LET KSO II
DAGBLAD.
N°. 5059.
A". 1876.
Donderdag
10 Augustus.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 moandenf 1.10.
Franco per post1.40.
Afzonderlijke Nommers0.02.
(i/3 Indien cr soms Abonné's mocliten zijn,
die het Dagblad DES AVONDS NIET
GEREGELD ontvangen, wordt hun ver
zocht daarvan AAN HET RUREEL kennis
te geven.
LEIDEN, O Augustas.
Blijkens een bij het departement van kolo
niën ontvangen telegram van den gouverneur-
generaal van Nsd.-Indië heeft de generaal-majoor
"Wiggers van Kerchem, onder dagteekening van
30 Juli jl., het volgende uit Atjeh bericht: Door
de van twee zijden tegelijk ondernomen operatiën
is thans de bergpas Gli-laroen geheel van vijanden
gezuiverd. Een patrouille van 30 man kwam nabij
de benting Lemboe Oost in gevecht met talrijke
vganden, die echter met achterlating van 10 doo-
den werden teruggedreven, terwijl er van onze
zijde 5 mindere militairen sneuvelden en 7 ge
wond werden. De weersgesteldheid was droog en
warm, de gezondheidstoestand beterende, evenwel
kwamen nog enkele gevallen van cholera voor.
Een gezantschap uit Pedir is, vergezeld van den
aldaar gevestigden adsistent-resident voor de Noord
kust, in Groot-Aljeh aangekomen, ten einde zijne
opwachting te maken bij den militairen, tevens
civilen bevelhebber.
Gisteren werd te Amsterdam de 91ste alge
meene vergadering der Maatschappij tot Nut van
't Algemeen geopend met eene redevoering van
den heer Mr. J. G. Gleichman, die door het hoofd
bestuur uit zijn midden tot voorzitter dezer ver
gadering is benoemd. De spreker behandelde een
onderwerp voor bijeenkomsten als deze van zeer
practisch belang, nam.: „over het misbruik van
het woord". Daarover deelde hij eenige losse op
merkingen mede, o. a. dat de vrijheid van het
woord in elke vergadering in het vrije Holland
gehouden, krachtig dient gehandhaafd te worden,
maar dat van die vrijheid door de sprekers een
kiesch en oordeelkundig gebruik moet gemaakt
wordeniets, dat in velerlei vergaderingen, ook
parlementaire, al te vaak wordt vergeten.
Hierna bracht de algemeene adjunct-secretaris
verslag uit aangaande den staat der Maatschappij
en hare departementen gedurende het afgeloopen
jaar. Uit dit verslag bleek o. a. dal de Maat
schappij op dit oogenblik telt 17028 gewone en
eereleden, dat is 383 meer dan een jaar te voren
dat het aantal departementen met kleine wijziging
op dezelfde hoogte bleef, n. 1. 333, en dat het
kapitaal der Maatschappij bestaat in ruim f 237,000
inschrijving 2«/2 pc. W. S., f 35,000 in verschil
lende andere geldbeleggingen en f 631,49 kasgeld.
Voorts werd wat de verrichtingen in het afgeloo
pen jaar betreft gewezen op het rapport der com
missie, belast met het onderzoek naar de wer
king der onderwijswetten van 1857 en 1863, en
medegedeeld, dat het rapport betreffende het mid
delbaar onderwijs gereed is en eerstdaags ter
kennisneming aan de departementen zal worden
l toegezonden.
Na de goedkeuring van het verslag en tevens
j v*n de rekening en verantwoording over het ver-
loopen dienstjaar en de begrooting voor het vol
gende, werd aan de orde gesteld het voorstel van
het hoofdbestuur, om ontheven te worden van de
opdracht, ontvangen van de algc-meene vergadering,
waarbij een onderzoek werd gevraagd: „in hoever
en onder welke voorwaarden het mogelijk en
wenschelijk is, onderwijzers en onderwijzeressen
van departemensscholen voor lager of voorbereidend
onderwijs uit de algemeene kas pensioenen te ver-
leenen." Na langdurig debat werd door het dep.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIE!*:
Van 1—6 regelsf 1.05.
Iedere regel meer0.171-
Grooterc tellers naar plaatsruimte.
Bloemendaal als amendement voorgesteld, het hoofd
bestuur van de opdracht te ontheffen en het ge
vraagde onderzoek vervolgens op te dragen aan
de departementen Zalt-Bommel, Zwolle en Lei
den. Dit amendement werd aangenomen.
In de namiddag-zitting kwam in beraadslaging
het voorstel van het hoofdbestuur: 1°. dat ten
name der Maatschappij hulde en erkentelijkheid
gebracht worde aan de commissie voor de nauwge
zetheid en bijzondere zorg, waarmede zij lol dusver
de haar opgedragen taak (lapport over het lager
onderwijs) volbracht heeft; 2°. dat de alg. verga
dering doe blijken van de instemming der Maat
schappij met de hoofdbeginselen, in het rapport
nedergelegd, en bijgevolg aan het hoofdbestuur op-
drage zich te wenden tot de hooge regeeriog met
een adres, waarin met krachtige handhaving van
het hoofdbeginsel der wet (de neutrale openbare
school) en onder verwijzing naar meergemeld rap
port wordt aangedrongen op eene wijziging der
schoolwet van 1857, bepaaldelijk wat betreft de
volgende punten„Verbetering en uitbreiding der
gelegenheid tot opleiding van onderwijzers. Ver
sterking van het onderwijzend personeel in ver
houding lot het aantal leerlingen. Belere regeling
van het schooltoezicht. Verhooging van de wette
lijke minima der onderwijzersjaarwedden. Verdee
ling der kosten van het openbaar onderwijs tusschen
den Slaat en de gemeente, in dier voege, dat een
zeer aanmerkelijk deel daarvan in alle gemeenten
kome ten laste van den Staat. Verbetering der
wijze, waarop de bevoegdheid tot het geven van
onderwijs kan verkregen worden. Dit alles tevens
als voorbereiding eener spoedige invoering van den
leerplicht." Op dit voorstel werden onderscheidene
amendementen ingediend, strekkende o. a. om sub
2°. te zwijgen van de hoofdbeginselen, uitgedrukt
in het rapport, en weg te laten het punt omtrent
den leerplicht. Het eersie amendement werd aan
genomen, dat betreffende het weglaten van den
leerplicht verworpen. Daarna werd het geheele
voorstel zonder hoofdelijke stemming aangenomen.
De Nederl. openbare hulponderwjjzersvereeni-
ging zal aan de regeering de volgende regeling van de
acten-examens verzoekenMet het afnemen der
aclen-examens is belast eene rijks-commissie, uit
inspecteurs en schoolopzieners samengesteld, en
waarvan jaarlijks een derde der leden aftreedt. Zij
vergadert eenmaal per jaar in de volgende sleden
in Assen voor de provinciën Groningen, Friesland
en Drente; in Arnhem voor Gelderland, Utrecht
en Overijsel; in Leiden voor Noord- en Zuid-Hol
land; in 's-Hertogenbosch voor Noord-Brabant,
Zeeland en Limburg, in elke stad gedurende twee
maanden, en wordt bijgestaan door onderwijzers,
aan lagere scholen werkzaam, die als stemhebbende
leden in de commissie zitting hebben. Paedago
giek, behoorende onder de hoofdvakken, wordt af
genomen uitsluitend door onderwijzers. De hoofd
vakken, zijnde, behalve paedagogiek, rekenen, Ned.
taal - en letterkunde, waaronder vooral lezen, worden
hoofdelijk behandeld; de overige vakken, zoomen
wil, paarsgewijze. De eischen voor vrouwelijke en
mannelijke candidaten worden gelijk gesteld. Ook
het examen der vrouwen wordt in het publiek af
genomen. De regeering geeft eene duidelijke, tot
in bijzonderheden overgaande opgave in het licht
van de kennis en bekwaamheid, die men van den
candidaat in ieder der vakken verlangt. De com
missie stelt den candidaat in kennis met het
maximum der te behalen punten in elk vak, het
aantal behaalde punten en geeft het werk terug.
Voorts zal de Vereeniging een adres aan de Tweede
Kamer richten, waarin verzocht wordt de oprich
ting van een fonds voor weduwen en weezen van
openbare lagere onderwijzers.
Ten gevolge van het bekende proces tus
schen het gemeentebestuur van Den Haag en
Jhr. Mr. D. J. C. Van Lennep, heeft de raad op
voorstel van B. en Ws. besloten aan dien heer
teruggave van hoofdehjken omslag te verleenen.
Ook werd besloten zich tot den minister van
binnenlandsche zaken te wenden, met het verzoek
om, na het bevelen der noodige voorloopige maat
regelen tot onteigening, den Koning eene wet voor
te dragen, waarbij de verbreeding der Lange
Pooten verklaard wordt een werk van algemeen
nut te zijn. Voorls was aan de orde het afwijzend
praeadvies van B. en Ws. op een verzoek om
concessie voor den aanleg van een hoofd aan het
zeestrand te Scheveningen. Deze zaak werd niet
beslist, daar de raad zich vereenigde met een
voorstel van de heeren De Pinlo, Verheul en
Moulon, strekkende om door eene commissie van
vijf leden uit den raad een onderzoek te doen
instellen naar de al of niet mogelijkheid van het
bouwen van een hoofd ten noorden van Scheve
ningen. Ook kwam aan de orde het voorstel ten
aanzien der aanvrage om rijks-subsidie voor de
hoogere burgerschool. De heer Evers stelde voor
om gedurende den tijd van drie maanden een
proef te nemen met het geven van onderwijs in
de gymnastiek tusschen de andere lessen in, ge
lijk dat door den minister van binnenl. zaken
wordt gewenscht en waarvan deze de toekenning
van het subsidie van f 7000 wil doen afhangen.
Geljjk men weet is deze quaestie reeds ongeveer
twee jaren hangende en verzet de directeur der
hoogere burgerschool zich tegen het geven van
gyranastiek-onderwijs aan die inrichting, terwijl
ook de commissie van toezicht op het middelbaar
onderwijs van meening is dat niet aan den wensch
van den minister kan worden toegegeven
Met groote meerderheid werd tot het nemen van
een proef besloten.
De heer Kappeyne van de Coppello bevindt
zich weder in de residentie.
De gemeenteraad van Brussel heeft, op voor
stel van den heer Delecosse en behoudens zekere
reserves, het dagelijksch bestuur gemachtigd om
eene som van 10,000 fr. ter beschikking te stel
len van de commissie voor het aldaar le houden
Nederlandsch Letterkundig Congres.
De commissie van twintig leden, die zich
indertijd heeft gevormd, orn voorbereidende maat
regelen le treffen voor het bouwen van zwem- en
badinrichtingen te Amsterdam, heeft een rapport
uitgebracht, waarin zij met uitvoerige toelichting
en opheldering voorstelt vier zwem- en badinrich
tingen aldaar op le richten, nl. aan het IJ, een
drijvende in den Amslel, aan de Muiderpoort en
aan de Raampoort. Zeven heeren zijn door de
groote commissie benoemd, om le trachlen die
plannen lot verwezenlijking le brengen, o. a. door
een beroep op de algemeene deelneming van de
burgerij.
Het stoomschip „Madura", van Nieuwediep
naar Batavia, is 8 dezer te Port Said gearriveeid.
In het reserve kolenruim had brand plaats gehad.
De Ned. Bank had op 7 Aug. bij een munt en
muntmateriaal van f 161,096,511.33'/, voor eene-
som van f 175,578,232.87 minder aan bankbil
jetten in omloop dan waartoe zij gerechtigd
is, terwijl het muntmateriaal op zijne beurt
f 70,231,293.171/, meer bedraagt, dan in verhouding
tot de schuldvorderingen tot dekking noodig zou
wezen.
