LEIDSCH
DAGBLAD.
N°. 4978.
Vrijdag
A0. 1876.
5 Mei.
PEIJS DEZER COURANT:
Voor L«iden per S maandenf 1.10.
Franco per post1.40.
Afzonderlijke Nommers0.02.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIES:
Van 16 regelsf 1.05.
Iedere regel meer0.17$.
Grootere letters naar plaatsruimte
NAAR DE TRANSVAAL?
„In de laatste dagen hebben zich bij de heeren
De Vogel en Moesman, agenten voor het vervoer
van emigranten naar de Transvaal, te Utrecht,
verschillende personen, die den landbouw en de
handwerksntjverheid uitoefenen, aangemeld om zich
in genoemden staat te vestigen."
Dat bericht was wel geschikt onze aandacht te
trekken. Een tweetal brieven toch, in een onzer
dagbladen opgenomen, van de hand van den heer
W. J. Van Gorkom, die zich op uitnoodiging van
president Burgers naar de jeugdige Afrikaansche
republiek begaf ter organisatie van het onderwys
daar te lande, gaven aanleiding lot een eenigszins
scherpe polemiek, waarbij de beschuldiging werd
vernomen, als zouden zij, die zich naar de Trans
vaal hadden begeven, in zekere male althans het
slachtoffer van misleiding zijn geweest een
beschuldiging, waarvan de meerdere of mindere
gegrondheid met het oog op bovenstaand bericht
wel een nader onderzoek waardig is. En dat on
derzoek is niet zoo bijzonder moeilijk, dewijl de
heer Van Gorkom reeds in het begin van den
eersten zyner beide brieven zelf ons daarbij te
hulp komt.
Na te hebben vermeld, dat hij elf weken na zijn
vertrek van Londen te Pretoria, de hoofdplaats,
aankwam, een reis, die in ongunstige omstandig
heden wel eens drie a vier maanden vorderde,
ofschoon hij op grond van hem verstrekte inlich
tingen zich had voorgesteld, die in ongeveer zes
weken te zullen volbrengen, vraagt hij„Heeft
,men" ons dus in Nederland misleid? Ja en
neen. „Men" heeft eenvoudig bij de opgave van
den duur der zeereis het „onvermijdelijk" opont
houd buiten rekening gelaten en, wat de landreis
betreft, aan de rnet paarden bespannen postkar
in plaats van aan het gewone vervoermiddel, aan
ossenwagens gedacht."
Wanneer men nu verder verneemt, dat die
wel wat al te nonchalante denkwijze van „men"
de oorzaak was, dat de schrijver van den brief
voor zich en zijn gezin, by een hoogst voorspoe-
digen tocht alleen voor de landreis ruim 1200
ïneer uitgaf dan hij, ruim berekend, had meenen
üoodig te hebbendat hij had hooren gewagen
?an gezinnen en individu's die, dank zij zulke
misrekeningen op gezag van „men," letterlijk ge
brek hadden geleden dan roepen wij hun, die
voornemens zijn zich bij de Utrechtsche emigratie
agenten aan te geven, met aandrang toe: Verzint
eer gij begint, en althans: hebt ge u stellig voor
genomen u in de Transvaal te vestigen, bedingt
dar. in de allereerste plaats zoodanige voorwaarden,
dat gij over genoeg middelen kunt beschikken om
de kosten van een langdurige en onvoorspoedige
reis te bestrijden.
Een vestiging in de republiek van president
Burgers onvoorwaardelijk ontraden toch doen wij
niet, ten minste wat bekwame handwerkslieden
en wellicht ook landbouwers betreft. In een land
waar men immers die cijfers geeft de heer
Van Gorkom in zijn tweeden brief als „tame
lijk" goed timmerman of metselaar 8 a ƒ12 per
dag kan verdienen, terwijl uitstekend rundvleesch
er slechts 4 a 6 stuivers per kilo kost, is het
voor den bekwamen en nijveren handwerksman,
die er niet tegen opziet zich wat te behelpen om
vooruit te komen, zeker zoo kwaad nog niet.
Doch hij, die behoeften heeft leeren kennen,
welke men alleen in een beschaafde maatschappij
kan bevredigen, doet zeker beter zich niet naar
Zuid-Afrikaansche Republiek in te schepen.
Welk man toch van eenige beschaving zou het
aangenaam vinden, dat hij by volslagen gebrek
aan schrijnwerkers zich, in plaats van een ook
slechts zeer eenvoudige kast of dergelijk meu
belstuk te kunnen bekomen, voortdurend zou
moeten behelpen met de ruwe kisten, die hij
gemeend had dat alleen bestemd waren om hem
gedurende de reis haar diensten te leenen?
Dat in een zoo primitieve maatschappij, waar
men zich van eigengebakken brood, eigenge
maakte boter, eigenbereide zeep bedient op
straffe van anders al die artikelen te moeten
ontberen of althans tegen fabelachtige hooge prij
zen ze zich te moeten aanschaffen dat daar
van een ook slechts uiterst onvoldoende bevredi
ging van zin voor kunst en wetenschap zelfs geen
sprake kan zijn 't behoeft nauwelijks betoogd
te worden. Trouwens, niemand die op eenige
hoogere ontwikkeling kan boogen, zal na de lezing
der brieven van den heer Van Gorkom groote
neiging gevoelen zich naar Pretoria in te schepen.
Tusschen de regels toch, al bevatten zij geen be
paalde klacht, leest men bij herhaling het woord
„teleurstelling." Op ons althans maakte dat schrij
ven dien indruk.
Den handwerksman echter wij herhalen
het zou het wellicht zijn aan te raden zich
in de Transvaal te vestigenmaar vooral, hij
neme de uiterste voorzichtigheid in acht bij het
aangaan eener verbintenis.
LEIDEN, 4 Kei.
Gedurende de 2de helft van Maart zijn aan
het postkantoor alhier bezorgd de volgende brieven,
die wegens onbekendheid der adressen niet besteld
konden worden
Zuzan, Krijntje Van der Peet, Van der Peck,
P. M. Boas, Jurjens, J. Van Roojon, Susan, Am
sterdam; Dina De Vries, Apeldoorn; P. Van Geer,
Boxtel; B. Francis, Delft; ltziegijne, Feienoord;
G. H. Van Draanen, J. C. v. d. Berg, 's-Graven-
hage; L. Mekkus, Harderwijk; Van Lennep, Eze,
Leiden; Jansen, Nieuwediep; P. Te Fey, Rotter
dam; Hauwerling, Zoeterwoude; PI. Van der
Wierd, Tiel; J. De Beest, Woubrugge. Briefkaar
ten: Jellema, Amsterdam; Wed. A. Van Wan-
raay, Leiden; F. Raar, (niet vermeld).
Er was gisteravond een kinderfeest in deStads-
zaal. Door Mej. de wed. J. H. C. Martin werd
aan de leerlingen harer Gymnastiek-, Scherm- en
Dansinrichting een partijtje aangeboden. Het was
inderdaad prettig te zien welk een genoegen die
jeugdige dansers en danseressen hadden en hoezeer
die „gewittehandschoende heertjes" tegenover de
in balkostuum gekleede dametjes bij het enga-
geeren der dansen met hun balboekje reeds de
étiquette wisten te volgen. De geefster had er
voor gezorgd dat het hun daarbij volstrekt niet
aan verfrisschingen en versnaperingen ontbrak.
De wijze waarop de dansen door de kleinen wer
den uitgevoerd, trok onophoudelijk de aandacht
der aanwezige belangstellenden, die verklaarden
menigen dans op groote partijen niet beter te
hebben zien uitvoeren. Dat de kleintjes die dan
sen alsook gymnastische en schermoefeningen
leeren, aan de inrichting van mej. Martin zyn
toevertrouwd en dat deze in den heer Groenewoud
een goed onderwijzer heeft gevonden, daarvoor
werd gisteravond het bewijs geleverd, evenals door
het groote aantal leerlingen dat zij 't vertrouwen
der ouders reeds in ruime mate bezit. Voor de
aanwezigen scheen het voorbeeld nogal tot navol
ging op te wekken, althans enkelen, die de kin
derschoenen reeds ontwassen waren, konden niet
nalaten na afloop van het programma eveneens
proeven hunner danskunst af te leggen.
Aan den heer J. H. Wientjes, R.-K. pries
ter en pastoor der St.-Janskerk te Schiedam, is,
op zyn verzoek, om reden van gezondheid, ont
slag verleend uit die betrekking. Hij is benoemd
tot rector van het nieuwe pensionaat te Voor
schoten.
De minister van marine brengt ter kennis,
dat in dit jaar bij het kon. instituut voor de
marine worden opengesteld: 48 plaatsen voor
adelborsten 3de kl. voor den zeedienst; en 6
plaatsen voor adelborsten 3de kl. voor de mariniers.
Het admissie-examen zal aanvangen in de maand
Juni a. s. Ouders of voogden, die verlangen hunne
zonen of pupillen voor adelborst te doen in aan
merking komen, behooren vóór of uiterlijk op den
laatsten Mei aan den minister van marine een op
zegel geschreven verzoekschrift in te dienen.
Het stoomschip „Friesland", van Rotter
dam naar Java, is gistermiddag Ouessant gepas
seerd de „Voorwaarts" van Batavia naar Nieuwe
diep, heeft gisteren van Port Said de reis voortge
zet; de „Madura" is 19 April van Padang naar
Nieuwediep vertrokken.
Voor de Engelsche taal zijn gisteren in Den
Haag 5 candidaten geëxamineerd; toegelatenW.
K. Van Driel, uit Den Haag; J. J. Hoffmann, uit
Gorcum; J. H. Nijan uit Voorburg. Er waren 8
candidaten voor de akte in de wiskunde; toege
laten: S. Claus, W. H. L. Knyk, W. F. Pfeiffer,
G. Siliakus, uit Den Haag.
Het Botanisch Congres te Brussel heeft de
uitgave van den „Hortus Europeus" besloten, be
slaande uit raonographieën, waarin de bekende
planten met hare schoonste verscheidenheden in
alphabelische orde, met opneming van hare alle-
daagsche namen en oorsprong zullen worden ver
meld.
In het hoofdkiesdislrict Wijchen is tot lid
der prov. staten van Gelderland verkozen A. J. J.
A. H. M. Hengst, notaris te Wamel.
Bij beschikking van den minister van marine
is de student voor den milit. geneesk. dienst der
zeemacht J. C. C. W. Roldanus, op zyn verzoek,
met den laatsten April jl., eervol uit die betrekking
ontslagen.
Den 22slen April jl. heeft te Parijs de
onderteekening plaats gehad eener overeenkomst
tusschen Nederland en Frankrijk betreffende de
uitwisseling van postwissels.
De minister van financiën heeft bekend ge
maakt, dat bij hem ontvangen is eene som van
ƒ1,70, door een onbekende, tot voldoening van
te min betaald inkomend recht, aan het lokaal
van zijn departement afgegeven.
De Commissaris des Konings, Mr. Fock,
zal morgen zijne rondreis in de provincie Zuid-
Holland voortzetten met een bezoek aan de ge
meenten Oegstgeest, Rijnsburg en Warmond.
Uit Den Haag wordt gemeld, dat de heer
Mr. G. Groen van Prinsterer in de laatste dagen
ernstig ziek ligt, zoodat zijn krachten aanmerkelijk
afnemen. Volgens heden ingewonnen iriformatiën
was de bekende staatsman zeer zwak en had hij
een onrustigen nacht doorgebracht.
Z. M. heeft aan F. Vermeulen, gewezen
bewaarder 2de kl. in hel huis van militaire de
tentie nabij Leiden, verleend een pensioen ten
laste van den staat van 208 'sjaars; aan Mr.
J. Reynvaan, op zijn verzoek, eervol ontslag ver
leend als plaalsverv. kantonrechter te Zalt-Bom-
mel; met ingang van 1 Sept. e. k. benoemd tot
leeraar aan de rijks hoogere burgerschool te Leeu: