N°. 5152.
Maandag
A0. 1876.
27 November.
Eerste Blad.
Premie Leidscli Dagblad.
S TA D S-15 E KI CHT E N.
IETS TER NAVOLGING!
LEIDSCH
DAGBLAD.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maanden1.10.
Franco per post1.40.
Afzonderlijke iNommers0.02.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, nitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIES:
Tan 16 regelsf 1.05.
Iedere regel meer0.17$.
Grootere letters naar plaatsruimte.
Dit Nommer bestaat uit
TWEE Bladen.
Het militaire leven begint ook hier te
lande meer de aandacht tot zich te trek
ken. Telken jare toch doen zich door de
steeds aanzienlijker wordende prijzen ook
voor den meergegoeden burger bezwaren
op tot het stellen van plaatsvervangers of
nummerverwisselaars en het gevolg daar
van is dat zich tegenwoordig in de gelede
ren ook meer ontwikkelde en beschaafde
jongelieden bevinden en het gehalte van
ons leger daardoor niet weinig wordt ver
beterd. Geen wonder dus dat de belang
stelling in den militairen stand tegelij
kertijd grooter wordt. En hieraan is 'tdan
ook toe te schrijven dat de uitgever van
het Leidsch Dagblad zich den eigendom
heeft verzekerd van een oorspronkelijk
handschrift, getiteld: Drie maanden in
dienst, waarin door een adspirant-onder-
officier op onderhoudende en soms humo
ristische wijze zijne lotgevallen en ontmoe
tingen als soldaat, het vertrek uit de
ouderlijke woning, de eerste intrede in de
kazerne, zijn eerste nachtverblijf en het
leven aldaar en in zijn vrijen tijd worden
geschetst. Evenals vorige malen, wenscht
de uitgever ook deze inderdaad belangrijke
en geestig geteekende novelle, die ons een
diepen blik doet slaan in het wel en wee
van het leven van hen, die soms op hun
krachtigsten leeftijd uit hun werkkring
worden geroepen om zich aan de belangen
van het vaderland te wijden, als premie
boekwerk aan te bieden, 't Zal worden ge
drukt op velijn papier en ongeveer 5 vel druks
of 80 pagina's beslaan. Ook zij die zich van
1 December a. s. af op deze Courant abon-
neeren, zullen het kunnen verkrijgen. De
uitgifte is bepaald omstreeks 15 December.
Voor 't gereedmaken zal 10 ets. inreke
ning worden gebracht.
Vergadering van den gemeenteraad van Leiden
op Donderdag 30 November e. k.
Onder de nuttige stichtingen uit onze dagen
bekleeden de volksgaarkeukens een voorname plaats.
Zelfs de meest verstokte pessimist, die, waar hij
niet rechtstreeks tegen de woorden van goedkeuring,
door minder zwartgalligen aan een of andere goede
zaak gewijd, protest durft aanteekenen, toch
altijd een beperkend „maar" gereed heeft, zal dat
moeten toestemmen. Waar lieden, die over heel
wat ruimer kennis hebben te beschikken, zich be
klagen over het ondeugdelijk voedsel, dat hun te
Leiden wordt voorgezet, is het geen wonder dat
de ongehuwde uit nederiger stand gretig gebruik
maakt van de gelegenheid, hem in de volksgaar
keuken aangeboden, om zich van een eenvoudig,
maar degelijk maal te voorzien. Die inrichting
nam dan ook sedert haar opening op 1 Juni 1871
steeds in bloei toe en bleef beantwoorden aan
haar bestemming: verbetering der voedingsmidde
len van den arbeidersstand, zoodat aan het einde
van het vorige jaar kon worden geconstateerd dat
gedurende 1875 niet minder dan 40438 portion
verschillende spijzen werden afgeleverd, d. i. ge
middeld ruim 110 portiën per dag.
Dat getal is op zich zelf zeker niet onbelang
rijk, doch stelt men het tegenover het gehcelc
aantal ongehuwde werklieden, dat in een gemeente
als de onze ongetwijfeld nogal een aardig cijfer
vertegenwoordigt, dan blijkt het, dat slechts een
betrekkelijk gering gedeelte van hen, voor wie de
volkskeuken bestemd is, daarvan gebruik gemaakt;
en die verhouding wordt wederom ongunstiger,
wanneer men in aanmerking neemt, dat het aantal
consumenten heel wat kleiner is dan dat der
afgeleverde portiën; immers de meeste, zoo niet
alle bezoekers gebruiken meer dan een enkele portie.
Inderdaad, indien onze pessimist hier zijn „maar"
deed hoorei), zon hij niet zoo geheel en al onge
lijk hebben. Zonder ook in het minst iets te
willen afdingen op het nut der volksgaarkeukens,
leveren die inrichtingen een leemte op, waardoor
menig ongehuwd werkman verhinderd wordt er
gebruik van te maken. Goed voedsel is wel een
van de voornaamste levensbehoeften, maar daarom
nog niet de eenige; ook een voegzame verblijf-
en slaapplaats is een onmisbaar vereischte, en
daarin nu juist wordt door de volksgaarkeukens
niet voorzien. Al die behoeften te zamen vindt
de werkman vervuld bij lieden, die zoogenaamde
kosthuizen houdenen al geeft hij nu ook de
voorkeur aan het maal, dat de volkskeuken hem
aanbiedt, ter wille van hetgeen deze niet verschaft
maakt hij ook van het betere en goedkoopete geen
gebruik.
In die leemte heeft uien te Amsterdam, Bot
terdam en Utrecht trachten te voorzien door het
oprichten van kosthuizen, die steeds goed worden
bezocht, en in de gunstige resultaten, daardoor
aanvankelijk verkregen, vond het ijverig bestuur
der jeugdige, maar krachtig optredende vereeni-
ging voor handel en nijverheid te 's-Gravenhage,
wier loffelijk streven ter bestrijding der meer en
meer onhoudbaar geworden patentbelasting alge-
meenen bijval ondervindt, gereede aanleiding om
de handen aan het werk te slaan, ten einde ook
in de residentie een dergelijke inrichting tot stand
te doen komen. Daartoe stelde het zich in de
eerste plaats in betrekking met het bestuur der
volksgaarkeukens aldaar, en zoo ontstond weldra
een commissie, gevormd behalve uit beide genoemde
besturen, uit een 25-tal ingezetenen, van welke
eerlang een circulaire ter bevordering der zaak zal
uitgaan.
Met opzet maakten wij melding van den loop,
dien deze belangrijke zaak tot dusver in de nabu
rige residentie heeft genomen, omdat ook hier ter
stede dezelfde elementen aanwezig zijn, althans
wat de volksgaarkeuken betreft. Het valt onzes
inziens dan ook niet te betwijfelen, dat, evenals
op het voorbeeld van andere groote steden laatst
genoemde inrichting te Leiden werd in het leven
geroepen, zoo ook het bezit van een kosthuis voor
ongehuwde werklieden hier niet altijd tot de vrome
wenschen zal blijven behooren. Het veelzijdig
nut van zulk een stichting strekt daarvan tot
waarborg.
Op die voordeelen nader te wijzen, mag dan
ook vrij overbodig heeten; de belanghebbenden
zelf, die bij ondervinding weten welke ongerief
lijkheden aan het verblijf in bijzondere kosthuizen
verbonden zijn, al zijn ook daaronder ongetwijfeld
enkele vrij voldoende inrichtingen op te noemen,
zullen ze het eerst erkennen.
Onder de oorzaken, die de stoffelijke welvaart
van den werkman in den weg staan, wordt veelal
ook genoemd het al te vroegtijdig aangaan van
een niet zelden onberaden huwelijk. Zou men te
veel zeggeu, door te beweren dat menig jeugdig
werkman tot het aangaan van zulk een overijlde
verbintenis wordt gedreven onder den invloed van
het eenzelvige, ongezellige leven, dat hij leidt?
Of wel: zou de zucht naar uithuizigheid met
haar niet zelden maar al te noodlottigen nasleep,
niet voor een groot deel moeten gezocht worden
in de onbehaaglijke levenswijze, waartoe de onge
huwde werkman zich veroordeeld ziet?
In dat alles en nog veel meer zon de
stichting van een kosthuis, ingericht ook met het
oog op gezellig verkeer, op voldoende wijze kunnen
voorzien. En bij het tot stand brengen daarvan
behoeft volstrekt geen sprake te zijn van ziekelijke
philanthropic. Geeft toch de toenemende bloei der
thans hier ter stede bestaande volkskeuken ge
grond uitzicht op de uitdeeling van een dividend,
er valt niet aan te twijfelen of een volkskosthuis,
dat in zooveel meer behoeften voorziet, zou nog
gunstiger financieele resultaten opleveren. Zeker is
de zaak een ernstige overweging ten volle waardig.
LEIDEN, 25 November.
Voor de verkiezing van vijf leden der Kamer
van koophandel en fabrieken alhier, ten gevolge
van de aftreding met 1 Januari van de heeren
P. I. De Fremery, A. C. Leembruggen, Mr. P.
Dn Rieu, J. I. Van Wensen en B. F. Krantz,
zijn ingeleverd 29 stembriefjes. De aftredende
leden zijn allen herkozen.
Gedurende deze week zijn dagelijks in het
Werkhuis alhier opgenomen van 5779 volwas
sen personen en van 1523 kinderen.
Donderdag had te Dordrecht in tegenwoor
digheid van B. en Ws. een laatste proef plaats met
Liernur's poudrette-bereiding. Burg. en eenige
leden van den gemeenteraad van Botterdam en
Leiden woonden, daartoe uitgenoodigd, de proef
hij. De bewerking werd door de heeren Liernur
en De Bruyn Kops tot in de kleinste bijzonder
heden verklaard. Ten slotte werden er in aller
tegenwoordigheid monsters genomen en verzegeld,
zoowel van de verkregen poudrette als van het
faecaalwater dat afgevoerd wordt. Die monsters
zijn bestemd voor een scheikundig onderzoek, waar
van de uitslag publiek gemaakt zal worden. De
poudrette-bereiding wordt thans voorloopig gestaakt,
omd d de inrichting voor een grootere hoeveelheid
faecaliën is bestemd dan thans wordt verkregen,
zoodat, om met voordeed te werken, het buizennet
zal moeten uitgebreid worden. Intusschen gaat meu
voort met de verzameling der faecaliën langs pneu-
matischen weg, volgens de Liernur's methode, en
worden de daarmee verkregen stoffen door den
pachter van het gemeentevuilnis weggehaald.
Door het kiescollege der Ned. herv. gemeente
te 's-Hage is het volgend drietal opgemaakt ter
voorziening in de predikantsvacature ten gevolge
van het overlijden van ds. Van den Broekds.
H. W. Creutzberg, te Schiedamds. G. A. Rade
maker, te Dordrecht, en dr. H. Smeding, te Haarlem.
Het stoomschip „Celebes", van Batavia naar
het Nieuwediep, is 24 dezer te Aden aangekomen
