LEIDSCH
DAGBLAD.
N°. 4196.
Dinsdag
A0. 1873.
14 October.
PRIJS DEZER COURAST:
Voor Leiden per 3 maandenf 1.—?jj
Franco per po?t1.40.
Afzonderlijke Nommèrsn 0.02.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering
van Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIES:
Van 16 regelsf 1.05.
Iedere regel meer0.171.
Grootevc tellers naar plaatsruimte.-
LEIDEN, 13 October.
De Commissie voor het Standbeeld van
Van der Werf heeft Zaterdag II. eene vergade
ring gehouden, die door den Eere-Voorzitter,
Z. K. H. Prins Alexander der Nederlanden, met
zijne tegenwoordigheid vereerd werd. In die ver
gadering is uitspraak gedaan omtrent de voor het
gedenkteeken ingezonden ontwerpen. Overeenkom
stig het advies, door de Commissie van beoor
deelaars, de heeren H. F. C. ten Kate, W. J.
Hofdijk en V. De Stuers, uitgebracht, werd met
algemeene stemmen besloten, de keuze der Com
missie te bepalen op het ontwerp, geteekend met
de zinspreukhaec libertatis ergo. Bij opening-
van het naambrielje bleken de vervaardigers van
het ontwerp te zijn de heeren J. Ph. Koelman
en H. C. Vogel te 's Gravenhagede eerste als
ontwerper van het standbeeld, de tweede van het
voetstuk. Aan deze beide kunstenaars zal derhalve
voorloopig de uitvoering van het gedenkteeken in
klein model worden opgedragen. Nadere bijzonder
heden omtrent het schoone kunstwerk, dat een
waar sieraad van onze stad belooft te worden,
zullen elders worden medegedeeld.
Door den voorzitter werd nog aan de verga
dering bericht, dat Z. K. H. de Prins van Oranje
aan de Commissie eene aanzienlijke bijdrage ten
behoeve van het monument heeft doen toekomen.
Het vernieuwen der ophaalbrug aan het
einde van de oude Heerengracht, hedenmorgen
door Burg. en Weth. ten Raadhuize alhier aan
besteed, is aangenomen door den heer P. Van
der Kamp, Mr. timmerman alhier, voor ƒ2800.
Ter verkrijging eener akte voor de Engel-
sche taal werden Zaterdag voor het lager onder
wijs in Den Haag geëxamineerd 6 candidaten,
waarvan 4 werden afgewezen en 2 toegelaten,
te weten: de heeren W. F. Van Vliet en A. A.
Waldorp uit Den Haag.
Voor de hoofdonderwijzers-akte zijn voorts
geëxamineerd .15 candidaten. Daarvan werden 2
afgewezen en 13 toegelaten, zijnde de heeren:
J. P. W. Van den Berg, G. C. Bunk, W. F.
Commerell, D. W. Dettmeijer, C. Van der Graaf,
W. D. Van Rijn en J. A. Wijnveldt uit Rotter
dam; L. Brinkhuis uit Maasland, P. W. Van
Melaan, Ghr. Schepp en J. Slavenberg uit Schie
dam, K. Missel uit Maassluis en H. Verhagen uit
Charlois. Twee candidaten, die zich hadden aan
gemeld, trokken zich terug.
Het stoomschip Koning der Nederlanden
van het Nieuwediep naar Batavia, is Zaterdag
ochtend te 7 uur te Port Said aangekomen.
Het stoomschip Amazonevan de Messa-
Qtries Marilimesmet de verwacht wordende
Fransche mail, met berichten uit Jokahama van
-7 en Shanghae van 31 Aug., Batavia 11 en
Mauritius 18 Sept., is 7 Oct. van Suez naar Port
ed en Marseille vertrokken, in welke laatste
haven gerneld stoomschip 15 dezer verwacht wordt.
Bij Koninklijk besluit van den 14den Sep
tember jl. is goedgekeurd de begrooting der enkel
provinciale en huishoudelijke inkomsten en uitga
an in Zuid-Holland voor 1874, bedragende in
ontvang en uitgaaf f 537,195.65.
Het Vad. verneemt, dat Mr. W. H. Cost
Jordens besloten heeft voor zijn lidmaatschap van
de Eerste Kamer der Staten-Generaal te bedanken.
Door Z. M. den Keizer van Duitschland is
henoemd tot ridder 3de klasse der Orde van de
Pruisische Kroon de heer J. C. Van Schermbeek Jr.,
hoofdcommissaris van politie in Den Haag. Deze
onderscheiding is hem, en den heer commissaris
Feukman te beurt gevallen, als eene belooning
vanwege het Duitsche Gouvernement, voor ver
schillende gewichtige diensten, door beide ambte
naren in hunne betrekking aan de Pruisische
justitie bewezen.
Jn het koloniaal verslag over J 873 komt
het volgende voor: Even vóór dat de terugtocht
op 16 April, toen de laatste aanval op de
versterkingen van Atjin plaats had was be
volen, gelukte het der 2de compagnie van het
3de bataljon van een der vijandelijke werken de
poort open te slaan en binnen te dringen. Die
macht was evenwel te zwak om den vijand, die
achter een tweede versterking en uit de naburige
huizen en van achter de boomen haar van alle
zijden bestookte, verder terug te dringen, zoodat
de commandeerende officier het succes, dat door
de reeds aangevangen retraite niet opgemerkt
werd, moest opgeven, en de rest onzer macht
ziende aftrekken, daartoe ook moest besluiten.
Blijkens bericht van Zr. Ms. gezant te Wee-
nen, zijn de inkomende rechten op granen, peul
vruchten en dergelijke in Oostenrïjk-Hongarije
afgeschaft voor het tijdperk vari éen jaar, name
lijk van 1 October 11. af tot 30 September 1874.
Zaterdag is te Utrecht het examen afge-
loopen voor hulp-apotheker; van de 5 geëxami-
neerden hebben zich 3 tijdens het examen terug
getrokken, 1 is afgewezen en 1 toegelaten, namelijk
de heer J. E. Scarnerius van Witmarsum.
Aan het examen, dat drie weken geduurd heeft,
hebben deelgenomenvoor het lilterarisch gedeelte
27 kandidaten, waarvan 7 geslaagd en 20 afge
wezen zijn of zich teruggetrokken hebben; voor
het physisch gedeelte 19 kandidaten, waarvan 5
geslaagd en 14 afgewezen zijn of zich terugge
trokken hebben.
Zaterdag overleed in Den Haag de heer
P. T. Helvetius van den Bergh, die onder de
vaderlandsche letterkundigen en dichters een zeer
gunstigen naam verwierf, en in het b'yzonder als
de schrijver van het tooneelstuk „De Neven"
bij ieder bekend is. Reeds verscheiden jaren moest
hij wegens zijn gezondheid en volslagen blindheid
er van afzien onze letterkunde met zijne voort
brengselen te blijven verrijken.
Ter uitvoering van de besluiten der jongste
algemeene vergadering, heeft het Hoofdbestuur
der Vereeniging tot bevordering van volksonder
wijs in Nederland dezer dagen twee adressen
gezonden aan den Minister van Binnenlandsche
Zaken: a over de opleiding der onderwijzers; b
over eene wettelijke regeling van de bewaarscholen.
Met betrekking tot de zaak sub a wijst het
Hoofdbestuur op de sterke afneming van het getal
jongelieden, die zich voor het onderwijs willen
vormen, als een gevolg vooral van de vele af
wijzingen bij de akte-examens, welke atvvijzingen
op hare beurt voortvloeien uit de geheele onvoldoende
opleiding voor de gewichtige betrekking van
volksonderwijzer. De kunstmatige verhooging van
de jaarwedden der hulponderwijzers zal niets
baten. Slechts door de uitbreiding van de bestaande
en vestiging van nieuwe kweekscholen, oordeelt
het Hoofdbestuur, dat vermeerdering van onder
wijzers en verbeterde opleiding zal zijn te
bereiken. In het tweede adres doet het Hoofd
bestuur in 't breede uitkomen de noodzakelijkheid
dat er inrichtingen bestaan, om het kind vatbaar
te maken voor het onderwijs, dat het in lagere
school zal ontvangen, in dien zin echter, dat zij
niet bepaald voorbereidend onderwijs schenken,
maar de kinderen geschikt en vatbaar maken
en eene voorbereiding tot het onderwijs zijn.
Thans evenwel ontbreekt alle toezicht op de
bestaande inrichtingen en bestaat er behoefte
aan goede bewaarscholen, vooral ten behoeve van
den mingegoeden stand. Wettelijke regeling der
bewaarschool is daarom dringend noodzakelijk, en
het Hoofdbestuur verzoekt mitsdien den Minister
de spoedige indiening bij de Staten-Generaal van
een wets-ontwerp op de bewaarscholen te bevor
deren.
De Koning-groothertog heeft benoemd tot
commandeur der orde van de Eikenkroon den heer
Portaels, kunstschilder te Brussel.
Naar men verneemt, zal in den loop van
deze maand te Amsterdam een blad verschijnen,
geheel gewijd aan tooneel en rnuziek. Tweemaal
per week zal het uitkomen.
Als een bewijs van de ontwikkeling van
den handel te Leeuwarden wordt medegedeeld,
dat de stoombootdienst, waarvoor indertijd aan
de firrna E. en S. en C. St. Martin en Co., te
Rotterdam, concessie is verleend, van 15 Oct.
e. k. af, in plaats van met éene boot, met twee
booten Leeuwarden I en Leeuwarden II) zal
worden uitgeoefend, en wel van beide plaatsen
Woensdags en Zaterdags. De dienst geschiedt
langs Gouda, Boskoop, Weesp, Muiden, Lemmer,
Sloten, Woudsend en Grouw, en omgekeerd.
Dezer dagen zijn successievelijk de meeste
der op het wachtschip en op de monitors te Helle-
voetsluis gedetacheerd geweest zijnde zeemiliciens
met groot verlof naar hunne haardsteden terug
gekeerd de overige zullen weldra volgen.
Aan C. Wouda c. s. te Nieuwer-Amstel is
door den Koning concessie verleend tot droogma
king van het Ookmeer, onder de gemeente Sloten
gelegen. Ongeveer 20 hectaren zullen daardoor
tot land worden gemaakt. Reeds vroeger is het
Lutkemeer, nagenoeg 200 hectaren groot, in vrucht
baar land herschapen, waartoe concessie was aan
gevraagd en verkregen door de heeren Rutgers
van Rozenburg c. s.
De heer D. T. Meinsma is door het prov.
kerkbestuur van Overijsel tot de evangeliebedie
ning in de Nederl. Hervormde kerk toegelaten.
Door wijlen den heer M.Wijnaendts, ambachts
heer van Stein, Willems enz., overleden te Maars-
sen, zijn by olografische uiterste wilsbeschikkingen,
onder de daarbij vermelde lasten, besproken de
navolgende legaten, als1°. aan het Gerefor
meerde Arm-kinderhuis te Breda, al de landen,
bosschen en hoeven, gelegen onder de gemeente
Alphen (Noord-Brabant), den erflater aangekomen
door aankoop van wijlen den graaf Van Hogen-
dorp; eene som van f 70,000 aan hypothecaire
inschrijvingen; de bloote eigendom van een per
ceel bouwland, onder de gemeente Dongen; eene
som van f 4000 en een portret van den erflater,
benevens zijn wapenschild en dal zijner vrouw;
2°. aan de Diaconie der Nederd. Hervormde gem.
te Breda, tot het inrichten van twee ziekenka
mers, eene voor mannen en eene voor vrouwen,
ter verpleging van vreemde protestantsche dienst
boden, die door ziekte hun dienst hebben moe
ten verlaten, een legaat van f 2000 en een van
f 25,000, het portret van den erflater, benevens
zijn wapenschild en dat zijner vrouw. Verder
heeft hij tot eenige en algeheele erfgenamen be
noemd: 1°. het gesticht of de inrichting, bekend
onder de benaming van Diaconessenhuis, te Utrecht;
2o. het Weeshuis der Ned. Hervormde Diaconie
te Amsterdam, en 3°. het Weeshuis der Herv.
gemeente te Leiden.
Z. M. heeft bevorderd, tot lsten klerk bij
het Kabinet des Konings, Anders, thans 2de klerk.
Z. M. heeft het aan F. K. H. Esser, burge-