LEIDSCH
DAGBLAD.
N°. 4823.
Dinsdag
A0. 1875.
2 November.
PRIJS DEZER COURANT:
▼oor Leiden per 8 maanden1.
Franco per post.B 1.40.
Afzonderlijke Nommers0.02.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIE!!:
Van 16 regelsf 1.05.
Iedere regel meer0.17*.
Grootere letters naar plaatsruimte.
EEN NA-DEBAT.
Voorwaartszoo luidt de algemeene leus in
onze dagen van stoom, en nauwelijks heeft men
verkregen wat men najaagde, of reeds strekt men
de hand naar iets anders uit. En dat is goed ook,
want stilstand is achteruitgang. Toch willen wij
ditmaal een oogenblik stilstaan bij iets, dat reeds
tot het verledene behoort, in het vertrouwen dat
onze lezers na het doorloopen van deze regelen ons
daarom niet als voorstanders van stilstand zullen
beschouwen. Trouwens juist met het oog op de
belangen van later dagen veroorloven wij ons
dien terugblik, en wel op de in de gemeente
raadszitting van den 21sten October tot een ten
deele zoo gunstige beslissing gebrachte gasquaestie.
Na de lezing van het belangrijk rapport van
Commissarissen der Stedelijke Gasfabriek, ge
steund door het advies van B. en Ws., hadden
wij een goed vertrouwen in den afloop der zaak,
en in die verwachting werden wij, ongetwijfeld
tot groot genoegenvan alle particuliere gasver-
bruikers, niet teleurgesteld. In die meening ont
hielden wij ons van een hernieuwde bespreking
van het punt in quaestie, dat trouwens reeds
dikwijls genoeg door ons werd behandeld, te meer
daar wij ons juist niet ten volle konden vereeni
gen met al de argumenten, in bovengemeld rap
port aangevoerd, al stemden wij ook in met de
conclusie, waartoe het leidde, althans wat betreft
de verlaging van den prijs van het gas.
Niet beter meenen wy onze zienswijze te kun
nen verduidelijken dan door hier de uitspraak te
herhalen van een der raadsleden, die zich ten
sterkste voor alle prijsvermindering verklaarde,
omdat hij elke winst, uit de gasfabriek
getrokken, voor onrechtmatig hield.
Ziedaar het eenig juiste standpunt, waarop men
zich bij de behandeling der zaak naar onze rnee-
ning had te plaatsen.
Dat alleen billijke motief nu kunnen wij in het
rapport van Commissarissen niet terugvinden. In
tegendeel vindt- het daarin uiteengezette voorstel
tot verlaging van den gasprijs zijn voornaamsten
grond in de overweging dat naar alle waarschijn
lijkheid ten gevolge der prijsvermindering het
aantal verbruikers onder kleiner neringdoenden
en particulieren dermate zal toenemen, dat men
na verloop van betrekkelijk weinig tijds weder
hetzelfde standpunt zal hebben bereikt, dat wil
zeggen, dat volgens een matige berekening de
gasfabriek in het jaar 1878 weder ongeveer even
veel aan batig saldo zal afwerpen als thans het
geval is.
Ziedaar nu een beginsel, waarmee wij ons niet
kunnen vereenigen. Wij ontkennen niet, dat de
verhoudingen door de prijsverlaging zullen verbe
teren; want gaven heeren Commissarissen in hun
rapport niet onduidelyk de vrees te kennen dat
bij handhaving van den prijs van 12'/2 ets per
M* een aantal kleinere gasverbruikers eerlang
zich van een goedkooper lichtsoort zouden gaan
bedienen, dezen zullen thans consumenten blijven
niet alleen, maar er zullen nieuwe toetreden, zoo
dat het saldo, dat door de gasverbruikers indirect
in de gemeentekas wordt gestort, zich over een
grooter aantal ingezetenen zal verdeelen. Zoolang
echter niet alle belastingbetalenden tevens zich
van gaslicht zullen bedienen, en dat wel in ver
houding naar hetgeen zij aan plaatselijke belasting
betalen, een verhouding die wel nimmer zal te
bereiken zijn, blijven wij beweren, dat het trekken
van winst uit de gasfabriek een willekeurige be
lasting is, geheven niet van alle belastingschuldige
burgers, maar uitsluitend van hen die om de een
of andere reden gaslicht branden. En die onbil
lijkheid wordt natuurlijk te grooter tegenover de
industrieelen, die zich genoopt zien in hun fabrie
ken of werkplaatsen van een groot aantal gaspitten
gebruik te maken. Reeds daarom alleen zouden
wij het betreuren, indien later mocht worden be
sloten de percentsgewijze korting af te schaffen,
die thans door de groote gasverbruikers wordt
genoten; zij toch moeten het aanzienlijkste gedeelte
opbrengen van de som, die uitsluitend van de gas-
consumenten in de gemeentekas vloeit.
En ondanks dat alles leggen de thans ingevoerde
bepalingen betreffende de gasmeters juist aan fabri
kanten en industrieelen nieuwe lasten op. De huur
toch voor hen, die van een der grootere soorten
van meters gebruik maken, is zoo hoog gesteld,
dat men geneigd is te vragen, of daarin een,
natuurlijk nog veel eenzijdiger, tegenwicht is ge
zocht voor de pas verleende concessie door ver
mindering van den gasprijs. Ware het ook niet
wenschelijk geweest naast den huurprijs ook tevens
den koopprijs der meters op te geven? Men zal
toch zeker niet uitgaan van de onderstelling, dat
de groote gasverbruikers alleen ten voordeele der
fabriek aan het voortdurend betalen eener zoo
hoog opgedreven huur de voorkeur zullen geven
boven het voldoen in eens der koopsom van een
meter. Een andere vraag is het, wat thans hun
te doen staat, die reeds een gasmeter in eigen
dom hebben. Zullen zij kunnen volstaan met dien
volgens de voorschriften der wet te doen ijken?
Wij zijn nog niet aan het eind der bezwaren,
waarmede de groote gasverbruikers, die men de
steunpilaren der fabriek zou kunnen noemen, be
dreigd worden. Wel wordt in art. 12 bepaald
dat elke rnaand de stand van den meter zal
worden opgenomen, des verlangd in tegenwoor
digheid van den verbruiker, rnaar omtrent een
ander punt, het vullen van den meter, dat op de
aanwijzing van het werktuig onzen lezers zal
het zeker niet onbekend zijn een zoo grooten
invloed kan uitoefenen, wordt het stilzwijgen be
waard. Tegenover een zoo hoogen huurprijs heeft
de consument toch zeker wei het rechl zijnerzijds
controle uit de oefenen op de meer of minder
juiste werking van den meter.
Wellicht zullen sommigen onzer lezers geneigd
zijn ons op grond van hetgeen wij daar neder-
schreven te beschuldigen van ontevredenheid na
hetgeen door de aanzienlijke prijsverlaging, waartoe
thans besloten is, reeds werd verkregen. Zij zou
den onbillijk zijn; ook wij zijn den raadsleden
erkentelijk, die door hun votum meewerkten om
in deze een althans ten deele billijker toestand
in het leven te roepen. Maar dat men tot die
verandering heeft besloten op grond dat men ten
gevolge van het toetreden van meerdere gasver
bruikers later toch weer tot dezelfde, naar onze
meening onbillijke verhouding zal geraken, zie,
daartegen komen wij op, evenals tegen elke po
ging om hen, van wie de fabriek juist de grootste
inkomsten geniet, in de betrekkelijk ongunstigste
verhouding te verplaatsen, vooral in een stad,
waar fabriekswezen en industrie een zoo groote
rol spelen.
Na het raadsbesluit, dat den 21 sten dezer werd
genomen, is de toestand deze geworden: het
vicfeuse beginsel is gehandhaafd, rnaar de wer
king daarvan door minder strenge, ofschoon een
zijdige toepassing verzacht. De gasverbruikers heb
ben om een bekend spreekwoord te bezigen
wel de knikkers, althans voor een gedeelte, ge
kregen, maar niet het recht van het spel. Het
natuurlijk gevolg daarvan is, dat ook die knikkers
in de toekomst altijd een onzekere bezitting zul
len uitmaken.
LEIDEN, 1 November.
Wij zijn in staat onzen lezers nog een en ander
omtrent de feestviering van Prof. Polano Zaterdag
jl. mee te deelen en maken tevens van die gelegen
heid gebruik om eene kleine onjuistheid in ons
vorig bericht te herstellen. Het waren geen coupes
maar candelabres, die met de pendule het geschenk
uitmaakten dat den Hoogleeraar namens adsisten-
ten, oud-leerlingen en leerlingen werd aangeboden,
en zeker was het niet weinig opmerkenswaard,
dat Prof. Koster van Utrecht, die daarbij het
woord voerde, zelf èn tot de leerlingen van Prof.
Polano had behoord èn diens adsistent in het
Stedelijk Ziekenhuis te Rotterdam was geweest.
Wij vermelden nog dat het Prof. Boogaard was
die uit naam der medische faculteit het woord
voerde, en dat onder de velen, die hunne geluk-
wenschen kwamen aanbieden, ook de President
van Curatoren der Leidsche Hoogeschool, de heer
Gevers van Endegeest, en de President van de
Commissie van bestuur van het Academisch Zieken
huis, de heer Van den Brandeler, werden opgemerkt.
Zoowel uit de toespraken van de heeren Koster
en Boogaard als uit die van Prof. Buys, die van
Prof. Modderman vergezeld den feestvierende
namens den Senaat der Hoogeschool kwam ge-
lukwenschen, bleek niet alleen hoe hoogelijk
de verdiensten van den achtenswaardigen ge
leerde worden geschat, maar tevens hoe groot
de genegenheid en sympathie zijn, die men hern
persoonlijk toedraagt. Zoo ooit dan had men hier
den officieelen toon bijna geheel laten varen en
deed de slem des gevoels zich in warme klanken
hooren. Diep getroffen beantwoordde Prof. Polano
de tot hem gerichte toespraken en verklaarde dat
deze dag voor hem onvergetelijk zou blijven.
De serenade met fakkellicht des avonds den
Hoogleeraar gebracht was zeer luisterrijk en deed
natuurlijk eene groote menigte op de been zijn.
De heer Bylsma namens de medische, vergezeld
van den heer Wichers van Kerchem namens de
juridische faculteit, vertolkte in warme bewoor
dingen de gevoelens van hoogachting en genegen
heid der studenten voor hun leermeester. Prof.
Polano dankte op welsprekende wijze voor de hem
gebrachte hulde en verklaarde tevens, hoe aange
naam het hem was, dat zij niet alleen uitging van de
medische studenten maar ook van zyne overige
leerlingenmet een heildronk op het Leidsche
Studentencorps eindigde hij. Muziekstukken wis
selden de speeches af.
Zeker zal bij allen, die van de feestviering van
Zaterdag getuigen waren, die dag den alleraange-
naamslen indruk achterlaten, en wel niet het minst
bij den geacht en Hoogleeraar en zijne familie,
wien zooveel blijken van sympathie ten deel vielen.
By de heden gehouden openbare verkooping
van cokes van partyen van 50, 10 en 5 hecto
liters waren de hoogste prijzen f 27,00, 5.90
en f 2.80 en de laagste f 26.50, /"5.30 en/"2.70.
Van de 13 candidaten voor de handwerken,
door de commissie voor het I. o. Zaterdag in
Den Haag geëxamineerd, werd 1 afgewezen toe
gelaten rnej D. J. Bonket uit Dordrecht, voor
smaak; E. Bras en H. W. Donkersloot uit Rot-
j terdam, voor nut; M. C. Giaaff uit Dordrecht,
i voor nut en smaak; J. W. M. Hulslijn uit Piot-
I