DAGBLAD.
Dinsdag 14 October.
A0. 1879.
iV. 6030.
LEIDSCH
PRIJS DEZER COURAKT:
Toor Leiden per 3 maanden.1.10.
Franeo per post.1.40.
Afzonderlijke Nommers0.05.
Deze Courant wordt dagelyks, met uitzondering
van Zou* en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIES»
Van 16 regel»1.05.
Iedere regel meer0.17J.
Grootere letten neer plaatsruimte.
LEIDEN, 13 October.
Bij het onderzoek der gemeentebegrooting voor
1880 wees ia eene sectie eea lid op de aanmer
kelijke uitbreiding der kosten van onderwijs in
het algemeen, in de laatste jaren. De opbrengst
der schoolgelden was daarentegen in datzelfde
tijdvak in verhouding niet toegenomen. De kos
ten van onderwijs waren van lieverlede zondanig
opgevoerd, dat zij nu 2/s van de geheele begroo
ting bedragen. Dat gaat te ver, vooral wanneer
men in aanmerking neemt dat daarin evenredig
ook wordt bijgedragen door een groot deel der
ingezetenen, die van dat ouderwijs, om welke re
den dan ook, voor hunne kinderen geen gebruik
maken. Ongeveer f 96,000 kost alléén het la
ger onderwijs, waaronder ook dat voor meerge-
goeiien. Bijzondere scholen verdwenen achtereen
volgens, ten gevolge der machtige concurrentie
van de gemeente. De uitgaven van Leiden voor
het onderwijs zijn bijzonder hoog, ook in verhou
ding van andere aanzienlijke gemeenten. Aan zoo
danige minder wenschelijke concurrentie moest
z. i. een einde worden gemaakt. Zij wekte bij
een groot deel der bevolking tegenstand op. Het
scheen beter dit te vermijden. Liever moest men,
door verhooging van schoolgeld, het ouderwijs
meer leeren op prijs stellen. De ouders moesten
zich daarvoor eenige meerdere opoffering getroos
ten. Kwam in die verhouding geeue verandering,
dan zoude bedoeld lid zich genoodzaakt zien, op
dien grond, tegen dit hoofdstuk eu ook tegen de
geheele begrootiug te stemmen.
Een ander lid merkte op dat de verschillen
de sommen op de begrooting zijn uitgetrokken
overeenkomstig vroeger genomen besluiten eu vast
gestelde verordeningen, zoodat daarin bij de be
handeling der begrooting, behoudens eerbiediging
van ieders persoonlijke zienswijze, geene verande
ring kon worden gebracht. Het gold hier eenvou
dig de naleving der verordeningen, die ter uit
voering van de Wet zijn vastgesteld.
Een ander lid weder kon niet toegeven dat
eene enkele familie zich hier zou vestigen, uit
sluitend met het oog op het lager onderwijs. Wau-
neer dit plaats heeft, is dit stellig altijd in ver
band met planuen voor de geheele opleiding en
dus om later ook het hooger ouderwijs te volgen.
Weder een ander lid gaf de behoefte aan mid
delbaar onderwijs voor meisjes toe, maar meende
dat de kosten daarvan geheel en direct door
de ouders moesten worden gedragen, niet door
het algemeen. Het is een zéér vicieus stelsel, het
algemeen te laten betalen voor datgene waarvan
slechts weinigen profiteeren. Het denkbeeld, dat
men daardoor meuschen herwaarts zoude trekken,
is ongetwijfeld niet geheel juist. Eu al ware dit
zoo, dan nog verdient het stelsel geen aanbeve
ling. Men zou daartoe dau even goed ook aude-
re middelen kuunen aanwenden, die zeker even
weinig aanbeveling verdienen. Bijzondere concur
rentie ook op het gebied van onderwijs is daaren
tegen in alle opzichten aanbevelenswaardig. Men
verkrijgt daardoor, gelijk de ondervinding elders
leert, althans niet minder goed onderwijs, met
veel minder kosten.
Een lid verklaarde zich zeer voor goedkoop
onderwijs, ook omdat dit veel beter gelegenheid
voor controle aanbiedt. Het bevordert de alge-
meene ontwikkeling en dus ook het algemeen
belang. Ook voor den minder gefortuneerde is
daardoor eene wetenschappelijke opleiding bereik
baar, die anders alleen het deel van den meer
gegoede kan zijn.
Daarop antwoordde de vorige spreker dat op
het bijzonder onderwijs even goed controle kan
worden uitgeoefend. En, wat de algcineene ont
wikkeling betreft, toen het ouderwijs meer aan
particuliere krachten was overgelaten, was het
in dat opzicht stellig niet minder goed gesteld.
Het zou niet moeielijk vallen dit met voorbeel
den te staven. Op hoevele groote mannen van
onzen tijd kan niet worden gewezen, die hunne
eerste opleiding ontvingen laDgs den weg van
het bijzonder onderwijs! Door concurrentie on
mogelijk te maken, wordt van de zijde der ge
meente een ongeoorloofde dwang uitgeoefend. Spre
ker is tegen staatsalmacht, ook op het gebied
van onderwijs. Vroeger heerschte de staatskerk,
daarvoor is nu de staatsschool in de plaats ge
treden. Bedoeld lid verklaarde zich tegen eiken
dwang.
Een ander lid was zéér voor het behoud der
neutrale school, doch wenschte dat, nevens het
openbaar onderwijs, gelegenheid voor het bijzon
der onderwijs toegelaten werd. De eerste spre
ker resumeerde nog zijn gevoelen, door op te
merken dat hij overtuigd was dat art. 194' der
Groudwet moest worden nageleefd. Hij wenschte
evenwel dat dit van de zijde der gemeente met
inachtneming van de meest mogelijke spaarzaam
heid geschiede. Men wachte zich voor alle over
drijving.
Maandag 27 dezer 's morgens te 10 uren zal
ih de Kweekschool voor Zeevaart alhier eene
keuring plaats hebben van jongens tusschen de
14 en 16 jaar, die eene verbintenis in 's rijks
zeedienst wenschen aan te gaan. Jongens onder dan
16 jaar worden voorloopig niet meer aangenomen.
Uit Leiden schrijft men aan het Vad.Het
zal wellicht uw aandacht getrokken hebben, dat,
niettegenstaande het aan mr. Modderman a's hoog
leeraar verleende verlof, toch door de benoeming
van de heeren Van der Hoeven eu Van der Vlugt
definitief in het ouderwijs in al zijn vakken is
voorzien.
De oplossing van het raadsel is zeer eenvoudig.
Terwijl curatoren in de faculteit mr. Modderman
als hoogleeraar wenschten te behoudeD, meenden
zij toch, dat althans voor strafrecht en strafvor
dering een definitief hoogleeraar behoorde te wor
den aangesteld. Een ander hoogleeraar, sinds lang
voor de bestaande vacature aangewezen, zou dan
tijdelijk met het overige zijner taak belast worden.
Later kou dan een nadere verdeeling van leervak
ken' plaats vinden.
Op een academisch standpunt kon tegen der
gelijke regeling geen bezwaar bestaan, daar de wet
geen maximum van hoogleeraren kent en verwisse
ling of splitsing van leervakken toelaat.
In het belang van het onderwijs heeft toen mr.
Modderman zelf de op zich zelve ook door hem
zeer gewensclite benoeming van mrs. Van der
Hoeven en Van der Vlugt zooveel mogelijk be
vorderd en bespoedigd. Daar hij echter indertijd
zijn non-activiteit alleen had aangevraagd in de
vooronderstelling dat door tijdelijke maatregelen
(zij het dan geenszins door de benoeming van een
tijdelijk hoogleeraar bij de wet niet bekend) in
het onderwijs in strafrecht en strafvordering kon
worden voorzien, heeft hij verzocht en verkregen,
dat ook uit de benoeming van mr. Van der Vlugt
alles zou worden verwijderd, wat een tijdelijk
karakter droeg, en kan men (zoo zij niet reeds
geschied is) eerstdaags de aanvrage van den
minister Modderman om ontslag als hoogleeraar
te gemoet zien.
In den Spectator geeft dr. W. N. Dn
Rieu een overzicht van den catalogus der boeken
van de Hollandsche kerk te Londen, dien de
bibliotheek van de Leidsche universiteit ten ge
schenke kreeg van „the Consistory of the Dutch
Church." Aan dat overzicht laat de schrijver
voorafgaan een woord over de geschiedenis dezer
stichting, aan de voorrede van den catalogus
ontleend.
Bij de heden gehouden openbare verkoo-
ping van cokes van partijen van 100, 50, 10 en
5 hectoliters waren de hoogste prijzen f 41.00,
f 20.50, f 4.20 en f 2.20de laagste f 40.00,
f 20.00, 3.80 en f 2.10.
De commissaris des konings in Zuid-Holland
heeft ook een bezoek aan de gemeente Noordwijk
gebracht. Onder geleide van den burgemeester be
zocht hij de openbare lagere scholen, zoowel te
Noordwijk-binnen als te Noordwijk aan Zee, en
gaf daarbij zijn ernstige afkeuring te kennen, wat
betreft de localiteit der scholen. Hij sprak den
wensch uit dat de nu bestaande inrichtingen zeer
spoedig door betere en ruimere zouden vervangen
worden.
Gisteren herdacht mr. J. W. P. Kluit zijn
vijfentwintigjarige betrekking als notaris in de
gemeente Alphen. Door eenige ingezetenen werd
hem een prachtig cadeau in zilver aangeboden.
Ds. C. W. Van der Pot, predikant bij de
Remonstrantsche gemeente te Rotterdam, heeft
gisteren in de voormiddag-godsdienstoefening af
scheid van haar genomen. In zijn voorafspraak
verklaarde hij, den herderstaf niet willekeurig of
overijld neder te leggen. Niet zonder strijd en
smart toch had hij daartoe besloten. Bij het ver
anderde standpunt der Remonstrantsche Broeder
schap, die in den strijd onzer dagen eene keuze
heeft gedaan waarmede zijn geweten zich niet
kon vereenigen, had hij aanvankelijk gemeend,
toch in zijn predikambt te moeten blijven; maar
de ervaring der laatste maanden had hem tot de
overtuiging gebracht dat het voor hem tijd werd
zijne bediening te staken eu het werk aan fris-
scher krachten over te laten. Die tijd was nu
aangebroken. Geen wonder, dat hij tegen dezen
dag had opgezien. Reeds van vroeger toch wist
hij wat het zegt, heen te gaan uit een kring,
waaraan hij zich door zoo menigen band verknocht
gevoelde. Hij had dit ondervonden bij het heen
gaan van zijne eerste standplaats, Haarlem, ver
volgens bij het afscheid der gemeenfen Leiden en
Noordwijk, bij welke hij ruim 14 jaar werkzaam
was geweest, maar veel meer nog ondervond hij
het te Rotterdam, waar hij 26 jaar het evangelie
had verkondigd bij de gemeente die hij te zeer
had lief gekregen dan dat hij haar zonder leed
vaarwel kon zeggen.
Ds. P. Groote, te Edam, heeft het beroep
naar de Ned. Ilerv. gemeente te Bodegraven aau-
genomeu.
Door het classicaal bestuur is de predikant
van Waarder, de heer Groeneveld, voor den tijd
van zes weken geschorst.
Op de te Rotterdam gehouden jaarlijksche
algemeene vergadèring van de Vereeniging van
officieren van scherpschutters-corpsen in Neder
land werd o. a. een voorstel aangenomen, dat
de Vereeniging zich in verbinding zou stellen met
de Bonds der rustende schutterijen van Zuid-
Holland en Noort-Brabant, ten einde gezamenlijk
stappen te doen bij de hooge regeeriug ter ver
krijging eener wettelijke regeling der scherpschut
ters-corpsen in Nederland.
