N°. 6628. Maandag 2© September- A0. 1881,
Leidens nood en ontzet in 1574,
Eerste Blad.
Premie LEIDSCH DAGBLAD.
Voor de Iuteekenaren daarop behooren
bij dit nummer van het Leidseh Dagblad de
Nos. 185 tot 189 der Ingekomen Stukken
van den Gemeenteraad.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
LEIDSCH iSfft DAGBLAD
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden1.10.
Franco per post1.40.
Afzonderlijke Nommers0.05.
Dit Nommer bestaat uit TWEE BLADEN.
De Uitgever van het Leidseh Dagblad, aange
moedigd door het steeds klimmend suoceB, zal in de
volgende week weder als premie, tegen betaling
van 15 Cents, een werkje aanbieden, ditmaal, met
het oog op den a. s. gedenkdag, van C. Fogteloo,
leeraar aan de Rijks Hoogere Burgerschool te Alk
maar, en getiteld:
HISTORISCHE NOVELLE
met photographie, in geïllustreerd omslag.
Het zal ook verkrijgbaar zijn zonder photographie
in gewoon omslag voor 10 cents.
Donderdag a. s. zal een bon in ons blad
worden afgedrukt, waarmede den volgenden dag de
premie kan worden afgehaald.
Het aanbod is slechts geldig voor zoover de voor
raad strekt.
Yourmaals en nu.
Wie kent het rijmpje niet:
„Als het bier is ia den man
Is de wijsheid in de kan"?
Menigmaal wordt het nog aangehaald, als men
iemand langs 's heeren straten aiet zeilen en het
blijkt, hoeveel moeite hij heeft om het roer recht
te houden. Of de zoodanige zich aan bier heeft te
buiten gegaan, zal men tegenwoordig niet meer voor
zeker houden.
Andere bedwelmende dranken hebben het bier-
verbruik verdrongen. Ze waren vroeger ook wel
bekend. De jenever hooren wij mej. Willis, de
aanstaande predikantsvrouw, in de Historie van Sara
Burgerhart, het vaderlandsch kostje noemen. Toen
scheen een fatsoenlijk gezelschap zich zelfs niet
te schamen een glaasje „klare" te gebruiken. Immers,
zij is met haar welbeminde en nog een paar vrien
den en vriendinnen te Maassluis voor pleizier en
nuttigt daar met hen den drank, dien zij als het
vaderlandsch kostje aanduidt. Sara zegt dat Anna
Willis geen reden heeft haar hard te vallen, als
zij in een jongelui-gezelschap eens een glaasje punch
gebruikt.
Het rijmpje noemt nochtans het bier als den alge-
meenen drank der ouden. Dat zal ook wel waar zijn
want eene verbazende menigte bierbrouwergen vond
men in de 17de eeuw, ja nog veel vroeger hier te
lande. Zoo weten wij dat in de 15de eeuw te
Amersfoort driehonderd en te Gouda nog vijftig
bierbrouwerijen meer bestonden. Zoo'n groot aantal
brouwerijen konden heel wat bier voortbrengen.
Bovendien was menige andere stad bekend wegens
het voortreffelijke bier, dat er gebrouwen werd. Het
Delftsch en Bredaasch hadden ook eene algemeene
bekendheid, 't Werd alom hier te lande geroemd.
Zelfs werd het Delftsch naar Engeland verzonden,
waar het de voorkeur genoot boven andere bieren,
't Kan dan ook niet bevreemden dat, terwijl het
bier zoo algemeen verbruikt werd, men in elke stad
tal van bierhuizen vond, waar eene kan uithing, om
de voorbijgangers uit te noodigen er eras te verpoozen
en zich door 't gebruik vaa een kanneken bier te
laven, 't Was ook niet zeldzaam dat de vrouw, om
ook iets te verdienen, de klanten bediende, terwijl
da man aan zijn werk was.
Yoor Jan Steen was 't geen profijt, dat zjjne
wederhelft, Grietje Yan Gooyen, de gasten bediende
want als de broeders van het Sint-Lucasgilde kwamen,
had Jan geen rast bij zijn ezel en droogde hij het
gedoopte penseel, om zich met de lai te vermaken.
Toen de pachter kwam om den cijns voor het mout
te ontvangen, keek Jan vreemd op. Hij kon aan
den eisch van den man niet voldoen. Jan Liefkensz.
redde hem uit de verlegenheid. Hij beet hem een
paar woordjes in de ooren, en gaf hem het middel
om van dien lastigen man bevrijd te zijn. En dat
was? De pachter werd heel gal genood eens te
proeven van den wjjn, waarop Jan Steen zijn
vriend onthaalde, omdat deze voor hem een paar
heerlijke hoentjes had meegebracht, welke Grietje
zoo lekker had gebraden. Geen tweekeer liet de pach
ter zich nooden. Hij maakte zelfs zoo'n goed gebruik
van den wijn, dat hij beschonken werd. De beide
vrienden hadden ook de hoogte, maar waren niet
zoo aangeschoten als de man der wet. Toen zeilden
ze met hem naar de ligplaats der schuiten en droegen
den schipper van Leiden op, hem hij vader Havik
te bezorgen. Deze was, gelijk men wel denken kan,
met het geschenkje, dat hij bekwam, weinig in zijn
schik, maar herbergde hem toch en - betaalde des
andereu daags den cjjns, waartoe Jan Steen geen
kans had gezien, om de eer van zijn zoon te redden.
Terecht zegt Yan Zeggelen:
„Zoo ging het wel meer met den vroolijken schilder:
Zijn nering verliep, zjjn talent werd te milder.
Te laat had ue enumg aan Havik geleera,
Dat schildren en bouwen toch slecht harmoniëert.
Het een deed hem hopen, het ander hem vreezen,
De tijd heeft hiervan de gegrondheid bewezen:
De brouwer van Delft ging te niet en verdween,
De kunst wijst nog steeds op den roem van Jan Steen.
Wij brengen dit historisch geval alleen in her
innering, ten einde aan te toonen dat het oudtijds
al geen zeldzaamheid was een bierhuis te houden,
om er wat bij te verdienen. Wie zou daarin eenig
kwaad zien Het bier toch is een gezonde volksdrank.
Sedert echter de bierbrouwerijen aanmerkelijk
verminderd zijn, omdat het gebruik van bier ver
drongen werd door dat van jenever of andere sterke
dranken, is vermeerdering van gelegenheden, waar
die te verkrijgen zjjn, een lokaas voor het volk,
om de zuur verdiende penningen aan een drank
te besteden, die het gestel ondermijnt en in vele
gevallen oorzaak is van treurige en niet zelden
strafbare feiten. Zoo beschouwd, moet ieder het
toejuichen dat welhaast een wet in werking treedt,
die ten doel heeft den drankverkoop, zij het niet
dadelijk, dan toch in de naaste toekomst te beper
ken door het aantal gelegenheden te verminderen,
en strenge straffen bedreigt tegen degenen die zich
blijven overgeven aan het misbruik van drank.
Te wenschen ware het dat het gebruik van goed,
krachtig bier meer algemeen werd. Dat zal mogelijk
kannen zijn, als de wetgever zijnerzijds 's lands
recht van het mout afschaft of wel belangrijk ver
mindert; en alzoo medewerkt, dat het volk op goed-
koope wijze een drank verkrijgt, die zooveel voor
heeft boven een, die nu nog meer dan vroeger het
vaderlandsoh kostje mag heeten. Wie toch moet
zich niet verbazen dat de accijns op sterke dranken
in sommige dorpen, met eene gezamenlijke bevol
king van 9000 zielen, ruim een halve ton gouds
bedraagt Welk een schatHoeveel monden kunnen
daarmee niet gevoed worden! En dat aanzienlijk
kapitaal wordt besteed voor een drank, die de volks
gezondheid nog zoozeer benadeelt. Waarlijk, indien
de helft er van gebruikt werd door de menigte
aan goed bier, zonden de krachten nog in gelijke
mate toenemen ah ze nn door het gebrnik van
jenever en andere sterke dranken verzwakken,
PRIJS DER ADYERTENTIEN:
Van 16 regels 1.05. Iedere regel meer 0.17$.
Grootere letters naar plaatsruimte. Voor het incassec-
ren buiten dc stad wordt ƒ0.10 berekend.
Alle redeneeringen hebben vaak niet dat gevolg
als cijfers, die zoo spreken! Moge een blik in het
verleden en het heden menigeen er toe brengen om
het bier als drank te verkiezen boven sterke, be
dwelmende dranken. Die het wèl meent met de
gezondheid van zijn eigen lichaam, volge den wenk
der geschiedenis van het volksleven.
LEIDEN, 241 September.
Heden is aan de universiteit alhier de heer F.
W. J. G. Snyder Van Wessenkerke, geb. te Mid
delburg, bevorderd tot doctor in de staatsweten
schap, met Stellingen.
Yan de 80 adspiranten, die zich voor het
admissie-examen tot de universiteit alhier hadden
aangemeld, waren er 4 niet opgekomen. Van de 76
overblijvenden zijn er 27 toegelaten en 49 afgewezen.
Naar men verneemt, staat op de voordracht
tot tijdelijk leeraar in de natuur- en scheikunde
aan de H. B.-S. voor meisjes alhier de heer H. W.
Bokhuis Roozeboom, assistent aan het scheikundig
laboratorium der universiteit.
In verband met de invoering van de gewijzigde
verordening op de Kweekschool voor Onderwijzers
wordt den Raad de volgende voordracht aangeboden
voor de benoeming van leeraressen en leeraars aan
voornoemde inrichting: mej. A. M. Will en mej.A.
Risseeuw, alsmede de heeren dr. P. Yan Romburgb,
P. Werkman, H. C. Yan der Heyde, A. J. Wetrene,
A. J. Van Gemert en G. Yan der Waals.
Zich vereenigende met de adviezen van de hoofden
der 10 openbare scholen en van den directeur der
Kweekschool voor Onderwijzers geven B. en Ws. in
overweging de leverantie van de schoolboeken, kaarten
enz. wederom voor den tjjd van drie jaren, aan
vangende 1 Januari 1882, onder de bestaande voor
waarden aan den heer J. H. Zitman op te dragen.
Matthijs Do Tombe en Susanna Kenbeek hebben
hot zeldzame voorrecht hun gouden huwelijksfeest
te vieren. Zijn er onder onze meer door de fortuin
bevoorrechte stadgenooten die in het gouden echtpaar
belangstellen en hen met een feestgave zouden willen
verblijden, dan is hun woonplaats :|0ranjegracht achter
de Oosterkerk.
Yoor een onzer stadgenooten is de 27ste
September a. s. een merkwaardige dag. Dan zal
het namelijk juist veertig jaren geleden zijn dat
de heer J. Greeve, als deurwaarder aan de arron-
dïssements-reebtbank te Leiden, in functie trad. Toen
voor eenige jaren, bij de nieuwe rechterlijke orga
nisatie, de rechtbank alhier verviel, werd de jubi
laris in zijne betrekking bij datzelfde rechtscollege
in de residentie overgeplaatst, doch met behoud van
standplaats.
Tot leerares in de dier- en plantkunde aan
de middelbare school voor meisjes te Leeuwarden
is benoemd mej. A. M. Will te Leiden; tot onder
wijzer aan de Christelijke school alhier J. B. Meynee
te Utrecht.
Op „Rhynzigt" werden deze week 144 baden
door heeren en 13 door dames genomen. De tem
peratuur van het Rijnwater is heden 13° Celsius»
Gedurende deze week zijn dageljjks in het
Werkhuis alhier opgenomen van 5073 volwassen
personen en van 711 kinderen.
Aangezien de heer P. De Graaf geen gebruik
heeft gemaakt van zijn bevoegdheid om togen de
uitspraak van Gedeputeerde Staten, waarbij bij niet
werd toegelaten als lid van den gemeenteraad van
Leiderdorp, bij den Koning in beroep te komen, is
door Burgemeester en Wethouders eene nieuwe ver
kiezing bepaald op Dinsdag den 11 den October a. s.
en zoo noodig de herstemming op den 25»ten
dier maand.
Bij het openbaar lager onderwijs te Ondshoom
is tot hulp der school benoemd P. Kooiman te
Hoogwoerd.