EIDSCÏÏ
DAGBLAD.
N°. 4285.
A0. 1874.
Donderdag
29 Januari.
STADS-BERICHTEN.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maandenf 1.
Franco per post1.40.
Afzonderlijke Noromers0.02.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIEN:
Van 16 regelsf 1.05.
Iedere regel meern 0.171.
Groot ere letters naar plaatsruimte.
NOTIFICATIE.
De GEDEPUTEERDE STATEN der Provincie ZUID
HOLLAND,
1 Gelet op art. 73, alinea 2 der Wet van den 4den Juli
1850 Staatsblad n°. 37)noodigen de inwoners der Provin
cie Zuid-Holland, die elders in's Rijks directe belastingen
zijn aangeslagen, uit, om daarvan vóór 1° April aanstaande
aan hun College te doen blijken, door overlegging van
het aanslagbiljet of van een uittreksel uit de kohieren der
Rijks directe belastingen, ten einde daarop worde gelet
bij het opmaken der Lijst van de Hoogstaangeslagenen,
vérkiesbaar tot Afgevaardigden ter Eerste Kamer van de
Staten-Generaal.
De bedoelde stukken behooren door belanghebbenden
te worden ingezonden aan het lokaal van het Provinciaal
JBestuur van Zuid-Holland, met opgave van:
1°. den naam, de voornamen en de woonplaats van den
aangeslagene;
2°. de Gemeente en de dagteekening zijner geboorte; en
-3°. bijaldien hij buitenslands is geboren, of, en zoo ja
waarom, hij als Nederlander is te beschouwen, met
9 vermelding van de dagteekening zijner naturalisatie,
indien deze mocht hebben plaats gehad
s Gravenhage, den 20sten Januari 1874.
De Gedeputeerde S tatrn voornoemd,
FOCK, Voorzitter.
J. RöELL, Griffier.
KINDERARBEID.
8 ln de afgeloopen week werd te Zaandam een
meeting gehouden ter bespreking van een onder
wérp, dat reeds sedert geruimen tijd veler aan
dacht bezighoudt; maar vooral in deze dagen, nu
hét aanleiding heeft gegeven tot de indiening
v^n een wetsontwerp bij de Tweede Kamer. Het
zal wel overbodig zijn te zeggen, dat wij de
■regeling van den kinderarbeid in de fabrieken
bedoelen.
.Qnder de steden, die een groot deel van haar
welvaart aan het fabriekswezen hebben te danken,
bejioori ongetwijfeld ook de onze, en daarom
juist zullen eenige regelen naar aanleiding der
Z^ndamsche meeting in onze kolommen niet
misplaatst zijn.
Menigeen, die van elders de sleutelstad be
zocht, heeft de opmerking gemaakt, dat men op
onze straten onder de mindere standen een veel
grooter aantal gebrekkigen ontmoet dan in de
mepste andere plaatsen. Men heeft dat verschijnsel,
ennzeker niet ten onrechte, aan het arbeiden van
jeugdige kinderen in onze fabrieken toegeschreven.
Het lichaam dat, in stede van zich door beweging
en oefening in de open lucht te kunnen ontwik
kelen, reeds vroegtijdig wordt blootgesteld aan
den schadelijken invloed van den maar al te
dikjwijls onzuiveren dampkring binnen de muren
eeqpr fabriek; dat daar aanhoudend gebezigd wordt
tot^het verrichten van denzelfden eentonigen arbeid,
die,, door niet het geheele lichaam in beweging
te Brengen, slechts enkele deelen bovenmatig zich
doet ontwikkelen ten koste van de overige, die
in pust blijven, dat lichaam, het kan niet anders,
vergroeit en, zoo het al niet tot een geheel mis-
ma^kien vorm overgaat, het zal genoeg lijden
ond^r de vroegtijdige eenzijdige werkzaamheid om
voorgoed tot een ondermijnde gezondheid aanlei
ding te geven.
Reeds hierin dus ligt reden genoeg om allen
fabrieksarbeid van jeugdige kinderen af te keuren
maar daarbij komt dal de-tijd, die aan de ontwik
keling van het lichaam wordt ontnomen, tevens
aan j die van den geest onttrokken wordt. Op de
schoolbank moet hel kind niet alleen leeren lezen
en -schrijven, maar ook leeren denken. Komt die
oefening niet tot haar recht, het verstand zal
verstompen, nog daargelaten dat een ongezond
ichaam met tot woonplaats kan strekken aan een
gezonden geest.
Met het oog op de belemmering der verstan
delijke ontwikkeling verdient echter niet alleen
de fabrieksarbeid van jeugdige kinderen af keuring,
maar ook elke andere werkzaamheid buiten de
school. Terecht wees een der sprekers op de
Zaandamsche meeting op het enorm schoolver
zuim ten plattelande. 's Winters ieder on
derwijzer eener landbouwende gemeente zal het
u zeggen schier overbevolking op de school;
's zomers bijna ledige schoolbanken. Hier worden
de jeugdige kinderen niet voor den fabrieks-,
maar voor den veldarbeid gebezigd, die, hoewel
voor het lichaam minder schadelijk, voor de ver
standelijke ontwikkeling even noodlottige gevolgen
heeft; althans van het onderwijs op de lagere
school geldt het zeker bij uitnemendheidstilstand
is achteruitgang. Waarlijk, het is verre van be
nijdenswaardig, het lot van den onderwijzer, die
elk najaar den aan schooltucht en onderwijs ont
wenden troep het lokaal ziet binnenstormen,
natuurlijk slechts ten nadeele der weinige trouw-
gebleven schoolbezoekers.
Fabrieks- en veldarbeid zijn zeker de twee
rubrieken, waaronder 't meest het misbruik van
kinderarbeid voorkomt. Echter vergete men niet,
dat er bijna geen vak of ambacht bestaat of men
vindt ouders, die daarbij hun kinderen in de leer
zenden, lang nog voordat zij kunnen geacht wor
den genoegzaam lager onderwijs te hebben genoten.
De fout is dus niet in een bepaald vak, maar
uitsluitend bij de ouders té zoeken, die maar al
te dikwyls niet schijnen te begrijpen, van hoe
veel belang voor hunne kinderen het bezit van
een gezonden geest in een gezond lichaam is.
Maar laat ons billijk zijn. Wie zal zeggen, hoe
menig huisvader eeri moeilijken strijd in zijn bin
nenste voerde, eer hij zijn oudsten jongen van
school nam om een te vroeg begonnen arbeid te
aanvaarden? Hij heeft een talrijk gezin, dat hij,
al geeft hij nooit een cent aan sterken drank
uit, nauwelijks van het allernoodigste kan voor
zien. Er blijven nog zooveel behoeften onvervuld,
en hij is immers vader ook van de jongere kin
deren. De oudste moet aan het werk, hij moet
mede iets verdienen. Of dat besluit den vader
zwaar viel In dezelfde week werd hij beboet
voor een verzuim zooals hij anders nooit beging,
en de meesterknecht vond dat hij soms erg in
de war was.
Zulken mogen er niet velen zijn, ze zijn er
toch zeker, en wat nog zekerder is, ze zouden
een ondersteuning verdienen die hen in staat
stelde het weekloon van hun oudsten jongen te
ontberen. Zulk een ondersteuning zou geen aal
moes zijn.
Indien al onze werklieden zoo over kinder
arbeid denken dan, moge de nood al een enkele
hunner dwingen zyn kind wat vioeg van. school
te nemen, is er nog een schóone toekomst weg
gelegd voor ons kleine land.
LEIDEN, 28 Januari.
Heeft de gewichtige tijding uit Atjin in
verschillende plaatsen van ons land onder de
bevolking groote geestdrift teweeggebracht, ook in
onze stad bleef men daaronder niet geheel koel. Wel
wapperde hier niet zooals in andere plaatsen de
vaderlandsche driekleur van het Raadhuis en
uit andere openbare gebouwen, maar toch gaven
reeds giétermorgen enkele ingezetenen, benevens
j de Kweekschool voor Zeevaart, hel garnizoen
i van het 4de reg. infanterie en de sociëteiten
Amicitia en Minerva door hel uilsteken der vlag
hunne feeslvreugde te kennen, terwijl de Zonen van
i Minerva gisteravond hunne hulde aan de dap
peren van daarginds brachten. Voorafgegaan door
de muziek van het 4de reg. inf. en met de leer
lingen der Kweekschool voor Zeevaart in hun
midden, begaven zij zich te halfelf in optocht
rnet fakkellicht door de stad langs Breestraat, Rapen
burg, Paardesteeg, Haarlemmerstraat, Hooigracht,
Hoogewoerd en nogmaals Breestraat, tot zij weder
aan de Sociëteit arriveerden. Overal waar de stoet
met zijne eigenaardig geïmproviseerde triumfwa-
gens en onophoudelijke bengaalsche verlichting
zich vertoonde, vermeerderde in de reeds stille
straten de volksmassa, die bij de telkens door
het muziekkorps aangeheven vaderlandsche liederen,
langzamerhand in eene zekere opgewondenheid
verkeerde en rnet de door de studenten gebrachte
manifestatie ter eere van het Ned.-Indische leger,
luidruchtig instemde.
Naar wij vernemen is het meisje, waarvan
wij gisteren melding maakten, ten gevolge der
bekomen brandwonden overleden.
Gistermorgen is een meisje, werkzaam op
de fabriek van den heer Hartrop in het Noord
einde, met haar rechterhand tusschen de machine
geraakt, met het ongelukkig gevolg dat zij een der
vingers zal moeten missen.
De verkiezing voor Gouda, ter voorziening
der vacature van den heer De Brauw is be
paald op Dinsdag 17 Februari; de eventueele
herstemming op 3 Maart.
De Minister van Koloniën brengt ter kennis
van .belanghebbenden, dat rnet den Islen Septem
ber dezes jaars zes jongelingen zullen worden
bestemd, om, volgens het daaromtrent vastge
stelde reglement, te worden opgeleid tot militaire
apothekers voor den dienst in de overzeesche be
zittingen, en wel vijf voor den dienst in Oost- en
éen voor den dienst in West-Indië.
Eenvoudig maar plechtig was het rouwfeest,
door de heeren Lefèbre, Grandia en Mensing in
Den Haag gisteravond georganiseerd als laatste
hulde aan den gestorven held P. F. F. Lafors.
Tal van wapenbroeders van alle rangen en vele
vrienden waren aanwezig. Door de heeren Van
Hogendorp, Queisen, kolonel der grenadiers en
jagers, en Vinkhuyzen werd de afgestorvene in
gevoelvolle woorden herdacht als braaf soldaat
en trouwhartig vriend. Statige orgeltonen en
koraalgezang verhoogden den indruk. Overstelpt
van gevoel dankte de broeder des gesneuvelden,
ook kapitein bij het Nederlandsche leger, voor de
buitengewone hulde, door allen gebracht aan den
onvergetelijken broeder, die op 't veld van eer
voor Vaderland en Vorst den heldendood stierf.
Naar aanleiding van het verhandelde in de
algeraeene vergadering van het te Delft gehouden
27ste Nederlandsche landhuishoudkundig Congres
over het tweede vraagpunt der 3de afd., zijn door
het bestuur benoemd tot leden der Commissie
tot onderzoek van het schoolverzuim ten platten
lande ten gevolge van veldarbeid de heeren Dr. A.
Drost te Delft, C. Römelingh te Oldekerk, en
G. B. Lalleman te Moordrecht, met het recht
van assumptie.
In de zitting van gisteren is door den
Haagscheri gemeenteraad het voorstel tot het aan-
j gaan eener geldleeriing, ten bedrage van f 250.000
i a 5 pCt., ter voorziening in de kosten der
i waterleiding en den bouw eener lagere school
j en eenige buitengewone werken, aangenomen.
„Met verontwaardiging", zegt de N. Rott. Ct.
„thans echter getemperd door vreugde over de
behaalde overwinning, zullen onze lezers kennis
nemen van 't volgende artikeltje, in 't jongste
nornrner van een der voornaamste Londensche
