LEIDSCH
DAGBLAD,
N°. 7033.
Zaterdag 2G Januari.
A0. 1883.
Avond-editie.
PRIJS DEZER COURANT:
Toer Leiden per 8 maanden1.10.
Franco per post1.40.
Alroodtrlyke Hommers.0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PEIJS DEB ADVERTEST1EK:
Van 18 regels 1.05. Iedere regel meer 0.17$.
Grootera letter» naar plaatsrnimte, Voor het ineaasee-
ran buiten da stad wordt 0.10 berekend.
LEIDEN, 10 Januari.
Er bestaat gelegenheid tot verzending der cor
respondentie naar Noord-Amerika door middel van
het stoomschip „Zaandam", waarvan de laatste bus
lichting aan het postkantoor te Rotterdam is be
paald op Zaterdag den 20sten Januari a. s., des
morgens te halfzes. Ten postkantoro alhier moeten
de brieven enz. das uiterlijk hedennacht te twaalf
uren bezorgd zijn.
Do commissie belast met het afnemen van
het praktisch apothekersexamen heeft in hare zitting
van heden tot apotheker bevorderd de heeren H.
Boddé, G. E. Bouwers, A. Robertson en J. Swildcns.
Do indrukken, door het gisteravond in de Stads
paal gegeven "Wagner-concert op de vrij talrijke
hoorders teweeggebracht, waren zeker zeer verschil
lend. Het was toch een concert, dat veel vóór, maar
ook veel tegen zich had. Men was in de gelegen
heid een orkest te liooren, waarvan we althans
hier niet gemakkelijk de weerga zullen zien optre
den. Welk een daverend applaus brak er b. v. Diet
na de ouverture „Tannhauser" los.
Ook in de overige toonscheppingen werd niet
alleen getoond uit welko meesters het orkest be
staat, maar ook wolk een meester de 32-jarige
directeur, de heer A. Seidl, zelf is. Overweldigend
was soms het volume geluid dat door het voor
zulk een concert te kleine gebouw klonk; en ook
bij de zangeressen bleek het onmiskenbaar dat zij
gewoon zijn voor veel grootere zalen zich te doen
hooren. Wijselijk hadden vele personen beneden
dan ook meer naar achter in de zaal plaats genomen.
Op veel liefelijks en schoons werden we onthaald
het publiek liet zich tegenover hen die de partijen
▼an Siegmund, Sieglinde en Isolde vervulden, aller
minst onbetuigdmet aandacht werden ze gevolgd-
maar toch bleek hoe gewaagd het is fragmenten
uit Wagnersche muziekdrama's in een concertzaal
uit te voeren vooral in de slotscène uit „Tristan und
Isoldo", waarin Isolde stervende neerzinkt op het
lijk van haren geliefde. Nu stond zij daar in een
niet e6ns gewoon, maar zelfs - evenals later in het
slotnommer van het programma de overige dames
in een vrij opzichtig concert-toilet.
De Amsterdammers zijn daarom wel te benij
den dat zij de eonig uitverkorenen in ons land
waren bij wie zulks niet behoefde te geschieden.
Zij konden méér dan onze stadgenooten naar waarde
en volop genieten. Zij hoorden alles in geregelde
volgorde. Zeer juist merkte de bekwame muziek
criticus van het Rott. Nbl., die reeds dikwijls ge
toond heeft voor zijne taak uitstekend berekend te zijn,
dan ook op - hetgeen ieder zal onderschrijven - dat,
wanneer we niet alle kracht, allen invloed aan
de ouverture eener opera ontzeggeD, wanneer we
in de ouverture iets meer zien dan een stuk dat
voorgespeeld wordt ten einde don laatkomers ge
legenheid te geven hunne plaatsen in te nemen
vóór de opera zelve begint, wanneer we er inzien
eene voorbereiding om ons in de stemming te bren
gen, ten einde het werk des meesters ten volle te
genieten, het voor ons dan een uitgemaakte zaak
moet zijn, dat op een ouverture Tannhauser geen
Frühlingslied en Liebesdnett uit de Walküre vol
gen kan.
Dat geldt voor alle opera's; 't meest natuurlijk
voor de bekende opera's en boven allen voor de
opera's van Wagner. Ge geeft u over aan de
zachte betoovering der welbekende tonen, ge laat
u wiegen op de harmonieën die n bekend zijn en
ziet in gedachten reeds het tooneel, waar het motief
dat nog slechts even aangegeven wordt, verder uit
gewerkt zal wordeD. De laatste accoorden der ouver
ture ruischen nog door de zaal en heeft de muziek
u werkelijk aangogrepon - zooals die gisteren met
de onbeschrijfelijke schoone uitvoering der Tann-
hau6er-ouverture bij iederen toehoorder het geval
moet zyn geweest - dan denkt ge bijna niet aan
applaus, dan wacht ge in ademlooze spanning 't
vervolg. Is dat vervolg, zooals op concerten dik
wijls het geval zal zijn, een lied, een muziekstuk
dat op zich zelf staat, dat niet voor het tooneel is
bewerkt, ook dan zal de indruk na een sterk spre
kende ouverture niet terstond gunstig zijn; beter
zijn in elk geval voor dat doel de ouvertures die
Beethoven heeft geschreven en die op zich zeiven
afgeronde concertstukken zijnmaar een enkel
nummer is dan tcch doorgaans voldoende om den
machtigen indruk der ouverture oenigszins te ver
zachten en men geniet het overige van 'fc concert
met onbevangen geest.
Doch is dat tweedo nummer wederom een stuk
van een opera, - niet van de opera waarop ge
werdt voorbereid door de ouvortnre - en 't derde
nummer nogmaals een brokstuk, zonder kop of
staart, dan wordt het gehoor ten slotte even pijn
lijk getroffen als 't gezicht onaangenaam aangedaan
wordt door een samenvoeging van kleuren, die op
zichzelven schoon kunnen wezen, maar niet in
harmonie zijn.
't Concert van gisteravond was bepaald zenuw
schokkend; het maakte gejaagd, angstig, ongedurig;
men wist niet wat het was en toch werd men aan
gegrepen dcor een onbohaagljjk gevoel, teweegge
bracht door den chaos van schoono stukken, die
te zamen een ongonietebjk mengelmoes vormden.
De samensteller van het pogramma zal zeker wol
een vereerder van Wagner wezen, we houden er
ons van verzekerd; maar dat hij don geest zijn
meesters heeft begrepen, dat betwijfelen wo; zijn
programma was is één woord een heiligschennis.
De afdeeling Leiden en Omstreken vaD de
Maatschappij tot bovordering der Bouwkunst hield
gisteravond in het Nutsgebouw hare eerste verga
dering in dit jaar, welke door den voorzitter werd
geopend met den wensch dat de verschillende leden
in den nieuwen jaarkring voorspoed in hunne zaken
mochton hebben, dat het hun in alle opzichten wel
moge gaan en dat hot aller leus moge zijn de
bijeenkomsten zoo gezellig en leerzaam mogelijk
te maken.
Aan de orde waren vier in de brievenbus gevon
den vragen, waarover in deze vergadering rapport
werd uitgebracht. Gaven reeds alle punten stof tot
discussie, niet het minst was dit het geval mot het
laatste. Die vraag was gesplitst in 4 onderdeelen,
nl. lo. Is inschrijving en daarna afmijnen bij opbod
gewen8cht voor beider belangen 2o. Is uit een
eerlijkhcidsbeginsel een coalitie van aannemers te
verdedigen, waarbij ieders som met een zeker bedrag
verhoogd wordt, om zulk9 na de gunning onder de
inschrijvers te verdeelen 3o. Verdient het aanbe
veling de begrootingssommon vóór de besteding
bekend te maken? en 4o. WelkeaanbestediDgswijze
is de beste? Waarbij worden dus do belangen van
aanbesteders en aannemers beide te gelijk goed
behartigd?
Zeer uitvoerig en zaakrijk waren deze vragen
beantwoord en na veel discussie was men het eens
dat enkele inschrijvingen en geen afmijnen bij opbod
de voorkeur verdienen en tevens dat de bekend
making van begrootiDgs8ommen volstrekt goed is.
Het gebruik van steenkalk en machine-timmer
werk werd ook uitvoerig besproken. Ook bij deze
vragen kwam men tot het besluit dat beide zaken
aanbeveling verdienen, mits de melange bij steen-
kalk goed genomen en scherp rivierzand gebezigd
wordt. Bij machine-timmerwerk is het vooral ook
noodig dat er een goed gebruik van wordt gemaakt.
Het plan om een adres aan de Tweede Kamer
te zenden in zake de weder-benoeming van Rijks
adviseurs, vond niet genoeg voorstanders. Op eene
volgende vergadering hoopt men echter een nader
adres in overweging te geven.
Op eene in Februari te honden vergadering znl-
len, volgens een nn genomen beslnit, ten toon wor
den gesteld de antwoorden op de door de Maat
schappij uitgeschreven prijsvragen. Dr. W. N. Du
Rieu heeft tevens toezegging gedaan op die verga
dering eene bijdrage te leveren. Een voorstel van de
leden om op dien avond personen te mogen introdu-
ceeren, werd aangenomen en tevens besloot men
ieders getal introduced niet hooger dan 3 mocht zijn.
Ton slotte werden de heeren Kok, Lancel, Yan
Dam en Bouwmeester nog aangewezen om rapport
uit te brengen omtrent een in de bus gevonden
vraag, betreffende de verhouding die er bestaat bij
onderaannemers bij aanbestedingen en het gilde van
vroeger tijd tegenover het patent wat tegenwoordig
bestaat.
Gisteravond trad in do vergadering met dames
der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen alhier
de heer P. M. Keiler Yan Hoorn, uit Dordrecht,
als spreker op. In eene boeiende rede schetste hij
zijn vrij talrijk gehoor de groote verdiensten van
den te vroeg ontslapen letterkundige J. J. Cremer.
Na de pauze droeg de spreker nog een paar kleinere
stukjes voor, waarbij hij o. a. op geestige wijze
oen pleidooi tusschon de letters g en c ten beste gaf.
De Staatscourant van heden bevat het ver
slag over den toestand van en do aankoopen en
geschenken van het Rijks-Kabinet van pleisterbeel
den, teekeningen, prenten enz. te Leiden.
Indertijd is medegedeeld dat de heer Crans als
directeur van den stoomtram Katwijk-Leiden ont
slag heeft genomen. Door den heer Ameshoff is
toen een candidaat-directeur aan zijne mede-com
missarissen aanbevolen. Deze heeren kannen zich
met die aanbeveling niet vereenigen. Naar wij nu
vernemen bestaat bij hen het plan om die lijn aan
de Hollandsche Spoorwegmaatschappij over te doen,
waartoe onderhandelingen zijn aangeknoopt. Dv. N.)
Door den heer A. H. Spruyt, lid der afdeeling
Hazerswoude—Koudekerk der Holl. Maatschappij
van Landbouw, is eveneens een proef genomen met
het iümaken van gras. Twee zijner beesten is hij
den 14den November gaan voederen met dit gras,
dat het uiterlijk heeft van bruin gebroeid hooi, dat
erg vochtig is, doch bijzonder taai, terwijl de reuk
veel overeenkomst heeft mot gewaterd iepenhout.
Om den reuk oenigszins te verminderen, wordt het
gras dat des avonds gebruikt wordt, overdag een
weinig uitgegooid in de schuur. Den llden November
zijn die twee koeien gemolken en gaven toen te zamen
14 kan melk; tien dagen daarna gaven zij nog
dezelfde hoeveelheid, tot den 24sten December, toen
zij een kan verminderden, en den 5den Januari nog
een kan. De reden van die vermindering is deze
dat zij dichter bij het kalveren komen, namelijk in
Mei, terwijl zij toch alle gevoederd worden met het
gras. Nog kan als oorzaak worden aangemerkt dat
do beesten het gras toen met niet zooveel graagte
aten omdat de smaak van het gras cenigszins slechter
was, veroorzaakt door een balk in de schuur, waar
door het gras niet zoo vast is kunnen gestampt
worden dan wel noodig is. In de maand December
verkreeg de heer Spruyt evenveel room van de
met gras gevoederde beesten als van die welke met
hooi werden gevoederd, doch hij verkreeg 4 ons
boter meer van het hooi dan van het gras. In
Januari echter gaven zij wederom dezelfde hoeveel
heid room, doch nu gaf de grasroom drie ons boter
meer dan de hooiroom, alles van G kan roomhierbij
moet echter aangemerkt worden dat de graskoeien
nu te zamen 4 reepjes koek per dag ontvingen.
Op eene vergadering van genoemde afdeeling had
de heer Sprnyt zoowel gras als melk en boter dier
grasbeesten medegebracht om dit door de leden te