LEIDSCH DAGBLAD. N°. 4367. A0. 1874. Donderdag 7 Mei. PRIJS DEZER COURANT: Voor Leiden per 3 maandenf 1. Franco per post1.40. Afzonderlijke Nommers0.02. Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen, uitgegeven, PKIJS DER ADVERTENTIES Van 16 regelsf 1.Ö5. Iedere regel meern 0.171. Grootere letters naar plaatsruimte. LEIDEN, 6 Hel. In de maand April zyn binnen de gemeente Leiden geboren 157 kinderen, als: 81 zoons en 76 dochters, waaronder zijn begrepen 2 twee linggeboortenoverleden 114 personen, als: 21 mannen, 22 vrouwen, 42 zoons en 29 dochters, daarenboven als levenloos aangegeven 6 gehuwd 27 paren. Heden heeft prinses Elisabeth met H. M. de Koningin en gevolg per rijtuig een uitstapje van Den Haag naar Leiden gemaakt, alwaar de vor stelijke personen bij Z. K. H. prins Alexander het déjeuner gebruikten. De Indische school hier ter stede gevestigd leed gisteren een treffend verlies door den dood van den Hoogleeraar Taco Roorda, den grond legger der studie van het Javaansch en den voornaamsten kenner der talen en letterkunde van den Indischen Archipel in Nederland. Den lOden Juni 1801 te Brits in Friesland geboren, had Roorda zijne geheele opleiding tot aan zijn vertrek naar de Hoogeschool uitsluitend aan zijn vader, Gerrit Roorda, te danken, die daar ter plaatse predikant was. Hij studeerde deels te Groningen, deels te Leiden in de God geleerdheid en Oostersche letteren, en werd in 1824 te Groningen tot Dr. in de Godgeleerdheid, op verdediging eener dissertatie over eenige plaatsen van Jeremia, het volgende jaar te Leiden, na ver dediging van een Oostersch Specimen over Ahmed ibn Toeloen, bij gelegenheid van het vijfde halve- eeuwfeest der Hoogeschool, honoris causa tot Dr. in de Letteren en Wijsbegeerte bevorderd. Na twee jaren predikant in Friesland te zyn geweest, werd hij in 1827, als opvolger van Willmet, tot Hoogleeraar in de Oostersche talen aan het Athenaeum te Amsterdam beroepen. Later werden hem daar ook de lessen in de bespiegelende wijsbegeerte opgedragen, en of schoon hij zoowel op het gebied der Semie- tische letteren als op dat der wysbegeerte uitblonk en vele belangrijke geschriften in het licht gaf, vond hij nog tijd om zich aan de be oefening der tot dusver zoozeer verwaarloosde Javaansche taal- en letterkunde te wyden. Toen in 1842 de Koninklijke Academie ter opleiding van burgerlijke ingenieurs te Delft gesticht en kort daarna eene instelling tot opleiding van ambtenaren voor den burgerlijken dienst in Ned.- Indié daarmede verbonden werd, belastte Roorda zich aldaar met het onderwijs in de Javaansche taal, waar voor zelfs de eerste hulpmiddelen nog ontbraken. Met voorbeeldeloozen ijver en volharding zette hij zich aan het werk. Spraakkunsten, woordenboeken, tekstuitgaven volgden elkander in groote snelheid op en bereikten steeds hoogere voortreffelijkheid; en door zijn toedoen werd de smet uitgewischt die twee eeuwen lang op Nederland gekleefd had, dat het de taal en de letterkunde van het eiland dat het middelpunt vormt zijner koloniale macht, schier geheel had verwaarloosd. Thans zijn er weinige Oostersche talen, waarvan wij eene spraak kunst bezitten zoo voortreffelijk als Roorda's „Javaansche Grammatica", of een woordenböek dat zou kunnen wedijveren met zijn Javaansch- Nederlandsch Handwoordenboek, indien niet de dood hem in de voltooiing van dezen laatsten arbeid, waarvoor nog de laatste of zesde aflevering ontbreekt, had verhinderd. Roorda's naam, vereeuwigd door een groot aan tal belangrijke schriften op het gebied van alge- meene, Semietische en Javaansche taalkunde en dat van zielkunde en logica, zal steeds in ge zegende nagedachtenis blijven bij zijne talrijke vrienden en leerlingen, die niet alleen in hem met het gansche Vaderland een der uitstekendste geleerden vereeren die Nederland in de negen tiende eeuw heeft voortgebracht, maar ook de voortreffelijke gaven van geest en hart waar- deeren, die zich bij hem onder eénigsziris stugge vormen verborgen, en daarom niet zoo aflgemeen werden erkend. Sedert 1864, toen de Rijksinstelling voor onder wijs in taal,- land- en volkenkunde te Leiden, of de zoogenaamde Indische school, in de plaats der 2de afdeeling van de voormalige Delftsche Academie kwam, woonde Roorda in ons midden, hoog geëerd in den kring der höogleeraren, waar van bij een der grootste sieraden uitmaakte. Een ongelukkige val had gedurende bijna een half jaar eene slepende ongesteldheid ten gevolge, die, in de laatste dagen plotseling verergerd, hem den 5den Mei onverwachts uit ons midden weg rukte, in den ouderdom van bijna 73 jaren. Curatoren van het Slolpiaansch Legaat aan de Universiteit te Leiden hebben in hunne ver gadering van 1 Mei 1874 besloten de navolgende prijsvraag uit te schrijven: Men verlangt: „Eene verhandeling over Blaise Pascal als zedenleeraar." De prijs voor het goedgekeurde antwoord is de gouden medaille ter innerlijke waarde van 250 en f 100 in geld; of wél, naar verkiezing, de geheele som in geld. De verhandelingen moeten, in de Lalijnsche of Nederlandsche taal geschre ven, met eene spreuk geteekend en met bijvoe ging van een biljet, dat dezelfde spreuk tot op schrift heeft en waarin des schrijvers naam en adres is opgegeven, vrachtvrij gezonden worden, vóór 1 December 1875, aan den hoogleeraar A. Kuenen, voorzittend curator van het Legaat. Naar wij vernemen zal a. s. Zaterdag het Kroningsfeest in de Synagoge alhier kerkelijk- feestelijk worden herdacht. - Naar men verneemt zal ter gelegenheid van het aanstaande Kroningsfeest door het ge meentebestuur van Zoeterwoude aan alle on- en minvermogenden dier gemeente een ruime uit- deeling worden gedaan. Gisteren werden in Den Haag geëxamineerd voor de akte in teekenen, 5 vrouwelyke candidaten 1 trok zich terug gedurende het examen, 3 werden afgewezen, 1 toegelaten: mej. S. Robertson uit "Wassenaar; voor de vrouwelyke handwerken 17 candidatenallen toegelaten: mej. D. J. Appeldoorn, uit Rotterdam; J. M. Alers, uit Hillegersberg, alleen voor smaak; A. v. d. Brand, uit Geervliet en J. M. B. Firtelhausen, uit Rotterdam, alleen voor nutF. L. De Heer, uit RotterdamC. Kleeuwens en E. G. Kleeuwens, uit Brielle; E. H. Knip, uit Rotterdam, alleen voor nut; J. C. Maarseveen, uit Kralingen; M. A. Pennings, uit Rotterdam, alleen voor smaak; A. S. Nieuwland, uit Den Haag; S. Rodenburg en W. A. De Vroom, uit Rotterdam; M. E. Zeylmans v. Em- mickhoven, uit Brielle; B. E. P. Groosjohan, en A. S. De Lint, uit Den Haag; M. D. Winter, uit Rotterdam. De uitslag van het voorjaarsexamen voor 't lager onderwijs in deze provincie is als volgt: hoofdonderwijzers, toegelaten 31, afgewezen 38; hoofdonderwijzeressen, toeg. 7 hulp- onderwij zers, toeg. 41, afg. 22; hulponder wijzeressen, toeg. 35, afg. 12; Fransch: onderwijzers, 12 toeg., 23 afg.; onderwijzeressen, 14 toeg., 16 afg.; Engelsch: onderwijzers, 15 toeg., 11 afg.; onderwijzeressen, 19 toeg., 9 afg.; Hoogduitseh: onderwijzers, 3 toeg., 4 afg.; onderwijzeressen, 5 toeg., 4 afg.; wiskunde: 10 toeg., 14 afg.; te eken en: onderwijzers, 3 toeg., 11 afg.; onderwijzeressen, 1 toeg., 3 afg.; handwerken: 47 toeg., 15 afg.; gymnas tiek: onderwijzers, 6 toeg., 3 afg.; onder wy ze i-essen, 3 toëg.; landbouwkunde: 1 toeg. In 't geheel dus werden 243 akten verleend en 185' geweigerd. Het stoöitfsChip Warrior, kapt. J. Hu^hès, van Nieuwediep riaar Batavia, kwam Maandag ochtend te Port-Said aan en zou gisteren van da!ar vertrékken. Het stoomschip Holland is gièteren van Batavia te Nieuwediep binnenge komen. Uit Penang werd door Reuler's (Jffice onder dagteekening van gisteren het volgende geseind: Luïdens alhier ontvangen berichten, blijven nóg 1000 man Nèderlandsche troepen en twee bórlogschepen met het garnizoen te Atjin achter wegens de vijandige houding der Atjineezen in de nabijheid van den Kratón. Te Tiel overleed Maandag-nacht Mr. W. F. C. Van Lidth de Jeude, oud-lid der Tweede Kamer. Z. H. d(e Pads heeft aan alle katholieken in Nederland dispehsatie verleend in de vasten- en onthoudingswèt op de aanstaande Kruisdagen, 11, 12 en 13 Mei. Het feestmaal in Den Haag, dat namens de gemeente aan HH. MM. de Koning en de Koningin zal Aangeboden worden, zal plaats heb ben op Vrijdag 15 dezer. In Den Haag zijn in het geheele Voorhout, den Kneuterdijk en den Vy verberg reeds de palen geplaatst met het ijzerwerk voor de illuminatie van gemeentewege. Op de Plaats wordt een ruime muziektempel in gereedheid gebracht, waarboven een reusachtige koningskroon, uit verguld hout vervaardigd, blinken zal; ook aan de eerepoor ten in het Noordeinde en nabij de Wagenbrug wordt druk gewerkt. Beide zullen in groen gehuld en des avonds verlicht worden. Voorts zijn van de Wagenbrug tot het Noordeinde bij verschillende straten vlaggenmasten geplant, aan welker top de vergulde buste van Z. M. den Koning uitkomt. In verschillende deelen der stad is men van particuliere zijde bezig met het maken van toebereidselen voor de algemeene illuminatie. In den Haagschen gemeenteraad is gisteren besloten de benoeming voor te bereiden van een directeur der gasfabriek, door de gemeente met 1 Januari 1875 over te nemen. De Nederlandsche Bank had op 4 Mei bij een muntmateriaal van f 130,813,825.385 voor eene som van f 116,443,350.51 minder aan bankbiljetten in omloop dan waartoe zij ge rechtigd is, terwijl het muntmateriaal op zijne beurt f 46,577,340.205 meer bedraagt, dan in verhouding tot de schuldvorderingen tot dekking noodig zou wezen. De Minister van Financiën heeft bij ver schillende resolutiën1°. de gemeente Vlissingen aangewezen als standplaats van den scheepsmeter voor de binnenschepen en vaartuigen, aan het recht van patent onderworpen voor het district Middelburg; 2°. de ontvangkantoren der directe belastingen en accijnzen te Oud-Beierland c. a., en ie 's-Gravendeel c. a. respect, gerangschikt in de zesde en in de zevende klasse3°. Ter kennis van de belanghebbenden gebracht, dat de ver moedelijke belooning, verbonden aan het vacante deurwaarders-district Gorcum,kan worden geraamd op f 800 's jaars, na aftrek der kosten wegens reizen, drukwerk enz. en 4°. evenzeer dat de vermoedelijke belooning, verbonden aan de vacante betrekking van deurwaarder der directe belastingen

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1874 | | pagina 1