N°. 3903.
Dinsdag
A0. 1872.
29 October.
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DEZER COURANT.
Yoor Leiden per 3 maandenƒ8.00.
Franco per post„8.85.
Afzonderlijke Nommers0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Voor iederen regelƒ0.16.
Grootere letters naar de plaatsruimte die ly beslaan.
D.
I
Lelden, 28 October.
De Provinciale Staten van Zuid-Holland zullen
in hunne aanstaande najaars-vergadering O. a. nog
behandelen een voorstel van Gedeputeerde Staten,
om te verklaren dat er geen termen zijn om te
besluiten in den geest als door het hoofdbestuur
der Vereeniging tot bevordering van het Volks
onderwijs in Nederland, gevestigd te Leeuwarden,
wordt verlangd ten opzichte van de verhoogingen
der jaarwedden van hoofdonderwijzer; 2°. het
voorstel van Gedeputeerde Staten om den Koning
te verzoeken te bepalen, dat voor den schoolbouw
te Monster een bedrag van 4000 zal blijven ten
laste der gemeente, en het overige, geraamd op
2300, of zooveel meer of minder als na de aan
neming zal blijken noodig te zijn, zal worden
voldaan door het Rijk en de provincie ieder voor
de helft.
H. M. de Koningin bracht Donderdagnamiddag
een tweede kort bezoek aan Liverpool in gezel
schap van den graaf en de gravin van Derby.
H. M. stak de rivier over op de Satellite en bezocht
de scheepstimmerwerf van de gebroeders Laird,
geleid door Mr. J. Laird M. P. Vervolgens maakte
H. M. een kort toertje op de rivier en keerde eerst
laat naar Knowsley terug. Lord Derby gaf ter
eere van H. M. een receptie en diner, waarbij de
voornaamste autoriteiten van Liverpool en omstre
ken tegenwoordig waren.
In het gisteren te 's-Gravenhage gehouden bui
tengewoon Groot-Oosten der orde van vrijmetse
laren in Nederland, dat zeer talrijk bezocht werd,
is met overgroote meerderheid aangenomen eene
motie, waarbij de vergadering den wenseh uitdrukt,
dat Prins Hendrik als grootmeester-nationaal
worde gekozen ter vervanging van Prins Frederik.
De vergadering is daarop verdaagd.
Prins Frederik blijft de functiën van grootmees
ter-nationaal, door hem gedurende 57 jaren be
kleed, voorloopig waarnemen, tot zijn opvolger
zal zijn benoemd.
Voorts werd goedgekeurd de aanvrage tot de
vestiging van eene vierde Loge te Rotterdam.
In de plaats van wijlen den heer W. H. Surin-
gar is Dr. E. Laurillard tot voorzitter van com
missarissen der vereeniging Nederlandsch Mettray
gekozen.
Gistermiddag is de 83jarige Steenwijk, die het
nieuwe ziekenhuis wilde bezoeken, om het vao
binnen te bezichtigen en tevens om nog eens de
plek te aanschouwen, waar zijn zoon bij het op
bouwen een zoo vreeselijk ongeluk heeft getrof
fen, zoodanig in een kelder gevallen dat hij ern
stige wonden aan het hoofd heeft bekomen, zoo-
dat men het ergste daarvan vreest.
sins fl
.Cl.
w.
iche
14
14
387
IC»
If..
f*
;Olt
ze
ia
de
Zaterdagmorgen om halfelf is een jongen van
jaar in de Kijfgracht gevallen en door eene vrouw
gtre terwijl hedenmorgen te halfzes eene vrouw,
bezig zijnde water te scheppen, in de Mare viel
en door twee politie-ageuten op het droge werd
gebracht.
Ia de Zaterdag gehouden vergadering der Ko
ninklijke Academie van Wetenschappen, afdee-
ling natuurkunde, geschiedde o. a. mededeeling,
dat de commissie, bestaande uit de heereu V. S.
M. vau der Willigen, F. J. Stauikart en H. G.
van de Sande ljakhuyzen, benoemd om „na te
gaan wat door Nederland zou kunnen worden
verricht voor de waarneming van den overgang
van Venus over de Zon, op 8 December 1874, en
verder om ook bij 's lauds regeering al die stap
pen te doen, welke tot verwezenlijking van dat
doel zouden kunnen leiden," aan den Minister
van Binnenlandsche Zaken een adres daartoe heeft
ingediend, waarin o. a. wordt vermeld, dat het
Senoemd verschijnsel slechts tweemaal in een
teuw plaats heeft, terwijl de waarneming er van
onberekenbaar nut heeft voor de uitbreiding van
de kennis omtrent de afmetingen van het zonne
stelsel dat de bekwaamheid van Dr. P. J. Kai-
str, pbotograaf-sterrekundige, een waarborg is
voor uitstekende toepassing van de pbotographie
ter waarneming; dat de commissie waarnemingen
tvfinscht te zien volbracht in Japan, of op eenig
punt in de nabijheid van Mauritius.
Als bewijs van belangstelling en om de kos
len te helpen dragen zal Teyler's stichting te Haar
lem den photograpbischen hoofdtoestel aanschaffen
ten bedrage van 2000 en dien voor de expedi
tie beschikbaar stellen. Zij is bereid daaraan des
noods nog eenige andere instrumenten toe te voe
gen. De commissie stelt zich voor, nog bij twee
wetenschappelijke maatschappijen aanzoek te doen
en hoopt ook daar eeoe bijdrage te zullen ont
vangen. De ontbrekende werktuigen voor tijd-en
plaatsbepalingen zouden onder goedkeuring der
Regeering, zeer geschikt door de Sterrewacht te
Leiden te leen kunnen worden gegeven, waar
door de door de commissie geraamde kosten der
expeditie met ƒ8000 a ƒ10.000 zouden vermin
deren.
Evenwel blijft de som, welke zij nog behoeft,
ƒ17,000, die echter meer of minder ongelijk over
de drie jaren 18731875 zou kunDen verdeeld
worden, zoodat toch het grootste gedeelte op 1874
zou vallen. In vergelijking evenwel met de som
van 260.000, die door de Noordduitsche astro
nomen voor hetzelfde doel gevraagd wordt, is zij,
volgens het oordeel der commissie matig en zeker
niet buiten alle evenredigheid met de grootte der
Rijken.
Naar het Vaderland verneemt heeft de ex-kapitein
Janssen gemeend voor de hem van wege het
departement van Oorlog gedane offerte te moeten
bedanken. Volgens het genoemde blad gaf deze
betrekking zulke geringe financieele voordeelen,
dat ook dit bezwaar waarschijnlijk bij zijne be
slissing heeft gewogen.
De generaal de Jasykoff, schrijver van het boekje
Peter de Groote te Zaandam, zond aan den burge
meester te Zaandam onlaDgs 500, zijnde de op
brengst van door hem in Rusland verkochte exem
plaren. Deze som is de eerste bijdrage tot het, op
verlangen van den schrijver to stichten fonds,
waarvan de jaarlijksehe rente bestemd is tot aan
koop van een prijs voor den ijverigsten leerling
der Hoogere Burgerschool.
De Kamer van Koophandel en Fabrieken te
Middelburg heeft besloteu om, evenals de gemeen
teraad, een adres aan Z. M. den Koning te zen
den, houdende bezwaren tegen het onlangs vast
gestelde politie-reglement voor het kanaal door
Walcheren en Veere tot Middelburg.
De Standaard bevat het volgend ingezonden
stuk van Dr. Capadose:
De ondergeteekende vindt zich genoodzaakt te
protesteereo tegen 't geen wij lezen in het eerste
artikel in de Standaard van den 22 October. Daar
staat
„Nauwgezetheid der consciëntie, ook in de
plichtsbetrachting waartoe het burgerschap van
den staat hem roept, is bij geene Christelijke be
lijdenis weg te denken."
De steller veronderstelt niet de mooglijkheid,
dat juist de consciëntie eens christens de oorzaak
kan zijo, dat hij gedwongen is'de hem door den
Staat als plicht opgelegde daad niet te vervullen.
Ik ben in dat gevai; nooit heeft men mij aan de
stembus gevonden. Uit luiheid? uit onverschillig
heid? of soortgelijke motieven? Wel verre daar
van; dan gewis ware bet een laakbare plicht
verzaking inaar neen, uit wel overwogen
redenen, daar mijne christelijke consciëntie mij
verbiedt eenig deel te nemen in hetgeen uit de
beginselen der Godvijandige, Staat en Maatschappij
omverwerpende Revolutie zijn oorsprong heeft.
Het is even zoo met onze Grondwet, die, door-
mengd van revolutionaire elementen, den Neder-
landschen Staat buiten God stelt. Nimmer zou ik
kunnen bewogen worden een eed van trouw aan
deze Constitutie te zweren, omdat mijn christe
lijke consciëntie mij zulks gebiedend belet.
En toch zie ik mijne dierbaarste vrienden hunne
glansrijke parlementaire carrière doorgaan in het
bestrijden der principes der noodlottige Revolutie,
ter plaatse waar ze geen zitting konden verkrij
gen dan na den eed van getrouwheid aan de
Constitutie. Wat nu, zal ik ze hierin oordeelen,
of zelfs veroordeeleu? Dat zij verre. Maar men
veroordeele dan ook hem niet, die in alle oprecht
heid verklaart alleen om der conscientiewil van de
stembus af ie blijven.
Te Velzeo is een kiesvereeniging opgericht, voor
de verkiezingen van Tweede Kamer, Provinciale
Staten en Gemeenteraad.
Naar het Handelsblad verneemt, zal binnenkort
te Amsterdam een aanvang worden gemaakt met
het leggen eener asphaltbestrating op den Nieu-
wendijk.
Naar men verneemt, zal men tot den verderen
aanbouw en de restauratie van den voorgevel
van de kathedraal der inwendig reeds zoo schoone
Katharijnekerk te Utrecht binnen kort overgaaD
de opnemingen en teekeningen van het terrein
zijn reeds ter goedkeuring aangeboden.
In eene vergadering van de Vereeniging ter
bevordering van volkswelvaart te Assen is een
plan voorgesteld om den nijveren gehuwden ar
beider een stuk veld tegen erfpacht af te staan,
en hem zoo in de gelegenheid te stelleo, door
handenarbeid en cultiveeren van heidegrond zijn
brood te verdienen. Op voorstel van den voorzit
ter werd er eene commissie benoemd om, in over
leg met den voorsteller, een nader verslag omtrent
dit punt uit te brengen.
Sedert de laatste dagen doen de Mormonen te
Deventer weder pogingen om volgelingen voor
hunne leer te winnen.
Van het uurwerk bestemd voor den St. Lauren-
tius-toren te Rotterdam, wordt de volgende be
schrijving gegeven:
Het uurwerk, voor rekeniDg der gemeeute ver
vaardigd, zal geplaatst worden in den toren van
de Groote kerk, tot nauwkeurige tijdsaanwijzing
op vier wijzerplaten van 4 meter doorsnede, en
is voorzien van slagwerken voor heel en half uur
voluit voor klokken van p. m. 3000 en 2000 kilogr.
en voor het in beweging brengen van het speel
werk.
Het geheel heeft eene breedte van 3,50 M. bij
1.35 M. diepte en 2,25 M. hoogte. Uur- en slag
werken zijn horizontaal geplaatst op een ijzeren
raam, rustende op acht pooten; het nurwerk is
iu het midden, de slagwerken aan weerszijden
geplaatst.
Op eene zijde van het uurwerk bevinden zich
twee ingesneden raderen, welker insnijdingen
bij den gang van het slagwerk het juiste getal
slagen afpassen. Ieder slagwerk loopt, evenals het
uurwerk, door eeu afzonderlijk gewicht. De beide
slagwetken worden elk afzonderlijk door het
uurwerk direct iu beweging gebracht, wanneer
het speelwerk niet gebruikt wordt; als ech
ter het speelwerk in gebruik is, wordt dit door
het uurwerk en de slagwerken door het speelwerk
iu beweging gebracht; de inrichting is zoodanig,
dat de tijd van uitlichting van het slagwerk juist
op het vereischte oogenblik invalt.
Het uurwerk bestaat geheel uit kopereu gesne
den raderen en stalen peunenrondsels, waarvan
de pennen elk afzonderlijk draaien, tot vermin
dering van wrijving. Het échappement is ruslende
pennengang, waarvan de pennen uit aluminium
brons zijn vervaardigd; de ankerbekken zijn van
gehard staal en zoodanig ingericht, dat zij bij
eventueele stremming der gewichtspanning, waar
door zij tegenover de pennen zouden komen, uit
wijken en alzoo de pennen niet kunnen bescha
digen.
De slinger is een secondeslinger, waarvan de
bol p. m. 50 KG. weegt; deze slingerbol zal door
zijn zwaarte minder dan anders den invloed
ondervinden van de verschillende barometerstan
den. Om den slinger op de behoorlijke lengte te
stellen, bevindt zich aan de onderzijde een met
verdeeling voorziene schroefdraad, waardoor de
verplaatsing op '/u ,n^- kan worden geregeld.
Om de werkiDg der temperatuur op de lengte
van den slioger te bestrijden, is aangebracht een
schrander bedachte com; ensatietoestel, iets wat
bij torenuurwerken vooral van groot gewicht is
en door het ontbreken waarvan de vroegere uur
werken zooveel te kort kwamen in juiste tijds
aanwijzing.
Om de storing in den gelijkmatigen gang, door
verschillende spanning van gewicht, de werking
van storui op de wijzers of tijdelijken weerstand,
die op eenig deel van het uurwerk plaats heeft,
te neutraliseeren, is eene inrichting aangebracht
(remontoir d'égalité), welke inrichting alzoo dient
otn den gang van het uurwerk met dezelfde kracht
te onderhouden.
Om den juisteu stand der wijzers te kunnen
waarnemen, tot regeling van het werk, bevindt
zich op het midden eene inrichting, op welke
men nauwkeurig, op de seconde af, dien stand
kan aflezen.
De personen, die bij een twist tusschen Lun-
leren en Barneveld door eenige boeren met messen
zijn verwond, verkeeren nog in zorgwekkenden
toestand, daar een hunner een diepe snede over
het aangezicht had, die een ader deed springen,
waardoor het bloedverlies zoo erg was, dat nog
altijd voor zijn leven gevaar bestaat. De andere,
die te Amsterdam t'hpis behoort, is bijna hertaald
en meende weder te vertrekken, doch de justitie
dacht er anders over, en hield hem, als den hoofd
aanlegger van den twist, in hechtenis, zoodat er
nu twee zijn gevat.
Dezer dagen zou eene moeder te Assen haar
zesjarig zoontje wormkruid ingeven. Zij nam
echter van den schoorsteenmantel een verkeerd
kopje, waarin kraanoog was, zoodat het kind binnen
een uur een lijk was.
Men schrijft aan 't Ulr. Dagbl.De nieuwe wor
tel uit 2, enz. van den heer van Gorcum uit Assen,
in het vorig nummer van dit blad vprmeld, is
zoo oud zoo oud, als de weg van Kralingen.
Als die heer mettertijd de kettingbreuken leert
kennen, zal hij zich het genoegen kunnen ver
schaffen van een oneindig aantal ontdekkingen,
even interessant als de vorige.
Voor dea wortel uit 2 1 -j-
Y+l_
2 enz.
kan hij o. a. nog vinden: JÜI,
408 985
enz. enz., die nog nader bij de waarheid komen,
239
dan zijn -jgp
Z. M. heeft bewilliging verleend op het afschrift
der acte, houdende wijziging van de artt. en 17
der statuten van de naauilooze vennootschap
Koninklijke Fabriek uan Stoom- en andere Werktuigen,
gevestigd te Amsterdam.
De Minister van Financiën herinnert belang
hebbenden aan de bepalingen vastgesteld bij het
Koninklijk besluit van 14 November 1869 Staats
blad n°. 165), houdende dat „de huwelijksgiften
ingesteld door Clara Jansdochter van Sparwoude voort
aan slechts zullen worden uitgekeerd aan die
familieleden welke zich voor of op 15 November
van ieder jaar aan het Departement van Finan
ciën, onder overlegging hunner bewijsstukken,
zullen hebben aangemeld, met dien verstande
evenwel dat de uitkeering slechts plaats heeft ten
behoeve vao de personen, wier huwelijk sedert
1 November van het onmiddellijk voorgaande jaar
is voltrokken." (Zullende dienovereenkomstig, mils
aanvrage voor oi op 15 November a. s. gedaan
worde, thans slechts uitkeeriogea geschieden aan
familieleden, wier huwelijken zijn voltrokken
van 1 November 1871 af tot 15 November 1872.
Z. M. heeft den heer Ch. van Romondt benoemd
tot Nederlandsch consul te Point Pitre, voor
het eiland Guadeloupe.
Z. M. heelt herbenoemd: als burgemeester van
Hoevelaken J. H. Krudop, secretaris dier gemeeoie;
van Avenhorn A. Bakker en van Renesse, Noord-
welle en Serooskerke (Schouwen) J. Hoogen-
boom Bz.
Z. M. heelt aan H. "W*. Steffelaar op zijn ver
zoek eervol ontslag verleend als kapt. bij de
dienstd. schutterij te Amersfoort, onder gehouden
heid tot het volbrengen der op hem nog ruslende
verplichtingeu als gewoon lid der schutterij bij de
reserve, met al de gevolgen daaraan bij de wet
gehecht. Voorts ziju bij die schutterij te Amers
foort benoemdtot kapitein Mr. C. A. van dei-
Leeuw, thans lste luit., tot lsten luit. M. L.
Celosse, thans 2de luitenant.
13 1IV NENLAN1).
Amsterdam, 26 October. Heden is alhier op de
werf De zwarte Haaf, van de scheepsbouwmeesters
E. J. Bok en Zonen, de kiel gelegd vooreen sltiep-
loggerschip genaamd Stad Amsterdam II, voor re
ning van de firma R. P. Regtdoorzee, bestemd
voor de haringvisscherij, gevoerd zullende worden
door schipper P. Bootsman.