Donderdag 1 December.
N°. 6685.
A". 4881.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, nitgegeven.
Tweede Blad.
LEIDSCH
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 8 maanden........;..';:;. 1.10.
Franco per post1.40.
Afzonderlijke Nommers0.05.
PRIJS DER ADYERTENTIEN:
Van 18 regels 1.05. Iedere regel meer 0.17$.
Grootere letters naar plaatsruimte. Voor het incassee-
ren buiten de «tad wordt/ 0.10 berekend.
Gemengd Nieuws.
De mailboot van Ylissingen op Queens-
boro meldde Zondag aldaar, dat men op twintig
mijlen van Sheerness een gestrand schip gezien had,
waarvan de bemanning in het tuig gevlucht was.
Onmiddellijk werd een stoomboot ter adsistentie
afgezonden, maar toen deze op de plaats van het
gestrande schip kwam, was de uitgeputte bemanning
reeds door een vaartuig opgenomen en gered. Toen
toch de „Prinses Elisabeth" het vaartuig passeerde,
waren reeds twee sleepbooten en eene passagiers-
boot bij het schip geankerd om adsistentie te ver-
leenen. De „Prinses" kon alzoo niets doen,'waarom
de gezagvoerder het beter oordeelde om het feit
te rapporteeren en door te stoomen naar Sheerness.
De dagbladen uit Nieuw-York melden
dat er den lOden dezer maand in die stad een
vreeselijk ongeluk heeft plaats gehad. Zes perso
nen hadden plaats genomen in de car van een
a8censeur en waren reeds tot een aanzienlijke hoogte
gekomen, toen eensklaps de stalen ketting brak en
de reizigers, in plaats van in hunne kamers te kun
nen stappen, van de vijfde verdieping in den kelder
van het hotel neervielen. Allen werden in bedenke-
lijken toestand, met gebroken armen en beenen
opgenomen.
Te Parijs heeft men twee vrouwen, een
moeder en haar 26-jarige dochter, die aan het
hoofd stonden van een bloeiende modezaak, des
morgens op haar gezamenlijke slaapkamer door
kolendamp verstikt gevonden. De dochter was onder
trouwd met een beambte der gasfabriek. Onder de
papieren der overledenen vond men ettelijke brie
ven van een bloedverwant, die naar de hand der
dochter had gedongen en haar met zijn wraak be
dreigde, ingeval zij met zijn meer begunstigden
medeminnaar in het huwelijk trad. Men veronder
stelt dat het meisje, beducht voor die bedreigingen,
den dood boven een gevaarvol leven heeft verko
zen en dat hare moeder onbewust het slachtoffer
van dien zelfmoord is geworden.
Voor het hof van assises. Voorzitter:
„Gjj hebt haar niet alleen gedood, maar haar zelfs
veertien wonden toegebracht" - Beschuldigde: „Ja,
mijnheer de president, eerst bracht ik haar dertien
wonden toe, maar toen herinnerde ik mij nog bij
tijds, dat 13 een ongelnkscijfer is."
De koetsier van Grévy, den president
der Fransche Republiek, reed zijn meester, die een
tegenbezoek ging brengen aan grootvorst Constantin
van Rusland, in vliegende vaart door de avenue
Marceau, toen de bestuurder van een vuilniskar,
die daardoor in gevaar dreigde te geraken, den
menner van het presidentsrjjtuig eenige hartige
scheldwoorden toevoegde. Nauwelijks had Francois
den president aan het hotel van den grootvorst
afgezet, of hij reed denzelfden weg terug en diende
den voerman der vuilniskar, toen hij deze had
achterhaald, een zoo geducht pak slaag toe, dat
de politie hem inrekende. Toen men aan het politie
bureel vernam, wie hij was, stelde men hem on
middellijk in staat zijne diensten weder aan zijn
hooggeplaatsten meester te bewijzen, die intusschen
na afloop van het bezoek geruimen tijd tevergeefs
naar zijn rijtuig had uitgezien. „Frangois, dat is
niet goed," was het eenige wat de gelijkmoedige
Grévy tot zijn koetsier zeide, toen hij het voor
gevallene vernam.
INGEZONDEN.
Het voorstel in zake de Ctascontröle.
Onder de laatstelijk bij den Gemeenteraad iDge
komen stukken is zeker wel het belangrijkste het
tweeledig voorstel van B. en Ws. om 1®. te besluiten,
dat door den Gemeenteraad een ambtenaar zal wor
den aangesteld, belast met het onderzoek van de
hoedanigheid en de lichtsterkte van het gas, op een
nader te bepalen jaarwedde, en 2°. B. en "Ws. uit
te noodigen een instructie voor dien ambtenaar te ont
werpen en aan den Raad ter vaststelling aan te bieden.
Dat voorstel geeft veel te denken. Vooreerst blijkt
daaruit, dat B. en Ws. den tegen woordigen toestand
in zake de controle der lichtsterkte van het gas
nog altijd beschouwen als een voorloopigen toestand.
Hoe toch zou het anders mogelijk zijn om, terwijl
er een controleerend deskundige in functie is, een
voorstel te doen om er oen te benoemen De eenige
verklaring, welke wjj voor die zienswjjze kunnen
vinden, is deze: dat het raadsbesluit van 16 October
1879, bepalende dat een onderzoek zou worden in
gesteld naar den toestand van het gaslicht en ten
gevolge waarvan commissarissen der gasfabriek den
hoogleeraar Rijke hebben uitgenoodigd zich met
dat onderzoek te willen belasten, slechts was een
voorloopig besluit. Dat karakter van voorloopigheid
is echter al heel moeilijk meer toe te passen op het
raadsbesluit, genomen in de zitting van 20 Mei 1880
en waarbij werd vastgesteld, dat de lichtsterkte
van het gas in het vervolg zou moeten beant
woorden, op een afstand van 1000 a 1100 meter
van de fabriek, aan die van 16 Engelsche standaard
kaarsen, en zulks overeenkomstig de daaromtrent
te Londen bestaande voorschriften.
Op dat tijdstip nu, toen de Raad tot een per
manent onderzoek besloot, had tevens, naar onze
bescheiden meening, een definitief controleur moeten
worden aangesteld. Intusschen dat is niet geschied
en de aanvankelijk opgetreden deskundige bleef in
functie om de lichtsterkte van het gas te contro
leeren, met andere woorden te constateeren of zij
in het vervolg zou beantwoorden aan de ge
stelde eischen.
Wat toen niet plaats had, stellen B. en Ws.
voor, om thans te doen ter volledige regeling der
zaak en ook omdat van het onderzoek zooals het
thans geschiedt, geen afdoende resultaten te wach
ten zijn. Hier komen wij op een terrein met hin
dernissen, waarover wij liefst zoo spoedig mogelijk
heenstappen. Ook B. en Ws. doen dat, waar zij
verklaren dat zij, wat dit punt betreft, meenen te
kunnen verwijzen naar de discussiën in onderschei
den raadszittingen, waarin de lichtsterkte van het
gas werd ter sprake gebracht, „alsmede naar het
onlangs behandeld rapport der HH. gasdeskundigen."
De bijvoeging der laatste zinsnede is te betreu
ren en zou alleszins geschikt zijn om de zoozeer
gewenüchte kalmte, welke bij de behandeling der
gasquaestie vooral zoo onmisbaar is gebleken, op
nieuw in gevaar te brengen. In de gemeenteraads
zitting, waarin dat rapport der gasdeskundigen werd
behandeld, werd van verschillende zijden en door
leden, aan wier zienswijze, in deze groot gewicht
mag worden gehecht, verklaard dat men bij het toe
staan der belangrijke door de deskundigen geraamde
som allerminst wilde geacht worden zich tevens te
binden aan het door de deskundigen ongevraagd,
d. L buiten hun bevoegdheid uitgebracht advies
betreffende de verhouding tusschen controleur en
directeur.
Het is te hopen, dat die zinsnede niet heenwijst
op een streven van het dagelijksch bestnur om de
voor den controleur te ontwerpen instructie op te
stellen, in den door de gasdeskundigen bedoelden
zin. Daardoor zon een zekere entente cordiale tus
schen beide functionarissen worden in het leven
geroepen, die het onafhankelijk standpunt, waarop
de controleur dient te staan, ten eenenmale in gevaar
zou brengen.
Van welken aard de verhouding tnsschen beide
titnlarissen zal moeten zijn in het belang der gas-
verbruikers - niet alleen der particulieren, maar
ook der gemeente - zal men het best kunnen na
gaan uit den toestand, zooals die zich voordoet in
de naburige residentie, een toestand, die zoo uit
stekend werkt, dat men er zich over moet ver
wonderen, dat ons dagelijksch bestuur niet reeds
sinds lang daarop het oog richtte ter navolging ook
voor Leiden. De controleur aldaar heeft geen andere
instructie dan het voorschrift, waarbij wordt be
paald het aantal opgaven der lichtsterkte en die
van het soortelijk gewicht en de zuiverheid van het
gas - respectievelijk twee- en eenmaal per maand.
Het onderzoek geschiedt in een daartoe ingerichte
donkere kamer in het gebouw der hoogere burger
school - op een afstand van de gasfabriek daar
ter stede wellicht driemaal zoover als dat hier
plaats heeft. Toch heeft men ook daar als maatstaf
de 16 Engelsche standaardkaarsen aangenomen, en
zij worden in den regel bereikt. Men is er dus vol
strekt niet tevreden met de 14 kaarsen, die H.H.
gasdeskundigen in hun rapport voor Leiden vol
doende achten. Ziehier het bewijs.
Over de maand Juni van dit jaar verkreeg de
deskundige een gemiddelde opgave van slechts 14.9
kaarsen. Die opgave wordt als gewoonlijk bij het
dagelijksch bestuur ingediend, dat nu den directeur
interpelleert over die minder gunstige uitkomst.
Het bleek - dit zij volledigheids- en tevens billijk
heidshalve vermeld - dat de oorzaak was gelegen
in een tijdelijk gebrek aan Cannelkolen, natuurlijk
geheel buiten de schuld van den directeur. Die
feiten, ons van goed ingelichte en onpartijdige
zijde meegedeeld, bewijzen 4°. dat de controleur
aldaar een van de fabriek en directeur geheel
onafhankelijk standpnnt inneemt2*. dat de waarne
mingen er met zoo groote nauwkeurigheid geschieden,
dat zij de minste afwijking op de gasfabriek constatee
ren. Summa summarum: de hoofdvereischten en
tevens de eenige vereischten zijn dan ook werkelijk
nauwkeurigheid van waarneming en onafhankelijk
heid van standpunt van den te benoemen techno
loog. Dan zal men, enkele bepalingen omtrent het
aantal opgaven daargelaten, desnoods een instructie
kunnen missen.
Overigens maakt het een zonderlingen indruk,
dat in het voorstel van B. en "Ws. eerst wordt ge
sproken van de aanstelling, dan van de jaarwedde
en eindelijk van de instructie. Een juist omgekeerde
volgorde zal dienen te worden in acht genomen wil
men den schijn vermijden van personen te stellen
boven belangen.
En het geldt hier een groot belang, het voort
durend en nauwgezet onderzoek van het' gaslicht,
door de groote meerderheid van den Raad, en terecht,
verlangd en waartegen bij het college van dagelijksch
bestuur, gelukkig, in geenen deele bezwaar bestaat;
een groot belang voor fabrikanten, nijveren en nering
doenden, voor wie deugdelijk gaslicht een onmisbare
behoefte iseen groot belang voor alle ingezetenen
zonder onderscheid, wier degelijke verlichting van
de straten en de openbare gebouwen ter harte gaat.
De Raad, de vertegenwoordiging van die allen, zal
zeker ook hun billijke wenschen bevredigen en
dienovereenkomstig bijzondere belangen en ook het
algemeen belang behartigen door een kundig contro
leur te benoemen, geheel buiten de fabriek staande,
en vast te houden aan de 16 Engelsche standaard
kaarsen, die ook elders niet tot het onbereikbare
behooren.
En daarvoor is o. i. prof. Rijke de als aange
wezen persoon, te meer daar deze naar we meenen
met Augustus a. s. zijn pensioen krijgt, zoodat zijne
betrekking van rijksambtenaar dan niet meer in den
weg staat om deze taak te blijven vervullen. Voor
de enkele maanden, die alsdan nog moeten ver-
loopen, zal de minister zeker geen bezwaar hebben.