LEIDSCH
DAGBLAD.
iV. 6863.
BSaandag 3 Juli.
A". 1882.
PRIJS DEZER COURAÜT:
Voor Leiden per 3 maandenl.M.
Franco per post.E4Q.
Afzonderlijke Nommers.e 0-05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRMS DER ADVERTENT1EN: J
Vu, 1—8 rtgels 1.05. Iedere regel meer 0.17L
Grootere letters naar plaatsruimte. Voor het incasseer l
ren baiten de stad wordt 0.10 berekend.
Dit Nommer bestaat uit TWEE BLADEN.
Eerste Blad.
Ofiloiëele Kennisgevingen.
BURGEMEESTER ra WETHOUDERS vak LEIDEN,
Brengen bij deze ter kennis van belanghebbenden
dat de passage over de Pauwbntg aan -de Oude Vcst
■op aanstaanden Baandag en Dinsdag 8 end Juli, voor
rij- en voertuigen xal gesloten rijn.
Burgemeester en Wethouders voorneemd,
Leiden. DE KANTER, Burgemeester.
1 Juli 1882. E. KIST, Secretaris.
Staatsloterij.
We zouden, volgens belofte, nog even praten
«ver deze prachtige nationale instelling.
Tot haar vrienden hebben wc, blijkens ajn jong
ste vragen-des-tijds-artikel, prof. Van Geer niet te
rekenen. Volkomen instemmende met hetgeen in
1862 door mr. Fokker en in 1865 door prof. Vis
sering tegen haar werd gesehreven, verklaart hij
haar in onbewimpelde termen den oorlog.
Dat het spel in het algemeen, de loterij in het
bijzonder, een sociaal kwaad is, dat met alle macht
moet worden bestreden, geven wij terstond toe.
Franklin's leer is ook de onze: „Als iemand tot n zegt
dat gij cp een andere wijze rijk knnt worden dan
door arbeid en spaarzaamheid, - luider dan niet
naar hem; hij is een bedrieger 1"
Kon er dus een middel gevonden worden om het
kwaad cit te roeien, om alle gelegenheid tot dob
belspel den pas af te snijden, we zonden ten sterkste
op de toepassing helpen aandringen. Maar het is
onze stellige meening dat we met de afschaffing
der Staatsloterij geen duimbreed verder zouden
komen: integendeel, ten ernstigste moeten wij dien
stap ontraden, al halen we ons daardoor ook de
beschuldiging van inconsequentie op don hals.
Speelaacht zit one volk in het bloed: men ver
schoon® ons van het bewijs eener daadzaak, die
ieder telkens opnieuw kan constateeren. Ware er
geen loterij, de lui eouden het dobbelen niet staken,
maar eenvoudig zoeken naar andere middelen om
dien trek te bevredigen. En weest verzekerd dat
zij ze zouden vinden ook; daar wordt wel voor
gezorgd. Nu kunnen wij er zooveel kwaad niet in
■nien dat de Staat een gelegenheid tot spelen heeft
geopend waarbjj men althans geen gevaar loopt
door schurken beet genomen te worden, al betreuren
wij het ook dat het geld, aan de „twintigjes" en
„tientjes" besteed, niet voor een betere bestemming
blijft bewaard. Dat bet bovendien zoo verbazend
immoreel is, van die gelden, voor geheel ovortollige
uitgeven afgezonderd, een matig6 belasting te heffen, -
het somt misschien door do stompheid van ons
zedelijk gevoel, maar we kunnen het wezenlijk
niet vinden.
Doch laat ons, ten einde niet in algemeonheden
ie blijeen rondzwalken, eens bjj prof. Van Geer
zien, op welke wjjze de argumenten van de tegen
standers der afschaffing, - waaronder ook wij een
bescheiden plaats innemen, worden behandeld. Hun
hoofdmotief is dan:
Dat bij afschaffing dor staatsloterij in clandestine
en bnitenlandsche loterjjen een uitweg voor de speel-
zucht zal gezocht worden.
Prof. Van Geer zegt hierover met een enkel
woord te kunnen volstaan. „Met de afschaffing der
Staatsloterij moot gepaard gaan het instellen van
maatregelen om de deelneming in clandestine en
buitenlandsche loterijen tegen te gaan. Kannen deze
weinig afdoende zijn
Ei ja, daar heb je het juist, en wjj brengen den
oogleeraar onze hulde dat hij dit zoo eerlijk erkent.
Dergelijke bepalingen bestaan reeds, maar geen
sterveling ziet kans ze te handhaven. Onze dag
bladen krioelen van advertentiën van geldloterijen
op de kantoren, waar de ondernemers als echte
haviken nestelen, heeft men adresboeken van de
voornaamste gemeenten van ons land, en de prospec
tussen worden ons over de post aan huis gestuurd
met de prachtigste becijferingen in prachtig Neder-
landseh toegelicht. Onze wettenmakers weten daar
geen raad op, - en, al hadden we een volledige en
op alle denkbare gevallen toepasselijke wet, - we
doen gestadig op het gebied van de uitvoering en
handhaving der wetten door de gestelde machten
zulke treurige ervaringen op, dat we geneigd zijn
nit te roepen: Och, heeren, tracht maar niet langs
legislatieven weg de maatschappelijke krankheden
to genezen, zoo ge niet tevens zorgt dat het open
baar gezag de overtredingen behoorlijk tegengaat.
En hoe dat hier zou moeten geschieden, professor
Van Geer zelf zou er geen mouw san weten te passen.
„Meer hoi! kan verwacht worden van de voor
lichting van het volk omtrent de verderfelijke strek
king van alle hazardspelen."
Hoeveel jaren, - bjjna zonden we schrijven hoe
veel eeuwen, - is die voorlichting niet reeds ernstig
ter hand genomen? En met welk succes! Hot ha
zardspelen is er geen grein minder door geworden.
Het is niet bjj de min ontwikkelde volksklasse dat
we het kwaad in zijn bedenkeljjkste afmetingen zien
heerschen, en onder de velen, die ijverig in de weer
zijn om het volk „voor te lichten", zijn er gewis,
die zich niet ontzien aan de bears to Bpecnleeren, -
wat naar odzo schatting niet hooger staat dan lote
rijspel. Ja, gesteld eens - de Staat schafte de loterij
af: wat belet dan de lieden om met elkander een
„papiertje" te nemen, of een zeker aantal papiertjes,
die men niet in werkelijkheid aanvaardt, maar waar-
j bij slechts het koersverschil wordt opgestreken of
bijgepaBt? Er znllea in dat geval wel „makelaars"
gevonden worden die hnn goede diensten willen
j verleenen.
j Laat ons verder gaan.
„Reeds zijn de meest beschaafde staten ons in de
j afschaffing der loterij voorgegaanEngeland, Frank-
I rijk, enkele staten van het Dnitsche rijk, zoomede
j België, Zwitserland en Zweden behooren daartoe."
Eiliove - Iaat men toch omzichtig zijn met dat
eenwig beroep op andere, en wel op de „meest be
schaafde" Staten. Wat althans Frankrijk en Enge
land in de plaats der officiëele loterjjen hobbon, is
zoo aantrekkelijk niet. Honderdmaal liever de staats
loterijen dan de schandelijke weddenschappen bjj
wedrennen, - soms bjj hanengevechten en boks-
partjjen.
„Het is waar, de bijzondere loterijen, zooals die
te Hamburg, Frankfort, Brunswjk schijnen ook ons
land nog veel geld te trekken;" (alleen schijnen?)
„doch wanneer eens flink en dengdeljjk aan het
volk werd kenbaar gemaakt - hoe onvoordeelig deze
speculatie is, en hoe weinig zekerheid men heeft
voor de uitbetaling der prijzen, -
Dan nog zon „het volk" n stilletjes laten praten.
Een gemoedeljjke speech geneest geen eeuwenoude
zonde. Gij mannen uit hoogere standen en uit de
beschaafde middelklasse, begint met zelf niet meer
te dobbeleD, en probeert vervolgens hoever gjj het
brengt door overreding; Inmiddels kunt ge de Staats
loterij, als de minst verderfoljjke vorm van het kwaad,
wel met rnst laten.
Noch de schade, bij afschaffing te ljjden door de
debitanten van loten, - noch het gemis van de op
brengst voor de schatkist, wegen bjj ons als argu
menten. Kan men ons bewijzen dat de intrekking
liet dobbelen e e n i g s z i n s zal verminderen, dan zeg
gen we fiat: de heeren moeten dan maar een andere
broodwinning, de fiscus andere inkomsten zoeken.
Maar in de stellige overtuiging dat de man voor wien
het een levensbehoefte is geworden „de fortuin een
achterdeurtje open to houden", hij afschaffing ter
stond een andere en veel minder eerlijke gelegen
heid zal gaan zoeken om met zijn goede geld naar j
kwaad geld te gooien, - dringen wij er ernstig op
«m dat althans de kostbare nationale tijd door de
vertegenwoordigers des volks niet meer zal worden
gebrnikt om Btrijd te voeren tegen een instelling die -
misschien meer kwaad verhoedt dan teweegbrengt.
LEIDEN, 1 Juli.
Heden zjjn aan de universiteit alhier bevorderd:
de heer M. P. De Haan, geb. te Amsterdam, tot
doctor in de staatswetenschap, met academisch proef
schrift, get.: „Eenige beschouwingen over de wet
op de artsenijbereidknnst"; - dezelfde tot doctor
in de rechtswetenschap, met stellingen; - de heer
C. H. M. De Haao, geb. te Rotterdam, tot doctor
in de rechtswetenschap, met aoademisch proefschrift,
get.: „Iets over verbeurdverklaring van bepaalde
voorwerpen."
Voor den nienwen cursus der Hoogere Burger
school voor jongens alhier zjjn ingeschreven 10
nieuwe leerlingen, waarvan 5 voor de hoogere
klassen admissie-examen wonschen af te leggen.
Gisteren werd alhier het examen ter verkrij
ging van een diploma der kweekschool voor be
waarschool-onderwijzeressen afgelegd door 11 dames
2 werden afgewezen en de 9 volgende dames slaagden
J. Coster van Zutfen, S. Fischer van de Knjjpe
H. Lens en C. Meyers, beiden van Leiden, A. Tan
der Teen van Bolsward, M. Swart en C. Van der
Poll, beiden van Leiden, L. Tan Hasselt van Gro
ningen en H. Nierhoff van Rbeden.
Gedurende deze week zijn dageljjks in het
Werkhuis alhier opgenomen van 44—61 volwassen
personen en van 6—10 kinderen.
De collecte voor den gewapenden dienst heeft
te Zoeterwonde f 31.95'/, opgebracht. - Nader ver
nemen we dat de opening van de school aan de
Heerenstraat aldaar zonder eenige plechtigheid zal
geschieden.
Te Delft is de bronzen medaille uitgereikt
aan den serg.-maj.-titulair bij het lste bataljon 4de
regiment infanterie Tan Holthuyzen, voor 12-jarigen
trouwen dienst.
Twee leerlingen der hoogste klasse aan het
gymnasium te Zetten ontvingen vergunning zich als
studenten der Vrjje Universiteit te laten inschrjjven.
De gemeenteraad van Rotterdam heeft be
sloten op het Noordereiland te Feyenoord een ge-
denkteeken te doen verrjjzen ter eere van de nage
dachtenis van dr. T. J. Stieltjes.
Een voormalig Amsterdammer, de heer A. P.
Geratel, is door den Volksraad van den Oranje-
Vrijstaat benoemd tot thesaurier-generaal. De heer
Gerstel gaf vroeger te Amsterdam onderricht in
het boekhouden en de arbitrage.
Na eene hevige ziekte is overleden in den
krachtvollen manneljjken leeftijd van 48 jaren de
heer E. Huizenga, directeur der gemeenschappeljjke
hoogere burgerschool te Veendam en schoolopziener
in het arrondissement Veendam.
Personen, die verlangen in aanmerking te
komen voor de betrekking van huismeesteres bij
's Rijks kweekschool voor vroedvrouwen te Rotter
dam, op eene jaarljjksche bezoldiging van f 800,
met genot van vrije inwoning, voeding en verdere
verpleging, gelieven daarvan te doen blijken aan
den directeur dier inrichting, dr. J. Vroesom De
Haan, Spaansche Kade No. 7 aldaar, en zich in
persoon bjj hem aan te melden op werkdagen tus-
schen 4 «n 6 uren des namiddags.
De benoeming van den hoogleeraar mr. H. E.
Moltzer te Groningen tot gelijke betrekking te
Utrecht geeft aan „N. Gron. Crt." een ernstig
woord van beklag in de pen, dat door dergelijke
verplaatsingen aan de Groninger universiteit de beste
krachten onttrokken wofdon. Onder het vroegere
stelsel, toen er weinig voor de Groninger hooge-
scbool werd gedaan, leed zij bovenal hierdoor, dat
