Woensdag
16 October.
PANJES SOCIALE TOESTAND.
!V°. 3892.
A». 1872.
Feuilleton van liet „Leidscli
Dagblad".
DAGBLAD
PRIJS DEZER COURANT.
Voor Leiden per 8 maandenƒ3.00.
Franco per po9tB 8.85.
Afzonderlijks Nommeri0.05.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DEB ADVERTENTIEN.
Voor iederen regeliƒ0.15.
Grootere letters naar do plaatsruimte die zij beslaan.
STADS-BERICHTEN.
Vergadering van den Gemeenteraad van Leiden,
Donderdag den 17 October 1872, '3 namid
dags te twee uren.
Onderwerpen
J*. Benoeming van een onderwijzer der 1ste klasse
aan de openbare school voor meer uitgebreid
lager onderwijs der 2de klasse voor jongens. (190).
2°. Benoeming van eene hulponderwijzeres aan de
openbare school voor meer uitgebreid lager on
derwijs der 2de klasse, voor meisjes. (191).
Benoeming van eene hulponderwijzeres aan de
openbare school voor meer uitgebreid lager on
derwijs der late klasse, voor meisjes. (192).
4°. Benoeming van eenen leeraar in de Staatsweten
schappen enz. aan de hoogere burgerschool. (197).
Voordracht betrekkelijk den verkoop van de lan
derijen en kapitalen ten name van de Administratie
der Vereenigde Gast- en Leprooshuizen. (189).
6". Verzoek van A. Blansjaar, strekkende 0. m. ter
bekoming van gemeentegrond. (195).
7». Voordracht betrekkelijk de restauratie der raad
zaal. (196).
8°. Voordracht betrekkelijk de uitbreiding van het
terrein der Gasfabriek. (198).
9°. Voordracht tot het tusschentijds toelaten van
leerlingen op de openbare Bcholen (199).
,ÖQ. Voordracht tot onderhandBche verpachting, bij
continuatie, van do opbrengst van het brug- en
tolgeld aan de Spanjaardsbrug en het Zijlhek.
(200).
Begrooting van het Werkhuis voor 1873. (179).
3°.
i°.
Lelden, 15 October.
Door de heeren Godeiroi,Idzerdaen Jonckbloet
is op het wets-ontwerp ter voorziening tegen be-
imettelijke ziekten een amendement voorgedra
gen, strekkende om het le lid van art. 17 en 18
le vervangen door de volgende bepalingOn-
lerwijzers, onderwijzeressen of leerlingen, die
Iiiet, blijkens verklaring van een geneeskundige,
net goed gevolg of meer dau eens de inenting
Ier koepokken hebben ondergaan, of aan de
natuurlijke kinderpokken (variolae) hebben gele
ien, worden in de scholen Diet toegelaten. De
vorm, de plaats en wijze van inlevering en be
aring dier verklaringen wordt bij algemeenen
taatregel van iDwendig bestuur geregeld."
Wij hebben voor eenige dagen er op gewezen
at de heer van Naamen heeft bedankt, om langer
uder de „getrouwen" van het Dagblad te worden
lei aDgschikt; dat hij verklaard heeit gaarne voor de
btatiewet-Thorbecke te hebben willen stemmen.
Daags daarna heeft de heer Godefroi een soort
gelijke verzekering gegeven, waarop wij zelfs de
isndacht niet meenden te moeten vestigen, omdat
on een man als de beer Godefroi Diet anders
I—kvas te verwachten.
Het Dagblad heeft dit echter betreurd. Waar
in? dit blijkt uit het volgende ingezonden
lukje van S. J. M. in de N. Dolt. Ct. van heden
„Reeds hebt gij met eeD eDkel woord gewezen
de dwaasheid, die het Dagblad in zijn noot
rader het schrijven van den heer Godefroi heeft
lenaan. Maar aan die dwaasheid voegt het een
wijs toe, tot welk laag peil vau deferentie voor
Volksvertegenwoordiging het in zijne replieken
rectiticatiën is gedaald. Ziehier een staaltje van
lijn fatsoeu:
„Ik lees in die noot: „Jammer slechts, dat het
nu juist de heer Godefroi is, die de overdrach
telijke beteekenis in de Hebreeuwsche taal van
het eindcijfer der voorstemmers (52) gaat ver
breken."
„Niet al uwe lezers zullen, geloof ik, die toe
speling begrijpen. Voor hen diene het volgende:
In het Uebreeuwsch bedraagt het lettergetal van
bet woord Behémah, (beest, vee, redeloos dier) 52.
Overdrachtelijk wordt dit woord gebezigd, als het
iemand geldt, die, gelijk men het in zeer triviale
taal gewoon is uit te drukken: te dom is, oin
voor den duivel te dansen, of zachter, die een
domkop, een botterik is.
„Alzoo werden allen, die voor de dotatiewet
aan de dochters van wijlen den heer Thorbecke
hebben gestemd, met inbegrip van den heer van
Naaineu, met inbegrip ook vaD den heer Godefroi,
al komt hij het lettergetal verbreken, uitgemaakt
voor beesten, vee, redelooze dieren of overdrach
telijk voor domkoppen en botterikken.
„En ouder die voorstemmers waren nog al con
servatieven van zeer geachten naam en hoogst
achtenswaardige positie 1 En van die conservatie
ven heet het Dagblad het orgaan te wezen1
„Hoogachtend, enz."
't Is nu bijna ver genoeg met het Haagsclte Dag
blad gekomen; of zouden we weldra ook zien dat
de heer Heemskerk Az. er eens werd „doorge
haald"? In dit geval heeft hij nog juist ter rechter
tijd de verantwoordelijkheid voor hetgeen dat
orgaan zegt van zich afgeschoven. Wanneer hij
dit ook niet badde gedaan, in welken toestand
ware hij dan nu tegenover zijn medeleden in de
Kamer gekomen
Bij de hedeu gehouden verkooping van Cokes
op het Raadhuis alhier, van partijen vau 10, 50
en 100 hectoliters, waren de hoogste inschrijvin
gen 6.80; 27.60; [bi-, en de laagste ƒ5.40;
t 27; ƒ63.
Gisteren zijn te 's-Gravenhage voor de Wis
kunde geëxamineerd 7 candidaten. Er werden 3
afgewezen en 4 toegelaten, zijnde de heerenW.
de BruyD, A. Hola, J. J. van Noorten W. Westbroek.
Voor de Engelsche taal werden 8 candidaten
geëxamineerd. Afgewezen 5, toegelaten 3, zijnde
de heeren: G. H. Bouseholte, J. de Bruyu en P.
J. Teebaal.
Het bestuur van den Nederlandschen Sigaren-
tnakersbond (Afdeeling Leiden) heeft heeren pa
troons beleefdelijk uitgenoodigd inet hun tegen
woordigheid te vereeren een vergadering, op
Woensdag a. s., des avonds te halfnegen, in hel
Koffiehuis De Vrijheid, op de Haarlemmer Trek
vaart, buiten de voormalige Marepoort, te houden,
om, kan het zijn, hun raad in te roepen, en met
elkander in overleg te treden wat gedaan kan
worden, ten einde den toestand der werklieden,
dien zij onhondbaar noemen, te verbeteren.
Naar men verneemt zijn de heeren J. Strootinan,
hoofdingenieur van den waterstaat in Groningen
en Drenthe, en Jhr. Mr. A. W. v. Holthe tot Echten
door de Regeering afgevaardigd om de aansluiting
van de Drentsche en Groningsche met de Prui
sische kanalen te gaan bespreken met de commis
sarissen welke zich, op last der Pruisische regee
ring, in de eerste dagen dezer week laDgs de
grenzen zullen bevinden om in Pruisen de kanaal
zaak tot stand te brengen.
Door eenige cargadoors te Harlingen is een
adres aan de Kamer van Koophandel aldaar ge
richt, waarin dat college wordt uitgenoodigd zich
met de andere Kamers van Koophandel in de
noordelijke provinciën in betrekklDg te stellen,
ten einde gezamenlijk bij de Tweede Kamer der
Staten-Generaal aan te dringen, dat eindelijk
definitieve stappen gedaan worden om het spoor
wegnet aan de Westfaalsche lijn aan te sluiten.
Ter bestrijding van het menigvuldig schoolver
zuim te Amerongen, heeft de raad aldaar het
volgende besluit genomen:
„Het is den leerlingen verboden zoüder verlof
van den hoofdonderwijzer van school te blijven.
Ingeval van ziekte inoet van die omstandigheden
aan den hoofdonderwijzer kennis worden gegeven.
Eene lijst, vermeldende de namen der kinderen
die zich aan veelvuldig, niet genoegzaam gewettigd
schoolverzuim, schuldig maken, zal alle 8 dageu
aangeplakt worden."
De Prov. Gron. Ct. zegt, dat het dezer dagen
verspreid gerucht, volgeus hetwelk de Minister
van Oorlog aan den ex-kapiteiu Janssen een
betrekking zou hebben aangeboden, zeer waar
schijnlijk onjuist is, daar in de Leeuw. Ct. van
den llden dezer de volgende advertentie voor
kwam
„De oud-kapitein der infanterie P. A. JansseD,
het agentschap in wijnen, spiritualiën en likeuren,
voor huizen te Bordeaux en Mainz op zich ge
nomen hebbende, beveelt zich bij het publiek
beleefdelijk aan. Leeuwarden, Zuid vliet, L. 78."
De Friessche Ct. kan met zekerheid titededeelen,
dat bovenbedoeld gerucht niet juist is.
Naar men verneemt, zal te Amersfoort eene
naamlooze vennootschap worden opgericht, ge
naamd de Amers/oortsche Deiersch-Bierbrouwerijmet
een maatschappelijk kapitaal van 500,000, ver
deeld in 2 seriën, elk groot 250,000.
Ofschoon de en tree's op de Weener Tentoon
stelling nog niet bepaald vastgesteld zijn, is reeds
iu begiDsel aaugenomen, dat er drie klassen zul
len zijn en dat minstens drie dagen per week de
entreeprijs uiterst gering zal wezen, waarschijn
lijk niet meer dan 25 cents. De ondervinding op
de Parijsche lentooustelling heeft geleerd, dat
lage entreeprijzen èn voor het publiek èn voor
de kas voordeelig zijn.
Door den gemeenteraad van Fijnaart en Hei
ningen is een adres aan de Provinciale Staten
van Noord-Brabant vastgesteld, waarin deze wor
den uitgenoodigd een besluit te nemen, om door
afkoop van de tollen op de gemeentelijke grint
en straatwegen die tolheffing op 1 Januari e. k.
te doen vervallen.
De twee officieren te 's-Hertogenbosch, die on
langs zich vermaakt hebben met het moeren van
bellen zijn door den krijgsraad veroordeeld tot
45 dagen cellulaire gevangenisslraf.
LI. Zaterdag had te 's-Hertogenbosch de begra
fenis plaats van het stoffelijk overschot van den
beer J. H. Teelen, in 81jarigen ouderdom aldaar
overleden. Den 15den April 1812 trad hij in dienst
bij de 3de Cohorte nationale garde en maakte
met de Fransche armee de veldtochten van Na
poleon I in Duitschlaod mede, waar hij de ge
vechten van Bautzen, Breslau, Buntzlau en Lou-
wenberg in Silezië bijwoonde. In laatstgenoemde
plaats werd hij door de Russen gevangen genomen
en naar Berlijn vervoerd, alwaar hij genoodzaakt
werd dienst te nemen bij het Russisch-Duitsch
legioen. Door bijzondere omslaudigheden werd hij
met nog eenige officieren echter niet ingelijfd
maar vertrok van Berliju naar Holland, na eerst
nog van H. K. Hoogheid de Prinses van Oranje
met een sabel, een mantel en de noodige reis
gelden voorzien te zijn. Later woonde hij de be
legering bij van Gorcutn, Bergen-op-Zoom en Ant
werpen en kwam na den slag van Waterloo te
Ath en Mons in garnizoen, waar hij bij den Belgi
schen opstand met de andere officieren werd ge
vangen genomen en naar Doornik getransporteerd.
In September 1831 werd hij uit deze gevangen
schap ontslageD, kwam iu 1833 te 's-Hertogenbosch
in garnizoen en werd van daar naar Doesburg
overgeplaatst. Gepensioneerd zijnde kreeg hij het
eereteeken van 25 jaren officier, het metalen kruis,
de St-Helena-medaille en het kruis van Waterloo.
Op de voordracht voor rechter in de Arrond.-
Rechtbank te Asse.n zijn geplaatst de HH. Mrs.
Jhr. G. W. A. van der Wijck, advocaat en rech-
ter-plaatsverv. aldaarJ. C. J. Ridder van Rap-
pard, rechter te Hoorn, en J. Sluis, subst.-off. te
Appiugadam.
Van goed onderrichte zijde verneemt men, dat
het verleeneu der aangevraagde concessiën voor
den spoorweg van „Eiudhoveu over Roermond
naar de Pruisische grens in de richting van Reins-
berg," voor de aansluitingslijn „Belgische grens-
richtiog Maeseyck naar Roermond," alsmede voor
hel Nederlandsch gedeelte van den spoorweg
„Antwerpen-Roermond-Gladbach" spoedig kan
worden verwacht. De Minister van Binnenland-
sche Zaken althans heeft verklaard dat daartegen
geeue bedenkingen tneer bestaan, maar dat Zijne
Exc. nog slechts zoude wenschen dat de maat
schappijen zich onderling verstaan voor het bou
wen van ééne brug over de rivier de Maas in
de nabijheid van Roermond voor gemeenschap
pelijke rekeuing; zonder echter het verleenen der
concessiën voor de lijnen „Eindhoven-Roermond"
en Maeseyck-Roerinond" aan de „Banque des
UIT HET ENGEI.SCH.
Vervolg.)
De waarheid is, dat behalve een bestanddeel
het sociale leven in Madrid een leven dat
iet den besten, oud Spaanschen geest vertegen-
'oordigt, maar door vreemde dynastiën en vreemde
Jen ODtaard, aan liet Dationaal verval een val-
ilten schijn van glans bijzet de Spaansche
tel niet meer bestaat. De vorm, het uitwen
de van adeldom bestaat, maar even als bij op
lette leeuwen en arenden in een museunt van
■tnurlijke historie, maar, leven is er niet. Werd
vorm alleen iD aanmerking genomen, de
fpaatische adel zou een ontzagwekkend tafereel
'leveren, zooals het op het papier ook doet.
Engeland bestaan slechts een twintigtal her-
'üdommen, en even zooveel markiezaten terwijl
Pnnje niet minder dan tweeëntachtig hertog
dommen en zeven honderd negen en twintig mar
kiezaten telt. Daar zulke titels in de meeste ge
vallen ook in de vrouwelijke linie erfelijk zijn,
zoo volgt daaruit, dat dikwijls een aantal zich op
het hoofd van een enkel edelman vereenigen. De
hertog van Ossuna heeft acht hertogdommen,
de hertog van Medina-Celi, vijf, de hertog van
Berwick vier, enz. terwijl tieu markiezaten zich
vereenigen op den hertog van Ostrina, twaalf op
deD hertog vaD Medina-Celi, acht op den hertog
van Berwick, en negen op den hertog de Prias.
Maar, zelfs zulk eene vermenigvuldiging van titels
op enkele personen, gewoonlijk graudes. in aan
merking genomen, blijft toch het feit over, dat er
veel meer hertogen en markiezen in Spanje zijn
dan Pairs van alle raDgen iu Engeland. Bij al
die hertogen en markiezen moeten nog gevoegd
worden vtjfhouderd graven, burggraven en baron
nen er onder begrepen. Wij hebben hier alleen
opgeteld de tegenwoordige bezitters van die titels,
de Grandes van SpaDje, en Titulos del Reino
de chefs der familiën. Maar als wij daarbij nu
aanmerken, dat hunne kinderen ook titels voeren,
en dat er nog een groote menigte ongetituleerde
edellieden bestaan, alleen onderscheiden door liet
woordje „de" dan is genoegzaam aangetoond,
welk een machtig lichaam de Spaansche aristo
cratie zijn kon, als zij de hoedanigheden en hoo
gere ontwikkeling van een werkelijke aristocra
tie bezat. De adel is oud geuoegom op de popu
laire verbeelding invloed uit te oefenen, en luister
bij te zetten aan het historisch volksgevoel van
het land. Wij zeggen, „oud genoeg," omdat het
getal familiën, van waarlijk oude en beroemde
afkomst, niet grooter is, dan bij ons Engehcheu,
neen in verhouding zelfs niet zoo groot, want
honderden familiën werden in rang verheven
door de Bourbons en de Habsburgers, en er zijn
slechts zeer weiuigen, die bewijzen kunnen, reeds
behoord te hebben, tot de ricos-hombres in de da
gen der Reges Catolicos, Ferdinand en Isabella.
Giron en Velasco, la Cerda en Punentel, Carda-
jal en Ponce de Leon zijn namen vaD zeer ouden
adel, maar zij zijn niet ouder of beter daD Ber
keley, Byron, Courtenay, Devereux, Stanley of
Talbot.
Daarbij is de Spaansche adel nooit bezocht ge
worden door vernietiging, zooals de Fransche. Hij
is, ten gevolge der moderne revolutiën, van som
mige voorrechten beroofd geworden. Zooals toen
de diezmos, eene soort van tiendeo die op som
mige landen rustten, werden afgeschaft. Maar
nooit heeft er eeoe verbeurdverklaring van grond
eigendom plaats gehad, en grondbezit is steeds
de hoofdrijkdom van Spanje, dat nooit genoegzaam
handel ol industrie heeft gedreven, om eene klasse
van milliouairs in het leveu te roepeD, in staat
om met den adel te wedijveren, of door aankoop
meester te wordeo van hun grondeigendom. Madrid
en het Grandeïsme, het bederf door het absolu
tisme iu Staat en Kerk gebracht, het ellendig
onderwijs, bijzondere ondeugden en ongezonde
gewoouien ltebbeu datgene, wat de bloetn der natie
moest zijn, lot eenen toestand vernederd, Dog be
neden die van vele der armste bewoners. De
schrijvers Ford, Washington IrviDg, en de schran
derste opnterkers van den tegenwoordigen tijd
spreken met lof vaD de Spaansche landbouwers.
Maar de stedelingen en de hoogere klassen heb
ben opgehouden de historische Spanjaarden te
zijn, zonder zich de moderne beschaving te hebben
eigen gemaakt, waarmede zij zich wel van tijd
tot tijd afgeven, maar waarbij zij het nooit bren
gen kunnen tot de werkzaamheid, ondernemings
geest en gemakkelijken omgang met vreemde
lingen, die daarvoor noodig zijn. De meer op ver
betering hopende Spanjaarden schrijven de onbe
duidendheid der hoogere klassen toe aan het
gebrekkig onderwijs, en verwacbteD veel van de
verbetering daarvan. Het nationaal onderwijs is
uitgebreid en veelomvattend genoeg, maar even
als van het groote lichaam der aristocratie kan
men z.ggen, dat „op het papier" niets beter kan
ingericht zijn. (Wordt vervolgd.)