LEIDSCH
DAGBLAD.
N°. 4213.
Maandag
A°. 1873.
3 November.
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden per 3 maandenf 1.
Franco per posl1.40.
Afzonderlijke Nommcrs0.02.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS 1)ER ADVERTENTIES
Van 16 regelsf L05.
Iedere regel meer0.174.
Groolere letters naar plaatsruimte.
1848 3 November 1873.
Aan het goede, in welks bezit wij ons gerui-
men tijd mochten verheugen, geraken wij allengs
zoo gewoon, dat wij, werden we nu en dan
niet herinnerd aan de voorrechten, die ons
deel zijn, eindigen zouden met ze geheel te ver
geten. Daarom heeft het zijn nut, na verloop van
zekere tijdvakken merkwaardige feiten, die iets
goeds ten gevolge hadden, te herdenkenhet genot
van het bezit wordt er door verhoogd. In het
huiselijk leven verzuimen wij nooit de voor ons
belangrijke voorvallen elkander in het geheugen
terug te roepen, maar ook als staatsburgers moet
het ons een aangename plicht zijn elkaar te wijzen
op de heuglijke tijdstippen die de geschiedenis
oplevert van dat groote huishouden, dat wij staat
noemen.
gjjThans is zulk een oogenblik aangebroken. De
3de November 1848, die weldra het vierde eener
eeuw achter ons zal liggen, is zeker de heug-
lijkste dag, waarop het laatste tijdperk onzer
geschiedenis kan wijzen. Toen werd de band, die
vorst en volken en de burgers onderling aan elkaar
hechtte, maar voor de eischen des tijds te knellend
was geworden, voor een oogenblik ontknoopt om
volgens duurzamer voorwaarden opnieuw te worden
aaneengehecht.
Reeds lang te voren bad men de behoefte
gevoeld aan een herziening der van 1815
dateerende Grondwet, den 13den Sept. 1830 was
de noodzakelijkheid daarvan uitgemaakt en den
lsten Oct. daaraanvolgende een commissie met
het oog daarop benoemd, maar de bezwaren, aan
een herziening verbonden, deden die pogingen
schipbreuk lijden, terwijl eindelijk de verwikke
lingen met België en de daaruit gevolgde veran
dering van toestand haar voor geruimen tijd op
den achtergrond schoven. Wel had in het jaar
1840 onder den drang der omstandigheden een
zeer beperkte wijziging plaats, die den 4den Sept.
van dat jaar werd gepubliceerd, maar zij was
verre van voldoende om den algemeenen wensch
te bevredigen. Den 21 sten Oct. 1844 gaf de
Tweede Kamer in haar ontwerp-antwoord op de
troonrede te vergeefs den wensch naar een grond
wetsherziening te kennen, en den 3den Mei 1845
werd met 34 tegen 21 stemmen het voorstel
van den hoogleeraar Thorbecke, den lOden Dec.
des vorigen jaars aangeboden, verworpen ondanks
hel groot aantal verzoekschriften dat tot onder
steuning bij de Kamer inkwam. Intusschen gingen
er steeds luider klachten op, die de regeering
noopten in October 1847 een grondwetsherziening
toe te zeggen, welke in het begin van Maart des
volgenden jaars werd aangeboden, doch evenmin
geschikt was om de spanning der gemoederen te
doen ophouden, die nog werd verhoogd door de
omwenteling in Frankrijk.
Nu besloot de Koning zelf het initiatief te
nemenZ. M. ontbood den voorzitter der Tweede
Kamer, Jhr. W. Boreel van Hogelanden, bij zich,
en aan de HH. Mrs. D. Donker Curtius, J. M.
De Kempenaer, J. C. Luzac, L. D. Storm en
J. R. Thorbecke werd het ontwerpen eener meer
doortastende grondwetsherziening opgedragen. Op
Zaterdag 7 October werd de laatste der twaalf
voordrachten in de dubbele Tweede Kamer
met 92 tegen 21 stemmen aangenomen; vier
dagen later hechtte ook de Eerste Kamer haar
goedkeuring aan de nieuwe Grondwet die, nadat
zij door den Koning was bekrachtigd, den 3den
November 1848 allerwegen werd afgekondigd.
Men ziet het, welke moeilijkheden hel inhad,
eer de zoo vurig gewenschte herziening was tot
stand gekomen, en van onze tegenwoordige Grond
wet is het zeker niet een der geringste verdien
sten dat zij aan een eventueele wijziging onein
dig minder bezwaren in den weg legt. Dat de
dag der afkondiging van de herziene Grondwet
voor hel geheele volk een feestdag was, zal niemand
verwonderen, die nagaat welke gunstige verande
ringen de nieuwe toestand van zaken medebracht.
Vrijheid van drukpers ook voor de behandeling
van politieke aangelegenheden; vrijheid van ver-
eeniging en vergadering, die het bestaan van
kiesvereenigingen toeliet, zoo onmisbaar bij het
stelsel der rechtstreeksche verkiezingen, eveneens
een vrucht der nieuwe Grondwet; het onwaar
deerbare recht van petitievrijheid van godsdienst,
met bevoegdheid voor allen tot benoeming in
staatsambten; de ministerieele verantwoordelijk
heid, die, gevoegd bij de jaarlijksche behandeling
der staatsbegrooting, den besten waarborg ople
verde voor een beter bestuur der koloniën en een
richtiger beheer der toenmaals in zoo treurigen
toestand verkeerende geldmiddeleneindelijk open
baarheid van de beraadslagingen der vertegen
woordiging van land, provincie en gemeente,
ziedaar, al stipten wij slechts het voornaamste
aan, redenen genoeg voor ganscli het volk om
op den 3den November 1848 feest te vieren,
maar zeker niet minder voor ons om thans, 25
jaren later, met dankbaarheid al het goede te
herdenken, dat wij onder de nieuwe Grondwet
en als een uitvloeisel daarvan hebben genoten.
Herziening van dien grondslag van het staats
bestuur zonder noodzakelijkheid toe te passen, zou
ongetwijfeld zijn af te keurendat echter de tegen
woordige Grondwet een gemakkelijker weg dan
vroeger aanbiedt om des noodig tot die herzie
ning te komen, is zeker de beste waarborg dat
de hoofdbeginselen onzer Grondwet voor ons nog
lang van kracht zullen blijven.
LEIDEN, I November.
Naar wij vernemen zal Maandag hier ter
stede algemeen gevlagd worden.
Gedurende deze week zijn in het Werkhuis
alhier dagelijks van 89 tot 100 volwassen per
sonen en van 32 tot 39 kinderen opgenomen.
Ten aanzien van een advies door den ge
meenteraad van Katwijk aan den Koning ingediend,
houdende verzoek om subsidie ter tegemoetkoming
in de gewone kosten van lager onderwijs, zijn
Gedeputeerde Staten dezer provincie van oordeel,
dat er geen voldoende terrnen aanwezig zijn om
ten opzichte van de aanvragen van den Raad eene
gunstige voordracht aan Z. M. te doen. Dit adres,
met ongunstig advies van Gedep. Staten, is ter
tafel gebracht bij de vergadering der Provinciale
Staten.
Uit Noordwijk wordt gemeld: De Raad
dezer gemeente heeft besloten de tractementen
der hulponderwijzers aan de openbare lagere scholen
te brengen op 550, een besluit door alle voor
standers van onderwijs ten sterkste toegejuicht,
daar sedert Juni jl. twee der drie hulponderwij
zersplaatsen onvervuld waren, zonder dat zich
tegen de vroegere bezoldiging van 450 solli
citanten daartoe aanboden, terwijl die plaatsen nu
zonder twijfel spoedig zullen worden bezet. Voorts
werd besloten de jaarlijksche toelage a f 400
aan de school voor meer uitgebreid lager onder
wijs die door het vertrek van den heer Van der
Burgh op den heer Poorter is overgegaan ook
aan laatstgenoemde te blijven verleenen.
De gemeenteraad van Noordwijk heeft tot
wethouder benoemd den heer E. Smits, te Noord
wijk aan Zee.
De gemeente-begrooting van Waddingsveen,
voor 1874, bedraagt in ontvangst en uitgaaf
f 38,357,84. De hoofdelijke omslag is bepaald op
ƒ7000, een hoog cijfer voor eene bevolking van
slechts 3854 zielen.
Er wordt een onderzoek ingesteld be
treffende het wenschelijke om, in aansluiting
met het vaarwater van Amsterdam naar Srneule-
naarsbrug, van d&ar tot aan den kop van den IJsel,
ongeveer bij Capelle, een kanaal te doen graven,
waardoor het gebruik van de Kromrne Gouwe en
den zoo onvoldoenden IJsel zou kunnen vervallen.
Volgens sommigen zouden de tollen, die van
Gouda af tot genoemde brug worden geheven, wel
voldoende zijn om de rente van het benoodigd
kapitaal te kunnen bestrijden.
Naar men zegt, zou er in de oude quaestie
betreffende de nalatenschap van Teyler van der
Hulst, uit Haarlem, eenig licht zijn gekomen; er
moet namelijk een document opgespoord zijn dat
in deze zaak van veel belang is. Waarschijnlijk
zal de beslissing daardoor zeer bespoedigd worden
Openbare vergadering van den Raad van
State, afd. voor de geschillen van bestuur, Woens
dag 5 Nov., des voormiddags te 1 uur.
Een in de zitting van de Tweede Kamer
van gisteren ingekomen voorstel van de heeren
Gratama, ldserda en Van Kerkwijk strekt om
bijna alle bepalingen van de bestaande wet op de
jacht en visscherij in te trekken, die betrekking
hebben op de jacht, zoodat het behoudens be
staande rechten aan ieder eigenaar van den grond
geoorloofd is om het wild te dooden, dat op zijn
grond leeft. De bepalingen van de wet op de
jacht en visscherij, die betrekking hebben op de
visscherij, blijven volgens het voorstel in stand.
In de gisteren te Amsterdam gehouden
vergadering van het Centraal-comité voor de op
richting en instandhouding van een Seminarie
nabij Batavia is door den secretaris medegedeeld,
dat er op dit oogenblik 19.469,42 jaarlijks voor
het Seminarie was gegeven en ingeschreven.
Donderdag overleed te Rijswijk op 70jarï-
gen leeftijd de gepens. schout-bij-nacht A. Baron
Collot d'Escury. De overledene was een algemeen
geacht marine-officier en versierd met de Militaire
Willemsorde 4de kl. en de orde van den Nederl.
Leeuw.
W. M. D. Van Wely, thans rijksontvanger
te Halsteren c. a., is als zoodanig benoemd te
Grave c. a.
De navolgende ambtenaren bij de admini
stratie der posterijen zullen hun functiën uitoefenen
als volgtde commies der 2de kl. J. M. Brans,
ten postkantore te Breda; de commies der 2de
kl. D. D. Van der Voort Maarschalk, te Nyrnegen,
en de commies 3de kl. P. F. Van Freudenberg,
ten spoorwegpostkan tore FijenoordAntsverpen.
De heeren Ed. Oilet te Brussel en Leopold
Wilmart te Brugge hebben zich bij een adres,
den 22sten Oct. bij Ged. Staten ingekomen, tot
de Staten gewend met een verzoek om sub
sidie ten behoeve van eene spoorweglijn, uit
gaande van Rotterdam langs Schoonhoven en
Wageningen tot Arnhem, met eene verlenging
van daar naar de grenzen in de richting van
Munster, en tevens kosteloozen afstand der voor
den aanleg van den spoorweg noodig zijnde gronden,
