LEIDSCH
DAGBLAD.
i\°. 4401.
A0. 1874.
Donderdag
18 Juni.
STAÜS-BEUICIITEN.
UIT HET GEMEENTEVERSLAG.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maandenf 1.
Franco per postn 1-40.
Afzonderlijke Kommers0.02.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
TRIJS DER ADVERTENTIES:
Van 16 regels..f 1.05.
Iedere regel meer0.174.
Groötcre' letters naai* plaatsruimte.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van LEIDEN,
Gezien het adres van Cornells Yoet, tabakshandelaar,
■wonende alhier, daarbij verzoekende om in het perceel in
de Baatstraat N°. 2 en 4 een labakseest te mogen doen
plaatsen;
Gelet op art. 4 van het Koninklijk besluit van 31
Januari 1824 Staatsblad n°. 19);
Doen te weten, dat tot het hooren der eigenaars en be
woners van de naast bijgelegene en belendende panden,
ten opzichte der informa'.ièn de commodo et incommodo, door
Burgemeester en Wethouders zal worden gevaceerd op
het Raadhuis dezer gemeente, op Maandag den 22sten
Juni aanstaande, 'svoormiddags te elf uren; zullende
de belanghebbenden verplicht zijn hunne bezwaren tegen
dat verzoek op dien tijd in te brengen, terwijl, bij ver
zuim daarvan, zij gehouden zullen worden zich tegen de
inwilliging niet te. hebben verzet.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
v. d. BRANDELER, Burgemeester.
E. KIST, Secretaris.
Leiden, 17 Juni 1874
i.
De congres-quaestie en de aangelegenheden van
den October-optocht hebben in de laatste dagen
zooveel van onze beschikbare ruimte ingenomen,
dat voor de behandeling van andere onderwerpen
de noodige plaats ons ontbrak. Dal gedwongen
verzuim zullen wij thans herstellen, te meer daar
er onder die verschillende gegevens een voorkomt
dat zeker de algemeene belangstelling verdient.
Dezer dagen toch verscheen het „Verslag van
den toestand der gemeente Leiden over het jaar
1873", waarvan de bespreking voor ons des te
aangenamer taak is, omdat over het algemeen de
lezing van het betrekkelijk lijvige boekdeeltje een
gunstigen indruk teweegbrengt, al levert ook een
enkele bladzijde minder bevredigende cijfers en
opgaven. Doch volgen wij het Verslag hoofdstuk
voor hoofdstuk, er onze opmerkingen by voegende.
Reeds de eerste opgave toont vooruitgang aan,
al is het dan ook in geringe mate. De bevolking
toch, die op 31 Dec. 1872 39574 personen be
droeg, bereikte op 31 Dec. 4 873 het cijfer van
39869, een vermeerdering dus van 295 zielen of
iets minder dan 1 pCt. Daaronder zijn begrepen
929 personen, behoorende tot de landmacht, en
29 gevangenen. Het getal levenloos aangegevenen,
dat 75 bedroeg, niet medegerekend, beliep het
aantal geboorten 1528, dat der sterfgevallen 1129,
gevende een verschil van 399, doch daar de
werkelijke vermeerdering slechts 295 bedroeg,
volgt daaruit dat ongeveer 104 personen meerde
gemeente verlieten dan er zich vestigden. Toch
was, bij het vorige jaar vergeleken, de verhouding
tusschen geboorten en sterfgevallen niet gunstig;
de eerste toch bedroeg in "73 3 pCt. minder, de
laatste 6 pCt. meer dan in '72. Zou, wat het
laatste cijfer betreft, de verderfelijke toestand der
riolen, die met ieder jaar natuurlijk steeds meer
zijn invloed doet gevoelen, niet in aanmerking
moeten komen Dit punt is zeker wel een ernstige
overweging waardig. Trouwens onder de rubriek
Medische Politie wordt op pag. 83 onder de
oorzaken van het groot aantal zieken, door
stadsdoctoren en heelkundigen behandeld, er
werden voor de stadsarmen in 1873 in 't ge
heel 31705 recepten voorgeschreven de ge
steldheid van den verontreinigden bodem genoemd
en de daaruit voortvloeiende onbruikbaarheid van
het opwellende drinkwater. Daartegenover mag wor
den vermeld, dat er 2618 kubieke meters duinwa
ter meer werden aangevoerd dart in '72, terwijl het
verkrijgen \an het duinwater vergemakkelijkt werd
door het plaatsen van ijzeren straatreservoirs op
de Langegracht, de Oude Vest en de Botermarkt.
Het invoeren van het Liernurstelsel in de Hoef-
'straat en aangrenzende buurten was van goeden
invloed op de volksgezondheid. Reden te meer
om althans d(
plaats hebben.
Maar ook nog andere oorzaken worden opge
geven voor die veelvuldige ziekten, nl. slechte,
ontoereikende voeding, vochtige, donkere wonin
gen, gebrekkige ligging en dekking, in een woord
armoede. Dat verschijnsel, hoe betreurenswaardig
ook, is daar zoo onverklaarbaar niet, immers er
is sprake van de stads arme n. ArmoedeEn
toch vinden 275 tappers, slijters en kroeghouders
binnen Leiden een beslaan. Zouden zij misschien
het geheim weten op te lossen van het verdwij
nen van zooveler welvaart?
Om tot ons eerste punt van bespreking, de
bevolking, terug te koeren, wordt een zeker wel
verdiend woord van lof gebracht aan de heeren
der gebuurte, wier narnen, evenals die der raden
39 in getal, afzonderlyk worden opgegêven.
Uit een staat, aantoonende den maandelijkschen
loop der bevolking, blijkt dat op 1423 wettig ge
borenen 56 levenloos aangegevenen voorkwamen, op
148 onechte kinderen daarentegen 19, met andere
woorden was het aantal levenloos aangegevenen bij
de onechte kinderen in evenredigheid ongeveer
driemaal grooter dan bij de wettige, zeker een
gevolg van den minder gunstigen toestand waarin
de moeders der eerstgenoemde gewoonlijk ver-
keeren, blootgesteld als zij veelal zijn aan gebrek
en niet minder aan agitatie, waarbij ongetwijfeld
moeten gevoegd worden de schadelijke pogingen,
somtijds aangewend om de gevolgen van een ver
boden omgang te verbergen.
Tegenover 348 huwelijken stonden slechts 2
scheidingen van tafel en bed, geen enkele echt
scheiding. "VVat de verdeeling der bevolking naar
de verschillende godsdienstige gezinten betreft,
verdient nog vermelding dat hier ter stede 20
personen woonachtig zijn, die tot geen der be
kende kerkgenootschappen behooren.
Het aantal kiezers bedroeg: voor de Tweede
Kamer der Staten-Generaal 1042, voor de Pro
vinciale Staten 1036, voor den Gemeenteraad
1555, het aantal leden van laatstgenoemd lichaam
25, waarvan het oudste lid in jaren is de heer
H. P. C. Stoffels, het jongste de heer Mr. H. C.
Juta, die tevens op éen na, Mr. L. D. Suringar,
het laatst verkozen nieuwe lid is.
Omtrent de gemeente-ambtenaren valt op te
merken, dat de sterkte der politie in het afge-
loopen jaar was: een 1ste en een 2de commis
saris van politie, 4 inspecteurs, waarvan een onbe
zoldigd, en 48 agenten van politie, wier tracte-
ment, vooral der agenten 4de kl., 400) zeker
al te laag mag heeten. Ook is het verschil tus
schen het inkomen van den 2den commissaris
(ƒ1600) en dat der inspecteurs (ƒ800 en 700)
wat onevenredig in vergelijking met het daarop
volgende bedrag voor de agenten 1ste kl. 600).
LEIDEN, 1? .Juni.
Van alle openbare en vele particuliere ge
bouwen wapperde heden de driekleur, ter gele
genheid van den 56sten verjaardag van H. M.
de Koningin. Door het garnizoen werd eene groote
parade gehouden op de Breestraat, terwijl het
carillon zich van tijd tot tijd deed hooren.
De Commissie van Oppertoezicht en Beheer
der Kweekschool voor Zeevaart heeft gisteren
van Z. IC. H. Prins Alexander bij Hds. vertrek
van hier, als bewijs van belangstelling in die
inrichting eene gift van ƒ100 ontvangen.
Bij de dd. schutterij alhier is eervol ont
slagen de heer W. Scheper, als kapitein, en zijn
benoemdtot kapt. de heer W. C. Zuurdeeg,
thans 1ste luit.; tot lsten luit. de heeren B. F.
Krantz en A. Hartevelt, beiden thans 2de luit.
tot 2den luit. de heeren Ph. F. Rollandet, A. D.
D. Schretlen, P. Portielje en B. M. Bahlmanu,
allen thans sergeant.
Heden zijn aan de hoogeschool alhier bevor
derd tot doctor in de letteren de heer J. Van
der Vliet, geb. te Reeuwijk, op acad. proefschrift:
„De studia critica in Dionysii Halicarnassensis
opera rhetorica"; tot doctor in de godgeleerdheid
de heer W. Van Lingen, geb. te Wadenoijen, op
acad. proefschrift: „Het gebed des Heeren. Bijge-
drage tol de kennis van het oorspronkelijk
Christendom."
Heden hebben de kinderen van de bijzon
dere school van Oude-Wetering in optocht deze
gemeente bezocht.
Een R.egeeringstelegram van den gouv.-gene-
raal, ontleend aan een telegram van kolonel Pel, aan
geboden te Penang den 14den Juni, bevatDe
vijand, steeds talrijk in de omstreek, deed gisteren
(vermoedelijk 10 of 11 dezer) een aanval op alle
établissementen, vooral Blangoe; trok af met ver
lies, na een hevig gevecht; geen onzer gewond.
Gezondheid ongunstig, ook onder de bevolking veel
koorts. Simpang Olim bedreigt Edi. De oorlog
van Edi met Perlak, dat onderwerping aanbiedt,
is gestaakt.
[Wegens de late ontvangst, gisteravond in
enkele nummers niet opgenomen.]
In de laatste aflevering van het Leeskabinet
wordt de novelle van den heer G. Fogteloo,
getiteld: „Leidens nood en ontzet in 1574", zeer
gunstig beoordeeld, terwijl voor de nette uitvoering
aan den uitgever een woord van lof gebracht
wordt. Wij meenden vooral met het a. s. October-
feest hierop te moeten wijzen, daar menigeen
zich gaarne die gewichtige dagen van voorheen
door het lezen van een goed geschreven verhaal
zal willen terugroepen.
De gewone audiëntie van den Minister van
Binnenl. Zaken zal op a. s. Zaterdag; die van
den Minister van Marine op a. s. Vrijdag niet
plaats hebben.
Bij de gisteren in Den Haag gehouden
akte-exarnens voor middelbaar onderwijs zijn toe-
gélatenvoor Nederlandsch H. C. P. Dirks, van
Bredavoor Engelsch H. Van der Laan, van
Leeuwardenvoor schoonschrijven A. J. E. Kraft,
van Amsterdam voor boekhouden W. E. Pieltjes,
van Amsterdam.
Tot afgevaardigden ter bijwoning van het
Geneeskundig Congres te Weenen zijn benoemd
de heeren Dr. H. Van Gapelle, referendaris bij het
Departement van Binnenl. Zaken, en H. L. Reeder,
officier van gezondheid 1ste kl. der Koninklijke
Nederlandsche zeemacht.
De gemeenteraad van Den Haag heeft giste
ren, overeenkomstig het voorstel van B. en Ws.,
de jaarwedde van den te benoemen directeur der
gemeentelijke gasfabriek bepaald op 4000, onver
minderd een aandeel in de winst. Een voorstel
van den heer De Pinto betrekkel'yk de kostelooze
toelating van leerlingen op 't gymnasium werd
met eene meerderheid van eene stem verworpen.
Blijkens eene in de zitting gedane mededeeling
is eene nieuwe straat aangelegd naast de Tromp
straat, genaamd naar den zeeheld Piet Hein.
