H„De vergadering van oordeel zijnde, dat de
groote omvang van het Eindexamen der Hoogere
Burgerschool tot nadeel strekt vau het onderwijs,
en voor verschillende vakken inkrimping wensche
lijk is, noodigt het Bestuur uit eene commissie te
benoemen, die aau de volgende algemeene ver
gadering van 1873 een voorstel indient aangaande
de middelen, die tot dat doel zouden kunnen
leiden."
Draaiorgels.
der Heyden zijn eerste proeve met de slangbrand-
spuiten heeft genomen, heeft men, gedachtig dat
wij in een tijd van optochten en feestelijkheden
leven, het denkbeeld opgevat den herin neringsdag
aan deze uitvinding feestelijk te vieren. De brand
meesters en verdere hoofden der brandweer
alhier zijn voornemens daaromtrent eene ver
gadering te beleggen. Naar men verneemt, zou
het boudeu van een optocht reeds zijn vastgesteld.
Eene tentoonstelling der braudbluschiniddelen van
vroegeren en lateren tijd en van de plateu en
boeken, dat onderwerp betreffende, zou wellicht
aan die feestviering een nuttige zijde kunnen
schenken.
Utrecht, 30 Augustus. Omtrent de gisteren
voortgezette 7de algemeene vergadering van de
„vereeniging van leeraren bij het middelbaar on
derwijs" deelen wij nog mede:
Nadat de Voorzitter de vergadering geopend
en medegedeeld had, dat de heer Groneman zij
ne benoeming tot lid van het bestuur aanneemt,
trad de heer Salverda op.
Met het oog op de verwachte wet op het hoo-
ger onderwijs, had spr. tot onderwerp zijner re
devoering gekozen: „het organisch verband der ver
schillende takken van om onderwijs".
Voor een „georganiseerd" schoolwezen, zijn
noodzakelijke vereischten1°. dat de verschillende
onderdeelen daarvan in staat worden bevonden,
op zich zelve te voorzien in de geheele behoefte
eener bepaalde categorie van leerlingen; 2°. dat
een vaste grondslag geleverd worde, waarop door
een hoogeren tak van ouderwijs, met verder stre
vende leerlingen, geleidelijk kan worden voort
gebouwd.
Zoo zou dan op de lagere school geleerd moe
ten worden: lezen, schrijven,rekenen,Nederland-
sche taal, aardrijkskunde, gesohiedenis, kennis
der natuur, gymnastiek, teekenen en voor meis
jes ook handwerken.
Onze wet schrijft al die vakkeu niet voor, maar
als de wil niet ontbreekt, zal de gewenschte uit
breiding ook wel doordringen.
Maar zoo er in het meer uitgebreid lager on
derwijs een overgang van het lager tot het hoo-
ger onderwijs gevonden wordt, de grenzen tus-
schen beide laatsten zullen duidelijker vastgesteld
moeten worden,
Op afdoende wijze is dit beproefd in het rap
port, door B. en W. van Rotterdam bij den ge
meenteraad ingediend, waarbij de bovengenoemde
vakken (met uitzondering van teekenen) onder
het m. u. 1. o. gebracht worden, waardoor het
voortgezet m, u. 1. o. mettertijd vervangen zal
worden door het m. o. Daar heeft men de bij
eene zekere partij zoo gevreesde „annexatie".
Bij eene doelmatige inrichting van de laagsle
klasse der m. s. zou dit zeer goed gaan.
Wanneer de pedagogie maar niet uit het ooi
verloren wordt, is de leeftijd van 12 jaar niet
te laag gesteld, om het in. o. te doen aanvangen.
Door die „annexatie" wordt ook niet de zelf
standigheid van het 1. o. bedreigd. Het wordt er
door binnen zijn grenzen beperkt en daardoor
voor verbastering bewaard.
Daar, waar financieele bezwaren de oprichting
van in. s. beletten, behoudt het m. u. 1. o. zijn
recht van bestaan.
Bij beschouwing vau de organisatie der m. s.
doet zich al dadelijk eene groote leemte op. Zeer
vele leerlingen verlaten de ra. school, als zij van
de vijf klassen er drie doorloopen en dus het
onderwijs in verscheidene vakken slechts ten
deele genoten hebben. Wel zijn er scholen met
driejarigen cursus maar zij vormen slechts eene
kleine minderheid (11 van de 40).
Aan dit bezwnar zou te gemoet gekomen kunnen
worden,door de 3de klasse in 2 aldeelingen te split
sen, eene om den cursus af te sluiten en eene tot
voortzetting en tot overgang tot de vierde klasse.
Xe Gouda is dit reeds geschied, en dit voor
beeld zal te Leeuwarden gevolgd worden.
In Rotterdam wil men naast de vijfjarige een
driejarige school oprichten, ieder met een afge
rond leerplan.
Gymnasiën, landbouw- en handelsscholen zou
den zich aan de scholen met driejarigen cursus
kunnen aansluiten.
Ten slotte behandelde Spr. de vraag, of de h.
b. s.wier eindexamen tot de Polytechnische
School den toegang openstelt, ook recht heeft,
ditzelfde te verlangen voor de universiteit.
Na de argumenten voor en tegen vermeld en
gewogen te hebben, kwam de spreker tot de
conclusie, dat bepalingen, waardoor de toelating
tot academische graden wordt afhankelijk gesteld
van de al dan niet beoefening der oude talen, uit
de geschiedenis van het onderwijs te verklaren,
maar met name uit het oogpunt der leervrij-
heid niet langer te verdedigen zijn.
Wel moet het middelbaar onderwijs doordron
gen worden van een echt-klassieken geest, maar
daarvan mag in het aanleeren van een paar oude
talen niet meer het criterium gezocht worden.
In de sectiëu werden daarna de aan de orde
gestelde punten met ernst behandeld, totdat te half
een het oogenblik daar was, dat de tentoonstelling
vau hulpmiddelen bij het middelbaar onderwijs
konde geopend worden.
In de ruime Parkzaal van Tivoli kwamen de
leden bijeen, en werd hun door den vnorr
een kort welkomstwoord toegesproken, terwj
tevens hulde bracht aan de regelings comm.
Daarna zette de heer Hubrecht nogmaaht
tweeledig doel der tentoonstelling kortelijk ui,
zijnde: 1°. de leeraren te doen zien, welke -
middelen in hun vak elders gebruikt woi;
welke methodes elders gevolgd worden; 2't
publiek te doen zien over welke ouivangs
hulpmiddelen het middelbaar onderwijs best-
ken kan, om de beoefening der vele vakkem
dat onderwijs gemakkelijk en doelmatig te ti
zijn.
Vervolgens namen de aanwezigen de tent
stelling in oogenschouw, die een uitsteken
indruk maakt, zoo door hetgeeD tentoonged
is, als door de wijze waarop alles is gear-
Het maakt een aangenauien indrpk, micn
onder de tentoongestelde voorwerpen de buse
zien prijken van Z. M. onzen geëerbiedigden -
ning en van den ontwerper der wet op 4
middelbaar onderwijs, Mr. J. R. Thorbecke.
De inspecteurs van het middelbaar ouderw,
de heeren Steyn Parvé en Bosscha, wooudene
opening bij en vertoefden geruimen tijd ope
tentoonstelling.
Te 2 uren kwamen ongeveer 90 leden ine
gymnastiekzaal weer bijeen.
De heer van Otterloo stelde voor, eerst a
dank der vergadering uit te spreken aan j
regelingscommissie en vooral aan huren voorzit,
den heer Hubrechtbijvalsbetuigingen volgdi
op de warme taal van den heer v. Otterloo en nt
minder toen de heer Hubrecht mededeelde, d
van regeeringswege een subsidie van f 600 va
deze tentoonstelling was toegestaan.
Daarna werd het eerst behandeld vraagpu:
1, door het Noorderdepartement voorgesteld:
„Hoe moet het programma van onderwijs dt
derde klasse zijn ingericht op eene hoogere bu
gerschool van bjarigen en op eene van 3jarige
cursus, om te voldoen aan de behoeften, zoowt
van hen, die gedurende 3 jaar, als van hen, di
gedurende 6 jaar middelbaar onderwijs weosche
te genieten?"
Het verschijnsel doet zich voor, dat op scholei
met 6jarigen cursus jongelui, na 3 jaar de lessei
gevolgd te hebben, de school verlaten. Detet
krijgen dus van het onderwijs slechts een brok
stuk. Om hun zooveel doenlijk een afgerond ge
heel te geven, heeft men door splitsing van de
derde klasse, of door wijziging van het program na
voor den geheelen cursus getracht het zoo in te
richten, dat voor hen, die na 3 jaar de school
verlaten, het genoten onderwijs eenigermate tot
een afgesloten eeheel wnrrtt mmoovi. -
voor hen die de 5 jaar doorloopen het onderwijs
geleidelijk voortgaat. Zulke proeven werden ge
nomen te Leeuwarden, Bommel (waar zij aan
vankelijk slaagden) en Breda. De proef te
Bommel, waar men een 3jarigen cursus heelt,
bad meer ten doel, om naast den met 3 jaren
volledig afloopenden cursus, het 3de jaar zoo in
te ricbteo, dat de leerlingen met vrucht het 4de
en 5de jaar van een 5jarigen cursus konden vol
gen. Uit de mededeelingen blijkt, dat men
vaD die proeven gunstige verwachtiugen heeft.
Verschillende bezwaren er tegen aangevoerd,
vooral door de heeren van Otterloo en van Lan-
keren Mutthes, kouien hierop neer, dut de leer
gang bij eeu 3jarigen cursus geheel anders moet
zijn dan bij eeu öjurigen cursus en dai men door
splitsing van enkele vakken in het derde jaar
dit onderscheid niet voldoende kan wegnemen.
Daarnu werden behandeld vraagpunt 2, 3 en
4, waarover het Weekblad voor lager en middelbaar
onderwijs de discussiën geeft.
II. Van het Noorder-departement:
„Een algemeen reglement voor de eindexaineus
der hoogere burgerscholen is verkieslijk boven
algeheele vrijheid der com missiën. Zal men met
vrucht de werking van het bestaande reglement
kunnen beoordeelen en bespreken, dan is het
in de eerste plaats noodzakelijk, dat de regeering
jaarlijks de verslagen van de coumiissiëu in hun
geheel openbaar maakt.
III. Van Dr. H. F. R. Hubrecht.
„Behoort in een reglement voor de eindexa
mens der hoogere burgerscholen de geheele in
richting van het examen te worden voorgeschre
ven?
„Is het uitspreken van een ongunstig oordeel
over het reglement, waardoor thans de eindexa
mens worden geregeld, uiet geradeu en gepast?"
IV. Van het departement Delft, Rotterdam c. a.
„Het departement, van oordeel, dat het pro
gramma voor het eiudexamen veeeenvoudigd be
hoort te worden, omdat de verscheidenheid en
de omvang van de vakken, waarover dat examen
loopt, een nadeeligen invloed op de studiën, vooral
van het laatste jaar, schijnen uit te oefenen, stelt
aan de algemeene vergadering ter overweging de
vraag voor:
„Zou het niet wenschelijk zijn, dat het pro
gramma van het eindexamen vereenvoudigd
werd V'
Eene beschouwing van den heer Zaaijer strekte
ten betooge, dat de leerstof in de scholen voor
middelbaar onderwijs, door te groote verscheiden
heid, goed ontwikkelend onderwijs onmogelijk
maakt en tot toelichting vau de volgende motie:
„De vergadering, van oordeel zijnde, dat de groote
verscheidenheid der leerstof aan de H. B. scho
len met 5jarigen cursus tot nadeel strekt van het
onderwijs, en dat inkrimping noodzakelijk is,
noodigt het bestuur uit, aau de algemeene ver
gadering van 1873 een voorstel te doen, om aan
dit bezwaar te gemoet te komen.
Hoogst ernstig waren de discussiën, die de rede
van den heer Zaaijer volgden. Verschil van opinie
bleek alleen te bestaan over de vraag, of zooals
de heer Zaaijer wilde, beperking van de onder
wezen vakken, dan wel, zooals bepaald door den
heer van Beinmelen betoogd werd, alleen beper
king van het eindexamen noodig was. Ten slotte
vereenigden allen zich met deze motie van den
heer van Bemmelen
De verdere discussie over de genoemde vraag-
puuteu werd daarna gesloten. Ten slotte werd
nog een meer huishoudelijk punt afgedaan, n.l.
besloten, dat ineu zich voortaan bij het stellen
vau vraagpunten voor de sectiën niet zal hebben
te bepalen bij zuiver pedagogische onderworpen.
Na afloop der vergadering verzamelden zich de
leden in het Park Tivoli en namen daar, ten
getale van 80, deel aan een gemeenschappelijken
maaltijd, waar menig hartelijk woord werd ge
sproken en aan de regelings-coinmissie een blijvend
bewijs van erkentelijkheid voor hare zorgen werd
geschonken.
Hedenmorgen te 10 uren werd de tentoonstel
ling voor het publiek geopend, en mocht zich
reeds aanvankelijk in een talrijk bezoek ver
heugen.
De Pruisische gezaut, graaf de Perponcher, en
de Russische gezant, de heer Stolépine, znllen
haar met een bezoek vereeren.
Arnhem, 30 Augustus. Na twee jaren van eigen
lijke kermis verstoken te zijn geweest, hebben
de Arnhemmers gisteravond en hedennacht het
overtuigend bewijs geleverd, dat zij er behoefte
aan hadden eens „op hun hoofd te gaan staan
het was eene beweging, een zingen en dansen
op de straten gelijk dit te Amsterdam en Rot
terdam het gebruik is. De openbare orde is noch
tans niet verstoorder heerschte een goede
fjooac. xxtonoo o*»X ouhtor oyli wol hobbon bijgo-
dragen het zich hier en daar vertoonen van mi
litaire patrouilles met gevelde bajonet en blanke
sabel. Zulke dingen geven ontzag. Heden, markt
dag, nemen de landlieden het er van; deze be
stemmen evenwel den dag in plaats van den
nacht voor hun plezier.
Legerplaats bij Milligen, 29 Augustus. Heden
ochtend is het 3de bataljon van het 7de reg. in
fanterie uitgerukt om, in 't open veld, proef le
nemen met de voor oorlogstijd bestemde erwten-
worst, die uit het magazijn te Delft is ontvan.
gen. Spoedig waren worst en soep gereed.
Zij, die er gebruik van gemaakt hebben, zeg
gen dat de worst niet zoo voldeed als men dal
indertijd van de Pruisische erwtenworst alom
heeft kenbaar gemaakt. Volle zesmans-ketels met
soep bleven over en vonden geen liefhebbers,
Eeoige dagen geleden is door één bataljon van
het 2de reg. infanterie proef genomen om, als ie
velde, gewone soep op 't bivouac gereed te ma
ken. Die pruef heeft beter voldaan.
De prijzen voor het concours, eerstdaags
a bier te houden, en uitgeloofd door het Ministerie
van Oorlog, zijn als volgt: bij het conc urs in het
schijfschieten met het geweer, voor de officieren
der infanterie, en die daarbij zijn ingedeeld, twee
revolvers, 1 als 1ste, en 1 als 2de prijs.
Voor de officieren der staven, van de cavalerie,
van de artillerie, van het bataljon inineurs-sap-
peurs, alsmede die bij deze wapens zijn ingedeeld,
een revolver als prijs.
Voor de onder-officieren der inlanterie, die het
radicaal vau scherpschutter bezitten, of in de lste
kl. van het schieten zijn, per regiment, een gouden
én een zilveren horloje als prijs bestemd. De
onder-otticieien der mineurs zullen mede aan
dezen wedstrijd deelnemen.
Wijders prijzen voor de korporaals en verdere
manschappen der infanterie en mineurs.
Voor de gezamenlijke onderofficieren der cava
lerie is een gouden horloge als lsten en een zilveren
horloge als 2den prijs bestemd; mede zijn prijzen
aangenomen voor de korporaals en verdere man
schappen der cavalerie.
Voor de onderofficieren en verdere manschap
pen der artillerie zijn belooningen aangewezen
voor geschut en andere werkzaamheden.
In de bovenstaande algemeene aanwijzing kan
nog door de commissie wijziging worden aange
bracht.
De godsdienstoefening bij de Protestantsche
militairen wordt aanstaanden Zondag geleid door
D8. Deeleman van Rotterdam.
Zwolle, 30 Augustus. Wij vernemen dal dein
Machielsen, procureur-generaal, fungeerenddi
teur van 's Rijks politie in deze provincie, gisJ
avond naar Enschedé is vertrokken, ter zs|
van de ongeregeldheden, die aldaar hebben pljj
gehad.
Deventer, 29 Augustus. Hedennacht keerdee,
met kuipgoed beladen wagen van de kermij
Goor naar deze stad terug. In de nabijheid v
Bathinen schijnt de voerman, een 16jarig jons
ling, in slaap te zijn geraakt, althans plotselii
viel hij van het wagenkistje, waarop hij
onder den wagen, en vóórdat de bij hem ziji
personen het paard konden doen stilstaan, w
hij reeds overreden en dadelijk een lijk.
Borne, 29 Augustus. Tot ons genoegen knnm
we melden, dat de werkstaking op de fabri
der heeren Spanjaard alhier voor goed geëim
is, vooral ten gevolge van eenige concessies, 4,
de heeren aan de werklieden gedaan, zoodat
overkomst van eeu elftal huzaren als geheel os;
bodig kan beschouwd worden.
INGEZONDEN.
Mijnheer de Redacteur,
Eenige weken geleden heb ik in uw blad,
lezen dat de gemeenteraad van Leeuwarden
sloten had op de kermis aldaar geen draaior;
toe te laten die of valsch waren of nare wij:
(kan men het stukken noemen?) speelden.
Hoe juichten velen dat toe en hoopten datr
een besluit ook in andere steden mocht genon
worden. Maar voor zoover ik weet heeft
voorbeeld geene navolging gevonden.Oct
de gemeenteraad van Leiden dat dan eens d:
en besloot: om de draaiorgels, die Zaterdagse:
stad doorkruisen, alleen dan toe te laten wamt
ze flinke stukken speelden. Dan werden dep
fessoren en studenten niet in slaap gespeeld
de VVacAf am Rhein, tot schade voor de wetens^
(en voor ons nationaal gevoel); de dienstmeisjes^
't hoofd op hol gebracht door den dragonder,
nadeel van hare bezigheden; de burgers in 'u
gemeen niet zoo dikwijls verschrikt door de.
hartverscheurenden kreet: O moeder die zemv
welke hen in een voortdurende zeouwacbik
spanning houdt. Maar dan eerst zou ieder
genoegen een poos luisteren naar die wandeleul
muziekinstrumenten, indien er eene bepalingwi
b. v. als deze: dat alleen goedgestemde draaiorgel
klassieke stukken spelende, Leidcns straten mogen te
vroolijken.
I
BUITENLAND.
Frankrijk.
Zitting der permanente commissie uit
de nationale vergadering. Een
nieuwe Kamer.
In onze beschouwing onder de rubriek Duitscl
land zal men aangestipt vinden een gezegde va
den heer de Rémusat, minister van buitenlai,1
sche zaken der republiek, over de bijeenkom;
der drie keizers. Hedenmiddag ontvingen r.D
nadere berichten omtrent de bijeenkomst te
vaste commissie uit de nationale vergaderit
welke zeer betrouwbaar zijn omdat vooraf wei
uitgemaakt dat den leden geen geheimhouding»
worden opgelegd; vandaar dat de Fransche bh
den een nauwkeurig verslag dier vergadernt
behelzen.
Naar luid daarvan, vertegenwoordigde de heet
de Rémusat de regeering, en gaf als zoodaoi.
verslag van Frankrijks toestand.
Het land, zeide hij, is rustig; overal heerscht
orde; de zitting der algemeene raden is geopend
en te midden der meest mogelijke kalmte ge-
sloten.
Hierop zeide de heer Pagès Duport van de
gelegenheid der tegenwoordigheid van den mi
nister van buitenlandsche zaken te zullen gebruik
maken om tot hem de vraag tc richten, of het
hem mogelijk zoude zijn eenige ophelderingen fe
verschaffen over de bijeenkomst der drie keizers
te Berlijn, die de aandacht van Frankrijk zoo
zeer bezig houdt.
De heer de Rémusat antwoordde, dat er twee
soorten van denkbeelden zijn, de feiten en de
gissingen. Wat de feiten betrof, kon het gouver
nement niets anders mededeelen dan hetgeen
reeds bekend was; maar hij meent te moeten
doen opmerken dat de bijeenkomsten van vorstet
in den regel niet dat gewicht hebben, da
men er aan hecht. Aangaande de gissingen o;
vermoedens, meent hij, dat iedereen ze vormt
naarmate zijn partij of zijne hartstochten; maat
de regeering is volstrekt niet ongerust. De ernstige
meening in Europa waaraan men waarde mag
hechten, en welke hij deelt, is dat de bijeenkomst
te Berlijn eene manifestatie ten gunste van den
vrede zal zijn, die wij zelfs boven alles het eerste
wenschen. i
Hierop vestigde de heer Perrot de aandacht opl
de werken door de Pruisen te Belfort uitgevoerd
terwijl de heer Bompard het belang dezer wer-j
ken deed uitkomeo.
De heer de Rémusat meende een geruststellend
antwoord le kunnen geven. Het is zeker dat dt
militaire partij den heer von Bismarck er een ver
wijt van maakt dat hij Belfort als integreerend ge
bied van Frankrijk blijft beschouwen. Maar de
Duitsche regeering overtreedt niet de grenzen
van het vredestractaat. De Pruisen maken geen
nieuwe werken. Zij geven voor de oude werkeD
te verbeteren en aan te vullen, alsof wij in 't ziu
hadden hen aan te vallen.
lu antwoord op eene vraag van den markies
de Mornay, antwoordt de heer de Rémusat dat
de eerste betaling van 5U0 millioen aan Pruisen,
van de laatste 3 milliarden, den 7den of 8sten
September zal geschieden.
Voorts zijn nog velerlei onderwerpen in deze
vergadering teff sprake gekomen, doch van onder
geschikt belang en heeft men zelfs de regeering
hard gevallen dat zij de opvoering van het spot
stuk „De bragas," waarin Trochu op de meest
onkiesche wijze wordt mishandeld, gedoogde.
De Bien Public, een orgaan dat, naar men zegt,
|De
Duits;
iwte
schou
ook t
trekt
Euro
lijk d
zak et
niiiiu
eene
over
het
hebti
geld
betu
den
beid
in cm
druk
in 1
aao
die
slott
een
wei?
H
bijet
den
wij
der
vree
en
ven,
gen
onJ'
dipl
dezi
Jour
beg
wei
neu
zwt
per
we:
en
V
ziei
te
bel
bel
eei
mo
zijl
zal
bei
slti
bo
in
vo
be
zo
ec
Fi
üti
StI
er
dt
k
di
01
01
V;
k
t<
O
d
