LElDSCH
DAGBLAD.
N0. 7001.
Maandag XI December.
A0. 1882.
Tweede Blad.
PBIJ8 DEZEB COURANT:
Toor Leiden per 8 maanden.1.10.
Franco per post.s 1.40.
ilzondtrltjke Nommera.i0.05.
Deze Courant wordt dagelijki, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIES:
Van 16 regels 1.05. Iedere regel meer f 0.17$.
Grootera letten naar plaatsruimte. Voor het incassee»
ren bniten da stad wordt 0.10 berekend.
Een adliaesie-adres.
Dezer dagen heeft het hoofdbestuur der Vereeni-
|ing tot bevordering van Fabrieks- en Handwerks-
ijverheid in Nederland bij de Tweede Kamer een
|dres ingediend, strekkende om aan te dringen op
e aanneming van het wetsontwerp tot het tegen
aan van overmatigen arbeid en verwaarlooziDg
an kinderen, en daarmede gevolg gegeven aan
en last der algemeene vergadering, door genoemde
ereeniging te 's-Gravenhage gehouden op 9 en 10
Augustus van dit jaar.
In die vergadering werden als grondslag voor
lat adres een viertal stellingen besproken, waarvan
ichter de laatste, en zeker zeer terecht, werd ver
worpen. Zij luidde: „In hoeverre is opneming van
eerplicht in dit ontwerp wenschelijk, ook ter be-
eiking van het doel der wet?"
Bij eenig nadenken zou men mogen vragen of de
voorden van die vierde stelling daar in allen ernst
varen neergeschreven. Zij, die haar verdedigden,
chijnen niet te hebben gedacht aan het nog lang
liet gering aantal „restanten" - het is nu eenmaal
}iet geijkte woord - dat in tal van gemeenten,
ooral de grootere, geen school bezoekt, eenvoudig
omdat er voor hen geeu plaats is te vinden. Andere
bezwaren, die wij hier niet willen bespreken, daar
gelaten, zou het zeker nogal onlogisch klinken in
3on wet, welke dan ook, een bepaling op te nemen,
nhondende dat ouders of voogden verplicht waren
hun kinderen of pupillen de school te doen be
zoeken, terwijl de gelegenheid daartoe slechts ten
Ideele bestaat.
Thans heeft het hoofdbestuur zich in zijn adres
|bepaa!d tot het uitspreken van het vertrouwen dat
de groote meerderheid der kinderen, door deze wet
aan afmattenden arbeid onttrokken, den weg naar
de school zal vinden. De belangstelling - zoo luidt
het verder in bet adres - door alle partijen in den
lande voor de school in het algemeen aan den
dag gelogd, de openbare meening dat in de school de
ontwikkeling en ook voor een groot deel de opvoeding
van het kind wordt verkregen, zal krachtig bij
dragen om te voorkomen dat voor arbeid lediggang
in de plaats trede.
Wie zou niet gaarne dat vertrouwen, dien wensch
van adressant deelen Toch kan menigeen de vrees
niet onderdrukken dat het een vrome wensch zal
blijken te zijn. Zeker, de ouders io het algemeen,
ook nit de volksklasse, beseffen ten volle het belang
van schoolonderwijs voor hun kinderen, maar school
onderwijs tot ongeveer den twaalfjarigen leeftyd.
Nu moge men het wenschelijk achten dat de over
matige arbeid, thans veelal van kinderen tot zes
tienjarigen leeftijd gevergd, door voortgezet onderwijs
worde vervangen, het is te vreezen dat dit althans
in de eerste jaren na een eventaeele invoering der
wet volstrekt niet algemeen het geval zal zijn.
Doch daarom behoeft men nog niet in te stem
men met hen, die op meergenoemde vergadering
meenden te moeten verklaren, dat zij de wet, die
den werktijd beperkt zonder leerplicht, eerder als een
vloek dan als een zegen beschouwen, of zelfs maar
met hen, die, zich van een minder sterke uitdruk
king bedienende, de vrees uitdrukten, dat de jon
gens zonder leerplicht den ledigen tijd zullen be
steden aan leegloopen, wat nog nadeeliger is dan
te veel werken.
Die zoo spreken, vergeten naar onze meening,
dat te veel werken op jeugdigen leeftijd voor het
geheele leven het gestel ondermijnt. Tot de tal-
rjjke lichaamsgebreken, die vooral bij de bevolking
van fabriekssteden vallen op te merken, werd zeker
voor het grootste gedeelte de kiem gelegd door al
te langdurigen arbeid in de jeugd, wanneer het
lichaam, dat zich nog in den vollen groei bevindt,
zoo licht de afwijkende vormen aanneemt, waartoe
al to langdurige eenzijdige bewegingen aanleiding
geveD. Of waar die zichtbare gebreken niet aan
wezig zijn, werd door overmatigen arbeid in de
jeugd maar al te vaak die bekende chronische
ziektetoestand in het leven geroepen, waarbij het
lichaam, vroegtijdig uitgeput, zich slechts loom en
traag voortbeweegt juist op dien leeftijd, waarop
do jongeling tot een krachtig werkman of arbeider
had kunnen zijn gerijpt, in stede van door al te
vroegtijdige inspanning ook naar den geest ver
stompt te zijn.
Indien dergelijke treurige gevolgen van over
matigen arbeid en verwaarloozing van kinderen
door de wet worden voorkomen, zal er reeds veel
gewonnen zijn, ook ten bate der nijverheid zelve.
Ongetwijteld zal in den aanvang de toepassing der
eventueele wet met vele bezwaren gepaard gaan.
Reeds nu doen zich stemmen hooren van belang
hebbenden, die voor hun bijzonderen tak van nijver
heid op uitzondering aandringen, zooals blijkt nit
het adres van een tiental steenfabrikanten aan de
Tweede Kamer.
Voor zoover dergelijke verzoeken op billijke
gronden berusten, zal daaraan echter blijkens den
inhoud van het wetsontwerp gelukkig kunnen wor
den voldaan. In het ontwerp is terecht der Regeering
de beslissing voorbehouden, welke arbeid in elk
bijzonder geval moet worden verboden.
Het is evenwel zeer wenschelijk - zoo werd daar
omtrent in de tweede op meergemelde vergadering
aangenomen stelling terecht opgemerkt - dat de
regeering dergelijke beslissingen met de meeste zorg
voorbereide, voor die voorbereiding vaste regelen
stelle, met het oog op de belangen zoowel van de
indnstrie als van den mensch, en daaraan de meest
mogelijke openbaarheid geve, voordat een beslissing
in elk bijzonder geval worde genomen.
Alle bedenkingen en bezwaren zullen echter te
boven zijn te komen, wanneer de persoonlijkheid
van hen, die tot de uitvoering der wet zullen wor
den geroepen, daartoe zal meewerken. Ook de moei
lijkheden, die aan de invoering der wet-Van Houten,
waarbij de loonarbeid van kinderen beneden twaalf
jaren verboden werd, verbonden waren, zijn wel
overwonnen. En die wet deed veel dieper greep in
de belangen van nijverheid en arbeider dan de
thans aanhangige. Daar toch gold het een algeheel
verbod, hier slechts een beperking van arbeid. Die
overweging geeft de gegronde hoop dat, zoo al niet
in den eersten tijd na de invoering der wet, dan
toch allengs de beperking van den overmatigen
arbeid ook het schoolonderwijs ten goede zal komen.
Moge daarom hot ontwerp, waaraan een invloedrijke
nijverheidsvereeniging zelve baar adhaesie heeft ge
schonken, spoedig tot wet worden verheven.
BUITENLAND.
Frankrijk.
De Kamer heeft gisteren de begrooting van
Schoone Kunsten ongewijzigd aangenomen, nadat
verscheidene amendementen tot verhooging der kre
dieten waren teruggetrokken.
Naar gemeld wordt, is de heer De Lesseps
bet met de Engelsche regeering eens geworden over
eene doorgraving der landengte van Kraw, waar
door het schiereiland Malakka met het vasteland
verbonden wordt. Daardoor zou de afstand tusschen
Marseille en Cochinchina vier dagen bekort worden.
In November brachten de indirecte belastingen
van Frankrijk slechts 4 millioen meer op dan de
raming (in de 11 eerste maanden van 1882 100
millioen meer.)
De „République Franyaise", het orgaan des
heeren Gambetta, is door do verandering van straf
betreffende Arabi ganscb niet gesticht. In geen land
ter wereld, zegt hij, zou een minister van oorlog,
die een tiende gedeelte der door hem erkende han
delingen gepleegd had, er met het leven afgekomen
zijn. De onderkoning, vervolgt het blad, zal voort
aan machteloos zijn, de Egyptenaren zullen op
Arabi's terugkeer staat maken en het vertrek der
Engelschen zal het sein geven tot nieuwe moorden
of het moest dan Engeland er om te doen zijn, alle
in Egypte verblijfhoudende Europeanen te nopen
om eene definitieve bezetting door Engeland te schreeu
wen. Is dit het geheim der zaak, dan, meent de
„République", spelen de Engelschen met vunr, en
is de heer Gladstone bezig met eene verantwoorde
lijkheid op zich te laden, waarvoor de groote roman
schrijver Disraeli zelf zou zijn teroggedeinsd.
Groot-Britannlë.
In verschillende gedeelten, vooral in het noorden
van Engeland en in Schotland, heeft Woensdag 11.
een hevige sneeuwstorm gewoed, waardoor het ver
keer op de spoorwegen en gewone wegen overal
gestremd werd. Op tal van plaatsen was de sneeuw
reeds Dinsdag begonnen te vallen.
De heer Smith, de candidaat der liberalen te
Liverpool, is met 18,170 stemmen tot lid van het
Lagerhuis gekozen. Op zjjn conservatieven tegen
stander waren 17,799 stemmen uitgebracht. De libe
ralen winnen daardoor een zetel.
De koning van Siam heeft door zijn geheele
rijk een proclamatie doen afkondigen, waarin hij
volkomen vrijheid van godsdienst aan zijne onderdanen,
toestaat.
Als een bewijs van de vrees, welke door den
moordaanslag op den heer Field is ontstaan, wordt
door de Engelsche bladen gemeld, dat een aantal
Ierscbe gezworenen niet op de oproeping hunner
namen hebben geantwoord, bij de opening der zit
ting van bet hof van assises. Van 200 der inge
schreven jnry-leden waren slechts 117 tegenwoordig.
Ieder der afwezigen werd in eene geldboete vaD 250
galden veroordeeld.
De correspondent van de „Daily News" te
Maritzbnrg seint dat er oenige ontevredenheid be
staat over het voorgenomen optreden der Engelsche
regeering aan de Zuidwestelijke grens van de Trans
vaal. Men is hier van meening, voegt de correspon
dent er bij, dat de Transvaal geenszins hard kan
worden gevallen wegens de voorgevallen wanorde
lijkheden, en dat de zaken opzettelijk verkeerd zijn
voorgesteld aan het ministerie van koloniëD, om een
interventie te wettigen.
Turlrije.
De sultan is gisteren in een rijtuig de weke-
lijksche plechtigheid der Selamlik gaan bijwonen.
Ook Fuad-pacba woonde naai* bij en de sultan gaf
hem een snuifdoos met brillanten ten geschenkeen
herstelde hem in zijne funotiën van aide-de-oamp.
De sultan had vóór de Selamlik, door tusschen-
komst van Osman-pacha, Fuad-pacha bij zich ont
boden. Fuad betuigde zijn volkomen toewijding aan
den sultan en verklaarde dat hij niets gezegd had,
dan alleen ten opzichte van zekere personen uit:
de omgeving van den sultan. Bedoelde personen
gaven, naar zijn inzien, den sultan nog altijd ver
keerden raad.
Rusland.
Het St.-George-feest is gisteren op de gebruike
lijke wijze in het winter-paleis te St.-Petersburg
gehouden. Bij het gala-diner dronk de keizer op
de gezondheid van den oudsten ridder der orde,
keizer Wilhelm, en op de overige ridders. Deze toost
werd met bijzondere geestdrift toegejuicht. Des
avonds te 8 uren begaven de keizer, met zijn ge
malin en gezin, zich naar het paleis Anitschkoff.
