Het oproer te Amsterdam.
buitenland
gestaan. Ofschoon de kleeding der dame door het
vuur erg was gehavend, heeft zy boven verwachting
geen enkele brandwonde bekomen. De brand is
ontstaan door vonken uit de pijp der locomotief,
die, zooals men algemeen verzekerde, van geen
vonkenvanger was voorzien.
Gisternacht is door een nachttrein
van de Gooische Stoomtrammaatschappjj de chef
van dienst dier Maatschappij overreden. De onge
lukkige was onmiddellijk dood.
Het Hindoesche theater teTinne-
velly, bij Madras, is door brand vernield. Meer dan
honderd inboorlingen kwamen in de vlammen
om en een aanzienlijk aantal werd verwond.
Volgens nadere berichten uit St*
John's moet het getal Indianen en Esquimo's, die
in Labrador door den hongersnood reeds zyn om
gekomen, op p. m. 3500 worden geschat. Erheerschte
vreeseljjke koude en twee dagen hield een onge
meen hevige sneeuwstorm aan. Vijftienduizend
menschen zijn daardoor van de buitenwereld afge
zonderd en gaan den hongerdood te gemoet. Daarbij
komt een inval van ijsberen, die door de koude
zuidwaarts worden gedreven. De Indianen eten hunne
doode makkers.
De avond van gisteren ging kalm voorbij. Even
als de vorige avonden werd de dienst op en om
de Noordermarkt door infanterie en politie waar
genomen en de nieuwsgierigen, daaraan reeds ge
wend, bleven nauwelijks meer kijken.
Gisternamiddag zjln door de politie, krachtens
rechterlijk bevel, vier werklieden aangehouden en
naar de celgevangenis gebracht, wegens deelneming
aan oproerige samenrotting.
In den afgeloopen nacht om halftwee werd in
alle kazernen te Amsterdam algemeen réveille
geblazen. Op het onverwachts werd het geheelo
garnizoen te wapen geroepen, en wel naar aan
leiding van besluiten, door den burgemeester en
den plaatscommandant genomen met het oog op
de begrafenis van de slachtoffers, die in den nacht
van Maandag op Dinsdag zijn gevallen. D*e meest
doeltreffende maatregelen waren genomen om alle
eventualiteiten te voorkomen, om onverhoopt tumult
of oproer te onderdrukken.
Do manschappen kregen hunne soep en stonden
spoedig gereed om op te trekken. Dit geschiedde
te halfdrie. Zy werden geleid door sectiën politie
agenten en betrokken toen 19 posten der stad,
waardoor alle belangrijke punten, als 't ware,
direct onder bescherming stonden der gowapende
macht, welke hare hoofdkwartieren op den Dam
en op de Noordermarkt vestigde. Zoowel de infan
terie, de mariniers, als de huzaren waren opge
roepen en sommige posten hadden eene belangrijke
getalsterkte.
Die posten waren als volgt verdeeldhoofdbureel
van politie, Noordermarkt, Dam, kazerne Oranje-
Nassau, cavalerie kazerne, Linneaeusstraat, Mamix-
straat; dit waren de dépots, waarbij de kazerne
Oranje-Nassau bezet was door infanterie, maar ook
door vestingartillerie. Voor de Oosterbegraafplaats
waren de volgende posten uitgezet: J. D. Meyer-
plein, Kattenburg, Nieuwmarkt, Rembrandtplein,
Paleis voor Volksvlijt; voor de Westerbegraafplaats:
Haarlemmerpoort, Zaagpoort, Administratiegebouw
der Holl. IJzeren-Spoorweg-Maatschappyvoor het
kerkhof „De Liefde": Raampoort, Lauriergracht,
Leidscheplein en Brandweerkazerne.
Zooals reeds hierboven is medegedeeld, waren
de belangrijkste posten Dam en Noordermarkt,
welke, behalve over eene krachtige sectie infante
risten, onder bevel van hoofdofficieren, ook over
de meeste politie-agenten beschikten. Alle posten
stonden onder bevel van officieren.
Voor zoover dit niet reeds vroeger was geschied,
werden de lijken tusschen vyf en zeven uren
's morgens door de nabestaanden van het Binnen
gasthuis afgehaald en naar hunne woningen ge
bracht, onder beding dat alle begrafenissen vóór
tien uren hedenmorgen moesten zijn afgeloopen.
Gaarne had men ze van gemeentewege laten be
graven, doch de familiën deden hare rechten gelden
en dus werden de teraardebestellingen door de bloed
verwanten geleid.
Van de 22 dooden tcch in het gasthuis waren
er 18 door de familiebetrekkingen opgeëischt; de
overige 4 werden op stadskosten door de Begrafenis-
vereeniging begraven. (De agent Korfmaker is niet
dood en zal vermoedelijk in het leven behouden
blijven.)
Zooals men ziet, waren krachtige maatregelen
genomen om elke oproerige beweging in de ge
boorte te smoren en werd gerucht zooveel moge
lijk vermeden.
De indeeling der troepen nl. was zoodanig opge
maakt, dat ze onmiddellijk naar de kerkhoven, en
wel van verschillende zijdon, gemakkelijk konden
oprukken.
Volgens de „Amst. Crt." was het oproerige ge
schrift, door Fortuyn verspreid, gedrukt op de socia
listische drukkerij „Excelsior" te 's-Hage, welke
onder hot bestuur staat van Domela Nieuwenhuis.
In dat geschrift wordt ook eene aanhaling uit „Recht
voor Allen" gedaan in de woorden„Het is u genoeg
gezegd, vereenigt u, in plaats van brood krijgt gij
lood." Schandelijke betichtingen worden verder uit
gebracht tegen de militairen en het volk wordt
opgehitst zich te vereonigen tegen het ruwe geweld
Van den aanvang is begrepen, dat de opwinding
van verleden Zondag enkel als aanleiding gebruikt
is door de sociaal-democraten, om hun lang voor
bereiden aanslag in Amsterdam te doen. Van de
eerste aanleiding werd gebruik gemaakt.
Van verschillende zijden worden by den burge
meester van Amsterdam grootere en kleinere giften,
ja zelfs zeer kleine bijdragen, ton behoeve der
polie-agenten ingezonden.
Door de politie werd gistermiddag op den Dam
een beschonken man gearresteerd, die met eene byl
gewapend, op het monument toeliep, naar het scheen
met het doel om het om te hakken.
Ook is in den nacht van 28 op 29 dezer aan
een der politieburoelen binnengebracht een jong
mensch, kantoorbediende, wegens het dragen van
een verborgen wapen, waarmede hjj op den Dam
een voorbijganger had gedreigd.
Omtrent de hedenmorgen plaats gehad hebbende
teraardebestellingen meldt het „Hbl." het volgende
De maatregelen tot handhaving der openbare
orde waren goed genomen. Gelukkig was de hou
ding van de bevolking zóó kalm, ernstig en waar
dig, dat ze niet toegepast behoefden te worden.
Om zes uren waren alle lijken, zonder dat men
er in do stad veol van gezien had, naar de wonin
gen hunner verwanten gebracht en was het stoffelijke
overschot van wijlen Johannes Penning, Jan Johan
nes Antonius Beuning, Thijs Petersen en Hendrik
Behrens vanwege de gemeente, door middel van
de Begrafenisvereeniging, in een 5de-klasse-graf op
de Oosterbegraafplaats ter aarde besteld.
In de straten waaruit de dooden zouden worden
begraven, was het niet drukker dan wanneer er ge
wone begrafenissen zijn. Er waren natuurlijk nieuws
gierigen, die het lot der slachtoffers betreurden,
maar men hoorde thans weinig bittere woorden
uiten. Alléén op de Westerstraat, in de Lindonstraat
en Anjelierstraat was het ook drukker dan gewoon
lijk en was het getal nieuwsgierigen grooter dan
in het overige deel der stad.
Een der eerste lijken, welke op de Oosterbegraaf
plaats werd ter aarde besteld, was dat van
Abraham Arnoldus Pakoo, dat reeds te ongeveer
kwart over zessen werd begraven. Het was ech
ter ruim halfacht, toen de lystaatsiën zich in den
omtrek van de Noordermakt in beweging zetten.
Daar waren er drie te gelijk, welke allen werden
gevolgd door groepen nieuwsgierigen, en hier en daar
in de stad kruisten dezen andere lijkstoeten, even
eens door nieuwsgierige personen gevolgd, welke
naar de Westerbegraafplaats of het kerkhof „De
Liefde" trokken. Dat was een somber gezicht al
deze lijkstaatsiën te zien en menigeen, die ze met
het oog volgde, schudde meewarig het hoofd.
Te halfnegen kwam op de Oosterbegraafplaats
het lijk der ongelukkige jonge vrouw aan, die zoo
lang onbekend is gebleven, A. C. Jansen, en daar
deze doodenakker, evenals de beide anderen, voor
het publiek was opengesteld, waren verscheidene
henderden personen aanwezig die meest met onge
dekte hoofden het lijk in de groeve zagen zinken.
Menige traan blonk bij deze lykplechtigheid even
als bjj de anderen in de oogen der omstanders en
ook hier werden de rampzaligen uit voller hart
betreurd.
Even na het vorig lijk werd er ook het stoffelijk
overschot gebracht van den jongen man Ernst Hen
drik Tjaden, wiens grijze vader veler medelijden
wekte. Te negen uren werd het lyk van Willem
Van Munster ter aarde besteld en dadelijk daarna
dat van Leonard Van Dijk, die, op een barricade,
met de roode vlag in de hand, was doodgeschoten.
Met dezen lijkstoet waren vele bekende sociaal
democraten medegekomen, en een der rouwdragen-
den sprak by de geopende groeve ter zijner nage
dachtenis een woord van hulde, waarby hy o. a.
zeide, dat, indien de overledene de jammerklachten
had kunnen hooren, welke heden uit den mond
van vele weduwen en weezen waren opgegaan, hy
het zeker niet zou hebben betreurd reeds thans te
zyn gestorven. Hy eindigde met het uitspreken dei-
volgende versregels:
Och, hoe teêr wy u beminden,
Liefste, dierste onzer vrinden,
Nimmer zien wy u ooit weêr!
daarby namens de S.-D. Tooneelclub en de S.-D. Zang-
vereeniging „Apollo, een paar fraaie kransen op
het graf nederleggende.
Hiermede waren op de Oosterbegraafplaats de
treurige plechtigheden, gevolgen van dien noodlot-
tigen Maandag-avond, geëindigd. Geen ongepast
woord, geen ongepaste daad was daarby gehoord
of gezien en kalm, groepsgewyze verliet de menigte
den doodenakker, waar ook de wethouder de heer
baron Roëll, de ter-aarde-bestellingen had byge-
woond.
Op het kerkhof „De Liefde" waren ook reeds
vroeg hondorden personen aanwezig, doch ook hier
liep alles voorbeeldig ordelyk af. De begrafenis
plechtigheden begonnen hier eerst te negen uren
en het ïyk van den een-en-zestigjarigen Johannes
Pijn kwam het eerst aan. Daarop volgden byna
onmiddeliyk de ïykstaatsiën van den twee-en-twintig
jarigen Karei Lodewyk Steenkamp en van Bernard
Heinrich Witte, die voor het venster in eene kamer
op de Lindengracht werd doodgeschoten. Eenigen
tyd later kwam de lykstoet van Willebordus Hel-
sloot op den doodenakker aandie van den jongen
Johannes Franciscus Antonius Uelmann volgde,
evenals die des jonggehuwden Hendrik Willem
Phennegers. De laatste lykstaatsie, welke op dit
kerkhof aankwam, was die van Gerardus Greuter.
Al deze lyken werden op de plechtige wyze ter
laatste rustplaats gebracht, waardoor de begra
fenissen der R.-Katholieken zich kenmerken. Alles
was hier te ongeveer halftwaalf afgeloopen.
Op de Wester begraafplaats vonden vier teraarde
bestellingen van gedooden plaats en ook hier waren
allengs wel een duizendtal, personen om de ge
opende groeve verzameld. De ry der droeve plech
tigheden werd hier geopend door de begrafenis -
van wylen Cornelis Johannes Wesselsz, waarop
die van Gerrit Riet volgde.
Toen daarop het stoffelyk overschot van Johan
Ehlebracht aan de aarde zou worden toevertrouwd,
dreigde zyn broeder van aandoening in do groeve te
vallen, doch hy werd bytyds door zyne medeverwanten
gegrepen. Het lijk van den vyftienjarigen Herman
Koerts kwam het laatst, doch dank zy de goede
regeling van den chef der begraafplaats, den heer
Van Weely, was alles reeds te negen uren in de
beste orde afgeloopen.
Vóór den middag waren de lyken van twintig
slachtoffers der treurige straatgevechten van Maan
dagavond ter laatste rustplaats gebracht.
Van de genomen maatregelen ter handhaving
der orde, kon men langs de wegen zoo goed als
niets bespeuren en juist daardoor, scheen het, had
men een grooteren toeloop van nieuwsgierigen ver
meden. Behalve de talryke ïykstaatsiën in de straten,
had de hoofdstad haar gewoon voorkomen.
Uitgezonderd de posten op de Noordermarkt en
op den Dam, zyn alle troepen-afdeelingen ingerukt. S
De bevolking tot zelfs in op de thans zoo be- -k
rucht geworden gracht en de nabijliggende straten, fl
hield zich bedaard al jammerden vrouwen en zus- Ij
ters om do dierbare dooden en toonden de strakke. J
blikken der mannen aan wat er in hun hart <3
omging.
Op dit oogenblik is alles in de geheele stad rustig. r/
De Jordaan heeft zyn gewoon aanzien, de menschen
zyn aan het werk, de kinderen gaan naar de school.
Boljfic.
Het hof van assises te Bergen, in Henegouwer
heeft gisteren uitspraak gedaan in het rechtsg-
ding tegen de personen, vervolgd wegens vernielir.
der spiegelfabriek van Roux. Vier der beschuldig
den werden vrygesproken. Veroordeeld werder
twee personen tot levenslangen, twee tot 15 jare
en drie tot 12 jaren dwangarbeid; één tot 1
jaren, twee tot 5 jaren en zeven tot 3 maande
tuchthuisstraf.
