Vrijdag
23 Augustus.
SCflïTSS» DIT IN&HLARD.
N°. 3846.
A°. 1872.
1 feuilleton van liet Leidsch
Dagblad".
sa. TT a. a i%i as.
looffl
LEIDSOB
DAGBLAD
PRIJS DEZER COURANT.
Voor baden per 3 meenden
F ren co per poet
Afzonderlyka Nommen
ƒ8.00.
8.86.
0.06.
Deze Courant wordt dagelijks, met uitzondering van
Zon- en Feestdagen, uitgegeven.
PRIJS DER ADVKRTKNTIEN.
Voor isdenc regtl<0.16.
GrooU» latten our do plubroimto die ay bejluo.
Lelden, 22 Augustas.
Naar wij vernemen, zal H. M. de Koningin
hedenavond te negen uren een bezoek brengen
aan den Hortus Botanicus alhier, om de Victoria
Het/ia bij gaslicht te zien.
De Minister van Oorlog heefl bij aanschrijving
vau'den 21 dezer N°. 41 P, de chefs der corpsen
gemachtigd, om aan de lotelingen der lichiing
1869, die daartoe aanzoek mochteu doen, toe-
- stemming te verleenen tot het aangaan van een
howelijk.
Naar men zegt, zal de Franscbe Minister van
onderwijs, de heer Jules Simon, binnen kort de
teqlHpstelling vau hulpmiddelen bij het under-
wijs te Utrecht in oogenscbouw nemen.
Men bericht aan het N. v. d. 0. dat bet kapi
taal van 2,0U0,UUU, vereischt tot het bouwen van
6(1 villa's en een nieuw badhuis met kurzaal,
noordoostelijk van het stedelijk badhuis ie Sche-
ningen, in Engeland gevonden is. 'l Plan-Ouds-
hoorn kan dus zijn uilvoering te gemoet zien.
Nog uieini men, dat weihclu vóór 1 Mei vau
het volgend jaar de Rijnspoorweg tot Scheve-
niugeu zal verlengd woideu.
De algemeeue vergaderiug van de vereeniging
tot bescherming vau dieren te Neubrandenhurg
(Groothertogdom Meckleuburg-Strelitz), heeft den
heer Dr. W. Hendnksz, stichter en president der
Amsterdamsche Sophia-Vereeniging, met alge-
meene stemmen benoemd tot baar eerelid. Het
fraai bewerkt diploma dezer vereeniging is den
heer Hendriksz dezer dagen toegezonden.
De hoofdcommissie van het Nederl. Schoolver
bond heeft, ingevolge haar gedane opdracht bij de
jongste algemeene vergadering, een commissie uit
haar middeu beuoemd tot hei outwerpeu vau
een adres aau de regeering, waarin op de wen-
8chelijkbeid wordt gewezen, dat, zoomin in werk
plaatsen van het rijk, als bij werken, die van
's rijkswege worden aanbesteed, kinderen, die in
de leerjaren vallen, lot het verrichten van arbeid
worden toegelaten. In hetzelfde spoor voortgaande,
heeft zij zich tot de afdeoltugeu van het School
verbond gewend met bet dringend verzoek om
toch te doen wat zij met de ouder haar bereik
staande zedelijke middelen vermogen, ter beslrij-
diug vau het even groot als verderfelijk misbruik,
dat nog voortdurend van de diensten vau kinde
ren door particulieren zooivei als door werkbazen
wordt gemaakt; zij geeft verder in bedenking,
om, waar dit nog niet geschied mocht ziju, in
haar reglementen de bepaling op te nemen, ,iat
althans haar leden zeiven zich verbinden, geen
kinderen, die nog niet van de school kondeu
worden ontslagen, ïu hun dienst te nemen. Tevens
geeft zij het als haar vurigeri wensch te kennen,
dat van nu ai ook naar doeltreffende middelen i
worde uitgezien tot wering of vermindering van
het groote kwaad, dat door den veldarbeid van
kinderen wordt aangericht. Verder vestigt de
hoofdcommissie de aandacht op de doofstomme
en blinde kinderen, wier belangen zij op de alge
meene vergaderiug zoo welsprekend hoorde be
pleiten. Zij wekt de afdeelingen en correspon
denten, zooveel Doodig, op, zich die belangen
ernstig aan te trekken, door naar vermogen zorg
te dragen of er met raad eo daad toe mede te
werkeu, dat kinderen, die hetzij van het gehoor
of van het gezicht beroofd zijn, op daarvoor be
stemde inrichtingen een voor hen berekend Onder
wijs ontvangen.
Veroordeeling van dieren vond zelfs nog in 't
eind der 16de eeuw plaats;
„Op den 25sten Mei 1595 werd binnen Leiden
op den eisch van Meester Loth Huijgens Gaal,
eischer causa officii, de hond van Jan Janssen van
der Poel, bij vonnis van schepenen der stad Lei
den, doende recht uit naam van de hooge ove
righeid en graaflijkheid vau Holland en West-
Friesland, gecoudemneerd om geleid en gebracht
te worden op bet plein van Gravenstein (alwaar
men gewoon is de boosdoeners te straffen), om
aldaar door den scherprechter met de koorde aan
de galg te worden opgehangen; en wel oyer en
ter zake dat gezegde houd, op Zondag 9 Mei
1595, heeft gebeten het kind van Jacob Jansen
van der Poel, terwijl dit kind was spelende bij
zijnen ootn, en hebbende een stuk vleesch in de
hand, naar hetwelk gemelde hond grijpende, het
voorzeide kind heeft gebeten, en alzoo eene wonde
geïnfligeerd in den tweeden vinger van de rech
terhand doorgaande van het vel tot in het vleesch,
zoodat het bloed ten wonde uitliep, en dat het
kind kort daarna door schrik is overleden. Zijnde
opgemeld vonnis aldus gewezen op den dag en
datum als hoven, ia openbare vierschaar present
alle de schepenen."
Uit het artilleriekamp schrijft men:
„In de afgeloopen week heeft men met het ge
schut van verschillende afmetingen gewerkt, en
zijn de manschappen, vooral de jonge soldaten,
uitmuntend geoefend; het was eeu lust om te
zien, met hoe veel ijver door ieder het geschut
bediend werdih de volgende week zal men
proeven nemen met de beweegbare schijf, voor
stellende een varend schip, bewerkt naar het
systeem van den comm. van het kamp, kolonel
van Ëxter, en gemaakt door den smid Swaters
te Utrecht.
„Zaterdag is een proef genomen met brand-
cilinders, die zeer goed is uitgevallen; reeds bij
het 2de schot ontstond brand in een daartoe bij-
eengebrachten houtstapel van 4 meter lengte, 4
meter breedie en 3 meter hoogte."
Wij lezen in de 's Hertogenbossche Courant:
In Het Vaderland wordt gewag gemaakt van een
„geheimzinnig tragisch voorval" dat den 14den
Augustus jl. te Helmond zoude plaats gehad heb
ben, Een persooD aan handen en voeten gebon
den zoude met geweld door drie capncijnen zijn
weggevoerd. De zaak is deze, een ongelukkige
die sinds eeuige jareu krankzinnig is en krachtens
vonnis der rechtbank van Amsterdam iu een
krankzinnigengesticht verpleegd wordt, is uit het
gesticht Meereuberg naar de bewaarplaats voor
krankzinnigen te Boekei overgebracht. In Het
Vaderland wordt vermeld dat op last van een
Monseigneur werd gehandeld; dit is eeu grappig
quiproquo, de familienaam van den curator is
Bisschop. Dat bij de overname te Helmond capu-
oijnen waren is duidelijk, iu de gunstig bekende
bewaarplaats voor krankzinnigen te Boekei zijn
de verplegers allen capucijnen.
De Kon. bewilliging is verleend op de acte van
oprichting der naamlooze vennootschap de Amster-
damsche Diamantslijperij, te vestigen te Amsterdam.
De Minister van Financiën;
Gezien bet Algemeen Verslag van de munt-
werkzaamheden over 1871, opgemaakt door het
Muntcoilege, in voldoening van art. 4 der wet van
1 Juni 1850 (Staatsblad n0.. 25);
Gelet op art. 19 der wet van 26 November 1847
(Staaisblad n°. 69);
Brengt ter kennis van het algemeen,, dat gedu
rende het jaar 1871 in 's Rijks Munt ziju vervaar
digd en afgeleverd de navolgendu muntspeciën,
als: J e...
voor rekening van het Rijk
1,000,000 tien-centsstukken;
voor rekening van particulieren:
6,875,035 27j-gu'dens,
te zamen uitmakende eeoe nominale waarde
van f 17,287,687.50.
De luitenant-ter-zee der 2de klasse D. G. Brand,
dienende aan boord van Zr. Ms. wachtschip te
Amsterdam, wordt met den laatsten dezer op
non-activiteit gesteld en met den lsten September
daaraanvolgende vervangen door den loitenant-
ter-zee der 2de klasse J. P. Hovy.
Z. M. heelt aau den generaal-majoor bij liet le
ger in Nederl. Indië D. L. de Brabant, thans op
non activiteit, op het daartoe door hem gedaan
verzoek, eeu eervol ontslag verleend uit Zr. Ms.
militairen dieust, met behoud van recht op pen
sioen en onder dankbetuiging voor de vele ge
wichtige en langdurige diensten door hem aau
den laude bewezen.
BINNEIVLAND.
Amsterdam, 21 Augustus. In de vergadering
van den gemeenteraad van heden werd aange
nomen de voordracht van B. en W. om alsnog
te besluiten tot oprichting der Rijks Academie
van beeldende Kunsten op het terrein tegen
over de Uollandsche gasfabriek.
De betrekking van commandant der brand
weer, viel na langen strijd met 14 stemmen ten
deel aan den heer P. W. Sleenkamp, (de heer
vau Braam tlouckgeest verkreeg 12 stemmen))
nadat bij eerste stemming op beide heeren 12
en op den heer de Ruiter de Wildt 2 en bjj
tweede vrije stemming op den heer v. B. H. 13,
S. 12 en R. de -W. 1 stem was uitgebracht.
Gistermorgen bezocht de bekende Jules Si
mon, Minister van het openbaar Ondérwijs iu
Frankrijk, de werken der Kanaalmaatschappij
te Velsen. ZEx. was vergezeld vaD deu consul-
generaal vaD Frankrijk te Amsterdam, eu eeu
vijftal heeren. De Noordzeesluizen, die zoo goed
als voltooid zijn, prijkteD zoowel met de Fransche
als met de Hollandsche en Engelsche vlaggen.
Na geruiinen tijd aan de sluizen en havenwer
ken vertoefd te hebben, vertrok ZEx. naar de
Zaanstreek,
Haarlem, 21 Augustus. De politie alhier heeft
gisteren eene belangrijke aanhouding gedaan,
door een beruchten paardendief te arresteeren,
die in het laatst der vorige maand bij Vlaardin-
gen en in het begin dezer mauDd te Nijmegen
paarden uit de weide heeft gestolen.
Zondag 25 Augustus ïulleu de duiveu der
hier bestaande Postduiven-Sociëteit de Korenbeurs
te halltwee worden losgelaten in den Kon. Zodl,
Botanischeu Tuin te 's-Gtaveuhage, eu out prijzen
naar Haarlem vliegen. Te 10 uren zullen zij in
den geuoeuiden tuin worden gemerkt eu na de
aankomst te Haarlem zullen de prijzemwinners
teruggezonden worden, ten einde de stempels
na te zien.
Gisteren zijn bij de exercitiën der huzaren,
op het veld aan den Alkmaarscheo straatweg, de
paarden van een wachtmeester en eeu huzaar
met zooveel geweld tegen elkander aangereden,
dat het eerstbedoelde weinige oogenblikkon daarna
is gestorven.
Sloterduk, 20 Augustus. Begunstigd door
heerlijk zomerweder, zag men gisteren op Som
mige plaatsen in Amsterdam, op dén 'Haarlem-
uier straatweg eu iu ons dorp, zich ouderschei
den groepen van mannen en vrouwen bewegen,
die allen eens recht pret wilden hebben, omdat
het de vau ouds vermaarde „Hartjesdag" was.
Tegen den avond wérd de stroom gedurig ster
ker. Volgepropte huurrijtuigen redeu af en aau,
die telkens uieuvve bézendingeu kwamen aan
voeren. In de dorpsstraat was bijna geeu lu-en-
komen te vinden, en uit öe hérbergen klonk een
verward gedruisch: een aunhoudend stampen der
danslustigen eu schor droukemansgezang. Hoe
later het werd op den avond, te meer scheen het
gehalte der bezoekers af te nemen, 't Was of
het vuilste vuil uit de rioleu vaü Amsterdam hier
was aangestroomd. Nu eu dan mocht men enkele
ineér fatsoenlijke wandelaars opmerken, die blijk
baar door nieuwsgierigheid gedreveu werdén,
over het geheel was het een schouwspel van de
uiterste gemeenheid.
Toen de stroum was afgezakt, werden de her
bergen, die den ganschen nacht mochten geopend
blijven, door het boerenarbeidersvolk gevuld. An
dere figuren, maar hetzelfde decoratief, dezelfde
mise en scène. Eerst in den morgen zeilden velen
huiswaarts. De herbergiers waren tevreden, eu
de bedaarde ingezetenen, die hun nachlrust heb-
naar hfct fransch yan
VIII.
De Engelsche geest,
(Vervolg.)
Zijn verbannen lord is een sentiinenteele elegie
fo den smaak van Young. Zijne groote heeren
Zijn niet meer rustige, opgeschikte cavaliers, alleen
geschikt voor het schieten met het pistool en
Ivoor het bal; die eenvoud van de zuivere en
[ware schilderkunst was hem niet genoeg; hij
.heeft overpeinsd, hij heeft het samenstel van
Iden inwendigen mensch begrepen; hij heeft tot
[zich zeiven gezegd „dat men in een hoofd nooit
meer legt, dan men in zijn eigen hoofd vindt",
eu als gevolg dier overpeinzing heeft hij weer
kaatsingen van de ziel geschilderd. Langzamer
hand wordt het moreele aau het pbysieke onder
geschikt; zal de schilderkunst een psychologie
worden en men wat de oogen zien ais hijzaak
behandelen, en zal de schilderij slechts een
voorgrond zijn, een gordijn, waarachter het ver
stand en de ziel in de verte gedachteD, voorne
mens, lessen, karakter- eu zeden-studiën zal be
merken.
Hogarth was de eerste die deze theorie voor
stelde en toepaste. Volgens hem moet een physiek
type, om belangwekkend te zijn, de uitdrukking
zijn van een moreel type. Hij heeft dan ook in
derdaad de schilderkunst behandeld als roman
schrijver moralist, op de wijze van de Foe en
Richardson, en zijne schilderijen zijn preeken
tegen de ondengd. Als men er voor staat vergeet
men de schilderij voor het treur- of blijspel dat
zij geeft. Gelaat, costnum, houding en accessoriën,
zijn beknopte karakterbeschrijvingen, korte levens
geschiedenissen. Zij vormen eene vooraf beraamde
reeks, maken eene voortgaande geschiedenis uit,
het zijn illustraties uiet een daaronder begrepen
tekst, dien men hoofdstuk voor hoofdstuk er van
zelf bij leest. Zie bij het Huwelijk naar de mode het
smartelijk gebaar van den ouden intendant, die
den ondergaDg van het huis ziet aankomen en
met ten hemel geheven handen zich verwijdert;
de ruwe en zinnelijke domheid van den bruide
gom, die, op een fauteuil uitgestrekt, het hoogste
lied zingt terwijl men hem opschikt. Iu de ge]
dachten gaat men de precedenten en de gevolgen
na, begrijpt hunne noodzakelijkheid en besluit als
bij een preek.Minder duidelijk sprekend, maar
even letterkundig zijn de gewrochten van Wilkie,
the Village festival, the Blind Fiddler, the Parish Beadle,
Blindman's Buff, A Wedding; hij schildert toestan
den uil de volksklasse, hij is een Teniors zoo gij
wilt, maar een denkende en opmerkende Teniers,
die belangwekkende en zedelijke waarheden op
spoort. Zijne talereeleu vloeien over van schran
dere oogmerken, vroolijke satires, leerzame docu
menten, even als de Antiquarius van Walter Scolt
of de Adam Bede van Elliot. Hij geeft te denken
en hij amuseert, maur buiten het gebied van
schilderkunst, en om hem heen zijn eeue menigte
andere geschaard even als hij afgedwaalde schrij
vers of dichlers.
Een der grootste en verst afgedwaalde is de land
schapschilder Turner. Nergens ziet men duidelij
ker op welk een dwaalspoor een talent kan ge
raken dat, terwijl het tot de zinnen moest spre
ken, het tot het verstand en de ziel doet. Zijne
collectie vuit drie zalen. Er zijn van hem zeer
schoone, eenvoudige, eu grootsche landschappen,
waariu eeu diep, eu ik durf zeggen een plechtig
gevoel voor de lovende natuur doorstraalt) Knigh
ton's Bank, Frosty Horning, Bligh Sands, Cattle in
St'-Alawes Cornwall; maar die zijn tiaar zijne eerste
manier. Langzamerhand Wérden voor hem de in
druk op het oog, het optisch effect bijzaakde
aandoeningen en droomerijen van het speculatieve
en redeneerende brein verkregen de overhand
hij heeft reusachtige pbilosophische en humanitaire
epopeeën willen schilderen; hij heeft zich den groot
ste der inenscheu gewaand en men zegt inij dat hij
krankzinnig gestorven is. iu allegeval isziju schilde
ren in kran kziunigheid ontaard, zoo ongeveer als het
ptoza en de poëzie van Victor Hugo. Appollo doodt
Python, het Leger van Hannibal in de Alpen, een On
weer, de Zondvloed, het Vuur van Sodom, het Licht
en de kleur, een dag na den Zondvloed, de Regen, de
Stoom en de Snelheid op den Spoorweg, de Stoomboot
bij een sneeuwstorm, en nog 30 a 40 andere, zorg
vuldig door hem zelf' bijeengebracht en naar
zijne instructiën gerangschikt, in een afzonderlijk
lokaal, zijn een onontwarbare kladderij, eeu soort
van gezweept Schuim, een groote warboel, waarin
al de vormen zwemmen. Plaats iemand in eeu
mist, bij een hevigen storm, met de zou in zijn
oogen en eon duizeling in het hoofd, en breng
zoo gij kunt den indruk dien hij krijgt op het
doek over; het zijn de verwarde vizioeueo, de
verblinding, hét ijlen van eeue ontstelde ver
beelding.
