I
E&ne Stoom-papierfabrick in
Nederlandsch-Indie.
N°. 8458.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden1.10.
Franco per post1-40.
Afzonderlijke Nommera0.05.
A0. 1887.
(§sze iQouraai wordt dagelijks, niet uitzondering
van fan- en feestdagen, uitgegeven.
PRLTS DEB ADVERTENTIEN:
Van 1—6 regele 1.05. Iedere regel meer/ 0.17a
Grootere letters naar plaatsruimte. Voor het inca*
eieren bui ton de Blad wordt 0.10 berekend.
Wie, dije in Nedorlandsch-Indië leefdo en werkte,
heeft nier by herhaling hooren spreken over het
wenschelijjke eener papierfabriek aldaar?
Geen pand ter wereld, waar de toestanden zóó
gunstig/zijn voor dergelijke onderneming.
Vjj,ut de grondstoffen om papier to kunnen ver-
tafardigen telt men er 26 soorten, waarvan er meer
dan 18 in kwistige hoeveelheid op Java zelf voor
handen zijn.
Bovenaan staat de alang alang, eene soort van
lang en breed gras, met rokbare, zijde achtige, lange
en vaste vozel, door de Fransche vakbladen aanbe
volen voor liet maken van de fijnste soort papier.
En van die vezel, die alang-alang, heoft men op
Java on overal, op Colebes, Borneo, Sumatra, enz.
een onuitputbaren voorraad, genoeg misschien om
geheel Europa van grondstof voor papier te voorzien.
Overal ontwaart het oog onafzienbare velden met
deze soort hoog en voor de papier-industrie zoo
kostbaar gras.
Wat is hot waard?
Wanneer liet jong is, wordt het met graagte door
herten, bantings, karbouwen, enz. gegeten; maar
hooger opgeschoten en tot wasdom gekomen, dient
het nergens meer toe. Het wordt dan ook geregeld,
waar hot dreigt de wegen onbegaanbaar te maken,
in brand gestoken.
Do inlander kent niet de waarde dezer, voor de
papier-industrie, zoo kostbaro grassoort, er. al kende
hy die ook, welk profijt zou hy er van kunnen
trekken?
Niemand bogeert het.
Dus is deze kostbare grondstof, op ditoogenblik
nog, in geheel Noderlandsch-Indië niets waard.
Maar nog iets.
Ieder weet, dat er eene menigte van fabrieken
in Europa, ook in ons Vaderland, vooral ook in
onze goede stad Leiden, met duizendon arbeiders,
uitsluitend werkt om al die millioenen Javanen,
Soendaneezen, Hadoereezen, Makassaren, Boeginee-
zen, Alfoeren, Amboineezen, Battaks, Dajaks, At-
jehneezen, houdt op zegt men 't is 0111 dui
zelig te worden van kleeding te voorzion.
Eilieve, mijne vrienden! Waar blyven at die af
gesleten sarongs, kabaaien, hoofddoeken, slendangs,
enz., lompen, welke iu Europa zooveel waard zy'n?
Een iegelyk, die Indië betrad, moet het zyn op
gevallen, hoeveel lompen langs de wegen en in de
kampongs liggen. Zy worden eenvoudig weggewor
pen of verbrand, omdat zy voor geen sterveling
eenigo waarde hebben.
Niemand vraagt er naar!
E11 dan: er wordt in onze koloniën jaarlyks2'/2
millioen kilogram papier, ter waarde van een mil-
lioen gulden, geïmporteerd.
Waar blijft al dit verbruikt papier, except wat
in do Ryks-archieven wordt opgeborgen?
Weggeworpen
Daar vindt men geene opkoopors van oud papier
en lompen. Daar vormen zich geene commission,
welke uit liefde tot don naaste, oud papier doen
ophalen.
Waarom niet? Alweder, omdat het aldaar, voor
het oogenblik, tot niets nut, voor niemand eenige
waarde heeft.
Mij dunkt, grondstof genoeg om eene fiinke
papierfabriek dag en nacht aan den gang te hou
den, en dit voor de aandeelhouders, wiskunstig
zeker, tot eene ware goudmijn te doen worden.
Hoevelen zitten niet in zak en asscho te treuren
by hunne aandeelon in Amerikaansche Wabasch
en Denver-Rio Grande! En aan hoeveier borst ont
snapt niet do verzuchting by het zier. der zware
dividenden, welke de Deli tabak-maatschappy uit
deelt: Ach! was ik zoo gelukkig een paar zulke
aandoelen te bezitten?
Welnu, hier kunt ga er van profiteeren!
Goud, zilver, tin, steenkolenOnze koloniën zyn
er ryk aan; maar zy zitten diep in den grond en
ontzaglijke kapitalen zyn noodig hen aan het licht
te brengen.
Maar voor eene papierfabriek liggen de grond
stoffen aan den weg; men behoeft ze maar op
te rapen.
Hier heeft men dus geene rekening te houden
met weer en wind; en een slechte oogst, waar
van de toekomst van zoo menigo onderneming
afhangt, kan zulk eene zaak geen schade doen.
Reeds meer dan twintig jaren geleden besprak
de pers in Nederlandsch Indië do oprichting eener
papierfabriek aldaar, en sedert is dit herhaaldelyk
door mannen, die don toostand overzagen, geschied.
Eindelyk nam een volkomen vertrouwbaar en
degolyk man het initiatiefde heer Th. H. Pourchez,
gepensionneerd kapitein van hot Oost-Indische leger.
Door de Nederlandsch-Indisclie regeering is by
besluit van den 24sten September 1882, No. 38, aan
hem de toestemming verleend voor do oprichting
eener stoom-papierfabriek op Java, en hem tevens
medegedeeld dat het Nederlandsch-Indisehe gouver
nement er geen bezwaar in heeft dat de chofs van
de gouvernements-bureaux en andere inrichtingen
scholen het bonoodigde papier by hem aanschaffen,
als do qualiteit goed en de prys billijk is.
Sedert heeft de heer Pourchez zich ep de hoogte
gestold van de papier-fabricatie en mannon aange
worven, alseen ingenieur, werktuig- en bouwkundig,
een technoloog, geëxamineerd chemist, die als zoo
danig in Nederland, Engeland en Frankryk is werk
zaam geweest, en nog andere bokwame werklieden,
volkomen op de hoogte van hot vak.
Heeft eene papierfabriek in Nederlandsch Indië
rodenen van bestaan?
Zeer zeker! Er wordt 2'/, millioen kilogram papier
ingevoerd, tor waarde van een millioen gutden.
Door Nederland
Helaas, neenDuitschland, Engeland, Frankryk,
België en Britsch-Indie hebben te zamen het leeuwen
aandeel.
Nederland voert slechts 961,000 kilogram, ter
waarde van ƒ390,000, in. En daarvan gebruikt het
Noderlandschlndische gouvernement, gelyk blykt
uit de Koloniale verslagen, voor ƒ350,000 'sjaars.
Dit, vermeerderd met ruim ƒ100,000 volgens
deskundigen voor courantenpapier in onze kolo
niën, geeft ƒ450,000.
Van deze beide leverantiën, een klein gedeelte
van het papior in Indië verbruikt, is do toekomstige
fabriek zeker.
En wat vraagt nu de ondernemer, do heer Pour
chez, om ruim en flink te kunnen werkon?
Geen 10,000,000 Ameribaanscho dollars, wat men
zou vragen om nog eene zylyn voor Wabasch of
Erie aan te leggen, neen, slechts 'Ao gedeelte dier
som, ƒ500,000 in aandoelen van ƒ1000, door par
ticulieren tezamen gebracht. Door particulieren, want
het geld intermediair bankiers is duur!
Komt, ondernemende mannen in Leiden, laat u
deze heerlyke nationalo zaak niet door Duitschers,
Franschon of Chineezen ontnomen, wat anders
eenmaal stellig zou gebeuren.
De heer Pourchez belooft u op dogelyke gronden
reeds het eerste jaar 19 procent.
In het Prospectus staat do verklaring ton gunste
der onderneming van mannen, door en door bekend
met Indische toestanden, bekende vertegenwoordi
gers der Indische maatschappy op verschillend ge
bied, wier namen in Indië en Nederland met eore
genoemd worden.
Indien noodig, wat waarlyk jammer zou zyn,
kan de heer Pourchez de helft van hot kapitaal,
dat is 250,000, to Parijs krygen.
De stukken ter oprichting eener Stoom-papier
fabriek op Java liggen ter inzage by don onderge-
teekende.
Plantsoen No. 9. M. v. d. Wal.
Gemengd IMie 11 ws.
Uit Utrecht wordt aan het „Hb 1."
geschreven, dd. 11 September:
Ook hier ter stede zou heden eene vergadering
van sociaal-democraten worden gehouden. Werkelyk
scheen alles daartoe voorbereid, en een klein bierhuis
aan den Krommen Ryn, even buiten de Tolstceg-
barriëro, was bestemd voor de samenkomst.
Heden (Zondag) kwamen vóór dat huis honderd
tallen byeen, doch tot ongeveer halftwaalf bloven
allen in eene bedaarde stemming. Enkelen gingen
het bierhuis in en verlieten het weer, tot ten slotte
een bezoeker binnontrad, dio van bier niets weten
wilde, maar een glas Oranjebitter vorlangde. Dit
kon hem niet verstrekt worden, en nu volgde het
eerste tooneeltje van verwarring, waarna, naar luid
van een dor verhalers, een bewoner der Oranjewyk
binnenkwam en met stevige vuist allen uitdreef,
die binnen waren, zoodat het lokaal toen zonder
beheer was. Een gevoig hiervan was dat onophou-
delyk word in- en uitgeloopen, doch tevens dat telkens
iets van binnen werd uitgedragen, en zoo kwamen
achtereenvolgens gevulde en leege biervaatjos, gla
zen, spuitfiesschen, planken, enz., terwyl binnen
het lokaal stoelen, tafels, enz. werden vernield. Dit
goschioddo van halftwaalf tot halféén. Alles droeg
echter meer het bewys van baldadigheid dan van
bepaaldo vyandeiykheid, en het waren ook voor-
namelyk groote jongens, die er zich mee bezig
hielden. Te kwart over twaalven vielen de eerste
slagen. De vrouw van den bierhuishouder was met
een kindje op den arm de woning ingegaan, en
toen nu één uit de hoop zich voor haar party stelde
en haar tegen overlast beschermen wilde, kwam
het in de deur tot handtastelykheden. De vrouw
verliet weldra de woning woer, alles aan de wille
keur des volks overlatende. In eone kast vond men
socialistische geschriften.
Te halféén verscheen do politie. Deze maakte
schoon schip in het lokaal, en zette dit af, zoodat
verder alles botrekkelyk rustig bleef en velen zelfs
aftrokken. Te 2 uren echter groeide de menigto
weer aan en te 3 uren stonden in een wyden
omtrek van het bierhuis allo straten gevuld. Hier
werd gezongen, daar gepraat, tot eindelyk in de
Kerksteeg, een straatje tusschen den Krommen Ryn
en de Ganssteeg, even ter zyde het bierhuis, een
kreet van „Oranje boven" gesmoord werd door een
stevig uitzienden gast, die van onder zyn jas een
mes trok, maar nog vóór hy hiermee iets had
kunnen uitrichten, gegrepen werd door burgers en
agenten, evenals een tweede, die hem wilde by-
springen. Beiden werden naar den politiepost aan
de Tolsteegpoort overgebracht, waar zy deeriyk
gehavend aankwamen. Talrijk was de massa volks,
die zich op 't plein voor den politiepost verzameld
had, doch van rumoer was geen sprake. Men
bleef afwachten wat er verder gebeuren zou, en
die spanning nam toe naarmate de avond begon
te vallen. Te zes uren toch, beweerde men, zou
de vergadering gehouden worden, doch de meening
der politie was geheel anders. Na 7 uren is niets
meer gebeurd.
In den namiddag op de Mariaplaats heeft de
politie nog bescherming moeten verleenen aan een
paar socialisten en hetzelfde was aan den Krommen
Ryn het geval. In de Elisabethstraat zyn by een
tapper de ramen ingegooid, omdat daar een socialist
te huis was.
