Woensdag 23 Juli. N0. 5960. A0. 1879. IDSCII DAGBLAD. PBIJS DEZEE COURANT: Voor Leiden per 8 maanden.. V7» f 1.10. Franco per post.s 1.40# Alzonderlijke Nommers..T.v.a 0.05. Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen, uitgegeven. PRIJS DKB ADVERTENTIES; Vu 1rejrf».1.08. Iedere regel meer....... Grootere letten neer pleeUmimte. '•"TSW WI-' i te. LEIDEN, 22 Juli. Het bestaur van het aardrijkskundig ge nootschap heeft besloten een linguïstische kaart samen te stellen, waarop het gebied der verschil lende in ons vaderland gesproken tongvallen zoo nauwkeurig als mogelijk zal aangegeven worden; het heeft de voorbereiding en bewerking daarvan opgedragen aan een commissie, bestaande uit de heerendr. H. Kern, te Leidendr. A. Sasse, te ZaandamP. J. B. C. Robidé van der Aa, te 's-HageP. H. Witkamp en H. Bouman te Amster dam. Voor het vervaardigen van zulk een kaart zijn gegevens noodig uit alle oorden van het rijk en ten einde deze te bekomen is door de com missie een reeks van vragen ontworpen, zoo inge richt, dat ze zonder behulp van taalgeleerdheid kunnen beantwoor l worden. Er wordt niets anders verlangd, dan dat men achter de kolom, welke in de Nederlandsche schrijftaal gestelde woorden en uitdrukkingen bevat, ïuvulle de overeenkomstige gewestelijke. Het zal de taak eener commisie van deskundigen wezen om uit de ingekomen antwoor den de hoofdkenmerken van eiken tongval op te maken en zoodoende de grenzen er van af te bakenen. Gisteren is aan het gebouw van het prov. bestuur te 's-Hage aanbesteed het maken van een bazaltmuur aan het buitenfront der schutsluis van het kanaal door Voorne te Hellevoetsluis, provincie Zuid-Holland. Minste inschrijver was de heer Ph. Verbruggen te Waddingsveen, voor f 4799. Gistermiddag te twee uren had de verga dering van liberale leden der Tweede Kamer plaats onder praesidium van mr. E. Cremers. Meer dan veertig leden waren opgekomen, terwijl ook nog enkele leden hadden te kennen gegeven tot hun leedwezen verhinderd te zijn. De vergadering werd geopend met een kort woord van den heer Cre mers, waarin hij uiteenzette, waarom de heer v. d. Putte en hij de leden hadden opgeroepen. Daarna kreeg de heer Fransen van de Putte het woord om de vergadering in te lichten. Zijn mededeelin- gen sloten zich aan bij hetgeen de minister van binnenlandsche zaken in de Eerste Kamer had verklaard en hetgeen dus bekend was. Daarna had de minister van binnenlandsche zaken eenige dagea later een uitvoerigen brief aan den Koning ge schreven. In dien brief had de minister uiteen gezet wat van den beginne af de taak van het ministerie was geweest. In de zitting van 1877 1878 had het kabinet zich tot taak gesteld om de aanhangige vraagstukken, als de onderwijs- quaestie, de herstelling van het financieel even wicht, de voorbereiding van het strafwetboek, de voorbereiding van de kanalenwet, op te lossen. Daarna zou men overgaan tot een wijziging van de parlementaire inrichting, de herziening van de belasting en het brengen van een betere verhou ding tusschen rijks- en gemeente-financiën. Al lang was het gebleken, dat verschillende bepalingen van de grondwet voor die hervormin gen een beletsel waren, en daarom zou reeds in 't begin van dit zittingjaar een voorstel tot grond wetswijziging gedaan zijn, zoo de ziekte van den heer De Roo dit niet verhinderd had. Grond wetsherziening bleef echter noodig en de minister van binnenlandsche zaken verklaarde thans in zijn missive dan ook niet te kunnen aanblijven, indien niet een ontwerp van grondwetsherziening bij het begin der volgende zitting in den geest eener nota (bij den brief aan den Koning gevoegd) met machtiging des Konings aan de Tweede Kamer kon worden voorgelegd. De minister van binnenlandsche zaken had èn den brief èn de nota aan den raad van ministers medegedeeld, met vertoek ze in de notulen te willen opnemen, hetwelk geschiedde. De minister verzocht daarop den heer Tak niet verder op ont slag aan te dringen, voordat op de laatste missive door Z. M. zou zijn beschikt. Enkele dagen later werd de brief vanwege Z. M. verzonden aan het ministerie om advies. Aan de beraadslaging in den ministerraad werd door zes leden deelgenomen, te weten de beeren Van Rees, Gleichman, Wichers, Den Beer Poortugael, Smidt en Van Heeckeren van Keil. Vier van de ministers deelden de ziens wijze van den minister van binnenlandsche zaken en in dien geest werd dan ook den 2den Juli een advies aan den Koning gezonden. De heeren Gleichman en Van Rees konden zich op verschil lende gronden niet met de zienswijze van den mi nister van binnenlandsche zaken vereenigen en zonden elk afzonderlijk ook aan den Koning een advies. De minister van financiën verklaarde in zijn advies, dat hij in 't algemeen niet tegen grondwetsherziening was, maar dat een dergelijk voorstel naar zijn meeniug alleen van een krachtig ministerie kon u'tsaau. Naar de meening van den minister van koloniën i/cdoogt ook de algemeene politieke toestand des lands op dit oogenblik geen grondwetsherziening! Den lOden Juli kwam er een beschikking van den Koning. Z. M. verklaarde, dat bij een voor stel tot grondwetsherziening, buiten zijn initiatief genomen, thans niet kon goedkeuren om een mi nister te behouden. Kwam het tot grondwetsher ziening, dan zouden wellicht ook andere bepalingen herzieningeischen om zoo mogelijk een blijvend werk tot stand te trachten te brengen. Behalve de re denen, door de ministers van financiën en van koloniën aangevoerd, waren er naar de meening van Z. M. nog andere gewichtige redenen, die op dit oogenblik den Koning er voor deden terugdein zen om in het voorstel van den minister van bin nenlandsche zaken te treden. Naar 's KoniDgs mee ning toonde ook de minister van binnenlandsche zaken zelf te twijfelen aan de mogelijkheid om het werk tot stand te brengen, omdat de minis ter reeds gewaagd had van de noodzakelijkheid om een voorstel tot ontbinding te doen, indien de Tweede Kamer de grondwetsherziening niet wilde. Daarop heeft het ministerie het verzoek om collec tief ontslag herhaald. Nu verliepen er weer eenige dagen, totdat vóór nu ongeveer acht dagen aan de heeren Fransen van de Potte eu Cremers werd opgedragen, om zoo spoedig mogelijk een nieuw kabinet samen te stellen. De heeren Van de P. en C. zagen ter stond het zeer ingewikkelde en ernstige van den toestand in en verborgen het ook volstrekt niet, dat zij wel niet in staat zouden zijn een nieuw kabinet te formeeren. Vrijdag jl. hadden de heeren Van de P. en C. met den Koning een langdurige conferentie. In de eerste plaats gaven zij aan Z. M. te kennen, dat het wenschelijk zon zijn, dat eerst het gevoelen van de presidenten van de Ka mers en van den vice-president van den Raad van State werd ingewonnen en dat deze heeren over hetgeen thans te doen was aan den Koning rapporteerden. Verder verklaarden zij oak, dat het hun wenschelijk voorkwam de liberale leden der Tweede Kamer t» raadplegen en hun mededeelin- gen te doen aangaande den toestand, waartegen Z. M. volstrekt geen bezwaar had. Op de mededeelingen van den heer Fransen van de Putte volgde een uitvoerige discussie. De gevoelens liepen zeer uiteen en van een bepaalde meerderheid bleek niet. Van de wenschelijkheid eener grondwetsherziening was men, vooral op het punt van het kiesrecht, vrij algemeen overtuigd, maar zeer verschilde men over de vraag; 1*. of het tijdstip voor het aan de orde stellen van grondwetsherziening goed was gekozen2®. of dit ministerie op dit oogenblik met goed gevolg deze zaak ten einde zou kunnen brengen. Verschillende sprekers betoogden de wenschelijkheid dat Z. M. zich met den minister van binnenlandsche zaken, die wel demissionair, maar nog altijd raadsman der kroon is, zich nader in verbinding zou stel len, opdat die minister in c!e gelegenheid zou zijn de bedenkingen des Konings tegens 's ministers plannen zoo mogelijk te weerleggen. Tot een conclusie kwam men niet. Dat de heeren Van de Pntte en Cremers de opdracht thans zullen aanvaarden is niet waarschijnlijk. Naar wij vernemen is de talentvolle tooneel- kunstenaar de heer Albregt hedenmorgen overleden. Aan den algemeenen schietwedstrijd van het officieren-schietgezelscbap der dd. schutterij te 's-Hage zullen ook de onderofficieren der dd. schutterij kunnen deelnemen. Eenige inwoners te Scbeveningen hebben het plan o; gevat tot stichting van een kinder ziekenhuis aldaar. Ter voorkoming van misbruiken zal het den miliciens bij hunne opkomst onder de wapenen streng verboden worden, om aan onderofficieren of korporaals geschenken of geld in bewaring te geven. Bij den internationalen wedstrijd, waarmede het zangersconcours te Rotterdam werd besloten, is de eerste prijs, prix d'excellence, door de Haag- sche Mannenzangvereeniging „Cecilia" behaald. Het stoomschip „Schiedam", van Nieuw- York naar Rotterdam, passeerde gistermiddag te vijf uren bij Seillys. Gemengd Nieuws. De eerste dag van de Leidsche ker mis heeft het niet bijzonder getroffenvan den morgen tol den avond bij voortduring regen. Toch waren er, zooals van zelf spreekt, nog velen die weer en wind trotseerden; vooral was dit in den namiddag het geval. In den laten avond was het spoedig stil langs de straten. Velen waren dan ook telkens genoodzaakt zich huiswaarts te begeven of hunne toevlucht tot koffiehuizen, vele thans in cafés-chantant herschapen, te nemen. Het is natuurlijk dat ook de tenten wat de opkomst van het publiek betreft, daaronder lijden, ofschoon o. a. het Théatre de Nouveautés van den heer Spriet op de Lammermarkt toch vrijgoed bezet was. De werkzaamheden in het goochelen, de gymnastiek enz. enz. werden telkens toegejuicht, evenals dit ook het geval was bij de verschillende gezichten met electrische verlichting en andere tableaux, besloten met een pantomime„de roovers in het gebergte." De groote zaal van de Stadszaal heeft ook dit jaar weder een geheel ander voorkomen aangeno men; het orkest is in een grot veranderd, waar voor, naar ook van verschillende zijden werd ver zekerd, den vervaardiger, den heer J. D. Speet, bloemist alhier, alle eer toekomt. Ze is, met klimop en ander groen voorzien, bijna geheel van boomschors gemaakt, en wel zoodanig in elkaar gewerkt, dat er geen enkel spijkertje voor in den muur is geslagen. Het is eem op zulk een wijze „nog nooit alhier vertoond", schouwstuk, dat

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1879 | | pagina 1