Dit Dommer bestaat Hit Vier Bladen.
Landbouw-krediet.
fh 8173.
Maandag XX October.
A0. 1886.
<§eze jouraat wordt dagelijks, met uitzondering
ran fan- ea feestdagen, uitgegeven.
f. Alle bank- en geldoperatiën in den ruim sten
zin, die kunnen strekken ter bevordering van den
landbouw in Nederland en tot vermeerdering van
het daarvoor beschikbaar kapitaal.
Leiden, 9 October.
LEIDSCH
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per I meendenUO.
Franco per port1-*°*
Afzonderlijke Kommer*.0.06.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
Van 16 regels 1.65. Iedere regel meer 0.171.
Grootere lettere naar plaatsruimte. Voor het incae-
eeeren buiten de stad wordt 0.10 berekend.
Het zal voorzeker geen tegenspraak ondervinden,
dat de toestand van den landbouwersstand alles
behalve rooskleurig is. Verschillende oorzaken kun
nen hiervoor aangegeven worden. Wij willen niet
vooruitloopen op de enquête, die van regeerings-
wege door de daarvoor benoemde commissie zal
bewerkstelligd worden. Maar wjj wenschen toch
in 't midden te brengen, dat voor die landlieden,
welke in den tyd dat de landerijen zoo enorm in
waarde stegen, kochten, de toestand schier onhoud
baar is, voor zooverre zij eene aanzienlijke som op
hunne landerijen beleenden. De rentevoet was des
tijds veel hooger dan tegenwoordig; ten andere
waren ook de landbouwproducten, bjj nu vergeleken,
aanzienlijk meer waard. Het zou weinig moeite
kosten tal van voorbeelden te noemen, dat in dien tyd
meer aan hypotheek werd opgenomen dan diezelfde
landerijen, zoo ze thans onder den hamer kwamen,
zouden opbrengen.
Zoolang de rente bijbetaald wordt, blijven de land
lieden, die in dergelijk geval verkeeren, op de hof
steden. Nu echter de zuivel- en andere landbouw
producten zooveel minder opbrengen, is het licht
te begrijpen, dat zij hunne verplichtingen bezwaar
lijk, ja soms niet bij mogelijkheid, kunnen nakomen.
Toch waren zjj, voordat zjj zeiven eigenaars werden,
niet geheel onbemiddeld; anders zouden de geld
schieters zeker niet genegen geweest zijn hunne
gelden op hypotheek te geven. Bjj de daling in de
waarde der landerijen kunnen zij rekenen hun eigen
kapitaal geheel kwijt te zijn, terwijl de geldschieter
bovendien ook een belangrijk nadeel lijdt, daar ook
zjjn voorgeschoten geld voor een groot gedeelte by
verkoop der landerijen niet meer kan teruggegeven
worden.
Het is trouwens geen zeldzaamheid, dat menig
zoogenoemd eigenaar een veel te aanzienlijk bedrag
op zijne woning en landerijen heeft staan, sedert
deze laatste zoo in waarde zjjn gedaald.
Menig heer kocht ook land, zelfs in den duren
tijd, ver boven de waarde. Het was alsof er geen
eind zou komen aan de stijging der prijzen van de
landerijen. Toch is de daling eer ingetreden dan
menigeen, eigenaar of landheer, lief was.
Yan uit dit oogpunt bezien, juichen wy het toe,
dat eenige flinke, ter goeder naam en faam be
kende personen, alle belangstellenden in of belang
hebbenden bjj den landbouw, tot de oprichting van
de Nederlandsche Landbouwbank zich ver
eend hebben. De ontwerp-akte is dezer dagen ver
schenen. Volgens deze is de Nederlandsche Land
bouwbank eene naamlooze vennootschap en te
Amsterdam gevestigd en kan zjj ook elders filiaal-kan
toren en agentschappen oprichten. Het doel dezer
vennootschap is volgens art. 2 kapitaal be
schikbaar te stellen voor den landbouw in Neder
land en tot meerderen bloei en ontwikkeling daar
van voorwaar een edel plan mede te werken.
De wjjze waarop dit laatste geschiedt, wordt in
hoofdstuk III nader omschreven. "Wy lezen daar
in art. 10:
De werkkring der vennootschap bestaat in:
a. Het geven van voorschotten of openen van
kredieten onder zakeljjken of persoonlijken waarborg.
b. Het opnemen van gelden a deposito met of
zonder vergoeding van rente.
c. Het bevorderen in de provinciën der oprich
ting, of het geldelijk steunen van maatschappijen
(naamlooze vennootschappen), coöperatieve vereeni-
gingen, locaal- of buurtspoorwegen, trams of andere
plattelands-communicatie-middelen, krediet- of ver
briijksvereenigingen, enz., welke zich ten doel stellen
de landbouwbelangen in het bijzonder te bevorderen.
cl. Het in consignatie ontvangen en verkoopen
van landbouwproducten met of zonder voorschotten.
Het verschaffen van werkgelden aan solide land-
bouw-ondernemingen onder behoorlijken waarborg
en zoo noodig tegen consignatie van 't product.
e. Het aankoopen van landbouw-werktuigen, mest
stoffen, zaaizaden, enz. voor rekening en ten be
hoeve van solide personen of vereenigingen ten
platten lande.
g. Tjjdelyke belegging ook op andere solide wijzen
der eventueel beschikbare fondsen.
De werkzaamheden worden gesplitst in twee
afdeelingen
lo. de Bank-afdeeling voor hetgeen onder de
letters a, b, c. f en g is vermeld;
2o. de Handels-afdeeling voor de letters d en e.
Iedere afdeeling staat onder het beheer van een
afzonderlijken deskundigen directeur."
Er is o. i. geen twijfel of allen, die een warm
hart voor den landbouwersstand hebben, zullen
deae middelen, welke moeten strekken om den land
bouw werkelijk te steunen, goedkeuren en alles
aanwenden om een thans kwijnenden tak van ons
volksbestaan weder nieuw leven te schenken.
Krachtige samenwerking in alle oorden van ons
land, ijverige belangstelling zoowel voor het thans
tot stand brengen der zaak, ais voor hare latere
ontwikkeling, zjjn onmisbaar," zegt het rapportin
zake de enquête door het Landbouw-comité uit
gebracht.
De vennootschap, die staat opgericht te worden,
belooft in haar streven en werken een zegen voor
de landbouwers te worden, zoowel voor hen die
geen dadelijke hulp noodig hebben, als ook voor
hen die behoefte hebben aan krediet. De eersten
kunnen haar werkkring krachtdadig bevorderen
door het nemen van aandeelen van twee hon
derd gulden. Zjj worden volgens art. 5
doorloopend genommerd, aan toonder gesteld en
zjjn voorzien van dividend-bewijzen, benevens een
talon. Op elkander volgende nummers kunnen op
verlangen des houders, tot één stuk worden ver-
eenigd van vijf aandeelen."
Het kapitaal der vennootschap bedraagt volgens
art. 4 zes millioen gulden. Het is gesplitst
in 2 serieën, ieder groot drie millioen gulden,
waarvan voorloopig alleen de eerste wordt uitge
geven. Uitgifte van de tweede serie en vergrooting
van kapitaal kunnen alleen geschieden ten gevolge
van een besluit, te nemen in eene algemeene ver
gadering van deelhebbers, behoudens de koninklijke
bewilliging, voor zoover noodig. Zjj erlangen, als
deelnemers, een zeker dividend, jaarljjks, na af
sluiting van de boeken der vennootschap, te bepalen.
In het vooruitzicht wordt gesteld, zoo mogelijk,
5% van het gestorte kapitaal.
De laatstgenoemden, zij nl., die geen vast goed
te verpanden hebben, en evenzeer krediet behoeven
en verdienen, zullen door de oprichting der Neder
landsche Landbouwbank gebaat worden en
zeker niet zoo duur als thans niet zelden geschiedt.
De Bank zal alzoo èn voor de grondeigenaars èn
voor de minder of niet gefortuneerde landlieden,
door boider belangen samen te koppelen, weldadig
kunnen werken. Zy heeft het blijkbaar goed voor
en noemt de zaak bjj haar waren naam als zij het
nemen van hypotheek een weinig aanbevelens
waardig middel acht, „omdat er in de eerste plaats
te groote opkosten aan verbonden zijn en het in de
tweede plaats voor een tijdelijk benoodigd voorschot
geheel ongeschikt istelkens aflossen van hypotheek
zou de ondergang van den boer worden en door
loopend rente betalen van geld, dat hjj niet meer
behoeft, is ook onhoudbaar."
Na kennismaking met het doel en den werkkring
van de vennootschap „De Nederlandsche Land
bouwbank," aarzelen wy dan ook niet hare
totstandkoming ten zeerste, in 't belang van het
zoo nuttig en hoogst belangrijk landbouwbedrijf
voor het vaderland, te hopen en uiten den hart-
grondigen wensch, dat alle afdeelingen van de
Hollandsche en Friesche Maatschappijen van Land
bouw, ja ook allen die daartoe kunnen medewerken,
de verwezenlijking bevorderen van het edele plan,
in de statuten omschreven, waarvan nadere kennis
making door ons sterk wordt aanbevolen.
De gelegenheid tot inschrijving bestaat van Dins
dag 12 tot en met Dinsdag 19 October o. a. bjj de
Leidsche Bankvereeniging H. F. C. Gerlings.
De gemeenteraad van Leiden zal Donderdag, 14
October a. s., weder eene vergadering houden.
Aan de universiteit alhier is het eerste natuur
kundig examen met gunstig gevolg afgelegd door
de heeren E. G. M. Ahn, T. P. C. Van Doorn, C. H.
Burgersdijk, E. Teixeira De Mattos en C. Brüggeman
het tweede natuurkundig examen door de heeren G. H.
Yan Dissel, P. Tours en J. J. A. L. Van Luik; het
propaed. examen in de geneeskunde door den heer
F. D. Schmalhet candidaats-examen in de genees
kunde door den heer J. M. Van der Minne, dat in
de rechten door de heeren A. E. Bles, C. M. H.
Minderop, W. Sonneveld, E. Jannink en L. S. Hol
lander (cum laude)dat in de theologie (2de gedeelte)
door den heer C. J. A. Bosch, dat in de klass. let
terkunde door de heeren A. J. Ballego en G. "W. I.
Wilde (cum laude).
Onze stadgenoot de hoogleeraar dr. H. G. Van de
Sande Bakhuyzen zal Nederland vertegenwoordigen
op het den 20sten dezer te Berljjn te houden congres
voor graadmeting.
De afdeeling der Koninklijke Academie van
Wetenschappen, bestemd voor de taal-, letter-,
geschiedkundige en wjjsgeerige wetenschappen, zal
hare gewone vergadering houden op Maandag 11
dezer, in het Trippenhuis te Amsterdam.
Onderwerp van behandeling is„Arnold Guelincx
te Leiden (1658—1669)", eene bijdrage van prof.
dr. Land.
Met 1 Januari 1887 zal de termijn zyn ver
streken, door de Regeering in 1884 gesteld voor
de aanwezigheid der helft van het aantal onder
wijzers, die de wet voor de openbare lagere scholen
eischt, naar gelang van de schoolbevolking. Met
1 Jan. 1890 moet overal het volle personeel zijn
aangesteld, door de wet voorgeschreven.
De „Haarl. Ct." deelt omtrent Noord-Holland
mede, dat daar reeds lang schier overal de helft
van het geheele aantal onderwijzers aanwezig was
en vóór 1890 nergens aanvulling noodig is. Thans
vindt men er reeds in 61 gemeenten met 212 scho
len het volle wettelijk getal aanwezig, bij 139 dier
scholen te zamen zelfs 255 meer.
In 40 andere gemeenten zjjn 78 scholen met het
volle aantal en 66 scholen waar nog 1 of 2 ont
breken. Dat laatste geldt ook van de 33 overige
gemeentel, met 48 scholen. Aan 114 scholen in
de geheele provincie moeten in 't geheel nog 143
onderwijzers worden aangesteld om het volle wet
telijk getal te doen bereiken. De 402 vakonderwij
zers of onderwijzeressen zijn in die cijfers niet
begrepen.
Sedert het begin van 1884 zijn in die provincie
254 onderwijzers boven het vroegere cjjfer aange
steld, waarvan ruim 200 wegens de vermeerdering
der schoolbevolking met ruim 5000 kinderen; 47
werden benoemd om allengs aan de eischen der
wet te beantwoorden.
