N°. 6801.
Woensdag 19 April.
A0. 1882.
LEIDSCH
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT:
foor Leideo per 8 maanden1.10.
Franco per post.1.40.
AfronderLfike Hommers.9 0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
ran Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
rniJS DEB ADYERTENTIEIf:
Van 1—6 regel* 1.01. Iedere regel meer 0.17^.
Grootere letter* naar plaatsruimte. Voor het incassee»
ren boiten da stad wordt ƒ0.10 berekend.
De Bank van Leening.
Vóór ons ligt het Verslag over 1881, door de
Commissie van Toezicht, overeenkomstig de voor
schriften harer instructie, uitgebracht aan den
Gemeenteraad.
Dat rapport, met voel zorg samengesteld en in
helderen, zelfs - wat bij soortgelijke stukken geen
geringe verdienste is! - boeienden stijl geschreveü,
bevat een aantal bijzonderheden die de algemeene
aandacht overwaard zijn, als bijdragen tot de konnis
van onze hedendaagsche sociale verhoudingen.
Het verslag begint terstond met een klacht over
„merkbaren achteruitgang, vergeleken bij de resul
taten, welke de laatst voorgaande jaren opleverden":
erkent dat dit verschijnsel gedeeltelijk verblijdend
mag heeten, omdat ongetwijfeld de welvaart der
arbeidende klassen daartoe heeft bijgedragen en
geeft de oorzaken van dien beteren maatsohappelijkcn
toestand op, zooals daar zijnafwezigheid van werk-
gebrek, lage prijs der voornaamste levensmiddelen,
on de zeer zachte weersgesteldheid in November en
December.
Evenwel, slechts ten deele en zeker voor het
kleinste deel verklaart dit den voorgekomen ach
teruitgang: de hoofdoorzaak ligt elders, en, gelijk
reeds vroeger werd besproken, in de vestiging van
zoogenaamde verkoophuizen met het recht van
wederinkoop. Ook in de eerste jaren na -1874 had
de Bank dezelfde mededinging te doorstaan, en ook
toen daalden hare omzettingen tot een minimum.
Is dan de tusschenkomst der verkoophnizen den
geldzoekenden voordeeligor
Schijnbaar slechts in één opzicht. Het verkoop
huis zal somtijds een eenigszins hoogere koopsom
betalen dan het voorschot bedraagt, hetwelk de
Bank in staat is te verstrekken. Bij eerstgenoemde
inrichting behoort het goed, dat niet binnen zes
maanden wordt teruggekocht (ingelost), denkooper
onherroepelijk toe: de winst die hij maakt wanneer
hij het van de hand doet, is de zijne. „De Bank
daarentegen, die na verloop van gemiddeld zestien
maanden, het niet geloste pand in veiling brengt
en dan meer bedingt dan do som, welke zij heeft
voorgeschoten benevens do rente, welke de leoner
haar schuldig is, moet dat overschot aan den eige
naar van het pand teruggeven. De Bank moet alzoo
bij hot beleenon van panden mot groote voorzich
tigheid te werk gaan, want het verlies dat zij later
op het eene pand mocht lijdon, kan niet worden
vergoed door winsten op andore panden behaald.
Bij het verkoophuis is dat daarentegen wel het
geval en vandaar dat dit allicht eeno eenigszins
hoogere koopsom kan betalen dan het voorschot
bedraagt hetwelk de Bank in staat is te verstrekken."
Tegenover dit schijnbare voordeel staat echter
een belangrijk nadeel, namelijk de veel hoogere
rente door de verkoophuizen gevorderd. Om deze
te constateeren werd aan elk der vijf voornaamste
huizen een zilveren vork en lepel te koop aange
boden onder de bekende conditiën. De zilverwaarde
was f 8.25, - de Bank zou er 7 op hebben
voorgeschoten. De resultaten waren de volgende
A betaalde f 7. Na tien dagen word een ver
goeding gevorderd van 13 cents. (De Bank zou be
rekend hebben administratieloon 6 ets. en rente 21 cfcs.
te zamen 8J cent.) Bij aftrek van 6 cents (adminis
tratiekosten der Bank) van 13 cents (vergoeding aan
het verkoophuis) blijkt, dat hier een rente werd
genoten van 36 procent. De Bank van Leening be
rekent slechts 12.
Kantoor B. Betaald f 6.50. Vergoeding voor een
tijdperk van veertien dagen 15 cents. De Bank
zon berekend hebben 6 3J (admin. en rente)
94 ct. Rente door het verkoophuis genoten 35
procent.
Kantoor C. Betaald f C.50. VergoediDg voor
twaalf dagen 15 cents. (Bankberekening6 -f-
3 9 cents.) Rento van het verkoophuis 41 procent.
Kantoor D. Betaald f 4. Vergoeding voor der
tien dagen 15 cents. (Bankberekening: 4 -f 2
6 cents.) Rente voor het verkoophuis 76 procent.
Kantoor E. Betaald f 3. Vergoeding voor veer
tien dagen 15 cents. (Bankberekening: 4 1^
54 cents. Rente voor het verkoophuis 94 procent.
Terecht noemt bet verslag die cijfers merkwaar
dig, omdat zij bewijzen dat belanghebbenden niet
altijd ter markt gaan waar zij de beste voorwaar
den kunnen bedingen. De oorzaak van het succes
der verkoophuizen is veeleer te zoeken in zekere
ongemotiveerde ingenomenheid tegen publieke in
stellingen, en in de zorgeloosheid der lagere volks
klasse.
Tegen die particuliere inrichtingen, wier bestaan
in strijd is met de voorschriften van ons strafrecht,
een proces uit te lokken, wordt door de commissie
ontraden, omdat het nieuwe strafwetboek de be
paling niet bevat waarin het verbod van het be
doelde bedrijf ligt opgesloten, - en het oude aan
het einde zijner dagen is gekomen. "Wel wenscht
zij den Raad nauwkeurig op de hoogte van den
staat van zaken te brengen, opdat de vraag worde
overwogen of het raadzaam is de behoeftige klas
sen een dienst op te dringen welken zij niet be-
geeren. Wel zou het gemis van de Bank nood
lottige gevolgen kunnen hebben. De verkoophnizen
behalen belangrijke winsten, die ongetwijfeld meer
dere personen, en daaronder allicht van minder
goed gehalte, zullen uitlokken hetzelfde bedrijf ter
hand te nemen. Kwade praktjjkon, van welke na
tuurlijk de armen de dupes worden, zullen alsdan
niet uitblijven. Het eenige wat, naar de moenmg
der commissie, de nuttige werking der openbaro
Banken kan doen behouden blijven, is een wette
lijke regeling, waarbij „op het voetspoor der ver
schillende wetsontwerpen betreffende de Banken van
Leening welke sedert 1854 aan de Staten-Generaal
werden voorgelegd, de oprichting van bijzondere
banken aan bepaalde regelen wordt onderworpen en
daarover een strenge controle wordt uitgeoefend."
Alleen de hcoge regeering kan alzoo verbetering
brengen in don waarlijk bedenkelijkon toestand.
LEIDEN, 18 April.
Den 15don April word de gewone jaarlijksche
algemeene vergadering van aandeelhouders in de
Leidsche Duinwater-Maatschappij, ouder voorzitter
schap van den president-commissaris den heer
De Laat de Kanter, gehouden. Er waren 76 aan-
deelen, vertegenwoordigende 29 stemmen.
Uit hot verslag van de directie bleek dat in het
jaar 1881 te Katwijk aan den Rijn werden opge
pompt 190,755 kub. meters duinwater, tegen 157,071
kub. meters in 1880. De waterstand in het reservoir
en het kanaal was bevredigendevenwel werd, met
het oog op het toenemend verbruik, het lste kanaal-
pand over 700 meters uitgediept, terwijl van de
bereids in erfpacht verkregen domeingronden een
tweede kanaalpand ter lengte van 45 meters werd
gegraven. De watertoren, de reservoirs en filters
verkeerden in gewenschten toestandhij den storm
van 14 October word de schoorsteen bij het machine
gebouw tot op 3 meters van den beganen grond
omvergeworpen. Door krachtsinspanning van het
personeel word slechts gedurende één uur de toe
voer van water naar do stad gestremd, en word in den
kortst mogelijken tijd de schoorsteen weder hersteld.
Gedurende 1881 werden gesloten 275 contracten,
waarvan 244 contracten voor gewoon verbruik en
31 voor verbruik por meter, behalve de contracten
gesloten met zijne excellentie den minister van
binnenlandsche zaken voor de universiteitsgebouwen
en met den minister van justitie voor het Militaire
Detentiehuis.
Het buizennet in de gemeente werd met 1125
meters vergroot. Het duinwater door den weledel-
zeergeleerden heer dr. De Loos onderzocht, bleek
van zeer goede qualiteit to zijn.
Het voordeelig saldo bleek over dit jaar te zijn
f 6932.82 Yj.
In het gebouw van de Maatschappij tot Nut
van 't Algemeen alhier had Zaterdag de 28ste ver
gadering van de Yereeniging van Zuid-Hollands che
onderwijzers en onderwijzeressen plaats.
Uit het verslag bleek, dat in het jaar 1881 aan
de weduwen of erven van 9 deelnemers eene uit-
keering was verstrekt, dat 17 leden bedankt had
den en 5 tot eeno lagere klasse waren overgegaan.
Daar de toestand der Yereeniging in de laatst©
jaren steeds ongunstiger was geworden, overwoog
men de vraag, of eene Yereeniging als deze thans
nog reden van bestaan had. Uit de mededeeling
der leden bleek, dat dit wel het geval was, en dat
men daarom, al beleefde men thans ongunstig©
jaren, niet te zeer ontmoedigd moest zijn en het
goede werk opgeven. De ervaring thans opgedaan,
kon in het vervolg van tijd tot leering strekken en
zoo was de verwachting niet geheel ongegrond, dat
de vereeniging mettertijd in ledental zou voor
uitgaan.
Tot commissaris van toezicht werd benoemd
mr. Dijckmeester, arrondissements-schoolopziener t©
Dordrecht.
De afdeeling Zuid-Holland der broederschap
van candidaat-notan*88en in Nederland zal vergaderen
op Dinsdag 25 April a. s., des avonds te halfacht
precies, te Leiden, ten huize van C. Tassoron,
Breestraat 93.
Er bestaat gelegenheid tot verzending der cor
respondentie naar Ned.-Indië door middel van hét-
stoomschip „Drente", waarvan de laatste buslichting
aan hot postkantoor te Rotterdam is bepaald op
Zaterdag den 22sten April a. s., des namiddags te
halftwee. Ten postkantore alhier moeten do brieven
enz. dus uiterlijk 's morgens om halfacht bezorgd zijn.
Door den heer B. S. Berensteïn, opperrabbijn
te 's-Hage, is hot volgend schrijven gericht aan
het Leidsche comité tot de inzameling van liefde
giften ten behoeve der vervolgde Israëlieten in
Rusland
„Hot was voor mij een hoogst aangename ge
waarwording te mogen vernemen dat ook binnen
uwe grijze veste de bloem uwer bewoners aan een
roepstem beantwoordt, voor en van Israël, bewoners
in Rusland uitgegaan, die in het bijzonder bij de
bevolking der groote zeemogondheden zooveel weer
klank heeft mogen vinden. Die belangstelling in
den troosteloozen toestand van millioenen natuur-
genooten, die wegens hun geloof de slachtoffers
van ruwe barbaarschheid en roofzucht zijn, mocht
ook mot recht in een stad tegemoet gozïen worden,
welker roemrijkste stichting, do universiteit, dag-
teekent van de wonderbare redding uit de handen
eener vervolgzuchtige natie, die zich aan gelijk©
onrechtvaardigheid en vertreding der menschen-
rechten had schuldig gemaakt. Immers in geen stad.
wordt de herinnering aan de beroemde bevrijding
van SpaDjes overheerscbiDg zoo levendig gehouden,
als in de stad uwer inwoning. Yandaar dan ook,
dat die geest van verdraagzaamheid en het gevoel
voor recht en billijkheid, die u, edele masnen der
wetenschap, bezielen, u do medewerking van ieder©
godsdienstige richting hooft verschaft.
„Hulde en dank, edele burgers van Leiden, voor
uwe aansluiting aan de pogingen tot verzachting
der ellende dorgenon, die, zooals zelfs van "Warschau
officieel bekend is, van al hunne have werden be
roofd en die - hoe noode ook \un de graven hunner
dierbaren scheidende - door den nood gedwongen, in
veiliger gewesten he<jnkomp,n zoeken. Mijn gewond
hart vindt troost, bij eon zoodanige uitdrukking der
