N°. 6
Maandag 5 -"pril.
A*. 1880.
Deze Conrant wordt dagelijks, met uitzondering
ran Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
1.01.
0.17J.
Dit Nommer bestaat uit TWEE BLADEN.
Eerste Blad.
Zuivelbereiding.
LEIDSOH
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT}
Voor Leiden per 8 uundeb.1.10.
Franco per post1.40.
Afaonderlyie Kommer»OAS.
PRIJS DER ADVERTENTIESt
Va* 1—rtfet»...
Ieder» regel meer..
G rooier» letter» naar ptaaUratat*
De hertog van Alva noemde onze natie „een
volk van boter," de Belgische revolutionairen
van 1830 duidden den „Noordelijken broeder"
aan onder den titel van „Jantje Kaas". Daar
werden juist geeu complimenten mee bedoeld, eu
als zoodanig behoeven we er geeu notitie van te
nemen; alleen vinden wij er in uitgedrukt, waar
steeds het zwaartepunt der Nederlandsche industrie
was gelegen.
Bij toeneming is dat nog in onze dagen het geval.
De uitbreiding der internationale betrekkingeu
heeft een soort van verdeeling van den arbeid in
het leven geroepen, die het algemeen belang zeer
ten goede moet komen. Een volk behoeft er niet
meer naar te streven, in alle opzichten in zijn
behoeften te voorzien en zich onafhankelijk te
maken van het buitenland: elke natie kan datgene
voor hare rekening nemen, waartoe zij de beste
hulpmiddelen bezit, en hare overvloedige productie
naar elders afvoeren. Als van vier landen het eene
uitmunt door goede weilanden, het tweede door
zijn bouwgronden, het derde door zijn wijnbergen,
het vierde door zijn minerale rijkdommen, dan zou
het in aller voordeel zijn als N*. 1 zich bij
voorkeur, ja, bij uitsluiting bezighield met de
bereiding van zuivel, N*. 2 met de teelt van
akkergewassen, enz.
Nu is het wel waar, dat ook binnen de grenzen
van denzelfden Staat, inzonderheid bij de groote,
afwisseling wordt aangetroffen; maar toch is het
niet te ontkennen dat speciale industrieën met het
meeste voordeel in een bepaalde streek worden
uitgeoefend. Beden waarom het noodig is alle
krachten in te spannen om die dan ook, met
terzijdestelling somtijds van al het overige, tot
haar recht te doen komen.
Nederlands welvaart hangt nauw samen met
de zuivelfabricatie. Van alle bedrijven is zij nummer
één, alle andere zijn tot op zekere hoogte aan
haar ondergeschikt.
Niet zonder reden hebben wij, eeuwen achtereen,
in deze de overhand behouden. De geheele wereld
wilde onze boter en kaas koopen, eenvoudig omdat
nergers even goede was te vinden.
Later veranderde dit. Andere natiën beproefden
ons een vlieg af te vangen. De voordeelen die
onze bodem aanbiedt, werden opgewogen door
meerdere zorgen aan de bewerking van het product
besteed. Waar de praktijk op hinderpalen stuitte,
werd de hulp der wetenschap ingeroepen. Spoedig
kon de vreemdeling met ons concurreeren
weldra was hij ons de baas. Daar kwam nog bij
dat onze landbouwers en kooplieden niet altijd
rekening hielden met de eischen van de goede
trouw, en opzettelijk een prodnct aan de markt
brachten, waarvoor zij zich hadden moeten schamen.
De achteruitzetting, die wij hier en daar moesten
ondervinden, deed eindelijk veler oogen opengaan.
Men begon elkander bedenkelijk aan te zien, en
sprakAls de buitenlanders onze boter en kaas
niet meer willen hebben, wat dan? Moeten we
alleen voor de binnenlandsche consumptie gaan
werken, dan kannen we de matten wel oprollen.
En bovendien, diezelfde vreemdelingen, wier artikel
boven het onze wordt getrokken, weten zelfs den
weg naar onze eigen markten te vindenook daar,
vlak onder den rook van onze boerderijen, steken
zij one den loef af.
Natuurlijk, dat kon niet. Ook hier moest de
wetenschap in den arm genomen worden. Mannen
van talent en doorzicht, zoowel theoretisch als
practisch goed op de hoogte, gingen het land
rond om overal waar men naar hen wilde luisteren,
inlichtingen te geven. Zij deden helder uitkomen
dat het maken van een goed product geen quaestie
is van hel toeval, maar in verband staat met
oorzaken die we kunnen opsporen. Om maar iets
te noemende scheikundige werkingen, die room
tol boter, kaasstof tot kaas doen overgaan, geschieden
het volkomenst onder een bepaalden warmtegraad.
Deze eenvoudig te controleeren door het insteken
van de hand, gaat niet opde thermometer geeft
veel nauwkeuriger aanwijzingen.
De wenken, aldus door het levende woord of
in geschrifte ten beste gegeven, vonden bij sommigen
toepassing: niet zelden echter op een wonderlijke
manier. Zoo is mij in Noord-Holland een geval
bekend van een boerin, die, na een voordracht
over het kaasmaken te hebben bijgewoond, voor
het eerst een thermometer zou gebruiken. Zij nam
er een die geheel onbeschermd was: één stootje,
en daar liep de kwik in de tobbe. Nu moest alles
worden weggegooid, en de goede vrouw, allen
mogelijken poespas van voorlezingen verwenschende,
zwoer bij zich zelve dat men haar niet weer zou
beetnemen.
Ofschoen de vooruitgang op dit gebied nog niet
zoo groot is, dat er niet zeer veel te verbeteren
overblijft, zijn er toch belangrijke levensteekenen
te bespeuren, en dringend is het noodig dat ieder,
in de eerste plaats de veehouder, zich beijvere
op de hoogte te blijven van hetgeen in die richting
geschiedt, vooral ook. om op eigen bedrijf toe te
passen wat elders proefhoudend blijkt te zijn.
Ware de energie bij dezen tak van nijverheid
levendig genoeg, dan zou men er wellicht aan
gaan denken op onderscheiden plaatsen van ons
land centrale stations op te richten waar vergelijkende
proeven met de meest bekende stelsels van zuivel
bereiding genomen konden worden. Dat zal evenwel
vooreerst tot de vrome wenschen moeten behooren.
Zelfs een flink op 't touw gezet plan, indertijd in
Noord-Holland gevormd om een school voor
zuivelbereiding op te richten, kon niet tot uitvoe
ring komen, hoofdzakelijk, zoo wij meenen,
omdat het bestuur van de gemeente waar zij ge
vestigd zon worden, het geheel aan medewerking
liet ontbreken.
Laat ons echter de bewijzen van vooruitgang
niet miskennen. Vooreerst hebben we de hier en
elders verrijzende boter- en kaasfabriekenniet
alle boeren zien die zonder wantrouwen aan, en
toch, als zij wilden, konden zij er veel waarnemen
wat ook op beperkter schaal, in hun eigen bedrijf,
van nut zou zijn.
Dan hebben we het onderzoek, vanwege de
Eriesche Maatschappij van Landbouw ingesteld
naar de Deensche boterbereiding, van welk onderzoek
de resultaten in een brochure zijn openbaar gemaakt.
Vervolgens het thans aanhangig plan van
de Vereeniging tot Ontwikkeling van den Landbouw
in Hollands Noorderkwartier, ten doel hebbende
om op niet al te bekrompen schaal gedurende een
ganschen zomer vergelijkende proeven te nemen
aangaande de geldelijke uitkomsten van verschillende
stelsels.
Eindelijk de uitgeschreven prijsvraag voor
boter, die de proef eener reis naar Nederl.-
Indië en terug zal moeten doorstaan, en waaraan
wij vertrouwen dat ook in onze omgeving, waar
de boterfabricatie zoozter op den voorgrond staat,
zal deelgenomen worden.
Dat alles zijn verschijnselen, die moed geven
voor de toekomst. Op dezen weg ga men voort,
voorshands bestaat er nog geen gevaar van te
veel ijver.
Zie Leidseh Dagblad van 19 Maart 11.
LEIDEN, S April.
De commissie van fabricage heeft met het oog
op de algemeen erkende behoefte aan geschikte
woonhuizen, een plan ontworpen en aangeboden,
om in de behoefte aan bouwterrein op eenigszins
ruime schaal te voorzien, door nl. de Binnenvest
gracht langs het Plantsoen te dempen en den
daardoor verkregen grond perceelsgewijze als bouw
grond beschikbaar te stellen. De kosten van aan
plemping van die gracht en van de Geeregracht
worden geraamd op f 23,800.
Ter benoeming van een hulponderwijzer aan de
Jongensschool 2de klasse wordt het volgende drietal
voorgedragenC. Goedeljee, tijdelijk verblijf hou
dende te Parijs; G. J. P. Biegman, te Leiden,
en B. Van der Weel, tijdelijk te Parijs woon
achtig. Aan die betrekking is verbonden eene
jaarwedde van f 550 en f 50 voor het geven van
onderwijs in de Pransche taal.
De commissie van financiën raadt tot goedkeu
ring van een staat van af- en overschrijving op
de begrooting van 1879 van de dd. schutterij
alhier. Zij raadt mede tot goedkeuring van
eene suppletoire begrooting en een staat van af-
en overschrijving van het stedelijk werkhuis,
over 1879.
B. en Ws. raden gunstig op een verzoek van
J. E. Vlaanderen Jr., om vergunning tot het
leggen van een beerput onder de stoep voor het
huis in de Steenstraat N'. 19. Zij geven in
overweging, aan J. Hartendorp op zijn verzoek
eervol ontslag te verleenen als hulponderwijzer
aan de openbare school N#. 2 voor onvermogenden,
met ingang van 1 Mei a. s. Zij raden wijders,
aan R. N. Duits Wesseling vergunning te ver
leenen tot het vernieuwen van de stoep voor het
huis aan den hoek van de Paardensteeg en den Apo-
thekersdijk, geteekend N*. 1, en tot het maken eener
uitloozing in het stadsriool in de Schapensteeg.
Nog raden B. en Ws., het benedengedeelte van
het perceel in de Smidssteeg N*. 59 onder de hand
te verhuren, voor den tijd van twaalf maanden,
aan W. Van der Wilk, voor de som van 50.
Zij raden mede, het lokaal op de Aalmarkt bij
de Stads-apotheek bij continuatie aan het Rijk
te verhuren, om als ijkkantoor te worden gebezigd,
en zulks voor den tijd van 5 jaren, ingaande 1
Augustus dezes jaars, tegen een huurprijs van
100 per jaar.
Het bestuur der onderofficiers-vereeniging
van het éde reg, infanterie verzoekt ons te
willen vermelden: dat nog nader aan den burge
meester dezer gemeente ten behoeve der algemeene
armen is afgedragen de siTmma van 8aldcn
acht en veertig cents, zijnde zev'*® 8ulden en acht
cents terugontvangen patentrecht tu *'er 8u^den
veertig cents advertentiekosten, terugontv^®11 T®
den uitgever van het Leidseh Dagbladeen ei/ ei
m verband met de door genoemde vereenig.
gegeven liefdadigheids-voorstelling op den öden
Pebruari jl.
sterkte van den eersten ban der dienst
doende schutterijen hier te lande, met inbegrip
van de reserve, was op 1 Jan. 11. 42,025 man,
waarvan 27,451 van de eerste en 14,574 van d#
tweede kategorie. Op 1 Jan. 1879 bedroeg die
der eerste kategorie 27,444, die der tweede 14,270,
