LEIDSCH ÉS!? DAGBLAD.
Tweede Blad
N°. 7G04. Maandag 1 December. A°. 1884.
PRIJS DEZER COURANT:
Toor Leiden per 3 maandenf 1.10.
Franco per post1.40.
Afzonderlijke Nommers.0.05.
LEIDEN, 39 November.
De 1238te vergadering van de afdeeling Leiden
en Ora8trekon der Nederlandsche Maatschappij tot
Bevordering der Bouwkunst was door een groot
aantal leden bezocht.
De kunstbeschouwing van het prachtwerk „do
nieuwe opera te Parijs'', door den heer Mulder gege
ven, mocht eene welverdiende aandacht verwerven.
Na de opening der vergadering complimenteerde
de voorzitter de nieuw-toegetreden leden, werd
het verhandelde op de vorige vergadering door den
secretaris gelezen en onder dankzegging goedge
keurd, waarna nog 2 nieuwe leden bij acclamatie
werden aangenomen.
Daarna Dam de heer J. W. Schaap het woord,
om eene verhandeling te geven over het prachtige
Parijsche opera-gebouw, dat werd gesticht om de
wereld te verbazen door het daaruitsprekend genie,
den rijkdom en de pracht. In 1861 schreef de Staat,
daar het oude opera-gebouw in de rue de Pelletier,
ofschoon nog geen 40 jaren oud, niet meer aan de
behoeften voldeed, eene prijsvraag uit, bevattende
19 hoofdstukken en 230 artikelen. Er werden inge
zonden 43 schetsontwerpen, waarvan er 17 in onder
zoek kwamen, en van deze werden er 5 tot den
hoofdkamp uitgenoodigd. Het ontwerp van Granier
verkreeg toen met algemeene stemmen de voorkeur.
De stad Parijs stond voor den bouw toe 23
millioen en tot aankoop van het terrein 22'/, mil-
lioeh, doch de totaal-kosten hebben bedragen niet
minder dan 58f/a millioen fr.
Vervolgens beschreef spreker tot bijna in de
geringste bijzonderheden zoowel het uit- als inwen
dige van het gebouw, waarvoor de kostbaarste
bouwmaterialen uit alle werelddeelen moesten komen.
Alles maakt een machtigen indruk, ook met de keurige
versieringen, heerlijke beeldengroepen, marmeren
zuileD, grootsche hoofd- en het spiüneweb vaD neven-
zalen, in welke eerste zaal plaats is voor 2300
bezoekers. Men waant zich hier in een toover-
paleis uit de duizend en één nacht, en bewondert
den reuzenarbeid.
Ook de kelderverdieping, die 15 meter onder
den beganen grond ligt en hoofdzakelijk voor ver
warming, ventilatie en bergplaats dient, wörd door
spr. niet vergeten om mede uit een bouwkundig
oogpunt beschouwd te worden.
Het geheele gebouw, dat bij de opening door 9200
gaspitten verlicht werd, is uit steen en ijzer ver
vaardigd, in de meest denkbare en schoonste
soorten, waarbij reusachtige spiegels, expresselijk
geweven gordijnen en draperieën van de kostbaarste
zijde. In het kort, er werd geen geld gespaard om
den luister van het geheel te verhoogen.
De „Monde illustré" heeft verklaard dat deze
nieuwe opera voortaan als model zou kunnen die
nen voor alle dergelijke te bouwen zalen. Grooter
compliment was voor den bouwmeester ondenkbaar.
Toeschouwers, artisten, administrateurs, iedereen
was ten volle bevredigd. Wel heeft de critiek zich
laten hooren, doch het gebouw zal blijven; tijd en
gebruik zullen het heiligen.
Daarom - zoo vroeg spreker - wat te zeggen
van het bericht, dat dezer dagen in enkele nieuws
bladen was te vinden
Men kan voor de Parijsche opera maar geen
plaatsvervanger vinden voor den overleden direc
teur Vaucorbeil. Er is nog niemand opgekomen die
de exploitatie aandurft. Van verschillende kanten:
door Delpit in de „Figaro", door Dreyfus in een
„Revue" en door Alex. Hepp in de „Matin" wordt
de schuld van dezen onhoudbaren toestand gegeven
aan het operagebouw, dat indertijd zoo geroemde
werk van den grooten bouwmeester.
Er wordt nu voorgesteld het gebouw af te breken
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
en een ander te maken. De heer Dreyfus berekent
dat de verkoop van de afbraak en van den grond
50 millioen fr. zou opbrengen: en voor die som zou
men eene nieuwe opera, die meer kans op voordeel
geeft, kunnen bouwen
Na luide toejuiching der vergadering voor deze
belangrijke bijdrage werd rapport uitgebracht „over
de vergelijkende proeven van drie trassoorten, hier
tor stede het meest in gebruik."
De daartoe benoemde commissie, bestaande uit
de heeren De Boer, Looman en Is. Van der Kamp,
had zich vastgehouden aan de naaldproef, want
van het wilde tras kan men onder de naald geen
voldoende uitkomsten verkrijgen. De commissie
onderwierp iedere soort eerst aan de proef voorge
schreven door het departement van waterstaat,
handel en nijverheid, en daarna aan het voorschrift
eener brochure van Gerhard Herfeldt; de uit
komst was dat het tras geleverd door de heeren
De Vries en Stevens het meest gunstige resultaat
opleverde. Nog werd het soortelijk gewicht van
gemalen tras en tufsteen bepaald, en het was op
merkelijk dat de tufsteen van een der trassoorten,
als het zwaarst zijnde, tras oplevert welks soortelijk
gewicht het lichtste is. - De hierop volgende met-
selproeven door den heer J. Roem bewerkt, hadden
weinig verschillende uitkomstenhierbij moet echter
in het oog worden gehouden dat voor het nemen
van metsel- of trekproeven, zes weken tijd gevor
derd wordt.
Wegens het vergevorderde uur moesten ver
schillende rapporten en het uitschrijven van eene
prijsvraag tot eene volgende vergadering worden
uitgesteld.
Na afgelegd examen is heden te 's-Hage toe
gelaten voor geschiedenis (middelbaar onderwijs)
mej. C. A. Pijnappel, van Leiden.
Eene aan de Hoogewoerd dienende meid moest
gisteravond na tienen eene boodschap verrichten.
Daarvan terugkeerende en in de Rijnstraat zijnde,
werd zij onverwachts door een man beetgevat, die
haar aan het oor trok, vermoedelijk om zich van
haar oorbel meester te maken. Op haar geschreeuw
ging de dader ijlings op de vlucht.
Hier ter stede loopt een gerucht dat de heer K.
gisteravond om elf uren aan bet Plantsoen is aange
rand geworden door twee personen, die hem om zijn
geld vroegen, hetwelk hij toen gegeven zou hebben.
Dienaangaande ondervraagd, heeft genoemde heer
der politie echter verklaard dat het verhaal geheel
uit de lucht gegrepen is.
De trein van de N.-Z.-Holl. Stoomtram-Maat
schappij, welke om één uur van hier vertrekt, is
hedenmiddag bij het eerste tolhek ontspoord, waar
door oponthoud ontstond en de trein van 4.20 van
de plaats des onheils moest vertrekken. Hierdoor
moesten de reizigers, ook die, welke om 2 uren
uit Sas8enheim vertrokken waren, een niet benijdens
waardige wandeling door wind, sneeuw, regen en
wat dies meer zij van het tolhek naar de stad en
vice versa ondernemen.
Bij de nieuwe vrije verkiezing voor een lid
der Tweede Kamer in het hoofdkiesdistrict Alme
lo o zijn uitgebracht 2282 geldige stemmen. Ge
kozen is de heer J. Van Alphen (A -R.) met 1202
stemmen. Mr. A. Van Laer (L.) had 1077 stemmen.
In het hoofdkiesdistrict Gorkum is gekozen prof.
De Geer Van Jutphaas (A.-R.) met 1930 stemmen.
Op den heer C. A. Jeekel (L.) waren er 983 uit
gebracht.
Het bedanken der heeren Van Berckel en Keu- j
chenius voor deze districten, omdat zij ook in I
andere districten waren gekozen, heeft dus voer
de liberalen geen versterking aangebracht.
De verwachting voor morgen isveranderlijk weer.
PRIJS DER ADYERTENTIENl
Van 16 regels 1.05. Iedere regel meer ƒ0.17$.
Groolere letters naar plaatsruimte. Voor het inca*?te-
reo builen de stad wordt ƒ0.10 berekend.
INGEZONDEN.
De Leidsche Schouwburg.
Nog slechts een enkel woord over het boven
staande onderwerp, dat zeer kort zal zijn, niet
alleen om de welwillendheid van de redactie van
het Leidsch Dagblad Diet op al te zware proef te
stellen, maar ook omdat do heer Van Geer reeds
zijn laatste woord gesproken heeft, terwijl ik hem
evenwel nog gaarne met alle bescheidenheid een
Dadere verklaring wensohte te vragen.
Het komt mij namelijk voor, dat de heer Van
Geer te veel wil bewijzen en daardoor niets bewijst.
Uit de omstandigheid toch, dat de „Richard EH" -
in hoever het groote personeel en de talrijke appa
raten daartoe bijdroegen, laat ik in het midden -
te Amsterdam farore gemaakt heeft, en in het
algemeen de opvoering van Shakespeare's werken,
aldaar, voor een goed deel te gemoet kwam in de
tekorten, door de Duitsche kluchten en moderne
Fransche tooneelspelen veroorzaakt, moet namelijk,
naar hij meent, volgen, dat in Leiden gelijke resul
taten zouden te verkiijgen zijn.
Nu kan ik mij tooneel-directiën voorstellen, die
do kunst aan hun beurs opofferen, maar een directie
die, willens en weteDs, liever tekorten in zijn kas
maakt met onbeduidende of zedelooze stukken dan
geld slaat uit werkelijk scboono drama's is mij inder
daad een physisch raadsel. "Wil nu de heer Van
Geer mij dit probleem oplossen dan zal hij mij zeer
verplichten.
Naar het mij echter voorkomt, ontbreekt aan de
redeneering van den beer Van Geer één schakel,
en wel deze, dat de omstandigheden te Amsterdam
en te Leiden gelijk zouden zijn. In mijn vorige heb
ik reeds aangetoond hoe groote moeilijkheden aan
het exploiteeren van den Leidschen Schouwburg
verbonden zijD, waardoor het opvoeren van meester
stukken, die het welgestelde publiek meestal reeds
te voren in grootscher en aantrekkelijker gewaad,
elders heeft aanschouwd, een gewaagde onderneming
wordt. Daarbij heb ik volstrekt niet de dwaasheid
gehad van te beweren, dat het Leidsche publiek
beneden Amsterdamsch peil zon staanvan een stad,
waar Minerva zoo helder haar licht laat schijnen,
verwacht ik, met den heer Van Geer, juist het
tegendeel.
ZoDder verder over de rechten der burgerij en
de zedelijkheidsbegrippen in discussie te treden,
achtte ik de zaak, die het hier geldt, van te veel
gewicht om deze opmerkingen achterwegen te mogen
laten. Mot het raadslid den heer Boys ben ik het
toch volkomen eens dat voor Leiden een inrichting
als do schouwburg onmisbaar is, terwijl ik ook de
woorden van den heer Cock, eveneens bij de be
handeling van het subsidie gesproken, onderschrijf^
dat de Leidsche schouwburg op het gemeente-snb-
aidio als op de punt van een naald balanceert.
28 November 1884. Justus.
Wijnheer de Redacteur,
Dezer dagen waren do heeren Van Geer en
Justus in uw blad aan het woord over de wijze,
waarop do Leidsche Schouwburg wordt geëxploiteerd.
Wat mij evenwel bevreemdde, is, dat beide heeren
blijkbaar één zaak over het hoofd zagen, nl. het
geven van volksvoorstellingen, waarop men zich
meermalen in den Raad bij de behandeling der be-
grooting beriep, maar die ook bijna telkens een
stampvollen schouwburg bezorgden.
Wanneer hebben die echter plaats? Evenals dit
jaar, juist gewoonlijk tegen den tjjd dat er over
het al of niet toekennen der subsidie moet beslist
worden, dit jaar zelfs zeer druk op elkaar. Later
echter bijna nooit. Is dit niet opmerkelijk en voor
de gemeentelijke vertegenwoordigers zelfs veelbe-
teekenend? X.
