LEIDSCH
DAGBLAD.
I
JV°. 4475.
A0. 1874.
Zaterdag
12 September.
STADS-BERICHTEN.
Feestviering op 3 October 1874.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maandenf 1.
Franco per post1.40.
Afzonderlijke Nommersn 0*02.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTESTIEK:
Van 16 regelsf 1.05.
Iedere regel meern 0.171.
Groolerc letters naar plaatsruimte.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS
van LEIDEN rekenen het zich tot een
hoogst aangenamen plicht, aan de inge
zetenen kennis te geven, dat ZIJNE MAJES
TEIT DE KONING op den 3den October
aanst. deze gemeente met een bezoek zal
vereeren, ten einde de Feestrede in de Pieters
kerk en den historisehen en allegorischen
Optocht, die alsdan bij gelegenheid van het
derde eeuwfeest van Leidens Ontzet zullen
worden gehouden, bij te wonen.
Burgemeester en Wethouders houden
zich verzekerd, dat deze mededeeling met
onverdeelde vreugde en ingenomenheid zal
worden vernomen, en vertrouwen dat een
ieder, zonder onderscheid, zal willen mede
werken om 's Konings verblijf alhier zoo
veel mogelijk te veraangenamen.
Burgem. en Weth. voornoemd,
v. d. BRANDELER, Burg.
E. KIST, Secr.
Leiden, 11 September 1874.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van LEIDEN,
Gezien art. 11, 2de alinea, der Verordening van 4 Mei
7572, op de openbare scholen voor gewoon lager onderwijs
voor on- en minvermogenden Gemeenteblad N°. 10);
Doen te weten, dat de inschrijving van nieuwe leerlin
gen op de openbare scholen voor on- en minvermogenden
zal plaats hebben van den 7den tot en met den 19den
September e. k. in de schoollokalen in de Rijnstraat, in
de Brandewijnsteeg, op de Binnenvestgracht aan het plant
soen en aan de Marendorpsachtergracht, des voormiddags
van halfnegen tot negen uren en des namiddags van halftwee
tot twee uren, behalve des Zaterdags namiddags en des
Zondags.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
v. d. BRANDELER, Burgemeester.
E. KIST, Secretaris.
Leiden, 2 September 1874.
MONOPOLIE.
Vrijheid is alleen dienstig voor hem, die er
een gepast gebruik van weet te maken, ook waar
het handel en bedrijf geldt. Op dat gebied hebben
wij aan de vrijheid datgene te danken wat men
concurrentie noemt, een verschijnsel dat allerheil
zaamst kan werken, doch maar al te dikwijls
slechts in schijn bestaat. Wie van dien schijn niet
het slachtoffer wil worden, zal wèl doen, mede te
werken om de concurrentie levendig te houden,
en daartoe staat hem altijd de weg open, door in
bijzondere gevallen zelf als mededinger op te treden.
In een comsumptie-artikel van belangrijken aard
schijnt op het oogenhlik een monopolie op zeer
uitgebreide schaal te heerschen. Uit verschillende
streken van ons land toch komen aanhoudend
klachten in over de onevenredige duurte van het
rundvleesch, onevenredig in verhouding tot den
betrekkelijk lagen prijs van het vee, en men be
weert zelfs hier en daar dat de verkoop van dat
nuttige voedingsmiddel, indien de prijs 20 cents
lager per kilogram werd gesteld, den debitant
altijd nog een voldoende winst zou opleveren.
Wij zijn niet in staat te bepalen, in hoeverre die
meening de waarheid nabijkomt, al kunnen wij
reeds terstond opmerken, dat die prijsbepaling niet
op alle plaatsen gelijk kan zijn en h. v. in een stad
met een dure levenswijze en hooge loonen ook
hooger mag worden toegelaten dan ten platte-
lande. De algemeenheid der klacht echter pleit
voor haar gegrondheid, en indien zij werkelijk
niet ten onrechte wordt aangeheven, kan het niet
anders, of de vleeschhouwers stellen hij stilzwij
gende overeenkomst of volgens werkelijke afspraak
den prijs op willekeurige wjjze vast, zonder den
lageren inkoopsprijs van het vee in het voordeel
der koopers te doen gelden. Ware dit het geval,
het zou een hoogst afkeurenswaardig monopolie
op groole schaal zijn.
In Duitschland en het is opmerkenswaardig
dat daar dezelfde klacht wordt vernomen met
name te Berlijn, heeft men baat gezocht hij een
zeer eenvoudig middel. Eenige particulieren aldaar
kochten voor eigen rekening ossen en deden die
slachten; de uitkomst bewees, dat het vleesch
heel wat goedkooper kon worden geleverd en
toch altijd nog een billijke winst afwerpen. Dat
voorbeeld kon ook hier worden gevolgd, vooral
in het belang der lagere volksklasse. De reden
waarom men niet zoo spoedig zulk een maatregel
neemt, is ongetwijfeld daarin gelegen, dat voor
hen, die bemiddeld genoeg zijn om er voor ge
zamenlijke rekening toe over te gaan, de duurte
van het vleesch minder bezwarend is dan voor
de minder vermogenden, die bij een lager prijs
althans van tijd tot tijd zich het gebruik van dat
heilzame voedingsmiddel zouden kunnen veroor
loven. Juist met het oog op de groote massa van
ongefortuneerden ligt er in het kunstmatig hand
haven van een bovenmatig hoogen prijs van het
vleesch iets onzedelijks.
Maar ook de bevoegde autoriteit zou in deze
het algemeen belang kunnen bevorderen, zonder
nog in het minst nering ol bedrijf aan banden
te leggen. Zij zou dit doel kunnen hereiken door
eenvoudig het publiek voor te lichten, zooals dat
onlangs te Rijssel geschiedde. De maire dier stad,
overwegende dat een vaste prijsbepaling der levens
middelen in formeele tegenspraak is met de grond
beginselen der staathuishoudkunde, dat zij aan
spoort tot bedrog in het gewicht der verkochte
waren, d„t voorts de vervalsching der hoedanig
heid daarvan het zekere gevolg is en dat zij leidt
tot overvraging; dat het bestuur het zijn plicht
achtte, ter bevordering van den invloed der markt,
de verbruikers in te lichten aangaande de hoeda
nigheid en den werkelijken prijs der te koop
geboden waren, ten einde zoodoende een nuttige
concurrentie Ie doen ontstaan bepaalde dat op
zekeren dag van elke week de prijs waarop het
vleesch, zooals het uit de abattoirs kwam, den
slachter kwam te staan, en die waarvoor zij het
schoon aan den haak verkochten, in de dagbla
den zou worden medegedeeld en aangeplakt op
alle publieke plaatsen. Die verordening werd aan
gevuld met eenige bepalingen betreffende het
aanwijzen van den prijs door duidelijk leesbare
cijfers, op de verschillende vleeschsoorten aange
bracht.
Men ziet het, 't gold hier eenvoudig, het publiek
in staat te stellen uil eigen oogen te zien, ter
wijl men voorts de verkoopers geheel vrijliet in
het bepalen van den prijs, wel overtuigd dat de
consumenten de voorkeur zouden geven aan die
waren, waarvan de prijs het meest overeenkwam
n»et het door de markt aangegeven cijfer.
Wij stemmen toe, dal inmenging van autori
teiten in zaken, handel en bedrijf betreffende, in
't algemeen ongewenscht is. Waar echter ten
gevolge van monopolie op groote schaal een zoo
groote wanverhouding is ontstaan als met de
vleeschprijzen het geval schijnt te zijn, zou er
zeker veel voor pleiten.
Eindigen wij met te herinneren aan het inge
zonden stuk, dat ons in handen kwam toen wij
reeds bezig waren dit artikel te schrijven, en
waarin eenige plaatsen in ons land worden ge
noemd, waar de prijs van het vleesch reeds werd
verlaagd.
LEIDEN, 11 September.
In de gisteravond gehouden vergadering
van de Commissie ter oprichting van een gedenk-1
teeken voor Leidens ontzet is door den penning
meester medegedeeld, dat de beschikbare gelden
der Commissie, na aftrek der uitgaven, thans tot
eene som van f 14,500 zijn geklommen. De ver
gadering besloot, het model van het gedenkteekai,
dat door de heeren Koelman en Vogel geheel in
gereedheid is gebracht, van 1 tot en met 8 Oc
tober hier ter stede ten toon te stellen.
Moge een ruim bezoek van stadgenooten en vreem
delingen de belangstelling in deze echt vaderland-
sche zaak opnieuw aanwakkeren en krachtig
bijdragen om binnen een niet te lang tijdsverloop
het schoone kunstgewrocht te doen verrijzen, dat
getuigen zal, hoe Nederland de groote daden der
Vaderen in eere houdt.
De Minister van binnenlandsche zaken brengt
ter kennis, dat de Commissie, belast met het af
nemen van het examen van apotheker, zitting zal
houden op Maandag 21 September e. k. en volgende
dagen te Leiden.
Het hoofdbestuur van de Nederlandsche
Gustaaf-Adolf- Vereeniging heeft zijn medehoofdbe
stuurder Ds. E. C. Segers naar de algemeene
vergadering, die deze maand te Stuttgart zal ge
houden worden, als zijn vertegenwoordiger afge
vaardigd.
De Minister van financiën vestigt de aan
dacht der belanghebbenden op de gelegenheid tot
verzending der correspondentie naar Ned.-Indië,
door middel van het stoomschip Voorwaarts, van
de maatschappij „Nederland", waarvan het ver
trek uit Nieuwediep op 19 September is bepaald.
De correspondentie behoort uiterlijk in den na
middag van den 18den aan hel Nieuwediep aan
gekomen te zijn.
De Staatscourant behelst een Kon. be
sluit dd. 8 Sept., dat de tegenwoordige vergade
ring van de Staten-Generaal zal worden gesloten
op Zaterdag 19 September 1874, des namiddags
te 2 uren, en dat de Minister van binnenlandsche
zaken gemachtigd wordt om zich, op dat tijdstip,
te begeven in de vergadering der Staten-Generaal,
ten einde, in vereenigde zitting der beide Kamers,
de vergadering in den naam van Z. M. te sluiten.
De Minister van Binnenlandsche Zaken
gelet op artt. 38 der wet van 7 April 1869, ge
wijzigd bij art. 8 der wet van 8 Juli 1874,
luidende: „Nieuwe gasmeters en gasmeters val
lende in de termen van art. 15, b en c, van
deze wet, zijn, te rekenen van 1 Jan. 1876, aan
den ijk onderworpen; de gasmeters, in ge
bruik gedurende het tijdperk van de afkondiging
dezer wet tot 1 Jan. 1876, zijn tot 1 Jan. 1880
vrijgesteld van den ijk, mils vóór 1 Jan. 1876
voorzien van een door den Minister van Binnen
landsche Zaken vast te stellen hijzonder merk,
ter aanduiding dat deze overgangsbepaling daarop
van toepassing is heeft bepaald dat het merk,
in het aangehaald wetsartikel bedoeld, zal zijn de
esculaap-staf, waarvan de stempels aan de ijkkan-
toren zijn verstrekt, en de afslag vóór die kan
toren ter bezichtiging wordt gesteld.
Het stoomschip Borneo is den 5den, de
Holland, den 9den dezer van Batavia naar Neder
land vertrokken.
