeh maoe hendoerie (feest
vieren) wat de manschappen dan ook voor
een oogenblik geloofden. Eenige minuten later
marcheerde echter de hoofdtroep recht op de
versterking af, onder het geschreeuw van:
Scharang orang blanda kloear benteng maoe
di bakar 1 En werkelyk, de kerels waren voor
zien van enterbyien, petroleum en stormlad
ders. In een ommezien stond de bemanning
op het banket en de commandant op zyn
post; de vyand werd met een moorddadig
vuur begroet, dat 51 van zyne manschappen,
waaronder een aanvoerder, Toekoe Aboe, in
het stof doed byten. Aan onze zyde werd by
den aanval zelf geen mensch verwond. Na
afloop echter, toen eene patrouille onder bevel
van een officier uitrukte om de gewonden af
j[te maken, werd een foerier, die zich bukte
om een- gekwetsten Atjeher te onderzoeken,
door een ander, die zich dood had gehouden,
met een klewang gewond aan hand en voet.
Na verbonden te zyn, werd deze onderofficier
naar Kota Radja opgezonden. De lyken werden
door het volk van den radja van Edi op karren
geladen en aan het zeestrand begraven, be
halve dat van Toekoe Aboe, dat in de naby-
heid der benting eene rustplaats vond. Volgens
spionnenberichten moet de bende geheel uit
eengespat zyn, doch anderen beweren dat de
bentmg nog steeds met brandstichting be
dreigd wordt; ook zou eene premie van 2000
doll, gesteld zyn op het hoofd van iederen
officier of ambtenaar. Oppassen bly ft dus meer
dan ooit de boodschap.
Naar wy vernemen, heeft de Raad van
Justitie alhier de terechtstelling bevolen van
den beklaagde G. Browne, gewezen wagen-
meester by de Deli Spoorwegmaatschappij te
Medan (Deli), die, zooals men nog weet, in don
nacht van 31 December 1886, ton huize van
den heer IJzelman te Medan, den heer J. Ch.
Schroder twee degensteken in den buik door
de lever heeft toegebracht, ten gevolge waar
van genoemde heer binnen 24 uren aan de
gevolgen der hem toegebrachte wonden is
overleden. (Bat. N.)
Aan de N.-I. Maatschappy van Nyver
heid en Landbouw is toegestaan de openbaar
making van dr. W. Burck's verhandeling over
de koffiebladziekte.
Met belangstelling zal door de talryke by
de koffiecultuur betrokken personen op Java
hiervan worden kennis genomen. (Bat. N.)
LICHTSTERKTE.
Resultaten der waarnemingen aan de Gasfabriek.
WEEK van 25 tot 31 Dec.
Datum.
Uur.
Aantal.
Gem. Eng.
Standk.
25 December.
4.15
6.—
7
16.4
26
4.15
6.—
8
17.7
27
4.15
6.—
7
17.4
28
4.15
6.15
8
37.2
29
4.15
6.15
7
17.4
30
4.15
6.15
8
17.0
31
-
4.15
6.15
8
16.7
Dit beteekentWanneer men 5 cubic feet 141.6
liters per uur van zulk gas verbrandt in een Sugg's
London-Argand-Standard burner No. 1, met 24 gaatjes,
een licht wordt verkregen, dat in aterkte gelijk ataat
met 16.4. 17.7 enz. Standaardkaaraen, waarvan olke
kaars 20 grains 7.8 grammen Spermaceti per uur
verbrr ndt.
