Dit nummer bestaat uit Drie Bladen.
N°. 8197.
Maandag Noyember.
A0. 1886.
feze jouraat wordt dagelijksziet uitzondering
ran <gon- en feestdagen, uitgegeven.
Leiden, 6 November.
I
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 8 maanden1-10.
Franco per portHO.
A&ondeTlijke Nommers0.05.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
Van 16 regels 1.05. Iedere regel meer f 0.17$.
Grootere letters naar plaatsruimte. Voor het incas-
eeeren buiten de stad wordt 0.10 berekend.
Op de jongste vergadering van het departement
Leiden der Neuerlandsehe Maatschappij tot bevor
dering van Nijverheid, trad als spreker op prof.
dr. K. Martin.
Het onderwerp: de nuttige mineralen in onze
West-Indische Koloniën, maar meer nog het feit
dat prof. dr. K. Martin door persoonlijk bezoek
cenige West-Indische eilanden en Suriname had
leeren kennen, bracht op die vergadering een talrijk
belangstellend publiek in de Nutszaal te zamen.
De spreker gaf door duidelijke kaarten een denk
beeld van de verschillende formatiën op Aruba,
Bonaire, Curasao en Suriname. Het eiland Aruba
bestaat voornamelijk uit Diabas en Diorit, verder vindt
men er groote massa's kwarts, welk kwarts goud
houdend is.
Door verschuiving van den bodem zijn in de
harde steenmassa's kloven ontstaan; in deze door
kwarts opgevulde kloven, gangen genaamd, vindt
men goud, microscopisch waar te nemen.
In de alluviale gronden, aan de kust gelegen,
vond men vroeger groote stukken gedegen goud,
welke zich in den loop der eeuwen geconcentreerd
hebben. Thans evenwel is die alluviale bodem van
Aruba zeer arm aan goudklompen, „Pepitas" ge
noemd. Wanneer met de ontginning der gangen,
op eene oordeelkundige wijze wordt te werk gegaan,
7.al er waarschjjnlyk «ene vrij geregelde productie
van goud op Aruba kunnen plaats hebben; het
vinden van groote hoeveelheden goud in eens, zon
der noemenswaardigen arbeid, is zeer twijfelachtig.
Daar dit eiland, evenals zoovele in deze streken
gelegen, gedeeltelijk opgebouwd is geworden door
koraalriffen, vindt men aan do kust, en thans zelfs
nog in het binnenland, groote hoeveelheden kalk
houdende lagen, welke door metamorphose zich
langzamerhand tot phosphaten hebben omgezet;
door de tegenwoordigheid van organische zelfstan
digheden, guano enz., is het koolzure kalkgesteente,
langzamerhand veranderd in phosphoriet.
De spreker behandelde vervolgens de formatiën
van Bonaire; aldaar ontbreken de kwartsen geheel.
Hier en daar worden phosphaten gevonden, doch
niet in die mate dat exploitatie er van voordeel
zou opleveren.
Het eiland Curasao vertoont in zijne samenstelling
veel overeenkomst met Arubaook daar vindt men
de Diabas-formatie, het kwarts komt evenwel in
die formatie niet zoo menigvuldig voor als op Aruba.
Op Curasao had spreker slechts een paar kwarts
gangen ontdekt. Yerder vindt men er lagen uit de
krijt-formatie en eene groote hoeveelheid van phos
phaten in den Tafelberg.
Buitendien komen er nog op andere plaatsen
phosphaten voor, welke phosphaten wol zeer zuiver,
doch, door het verspreid liggen tusschen de kalk
achtige druipsteenvormingen, het exploiteeren weinig
loonond en zeer kostbaar maken.
Ook Curasao is door koraalriffen omgeven, terwijl
men in het noorden koperhoudende ertsen vindt,
welke het ontginnen evenwel niét waard zijn.
De spreker had verschillende monsters medege
bracht van ertsen an mineralen, welke ter bezich
tiging werden gestald.
De beschrijving der eilanden bovengenoemd, afge-
loopen zijnde, gaf prof. Martin een duidelyk over
zicht van de grondgesteldheid van Suriname.
Men vindt daar eene Diabas-formatie als op Arul»
en Curasao; in andere opzichten komt deformatie
meer overeen met die van het overige vaste land
van Zuid-Amerika.
Aan de kust, waar de Suriname-rivier zich in
zeo stort, en een eind weegs stroomopwaarts vindt
men de vruchtbaarste alluviale gronden, die men zich
denken kan, aldaar bevinden zich dan ook de eenmaal
zoo ryke plantages, die thans door gebrek aan
kapitaal en arbeidskrachten, geheel of gedeeltelijk
braak liggenverder de rivier opgaande, komt men
aan de Savannah, vervolgens aan de Schiéfer-for-
matie, verderop aan Gneis, en by Prokenponto aan
eene Diabas-formatie, geljjk die op Aruba wordt
aangetroffen.
In die formatie is veel goudhoudend kwarts aan
wezig in verweerden, vergruisden toestand.
Door de uiterst moeilijke reis, het totaal gebrek
aan wegen, en het, als een gevolg daarvan, kost
bare vervoer van werktuigen, zal er in den eersten
tjjd wel geene verandering komen in de zeer pri
mitieve exploitatie, tenzij kapitaal en arbeidskrach
ten aan Suriname toevloeien en dan nog worden
gesteund, door ernstig wetenschappelijk onderzoek;
want dit ontbreekt nog geheel en al.
In Suriname zal steeds het klimaat de groote vijand
zjjn voor goede exploitatie der rijke goudvelden.
Eene vergelijking met Californië, gaat nooit-op,
daar het klimaat in Californië geschikt is voor den
arbeid van het blanke ras, terwijl men in Suri
name steeds zjjne toevlucht zal moeten nemen tot
de luie Boschnegers en de Chineezen.
Dat er in Suriname steenkolen zouden zijn, be
streed de spreker zeer sterk, daar volgens hem
de formatie in Boven-Surinamq van een ouder tijd
perk, dan dat der Steenkolen-formatie dagteekont.
Op eenige vragen werden dpor den spreker wel
willend inlichtingen gegeven, waarop de voorzitter
in sierlijke bewoordingen prof. Martin dank zegde,
dat hjj op deze eerste wintervergadering zooveel
interessants had medegedeeld.
Vóór het sluiten der vergadering werden als
nieuwe leden van het Departement voorgesteld en
aangenomen de hh. J. Room en D. Vylbrief. A. S.
Aan onzen stadgenoot den heer J. G. H. Mann
is door het hoofdbestuur der Maatschappij tot Bevor
dering der Toonkunst eene eerepremie, bestaande
uit vjjf gouden eeredukaten, uitgereikt, voor zijne
Symphonie opus 87, welke op het concert in
Mei 1.1. alhier voor het eerst „in den kring dei-
Maatschappij" werd uitgevoerd.
Zooals men uit achterstaande advertentie kan
zien, vangt het strijkorkest van het 4de rog. inf.
op Zondag 14 November de bereids door ons aan
gekondigde reeks Volksconcerten aan. Om aan het
verlangen van velen te gemoet te komen, is thans
op den dag van dat concert, van 1 tot 2 uren gele
genheid reeds kaarten vooraf te nemen, waarmee
men des avonds dadelijk toegang heeft, zoodat men
aan het bureel niet behoeft te wachten.
Het eerste der vijf Abonnements-concerten heeft
plaats op Vrijdag 19 November; dan zal hierop als
solist optreden de heer Fr. Endlich, solo-clarinettist
der Amsterdamsche Orkestvereeniging. Het zeer
belangrijke programma wordt dezer dagen bekend
gemaakt.
Blijkens in dit nommer voorkomende bekend
making, zullen de volksvoordrachten in het Her
vormde "Weeshuis alhier, vanwege de Leidsche
afdeeiing van den Ned. Protestantenbond, weder
een aanvang nemen »p a. s. Dinsdag, 9 November.
Het hoofdbestuur derNederlandsche Vereeniging
tot bevordering van Zondagsrust heeft bepaald dat
de vijfde algemeene vergadering, op Woensdag 24
November a. s., aanvangende 's morgens 11 uren,
gehouden zal worden in de Stadszaal te Leiden.
Als punten t«r behandeling zyn o. a. vastgesteld
de verkiezing van vièr leden voor het hoofdbestuur
twee zitting hebbende tot 1891, ter vervulling van
de gewone vacaturen, door periodieke aftreding
ontstaande, in plaats van de heeren S. H. Buiten
dijk en J. R. Steinmetz, die niet herkiesbaar zijn
en twee zitting hebbende tot 1890, tot vervulling
van de vacaturen ten vorigen jare ontstaan dooi
de periodieke aftreding van de heeren J. D. J. M.
Bekaar en H. C. Van der Heyde, voortdurende,
doordien de heeren mr. J. De Louter en D. Ool-
gaardt de op hen uitgebrachte benoeming niet heb
ben aanvaard.
Het hoofdbestuur heeft de volgende aanbevelings
lijst opgemaakt: voor de eerste plaats de heeren:
F. C. De Bas te 's-Gravenhage, P. Van Rossum te
Rotterdam en mr. A. G. Wolf te Utrecht; voorde
tweede plaats de heerenmr. N. J. Pierson, dir.
der Ned. Bank te Amsterdam, N. Tetterode te
Amsterdam en J. A. C. v. d. Meer v. Kuffeler te-
Dordrechtvoor de derde plaats de heerendr. J. C.
Burkens, geneesheer te Rotterdam, dr. C. H. Van
Rhijn, hoogleeraar te Groningen en W. Van Hoeve,,
dir. der gasfabriek te Sliedrechtvoor de vierde
plaats de heerenM. A. Gooszen, hoogleeraar te
Leiden, mr. R. D. Baart De la Faille te Groningen
en 'L. C. Vernée te Scheveningen.
Na het uitbrengen, van verschillende verslagen
en het doen van mededeelingen komen aan deorde
lo. Het voorstel van de afdeeiing's-Gravenhage:
De afdeeiing 's-Gravenhage, overtuigt van den
grooten invloed der vrouw ten gunste of ten na-
deele der Zondagsrust, wenscht dat de algemeene
vergadering de vraag bespreke, welke middelen
kunnen aangewend worden, om de vrouw meer
handelend te doen optreden.
2o. Het voorstel van de afdeeiing Groningen:
De algemeene vergadering drage aan het hoofd
bestuur op, een strooibiljet samen te stellen, waarin
het wenschelyke van Zondagsrust voor den win
kelier wordt uitgedrukt, dat door de winkeliers bij
hunne waren ingepakt kan worden.
3o. Het voorstel der afdeeiing LeidenBespreking
van het wetsontwerp, houdende maatregelen tot
bevordering van Zondagsrust.
De algemeene vergadering zal besloten worden
met eene openbare samenkomst, welke op genoem
den 24sten November, des avonds te acht uren,
gehouden zal worden in hetzelfde gebouw, waarbij
de heeren H. C. Lohr en dr. A. J. Th. Jonker, van
Rotterdam, als sprekers zullen optreden.
De impresario Schürmann, te Parijs, deelt ons
mede dat een zijner operette-gezelschappen, hetwelk
reeds meer dan 200-maal beide stukken speelde,
voor eene maand, nl. van 4 Dec. tot 4 Jan., te
Berlijn en van 4 Jan. tot 15 Maart in Italië is -
geëngageerd.
Alvorens daarheen te gaan, zal het van 24 Nov. tot
1 Dec. eey achttal voorstellingen in Nederland geven.
Zjj spelen „Niniche", operette in drie bedrijven van
Millaud en Hennequin, muziek van Boulard, en
„Lili", operette in drie bedrijven van Millaud en
Meilhac, muziek van Hervé.
De titelrol in „Niniche" wordt gezongen door
mlle. Marguerite Mégay, de titelrol in „Lili", door
inlle. Alice Dorigny.
Tevens zal het eerste optreden in Nederland1
plaats vinden van de beste Fransche Duègne Co-
mique mad. Hélène Bilhaut, van het Théatre dee -
Variétés te Parijs.
De reisroute is als volgt: Woensdag 24 Nov.
Den Haag, „Niniche"; Donderdag 25 Nov. Rotter
dam, „Niniche"; Vrijdag 26 Nov. Amsterdam,.
Niniche"; Zaterdag 27 Nov. Utrecht, „Niniche";
Zondag 28 Nov. Arnhem, „Lili"; Maandag 29Nov.
Leiden, „Niniche"; Binsdag 30 Nov. Amsterdam,
„Lili", en Woensdag 1 Dec. Den Haag, „Lili."
Gemengd IS' 1 e u -\v h.
Gedurende de afgeloopen week zyn
hier ter stede aangegeven 2 gevallen van diphthe-
ritis. Sterfgevallen aan besmettelijke ziekten kwamen
niet voor.
