Vrijdag
18 October.
SPMJE'S SOCIALE TOESTMD.
N°. 3894.
A°. 1872.
Feuilleton vau liet „Leidsch
Dagblad".
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden per 3 maandenƒ8.00.
Franco per po9t„8.86.
Afzonderlijke 0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVERTENTIEN.
Voor Worm regdƒ0.15.
Grootere letten naar de plaatsruimte die betkan.
Lelden, 17 October.
De Heer Heeuiskfrk heeft als amendement op
het wets-ontwerp houdende voorziening tegen be
smettelijke ziekten, voorgesteld art. 2 te lezen als
volgt
„De burgemeester is bevoegd, na ingewonnen
advies van een geneeskundige, lijders aan eene
besmettelijke ziekte, die zich in slaapsteden of
logementen bevinden, naar eene openbare inrich
ting of andere verblijfplaats ter verpleging te
doen overbrengen, en de kosten van de over
brenging, des noodig, ten laste van de gemeente
te brengen.
„De overbrenging geschiedt niet dan op verzoek
of met toestemming van den lijder, of op verzoek
van den houder van de slaapstede of het loge
ment. In het laatste geval wordt de verklaring
van een geneeskundige vereischt dat des lijders
toestand de overbrenging gedoogt.
„Indien noch de lijder noch de houder van de
slaapstede of het logement in slaat zijn, hun ver
langen kenbaar te inaken, kan de burgemeester
ambtshalve de overbrenging bevelen, na gelijke
verklaring als in de vorige zinsnede is vermeld."
Wij lezen heden in het Vaderland met genoegen
de volgende door S. ingezonden regelen:
„Volgens een artikel in 't Leidsche Dagblad der
vorige maand heelt prof. Evers een eervol ont
slag gevraagd uit zijne betrekking van hoogleeraar
bij de Hoogeschool te Leiden.
„Niet ten onrechte werd bij dat bericht de
wensch geuit dat prof. Evers, vanwege de Regee
ring of van audere zijde, zoo mogelijk van dat
verzoek moge worden teruggebracht.
„Tot heden schijnt op dat verzoek om ontslag
door de Regeering nog geen besluit te zijn ge
nomen, en algemeen vleit men zich nog altijd
dat, in 't belang der wetenschap en in dat der
lijdende menscbheid, prof. Evers, de geachte en
gevierde man, in zijn betrekking moge worden
behouden.
„Men uit bij deze opnieuw den wensch dat
een man als Evers, op grond der gevoelens in 't
Leidsche Dagblad uiteengezet, zijn verzoek om ont
slag uit zijn betrekking van hoogleeraar intrekke,
en dat Zijn HoogGeleerde ziju kunde en erva
ring nog vele jaren blijve aanwenden tot bloei
der Leidsche Hoogeschool en tot heil der menscb
heid in 't algemeen."
De Minister van Oorlog heeft de corps-comman
danten gemachtigd om evenals aan de lotelingen
ook aan de nummerverwisselaars en plaatsver
vangers van de lichting 1869, die daartoe aanzoek
mochten doen, de vergunning te verleenen tot
het aangaan van een huwelijk.
In de 2de helft der maand September zijn aan
het postkantoor alhier de volgende brieven ont
vangen met onbekende adressen:
Leentje van Leeuwen geb. Bakker en Wed. Lou
wen, beiden te Amsterdam; L. Barkhuizen,
Bruens, Anna Maria van Putten, alleu te Delft;
G. J. van Beek te Gouda; Wed. C. Verweij te
Oegstgeest; E. A. Toorens) en E. Vermond, beiden
te Rotterdam; J. W. Brandsma te Sneek; Mej.
H. E. Arens (2 stuks) te TielMej. G. van der
Durff en R. Z. Dannenbargh beiden, te Utrecht;
A. Spijker te Veenhuizen; H. Wijnand te Zwolle;
van Leien, (niet vermeld).
Gisteren zijn te 's-Gravenhage voor het Lager
Onderwijs geëxamineerd 11 onderwijzeressen voor
de Engelsche taal. Afgewezen zijn 6; toegelateD
5; de dames: A. M. Doorman, A. Kalff, M. F.
der Kinderen, J. P. Robbers en E. A. Titsingh.
Voor de handwerken 15 onderwijzeressen. Af
gewezen 1; toegelaten 14 zijnde de dames: H.
C. van Aken, M. J. Arimont, A. C. de Gaay
Fortman, W. M. van Heeswijk, M. S. van der
Hoeven, A. Huyge, J. C. Isaacs, W. P. van Kleef,
J. P. Landheer, L. M. Landheer, A. T. Sol, 11.
van Tongere, A. Wildschut en J. E. van Wijk.
Door den heer M. C. de Vries jr. te Amster
dam is eene fraaie medaille vervaardigd, ter na
gedachtenis aan Mr. J. R. Thorbecke. De voor
zijde van deze medaille draagt het portret van
Thorbecke met het opschrift „Mr. Johan Rudolph
Thorbecke." De keerzijde heeft de handteekening
van den overledene, waaronder „Geboren te
Zwolle 15 Januari 1798. Overleden te 's-Graven
hage 4 Juni 1872." Het randschrift aan deze zijde
is „de uaain van het Genie is zijn waardigste
lofredenaar."
Naar wij vernemen is de te Arnhem gevestigde
koninklijke stoomfabriek van zinkwerken en
andere metalen door aankoop in eigendom over
gegaan aan den heer J. v. d. Made, civiel-ing,e-
neur, vroeger chef van Arts el Metiers te Amster
dam, welke beer de fabriek van 1 Januari
1873 tot hetzelfde doel en op grooter schaal zal
exploiteereu, zoodat tot ods genoegen deze tak
van nijverheid voor onze stad zal behouden blijven.
(ArnA. cl.)
Onze Hoeping wenscht dat de hoofdbesturen der
Vereenigingen tot ontwikkeling van vrouwelijke
nijverheid en kunst alleen of in overleg met de
hoofdcommissie voor de Weener tentoonstelling
van het volgend jaar werkzaam zullen zijn om
de eer der Nederlandsche vrouwenwereld aldaar
op te houden.
De National Zeilung meldt, dat twee studenten
in de theologie, na loffelijk volbrachte voorloopige
studiën te Bonn en TiibiDgen, zijn overgegaan
naarhet Oud-Katholiek priester-seminarium onder
leiding van den Aartsbisschop monsgr. Loos te
Utrecht.
Naar men verneemt, heeft de dubbele verkie
zing voor Kamer en Gemeenteraad te Amsterdam,
die den 22sten October a. s. zal plaats hebben,
aanleiding gegeven tot de oprichting van een
kiesvereeuiging der Christel ij k-historische richting,
die bij de verschillende verkiezingen met eigen
candidaten, althans bij eerste stemming, wenscht
op te tredeD. (Standaard.)
Men schrijft aan het Handelsblad uit Veenendaal,
dd. 15 October
„Bij voortduring vertrekt een groot aantal per
sonen van hier naar Duitscbland, o. a. naar de
omstreken van Duisburg, Metz enz. Het zijn meest
allen fabriekarbeiders, die hier met hard werken
nauwelijks nog hun brood kunnen verdienen.
Lieden, die er zich reeds vroeger heen begeven
hebben, zijn teruggekomen en vertrekken nu
weder met hunne geheele huisgezinnen. Zij ver
zekeren er volop werk te vinden en van f 2 tot
f 2,50 daags te verdienen. (Hier in deze streken
durft men den arbeider 50 ets toe te tellen). Het
is derhalve geen wonder, dat het velen verlokt
derwaarts te vertrekken. Sommigen meenen
hierin eene staatkundige handeling van Prins von
Bismarck te zien, die op deze wijze in de, nu
door het vertrek der Franschen ontvolkte rijks-
landen Elzas en Lotharingen, eene meer Pro
testants,che en rustige bevolking wil planten."
Naar men verneemt is den voormaligen procu
reur-generaal bij het hof van justitie te Curajao,
den heer Mr. Willem Sassen Jz., door den presi
dent van de Republiek der Vereenigde Staten van
Venezuela toegekend de orde van het borstbeeld
van Simon Bolivar, bevrijder van de vijf Zuid-
Amerikaansche republieken Venezuela, Peru,
Ecuador, Bolivia en Columbia.
Volgens een bij het Departement van Marine
ingekomen bericht, is Zr. Ms. transportschip met
8toomvermogen Java, onder bevel van den kapit.-
luit.-ter-zee G. H. Bakker, den 5den September
jl., van Batavia, in de Simonsbaai (Kaap de
Goede Hoop) aangekomen, en zou, den 15den
daaraanvolgende, van daar de reis nuar Neder
land voortzetten. Aan boord was alles wel.
De Minister van Binnenlandscbe Zaken brengt
ter kennis van belanghebbenden, dat eerlang voor
den dienst van het stoomwezen, na afgelegd
examen, een adspirant-ingenieur zal aangesteld
worden. Aan deze betrekking is verbonden eene
jaarwedde van f 900.
De Staats-Courant behelst de voorwaarden van
concessie voor den aanleg en de exploitatie van
een spoorweg van Winterswijk naar de Pruisische
grenzen in de richting van Bocholt.
Met ingang van den lsten November a. s. is
benoemd tot directeur van het vereenigd post-en
telegraafkantoor te Boxmeer W. A. H. Hermans,
lot dusver directeur van het postkantoor aldaar.
Z. Al. heeft aan de na te melden officieren bij
de dd. schutterij te Dockum, op hun verzoek,
eervol ontslag verleend, als: aan L. W. vaD der
Weide., als offic.-van-gez. der 3de kl. en aan J
Wiers ma als 2den luit., laatstgenoemde onder ge-
houde nheid tot het volbrengen van de op hein
nog rustende verplichtingen als gewoon lid der
schutterij bij de reserve, met al de gevolgen
daaraan bij de wet gehecht.
Voorts zijn bij de dd. schutterij benoemd: bij
die te Delft, tot kapt. k la suite P. D. van Bie-
nema, thans lste luit.; tot lsten luit. A. Brester,
thans 2de luit.; tot 2den luit. H. J. A. van Bqu-
men, thans schutter; bij die te Dockum, tot offi.
van-gez. der 3de kl. H. Andringa, thans schutter;
tot 2den luit. J. M. Raadsma, thans sergeant; bij
die te Deventer, tot lsten luit. Mr. H. G. Kro
nenberg, thans 2de luit.; tot 2den luit. J. A.
Coldewey, thans sergeant.
Z. M. heeft aan Jhr. M. J. L. E. M.deKuyper,
op zijn verzoek, eervol ontslag verleend als au
diteur bij den schuttersraad der dd. schutterij te
's-Hertogenbosch, en als zoodaDig benoemd Mr.
E. H. J. M. van Zinnicq Bergmann.
Z. M. heeft herbenoemd tot plaatsvervangende
kantonrechters: te Helmond K. J. van Meurs; te
Zevenbergen Mr. J. van Wijngaarden; te Arnhem
Mr. N. S. T. A. van Meurs; te Wageningen H.
J. Haas; te Naaldwijk A. S. M. Hageman; te
Vianen A. de Wall Janssen; te Amsterdam (2de
kanton) Mr. A. J. Hovy; te Amsterdam (4de kan
ton) Mr. J. A. N. Travaglino; te Schagen C. Boon-
acker; te Hoorn A. J. Faber; te Heinkenszand
Mr. J. C. R. van der Bilt; te Hulst C. C. P.
Pierssens en L. J. F. van Waesberghe; te Brou
wershaven J. M. Locker de Bruyae; te Tholen
Mr. Th. A. Wagtho en C. J. de Vuldervan Noor
den; te Zwolle Mr. E. G. van Senden; te Zuid-
horn Jhr. Mr. R. M. A. de Marees van Swinde-
rentot kantonrechterste Apeldoorn Mr. W. L.
F. C. ridder van Rappard; te Medemblik Mr. J.
P. Huyser; te Assen Mr. B. Ooflting; te Almelo
Mr. H. Dikkers; tot griffiers: bij het kantonge
recht te IJselsteiD Mr. J. Vosmaer; te Assen Mr.
J. van Baaien; te Meppel Mr. C. Hofstede.
Bij Kon. besluit is aan den bij dat van 30 Juli
1872, benoemden officier van gezondh, 2de klasse
bij het leger in N.-I. H. D. J. Langelaan, op het
daartoe door hem gedaan verzoek, een eervol ont
slag verleend uit Zr. Ms. militairen dienst.
B1NNENL.AIVD.
Amsterdam, 16 October. In de Gemeenteraads
zitting van heden werd behandeld het concept-
aDtwoord van Burg. en Weth. op de missive van
den Minister van Binnenlandscbe Zaken, houdende
beantwoording van die van Burg. en Wetb., be
treffende de uitvoering vaD art. 12 der concessie
van de Amsterdamscbe Kanaalmaatschappij, als
mede op deo brief van den Minister van Binnen!.
Zaken, omtrent het toelaten van een gemeente
commissaris in de vergaderingen der kanaal
directie. Het concept werd, na breedvoerige
discussie, op enkele punten geamendeerd, aange
nomen met 26 tegen 2 stemmen.
's-Gravenhage, 16 October. Id den afgeloopen
nacht is een nachtwerker aan de Hooigracht, Op
eene schuit bezig zijnde met baggeren, daarvan
uit het engei.sch.
Vervolg.)
Zijn eerste hamerslag bracht al de bewuners van
Andalusië in verbazing, die nooit zoo iets gezien
hadden sedert de goede sir James Douglas do
ongeloovigen versloeg op liet slagveld van Teba.
Alaar helaas! het vleesch is zwak. Het land vloeit
over van wijn, die in sommige deelen van Spanje
nog gemakkelijker te bekomen is dan water. De
reus begon met zich dronken te drinken, en hij
Weef dronken. Zijne Delilah, de wijn, bracht den
Aritschen Samson ten val en hij werd ten slotte,
alseen behoeftig Britsch onderdaan, door het
Engelsche gezantschap te Madrid naar huis ge
zonden.
Dit nationaal gebrek heeft niet weinig schade
gedaan aan de Engelschen in den vreemde, en
hij wordt vaak uitgescholden als Bovracho, een
bijnaam die den veel hatelijker scheldnaam Ga-
dacho nabij komt, die op de Franschen wordt
toegepast.
Wat betreft de boogere en welopgevoede klasse
van Engelschen, hun invloed op Spanje kon
uitmuntend zijn, als Spaansche jaloezie dit toeliet.
De nabijheid van Gibraltar heeft, wat zindelijk
heid en beschaving betreft, te Cadix wonderen
gedaan. Maar hoewel een Spaansch geneesheer
te Gibraltar zijn beroep vrij kan uitoefenen, zoo
heeft het diploma van een Engelschen dokter
volstrekt geene waarde in Spanje. Een staaltje
is ons ter ooren gekomen van een Engelsch ge
neesheer, die door deu naijver van de plaatselijke
faculteit en van de plaatselijke hoogeschool jaren
achtereen werd gedwarsboomd, ofschoon bij vaD
zeer veel dienst was in hunne eigene stad, en
(hier ligt de steen des aanstoots) wien door hunne
landgenooten verreweg de voorkeur werd gegeven.
Als Spaausche dokters de vlucht natnen omdat
er een epidemie heerschte, bleef de Engelsche
geneesheer op zijn post. Waar zij zware honoraria
eischten zells van de armste huoner landgenoo
ten, spaarde hij de schrale beurs van den arbei
der en den behoeftige. Zoo hebben zij hem daD
ook nooit willen erkennen dan in de laagste
graden van huu beroep, ten spijt vao Engelsche
getuigschriften, en is hij herhaalde malen gedwon
gen f;eweest geldboeten te betalen, voor de zware
misdaad van Spaansche levens te redden, SpaaDseh
lijden te verzachten en knapper te zijn dan
Spaunsche geneesheeren.
D'e toestand der geneeskunde en der openbare
gezondheid is zonder twijfel het zekerste bewijs
van de beschaving eener natie.
De beste Spaansche meJici hebben te Montpel-
lier of te Parijs gestudeerd.
In hun eigenland, zooals wij reeds aanmerkten,
vertalen zij buitenlandsche werken, maar hunne
opleiding in de hospitalen is niet goed genoeg om
een solied covps van. bekwame practici te vormen.
Woordenrijkheid is evenzeer eene gave als een
gebrek van dit deeL tier Spaansche samenleving.
Het is wel waar dot een gegradueerde in de
medicijnen tegenwoordig niet meer den eed be
hoeft af 'te leggeD dat hij altijd zal handhaven
de lmmnculata Conception van de H. Maagd, maar
er bestaan nog andere gebruiken, die nauwelijks
minder dwaas zi.jo.
Een zekere 'vorm van kruismaken is voorge
schreven om erj vsipelas en gezwollen aangezichten
te herstellen, i liet onder de boeren, maar onder
den arbeiderssl .and, wat wij zouden noemen de
fatsoenlijke bnr gerklasse, in de groote steden, dus
het meest verli chte deel der natie. De woorden,
die dit kruismi iken vergezellen zijn de volgende:
Jezus i» geboren, Jezus is gestorven, Jezus is gekruisigd,
en het is waarachtig dat deze kwaal is genezen.
Gewoonlijk wordt deze handeling verricht door
eene oude vrouw, van die merkwaardige soort,
die in Spanje haar bestaaD vindt, door van huis
tot huis Ave's en andere gebeden op te zeggen,
op zekere dagen der week, en daarvoor telken
reize een paar koperstukken ontvangt. Voorts
wordt nog altijd door den Spaanschen barbier
adergelaten, en de kwakzalver de pharmacopeia
circum/oraneus uit den ouden tijd, rijdt nog
op heiligendagen door de straten, om tanden of
kiezen te trekken, en kruiden te verkoopen aan
de hem bewonderende menigte. Zijne geueziogen
zijn soms niet veel slechter dan die van een
hooger klasse geneeskunstoefenaren. De lijders
verlaten dikwijls de Spaansche hospitalen met
beenen die slecht gezet, en gezwellen die ont
stoken zijo. Het diëet is pover en ellendig, en
vreemdelingen vervallen daarbij, alleen uit gebrek
aan goed voedsel en stimulantia. Er bestaat Dog
een aDder kwaad. Deze hospitalen staan vaak
onder geestelijk beheer, en de prior, aan het hoofd
daarvan, denkt natuurlijk, dat de genezing der
ziel van meer belang is dan die van het lichaam.
Wordt vervolgd).