LEIDSCH
DAGBLAD.
N°. 4770.
Woensdag
A0. 1875.
I September.
PROEFSTATIONS.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maandenf 1.
Franco per postn 1.40.
Afzonderlijke Nommers0.02.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIES
Van 1—6 regelsf 1.05.
Iedere regel meer0.171.
Grootere letters naar plaatsruimte.
STADS-BERICHTEN.
JSÊDe BURGEMEESTER, Hoofd van het Gemeentebestnar van
Leiden, doet te weten, dat aan den ontvanger der directe be
lastingen alhier is ter hand gesteld het op den SOsten dezer
maand invorderbaar verklaard kohier der personeele belasting,
voor de wyken V en IX, dienst 1875/6; zijnde een ieder ver
plicht zijn aanslag op deu bij de wet bepaalden voet te voldoen.
En wordt deze door plaatsing in de Leidsche Courant afge
kondigd.
De Burgemeester voornoemd,
STOFFELS, Weth. 1. B.
1 Leiden, 31 Augustus 1875.
i.
Dit woord heeft in den laatsten tijd de aan
dacht van menig krantlezer getrokken, en dat
achten wij een gelukkig teekenhel bewijst dat
er ook bij ons te lande meer en meer behoefte
wordt gevoeld aan het bezit van dergelijke in
richtingen, zooals er want 't is juist geen
nieuwigheid reeds sedert een twintigtal jaren
in het buitenland, met name bij onze Duitsche
naburen bestaan.
Maar wat zijn dan proefstations?
Dr. M. Salverda heeft boven het beknopte op
stel, door hem in het Maartnummer van de
„Economist" van dit jaar aan dat onderwerp
gewijd, als opschrift geplaatst de woorden On der-
zoekstations voor den Landbouw.
Nu zijn we een schrede nader gekomen tot het
begrip der beteekenis van het woord proefstations
1t zijn inrichtingen, waar onderzoekingen .en proef
nemingen worden verricht betrekkelijk aangelegen
heden van landhuishoudkundigen aard. Dat onder
zoek en die proefnemingen moeten zich uitstrekken
tot het gebied van planten- en dieren-voorlbrenging;
voorts tot het technisch gebruik van landbouw
producten, eindelijk tot in den handel aangeboden
zaden, meststoffen, voedingsmiddelen enz.
Ook zonder deskundige te zijn zal men licht
begrijpen dat het voor de vermenigvuldiging van
landbouwproducten geen onverschillige zaak is te
weten, welke natuur- en scheikundige eigenschap
pen de bouwgrond bezit die de plant moet ont
vangen; welke bestanddeelen in den vorm van
meststoffen in dien grond moeten worden gebracht
om hem zoo goed mogelijk aan zijn doel te doen
beantwoorden; hoe de voedingstoffen zich verbin
den en in de plant worden opgenomenhoe de
cultuurplanten moeten worden aangebouwd, enz.
Of wel vraag het aan de bezoekers onzer uit
gebreide veemarkt, of het een onverschillige zaak
is, bekend te zijn met de wetten der voeding bij
de dieren, met de meerdere of mindere verteer
baarheid der voedingsmiddelen en den invloed,
dien zij uitoefenen op de hoeveelheid en de hoe
danigheid van de melk onzer koeien. Niet minder
belang heeft de landbouwer bij het gehalte van
zaden, meststoffen, voedingsmiddelen enz. Ook
daarin heeft vervalsching plaats en wel op groote
schaal, niet minder misschien dan met de voor
den mensch bestemde consumtiemiddelen het geval
is. Dr. Salverda haalt daarvan sterk sprekende
voorbeelden aanzoo b. v. wat de bekende Peru-
aansche guano betreft, van welke meststof een
enkel bestanddeel bij de eene partij tot l'/a, bij
de andere tot niet minder dan 40 pCt. voorkwam.
Van graszaden om iels anders te noemen
werd hier te lande van een overigens goed bekend
huis in Saksen een bezending ontvangen, waarvan
met minder dan 86 pCt. vreemde bestanddeelen
bleek te bevatten.
In al dergelijke gevallen moet het proefstation
uitspraak doen, en dat de geldelijke vergoeding,
die daarvoor van den belanghebbende mocht wor
den geëischt, mei woekerwinst in de beurs van
den landbouwer zal terugvloeien hij zal zelf
de eerste zijn om het toe le stemmen.
Langs dien weg zal het proefstation in prac-
tischen geest werkzaam zijn en ongetwijfeld veel
nut, oogenblikkelijk nut stichten. Tevens echter
hebben die instellingen nog een andere taak le
vervullenzij moeten zich niet bepaleu tot het
verkrijgen van dadelijke resultaten, maar ook
zooveel mogelijk voor de toekomst arbeiden, dat
wil zeggen de daar ondernomen onderzoekingen
en proeven moeten ook van wetenschappelijken
aard zijn. Immers ook voor den landbouw bestaat
er een wetenschap, volgens welke de resultaten
der praclyk worden toegepast door mannen, toe
gerust met grondige kennis van hetgeen natuur-
en scheikunde hebben geleerd, zoodat zij in staat
zijn de tot dusver verkregen uitkomsten in hun
diepste oorzaken na te sporen.
Het spreekt van zelf, dat die wetenschappelijke
onderzoekingen eerst dan groote waarde verkrijgen,
wanneer de verschillende proefstations ook buitens
lands zich met elkander in betrekking stellen om
wederkeerig voordeel te doen met de verworven
ervaringen. Zóó zal men allengs in het bezit
komen van hetgeen men zou kunnen noemen het
landbouwkundig wetenschappelijk wetboek, waar
van de artikelen, op een vaste, onloochenbare
basis gegrondvest, in hun toepassing mits zij
oordeelkundig plaats hebbe, gewijzigd naar locale
omstandigheden de rijkste vruchten zullen
afwerpen.
Dat laatste gedeelte van de taak der proefsta
tions, het wetenschappelijke, waarmede natuurlijk
ook het onderwijs gepaard gaat, behoort naar de
meening van Dr. Salverda bij voorkeur te huis
aan de universiteiten, evenzeer als men daar een
physiologisch laboratorium en leerzalen voor de
kliniek aantreft. Daar echter zelfs een wetenschap
pelijke behandeling van het landbouwvak voor de
toepassing der theorie zich ook op practisch terrein
zal dienen te bewegen, zal 't menigeen wellicht
meer gewenscht voorkomen, dat ook de studie
der landbouwwetenschap bij voorkeur beoefend
worde aan de proefstations, waaraan uit den aard
der zaak de noodige gronden, stallingen, planten
kassen enz. verbonden zijn, wier inrichting aan
de academiën misschien vele bezwaren zou mee
brengen.
LEIOEIV, 31 Augustus.
Op 13 September zal alhier, onder praesi-
dium van Prof. Polano, het geneeskundig staats
examen, tot toelating als arts, plaats hebben
een 50-tal candidaten zouden zich reeds hebben
aangemeld.
Gedurende de tweede helft der maand Juli
zijn van hier verzonden de volgende brieven, die
wegens onbekendheid der adressanten niet bezorgd
konden worden
M. v. d. Linde, Alphen; F. G. H. Thierens,
D. Bisschop, Wed. Van Dalen, allen te Amster
dam; J. J L. Von Fridagh, Arnhem; R. Kuyper,
Delfshaven; Mej. Van der Wilk, DelltI. Kessens,
P. Zoelers, J. Bruin, allen te 's Gravenhage Mevr.
Schiek, Helmond; JL). Van Daale, Katwijk a./z.
F. Baker, Rotterdam wed. Schoonhoven, Soestdijk;
Hagel, Wassenaar. Briefkaarten Mej. M. Gerlach
v. d. Bom, Amsterdam.
De minister van binnenl. zaken brengt ter
algemeene kennis, dat het kon. kabinet van zeld
zaamheden, gevestigd in Den Haag, voor het
publiek geopend zal worden op Woensdag 1 Sept.,
en toegankelijk zal zyn op werkdagen, behalve
des Zaterdags, van 9 uren des voor- tot 4 uren
des namiddags, en des Zondags en Zaterdags van
halfeen tot 4 uren des namiddags.
Morgen wordt te Wassenaar de tentoon
stelling geopend van vee, land en tuinbouw. H. M.
de Koningin zal die gemeente alsdan met hare
tegenwoordigheid vereeren.
Het Ned. schroefsloomschip Celebesvan
Batavia naar het Nieuwediep, is 29 dezer van
Port-Said vertrokken; de Prinses Amaliavan
Batavia naar het Nieuwediep, is gisterochtend
Dungeness gepasseerd; de W. A. Scholtenvan
New-York naar Rotterdam, is gisterochtend bij
Lezard gepasseerd.
Onder toevloed van eene talrijke menigte is
gistermiddag op de gemeente-begraafplaats onder
Schooten ter aarde besteld het lijk van den onlangs
bij de exercitiën door een kogel getroffen soldaat
Umans. De lijkwagen werd gevolgd door de fami
lie, het muziekcorps der cavalerie en hel bataljon
infanterie met den majoor en de verdere officieren.
Aan het graf sprak de officier Meinderlsma eenige
gevoelvolle woorden ter nagedachtenis van den
ongelukkige, die met eere in den dienst bekend
stond.
Naar men verneemt heeft de Israëlietische Ver-
eeniging „Vriendschap en Genoegen" het voorne
men te kennen gegeven om ten voordeele van de
ongelukkige moeder van Umans eene tooneelvoor-
stelling te geven.
Bij de gisteren ten raadhuize te Dordrecht
plaats gehad hebbende aanbesteding voor het maken
van den bovenbouw der Roobrug zijn de volgende
inschrijvingen ingekomenPenn en Bauduin te
Dordrecht, voor ƒ11,450; D. A. Schretlen en G°.
te Leiden, voor 11,987; Van Dorsser en Ter
Horst te Dordrecht, voor ƒ11,995; L. J. Ent
hoven en C°. in Den Haag, voor ƒ11,996; de
IJzergietij „de Prins van Oranje" in Den Haag, voor
ƒ12,000; gebr. Figee te Haarlem, voor 12,200.
De gunning van het werk is aangehouden.
Gisteren is op het raadhuis te Amsterdam
aanbesteed het verlagen der steenen wulfbrug
over de Keizersgracht tegenover de Weesper-
straat; laagste inschrijver was de heer J. J. Gor-
nelissen, voor ƒ12,980.
EersteKamer. In de zitting van heden
is de heer Den Tex toegelaten na eerst den eed
te zullen hebben afgelegd. Morgen le 11 uren
zijn alle aaahangige ontwerpen aan de orde ge
steld. Alsdan zal tevens de interpellatie zijn van
den heer Coenen aan den minister van binnen-
landsche zaken omtrent diens circulaire bij de
laatste verkiezingen.
De volgende jaarlijksche zitting van het
instituut voor internationaal recht zal in de maand
September 1876 gehouden worden. De plaats,
waar deze wetenschappelijke vereeniging zal bijeen
komen, zal tegen dat tijdstip door het bureau
worden bepaald.
De oefeningsdivisie onder bevel van den
kapt.-ter-zee J. Van Gogh is den 28sten dezer
te Lissabon aangekomen.
De kapt.-luit.-ter-zee J. P. Van Rossum,
laatst belast met het bevel over Zr. Ms. schroef-
stoomschip Kijkduin, gestationeerd in de kolonie
Suriname, en van daar den 25sten dezer dezer
in Nederland teruggekeerd, wordt met dien datum
op nonact. gesteld.
Z. M. heeft benoemd tot ridder der orde
van den Ned. Leeuw J. Philipson, griffier der
arrond.-rechtbank te Zwolle; den directeur van
